,
გაზეთ „ბანკები და ფინანსების“ ვერსია ეფუძნება ამა თუ იმ პიროვნების, ან ადამიანთა ჯგუფის საქმიანობის ზეგავლენას საქართველოსა და მსოფლიოში მომხდარ მოვლენებზე, მიუხედავად იმისა, დადებითი იყო ეს გავლენა, თუ უარყოფითი.
გაზეთი „ბანკები და ფინანსები“ წლის ადამიანების ვერსიას 1999 წლიდან აქვეყნებს. ეს არის გაზეთის შემოქმედებითი ჯგუფის, მენეჯმენტისა და გაზეთის ტრადიციული რესპონდენტების თვალსაზრისი. წლის ადამიანად (წლის ადამიანებად) გამოცემის მიერ მთავარ კრიტერიუმად განსაზღვრულია, რომ დასახელებულს უნდა ჰქონდეს შესრულებული განსაკუთრებული როლი საქართველოში და საქართველოსთან მიმართებაში, მსოფლიოში მიმდინარე პროცესებში, გასული წლის მანძილზე მომხდარ და დაფიქსირებულ მოვლენებში. ხაზი ესმება, რომ ეს ზეგავლენა და ამა თუ იმ პიროვნების აღნიშნული როლი, შესაძლოა, იყოს როგორც დადებითი, ისე უარყოფითი.
გამოკითხვის შედეგად, წლის ადამიანად დასახელდა მმართველი პარტიის დამფუძნებელი, მილიარდერი ბიძინა ივანიშვილი.
მეორე პოზიცია წილად ხვდა ჩვენს უბერებელ და ღვაწლმოსილ სპორტსმენს, გამორჩეულ მოღვაწეს, საყოველთაო სიყვარულით გარემოსილ ნონა გაფრინდაშვილს.
მესამეა შარშანდელი ჩვენი გამოკითხვის ლაურეატი და წლის ადამიანი, „ნაპოლის“ და საქართველოს ნაკრების ფეხბურთელი, ხვიჩა კვარაცხელია.
გამოკითხვის თითოეული მონაწილე ასახელებდა, მისი აზრით, წლის სამ ყველაზე გავლენიან პიროვნებას. ქულების შეჯამების შემდეგ დადგინდა გამოკითხვის სამი ლაურეატი და მომდევნო საუკეთესო ათეული.
ტრადიციულად, გამოკითხვის შედეგები ქვეყნდება გაზეთის საახალწლო ნომერში.
გაზეთ „ბანკები და ფინანსების“ სოციოლოგიურმა ჯგუფმა შეაჯამა გამოკითხვის შედეგები. ლაურეატები, წლის პირველი სამი ადამიანი დასახელებულნი არიან გამოკითხვისას მიღებული ქულების შესაბამისად. მომდევნო საუკეთესო ათეულის სიას გთავაზობთ გვარის ანბანის რიგის მიხედვით.
თითოეული ჟურნალისტის და თითოეული რესპონდენტის მიერ დასახელებულ სამ ნომინანტს ენიჭებოდა პირველი ადგილისთვის 10 ქულა, მეორე ადგილისთვის - 7, ხოლო მესამე ადგილისთვის - 5 ქულა. გამოკითხვის მონაწილეებს, ტექნიკური ჯგუფი ამცნობდა, რომ შეეძლოთ სავარაუდო გამარჯვებულად როგორც ერთი ადამიანის, ისე ადამიანთა ჯგუფის დასახელება, როგორც საქართველოს მოქალაქეების, ისე უცხოეთში მცხოვრები ქართველების, ასევე სხვა ქვეყნის მოქალაქეების დასახელება.
1999 წლიდან მოყოლებული, წლის ადამიანებად „ბანკები და ფინანსების“ გამოკითხვის შედეგად, აღიარებულ იქნენ:
გთავაზობთ გაზეთ „ბანკები და ფინანსების“ წლევანდელი გამოკითხვის პირველ სამეულსა და მომდევნო ათეულს:
ბიძინა ივანიშვილი
წლის მოვლენა უდავოდ იყო საქართველოს მიერ ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მიღება. ეს ქართველების აბსოლუტური უმრავლესობის მიერ ერის და ქვეყნის დიდ მიღწევად არის აღიარებული. ამ მიღწევაში ყველას წვლილია - ქალდეა-კოლხეთიდან მოყოლებული ჩვენი ყველა წინაპრის და დღევანდელი საქართველოს თითოეული მოქალაქის. დამოუკიდებლობის ბოლო 3 ათეული წლის განმავლობაში საქართველოს ყველა ხელისუფლება აქეთ მიისწრაფოდა, თუმცა 2012 წლიდან ხელისუფლებაში მყოფი „ქართული ოცნების“ პოლიტიკური გუნდის და მისი დამფუძნებლის როლი განსაკუთრებულია. ამ ხელისუფლების სახე და უპირობო ლიდერია ბიძინა ივანიშვილი.
საოცარი ქვეყანაა საქართველო - ქვეყანას მართავს პოლიტიკიდან კარგა ხნის წინ წასული კაცი, რომელიც ქვეყნის მართვასთან რაიმე კავშირის ქონას კატეგორიულად გამორიცხავს, თუმცა ჩვენ ვიცით და მომავალ თაობებსაც ეცოდინებათ, ვისი მმართველობის პერიოდში მოვიდა ეს სერიოზული წარმატება და შედეგი. და მერე რა, რომ ბიძინა ივანიშვილი პოლიტიკაში ოფიციალურად არ არის, ხოლო ოპოზიციას ციხის საკნიდან (რეალურად კი „ვივამედის“ პალატიდან) ხელმძღვანელობს საქართველოს მოქალაქეობიდან გასული ყოფილი პრეზიდენტი. ეს ხომ ჩვენი საქართველოა. და იმას მართლაც რაღა მნიშვნელობა აქვს, რომ სველია სველი იასამანი...
გარდა ამ მნიშვნელოვანი მოვლენისა, ივანიშვილი მიმდინარე წელსაც ეწეოდა მასშტაბურ ქველმოქმედებას, გახსნა დიდებული „პარაგრაფი“ უკვე თბილისში, დენდროლოგიურ პარკს ამშვენებს ეგზოტიკური ბაობაბები, ანუ კენიიდან კოლხიდამდე მათი არაჩვეულებრივი თავგადასავალიც დასრულდა და ობივატელური აჟიოტაჟიც ჩაცხრა. ეს კაცი თავდაჯერებული აკეთებს საქმეს, ქართულ საქმეს, აკეთებს ისე, როგორც თავად სწორად მიაჩნია.
ამ გადასახედიდან უდავოდ წლის ადამიანიც არის და ათწლეულისაც. მაგრამ მთავარია, როგორ აღინიშნება მისი წვლილი და ღვაწლი საქართველოს ისტორიაში, რა მოჰყვება მისი და მისი გუნდის მმართველობას. ხომ არ დავიქცევით და გავჩანაგდებით ევროპა-ევროპის ძახილში, ხომა რ დაიცლება ქართველობისგან საქართველო, ან ხომ არ მივებმებით ისევ რუსულ ორბიტას და კრემლს, რაიც სულაც არაა გამორიცხული მიმდინარე პროცესების კონტექსტში, ან სულაც დიდი ჩინეთის დიდი კედლის იქეთ ხომ არ აღმოვჩნდებით, "აბრეშუმის გზის" მოიმედეობით და მილიონი ეთნიკური ჩინელის საქართველოში ჩამოსახლებით, როგორც ეს ერთხელაც კინაღამ დაიწყო და მოხდა, როცა ჩინელებს ქალაქი ავაშენებინეთ დაახლოებით 30 000-მდე მცხოვრებისთვის ვარკეთილის გადაღმა...
ეს და სხვაც ყველაფერი ბიძინა ივანიშვილის პასუხისმგებლობაა და ამგვარ პერსპექტივას, თუ ის რეალური გახდა, ვერც მისი სასიკეთო საქმეები და ვერც დიდი ქველმოქმედება ვერ გადაწონის...
ნონა გაფრინდაშვილი
ჭადრაკის უბერებელი დედოფალი, ვეტერან მოჭადრაკეთა შორისაც კი მსოფლიოს რვაგზის ჩემპიონი, 2023 წელს თამარ მეფის ორდენით დაჯილდოვდა. იყო არის და სულ იქნება ქართველი ქალის სიბრძნისა და გონიერების, მიზანსწრაფულობის, სიდარბაისლისა და მომხიბვლელობის განსახიერება.
ხვიჩა კვარაცხელია
გასული სეზონის იტალიის საუკეთესო ფეხბურთელი, წლის ბოლომდეც ჩვეულებისამებრ ბრწყინავდა. გარკვეული პაუზის მიუხედავად, როცა ის იმ უმაღლეს კლასს აღარ აჩვენებდა, რომლითაც ყოვლისმნახველი ევროპა და მსოფლიო განაცვიფრა, თანდათან იბრუნებს თავის ფორმას. იგი უმაღლესი რანგის სპორტსმენთა ფორუმებზე დაფიქსირდა ისეთი მეგავარსკვლავების გვერდით, როგორებიც მესი, მბაპე, ლევანდოვსკი, ჰალანდი, ბელინგემი და სხვები არიან, რასაც 10 და 20 წლის წინ ჩვენ, ქართველები და ქართული ფეხბურთის გულშემატკივრები სიზმრადაც ვერ წარმოვიდგენდით. და ეს მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს ჰყოლია მართლაც ჭეშმარიტად დიდი ვარსკვლავები: ბორის პაიჭაძე, ბასა ღოღობერიძე, სლავა მეტრეველი, მიხეილ მესხი, მურთაზ ხურცილავა, დათ ყიფიანი, ვოვა გუცაევი, შოთა არველაძე და სხვანი, - მართლაც დიდი აღიარების ღირსნი.
ახლა, მცირედი პაუზა, ხვიჩას უნდა ეპატიოს, რამეთუ დიდებული ქართული ოჯახი შექმნა მშვენიერ ქართველ ქალბატონთან, ნიცა თავაძესთან ერთად...
ილხამ ალიევი
აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა შეძლო ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა, სცილასა და ქარიბდას შორის გავლა. დააპაუზა რა აზერბაიჯანის ევროინტეგრაციული კურსი, დაასტბილურა ეკონომიკური განვითარება, ეფექტიანად გამოიყენა ენერგორესურსების გაყიდვიდან ამონაგები, თურქეთთან და რუსეთთან წარმართა არცთუ იოლი დიალოგი, თავისი ქვეყნის სასიკეთოდ გამოიყენა მსოფლიოში შექმნილი ახალი გეოპოლიტიკური რეალობა და ყარაბაღზე აზერბაიჯანის სუვერენიტეტი აღადგინა.
ჩვენთვის ალიევის პიროვნება უახლოეს მეზობელთან კეთილი ურთიერთობებისა და თანამშრომლობის მყარი გარანტიაა. რაც მთავარია, საქართველოსა და აზერბაიჯანის თანამშრომლობა ურთიერთპატივისცემის, ერთმანეთის ინტერესების გათვალისწინების ნიშნით მიმდინარეობს. სავარაუდოდ, მავანთა ღია და ფარული მისწრაფებები ამ რეალობას ვერ დააზიანებს, მათ შორის ისეთი მგრძნობიარე და ჩვენთვის ეგზისტენციალური მნიშვნელობის საკითხი, როგორიცაა „დავით გარეჯის“ პრობლემა.
ინალ არძინბა
ადრე თუ გვიან, ქართველები და აფხაზები უნდა შევრიგდეთ. ადრე თუ გვიან, ჩვენ ერთ სახელმწიფოში უნდა ვიცხოვროთ, თან ისე, რომ არც ქართველი ხალხის საუკუნოვანი ინტერესები შეილახოს და არც აფხაზების თავისუფლებისაკენ მისწრაფებები დაითრგუნოს. არ უნდა შეგვაშინოს პერიოდულად აბობოქრებულმა ისეთმა ისტერიებმაც კი, როგორიც ამ ბოლო დროს აფხაზეთში გალის ქართველობასთან დაკავშირებით.
დიალოგიც აფხაზებთან დასაწყებია. რა თქმა უნდა, არა რუსულ ხიშტებს ამოფარებულ აფხაზებთან, მაგრამ თუნდაც რუსული ფაქტორის გათვალისწინებით, იგი უნდა დაიწყოს. ოკუპირებული აფხაზეთის დღევანდელი მარიონოტელი ხელისუფლების წარმომადგენლები საამისო იმპულსებს არ იძლევიან და პრაქტიკულად წარმოუდგენელიც კია, ერთი შეხედვით, ასეთი დიალოგი. იყვნენ და არიან აფხაზეთში ჩვენთან სალაპარაკოდ განწყობილი ადამიანები - ბაღაფში, ანქვაბი და სხვები, მაგრამ რეალურ დიალოგამდე საქმე არ მისულა. გასაგებია, რატომაც.
ინალ არძინბა ბოლო წლებში გამოჩნდა აფხაზეთის ეგრეთწოდებულ ხელისუფლებაში. მოსკოვში აღზრდილი და ნაწრთობი, მათ შორის, რუსული სპეც-სამსახურების მეთვალყურეობით და ცალსახად ანტიქართული განწყობების გათვალისწინებით. მას დღევანდელ აფხაზურ საზოგადოებაში რამდენადმე მყარი დასაყრდენი არ აქვს, ამიტომაც ის უკან, მოსკოვში აპირებდა დაბრუნებას, მაგრამ სავარაუდოდ, მიზეზთა სხვათა და სხვათა გამო, აფხაზეთში დარჩა. გასათვალისწინებელია, რომ მისი კოზირი მყარი რუსული ზურგია და არაა გამორიცხული, რომ სწორედ არძინბასთან და ამ ტიპის ადამიანებთან მოგვიხდეს მომავალში საუბარი. ეს ფაქტორები არძინბას პიროვნების მნიშვნელობას სადღეისოდ და სამომავლოდ, ზრდის...
ლევან ბერძენიშვილი
გამორჩეული ინტელექტუალი ხელისუფლების და მისი მხარდამჭერების განსაკუთრებულ რისხვას იმსახურებს. მართლაც ძნელია დაეთანხმო ლევან ბერძენიშვილის ისტორიულ რემინესცენციებს. განსაკუთრებით ცალკეული ისტორიული პირების და მოღვაწეების მისეულ შეფასებას, რაიც ზოგჯერ ზღვარგადასული და შეურაცხმყოფელიც კია. მაგრამ მეორეს მხრივ, საოცარი ფაქტია, რომ XXI საუკუნის 20-იან წლებში, დამოუკიდებელ საქართველოში, საზოგადოების ნაწილი მოითხოვს მისთვის ლექციების წაკითხვის აკრძალვას და სტუდენტებთან მის არდაშვებას...
თუ ისეთს ამბობს რასმე, რაც კანონსაწინააღმდეგოა, მაშინ ეს სასამართლოს განსჯის საგანი უნდა გახდეს. თუ თუნდაც საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილისთვის მისი შეხედელულებები მიუღებელია, სხვამ ამხილოს და გააცამტვეროს მისი მოსაზრებები, თუნდაც დებატებში, საზოგადოების მონაწილეობით... მართლაც ძნელია დამოუკიდებელ და თავისუფალ ქვეყანაში ცხოვრება. გაცილებით იოლია რომელიმე იმპერიის ნაწილად ყოფნა და მისი კანონებით ცხოვრება...
ნიკა გვარამია
ჩვენი ოპოზიციის სრული ფრუსტრაციის ფონზე, იმ გამონაკლის პოლიტიკოსთა რიგს ეკუთვნის, ვინც რენომე და ავტორიტეტი შეინარჩუნა. თუ ოპოზიციამ მოახერხა თვითორგანიზება, იმ მცირერიცხოვან ლიდერთა შორის, ვინც ასეთი გაერთიანების სათავეში მოაიზრება, ნიკა გვარამიაცაა. თუ არ გავითვალისწინებთ მის ზოგიერთ უხამს გამონათქვამსა და სკაბრეზისკენ მიდრეკილებას, პრინციპულობით, თანმიმდევრულობით, ლოგიკური მსჯელობისა და კრიტიკული ანალიზის უნარით გამორჩეული უდაოდ არის. „ჟურნალისტური ოსკარიც“ მის აქტივშია.
ვლადიმერ გუცაევი
დიდი ფეხბურთელი იყო. დიდებული ადამიანია. ბევრი რამ გააკეთა ქართული ფეხბურთისა და საქართველოსთვის. შესაბამისად, მთელი ქვეყნის საამაყო კაცია. თანაბრად უყვართ როგორც ეთნიკურ ქართველებს, ისე ეთნიკურ ოსებს. იყო დრო, ამ ორი მოძმე ერის შესარიგებლადაც იღვაწა, როგორც შუამავალმა. ყველა ქართველისთვის, საქართველოს ყველა მოქალაქისთვის ის სანდო, საიმედო და საამაყო პიროვნებაა.
გიორგი კალანდია
„ცუდას რად უნდა მტერობა“... დახვეწილი ინტელექტუალი და საზოგადო მოღვაწე. ტელეწამყვანი. წელს დაუმსახურებელი თავდასხმების ობიექტი გახდა. თუმცა იმდენ სასახელო და სასარგებლო საქმეს აკეთებს, რომ სხვაგვარად, ჩვენი ეთნოფსიკიდან გამომდინარე, შეუძლებელიც კი იქნებოდა. კარგი ოჯახიშვილი და კარგი მეცნიერია. რთული გზა გამოიარა პოლიტიკური დევნილობიდან საზოგადოების მიერ აღიარებამდე. წარმატებით უძღვება ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმს.
ზურა მახარაძე
საკმაოდ გავლენიანი კონსერვატიული მიმართულების („ალტ-ინფო“) ერთ-ერთი ლიდერი. ავტორიტეტული, შემართული და პრინციპული. საქართველოში ამ მიმართულებას უდაოდ აქვს მომავალი, ახლა ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, რამდენად შეძლებენ მის გარშემო გაერთიანებული ახალგაზრდები პოლიტიკური ექსტრემიზმისთვის თავის არიდებას და გავლენიან პოლიტიკურ ორგანიზაციად პოზიციონირებას, რომელიც ლეგალური გზით დაიცავს ქართველი ერის ინტერესებს, მის ტრადიციულ ღირებულებებს. ახალი წლის წინა პერიოდში ევროკავშირის დროშის დაწვისთვის დააკავეს. დროშის დაწვის აქციით მან თანამოაზრე მარტინენკოსთან ერთად იმავე საქციელისთვის (ევროკავშირის დროშის დაწვა) დაკავებული შარუხიას საქციელი გაიმეორა. ხელისუფლებამ ის და მისი თანამოაზრე გაათავისუფლა...
ნიკოლ ფაშინიანი
სომეხი ერის ისტორიაში ერთ-ერთი გამორჩეული მოღვაწეა. შუა საუკუნეებიდან მოყოლებული, ისრაელ ორის შემდეგ, რომელმაც სომეხ ერს რუსეთი დაუსახა ერთადერთ და უპირველეს მოკავშირედ და ინტერესების დამცველად (XVIII საუკუნის დასაწყისიდან), ასეთი, განვითარების ვექტორის შემცვლელი მოღვაწე სომხებს არ ჰყოლიათ. ფაშინიანმა კურსი დასავლეთზე აიღო, რითაც განარისხა პუტინი დარუსეთი და შედეგმაც არ დააყოვნა - 120 ათასმა ეთნიკურმა სომეხმა დატოვა ყარაბაღი... ფაშინიანი გამორჩეულია სომეხ ლიდერებს შორის თავისი გულწრფელობით საქართველოსთან ძმური თანამშრომლობის სურვილში, რაც რეგიონში მშვიდობას და რეგიონის უკეთეს მომავალს, მათ შორის თვით სომეხი ხალხის და სომხური სახელმწიფოს მომავალსაც უკეთ ესადაგება. თუმცა, იქამდე, ვიდრე სომეხი ლიდერები დაგმობენ აფხაზეთში, 90-იანების დასაწყისში, ბაგრამიანის დივიზიის ქმედებებს, მაინც შორია.
ირაკლი ღარიბაშვილი
მისი „მეორედ მოსვლა“ გაცილებით წარმატებული აღმოჩნდა. ღარიბაშვილის ხელმძღვანელობით ქვეყანა ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი გახდა. საკმაოდ სოლიდური რეიტინგი აქვს. ადამიანებს მოსწონთ მისი პატრიოტიზმი, დამოკიდებულება ტრადიციული ღირებულებებისა და ოჯახის ინსტიტუტისადმი. იყო პრინციპული და თანმიმდევრული ევროპელ ლიდერებთან და მაღალჩინოსნებთან ურთიერთობის პროცესში.
ჩერგოლეიშვილი თამარ
ძნელია, ჩვენს ქვეყანაში, იყო პრინციპული, საკუთარი შეხედულებების ერთგული, თანმიმდევრული. ის წლების მანძილზე ახერხებს ამას. თავისი მეუღლის, გიგა ბოკერიას უპირობო თანამებრძოლია, თუმცა ყოველთვის აქვს საკუთარი განსაკუთრებული აზრი, რომელსაც თავისავე სტილში, ექსპანსიურად გამოხატავს, მიუხედავად იმისა, მოსწონს ეს ვინმეს თუ არა, იქნება ეს დღევანდელი ხელისუფლება თუ ყოფილი თანამოაზრეები „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობიდან“ მიხეილ სააკაშვილის ჩათვლით.
წყარო:https://bfm.ge/
ბრიტანული გაზეთის „გარდიანის“ (The Guardian) 20 ივნისის ნომერში დაბეჭდილია სტატია სათაურით „ქვეყნის შიგნიდან აფეთქება, კოლაფსი თუ გარდამავალი პერიოდი: როგორ შეიძლება ხელისუფლების შეცვლა ირანში“ (ავტორი - პატრის ვინტური). პუბლიკაციაში გაანალიზებულია ირანის ხელისუფლების სავარაუდო შეცვლის გზები და განხილულია ქვეყნის ხელმძღვანელთა სხვადასხვა კანდიდატები.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
კანადაში „დიდი შვიდეულის“ სამიტის დროს განსაკუთრებით გამოიკვეთა უთანხმოება ირანში რეჟიმის ცვლილების საკითხის მიმართ. საფრანგეთის პრეზიდენტმა ემანუელ მაკრონმა „შვიდეულის“ წევრებს სიფრთხილისაკენ მოუწოდა, როცა საკითხი მთავრობის დამხობას ეხება: „ჩვენ აზრზე არ ვართ, რა მოჰყვება ამას და რა იქნება შემდეგ“. მან აღნიშნა, რომ ირანის მთავრობის სავარაუდო შექმნისათვის დრო არ აქვს და საერთოდ, თავიანთი მთავრობა ირანელებმა თვითონვე უნდა შექმნან. „ირანის რეჟიმის შეცვლა სამხედრო საშუალებებით დღეს ყველაზე დიდი შეცდომა იქნებოდა, რაც ქვეყანას ქაოსში ჩაძირავს. ვინმე თვლის, რომ 2003 წელს ერაყში სადამ ჰუსეინის რეჟიმის დამხობა კარგი იდეა იყო? ვინმე თვლის, რომ ის, რაც ლიბიაში გაკეთდა - მუამარ კადაფის დამხობა - კარგი იდეა იყო? რეჟიმის შეცვლა გეგმის გარეშე - სტრატეგიული შეცდომა იქნება“, - ხაზი გაუსვა ემანუელ მაკრონმა.
გერმანიის კანცლერმა ფრიდრიხ მერცმა კი, პირიქით, განაცხადა, რომ „ირანის რეჟიმი ტერორისტულია და კარგი იქნება, რომ ის ახლავე დაემხოს“. მართალია, კანცლერმა აღიარა, რომ რეჟიმის ცვლილებას ყოველთვის არ მოაქვს სასურველი შედეგები, მაგრამ არსებობს დადებითი პრეცედენტიც, მაგალითად, სირიაში, სადაც ბაშარ ასადის რეჟიმის კრახის შემდეგ ახალი ხელისუფლება ქვეყანაში სტაბილურობის დამყარებას ცდილობს. ამასთან, ფრიდრიხ მერცს არაფერი უთქვამს იმაზე, რომ სირიაში მთავრობის ცვლილებას წინ 9-წლიანი სამოქალაქო ომი უძღვოდა და რომ ხელისუფლების ამგვარ შეცვლას ძალიან ძნელი იქნება დემოკრატიული გადასვლა ვუწოდოთ.
ხშირად ხდება, როცა ავტორიტარული ხელისუფლების დამხობის შემდეგ არენაზე გამოდიან უპროგნოზო პოლიტიკური ძალები, ქვეყანაში არასტაბილური სიტუაცია ყალიბდება და უკონტროლო პროცესები იწყება. დიახ, თავის დროზე აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტს ჰქონდა გეგმები ერაყის ომისშემდგომი მოწყობის საკითხში (სადამ ჰუსეინის რეჟიმის დამხობის შემდეგ, „მომდევნო დღიასათვის“), მაგრამ საბოლოო ჯამში თვით აშშ-მაც კი ვერ აიცილა თავიდან დესტაბილიზაციური პროცესები.
ირანის შემთხვევა კი უფრო უარესია - ირანში მრავალი ეთნიკური ჯგუფი ცხოვრობს, ირანი თეოკრატიული სახელმწიფოა, ენერგეტიკული რესურსებით მდიდარი, რომლის შემოსავლების გადანაწილება კონფლიქტს გამოიწვევს. დასავლეთს ბოლო დროს ირანის რეჟიმის დამხობა საერთოდ დაგეგმილი არ ჰქონია. არ არის გამორიცხული, რომ ქვეყნის ბალკანიზაცია რეალურად მოხდეს. მართალია, ირანი ხელოვნურად შეკოწიწებულ სახელმწიფოს არ წარმოადგენს, ის საუკუნეების განმავლობაში არსებობდა ამჟამინდელ საზღვრებით, მაგრამ საყურადღებოა, რომ ქვეყნის ძირითადი მოსახლეობა - სპარსელები მხოლოდ 50%-ს შეადგენს, დანარჩენი კი სხვა ხალხებია: დაახლოებით 25% - აზერბაიჯანელები, უფრო ნაკლები - თურქები, ქურთები, ბელუჯები, არაბები, ასირიელები, სომხები, ებრაელები... ანუ როგორც კი ცენტრალური ხელისუფლება დაემხობა, თავს იჩენს სეპარატიზმი.
როგორც კი ეთნიკური სეპარატიზმის აფეთქება მოხდება, ბაქოს რეჟიმი აზერბაიჯანში და ბევრი ქურთული სამხედრო მოძრაობა თავის უფლებებს გამოაცხადებს რომელიმე ანკლავის სახით ირანის ტერიტორიაზე. ისრაელის გაზეთმა Jerusalem Post-მა ბენიამინ ნეთანიაჰუს მოუწოდა, რომ რადგან ირანის რეფორმირება შეუძლებელი იქნება, მაშინ უმჯობესია ქვეყნის ფედერალიზება მოხდესო.
ირანში ორგანიზებული ოპოზიცია არ არსებობს, პოლიტიკური პარტიები აკრძალულია, ყველა მეტ-ნაკლებად ცნობილი ოპოზიციონერი და რეჟიმის მოწინააღმდეგე საპყრობილეში - ზოგი უშუალოდ საკანში, ზოგიც - იშვიათად - შინაპატიმრობაში. ყოველგვარი დისიდენტობა და სხვაგვარად აზროვნება მკაცრად იდევნება.
ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის მაღალჩინოსნები განადგურდნენ, მაგრამ აიათოლების ხელისუფლებას მაინც აქვს თავდაცვის პოტენციალი. მათგან ყველაზე საშიშია უმაღლესი ლიდერი, აიათოლა ალი ჰამენეი. მისი ლიკვიდაცია შეიძლება ქუჩის საპროტესტო გამოსვლებით ან არმიის დახმარებით. შესაძლოა გუშაგთა კორპუსში მოიძებნონ საშუალო და უმცროსი დონის უკმაყოფილო ოფიცრები, რომლებიც რეჟიმით უკმაყოფილონ არიან და რომლებიც შეძლებენ გადატრიალების მოწყობას. ამით თავიდან აცილებული იქნება ახალი რევოლუცია და დამყარდება შედარებით ლიბერალური საერო ხელისუფლება.
ერთ-ერთი ადამიანი, რომელიც ირანის თეოკრატიული მთავრობის დამხობას ელოდება, რეზა ფეჰლევია - აწ გარდაცვლილი ირანის ბოლო შაჰის - მოჰამედ რეზა ფეჰლევის ვაჟი. იგი 1979 წლიდან დევნილობაში ცხოვრობს. სხვათა შორის, დღეს მონრქისტულ პერიოდს ბევრი ირანელი, განსაკუთრებით უფროსი თაობა, „ვარდისფერი სათვალით“ იხსენებს - სასმელ-საჭმელი იყო, ქალებს თავისუფლება ჰქონდათ, ქვეყანა ჩაკეტილი და იზოლირებული არ იყო და ა.შ. რეზა ფეჰლევი ამჟამად აშშ-ის ტელეარხებით გამოდის და აცხადებს, რომ აიათოლების რეჟიმი კრახის პირზეა და დასავლეთს საკუთარ თავს დემოკრატიისაკენ გადასვლის გარდამავალ ეპოქაში ქვეყნის ხელმძღვანელად სთავაზობს. „ირანელი ხალხი ხედავს, რომ მათი უმაღლესი ლიდერი მხდალია და ბუნკერში ვირთხასავით იმალება. მაღალჩინოსნები ირანიდან უკვე გარბიან. მე მაქვს ირანის სამომავლო მმართველობისა და მისი აღდგენის გეგმა“, - აცხადებს შაჰის ვაჟი.
მაგრამ არის ეჭვები, რომ მას არ ესმის ირანის საზოგადოების დღევანდელი ინტერესები, არ იცნობს ქვეყნის შიდა მდგომარეობას, რადგან ირანიდან მამამისის გაქცევის დროს, იგი მხოლოდ 17 წლისა იყო. ყველამ იცის, რომ რეზა ფეჰლევი ახლოს არის ისრაელის მთავრობასთან და ეს გარემოება მისთვის ერთგვარ ლაქას წარმოადგენს. ირანელებში ნეგატიურ ემოციებს იწვევს მისი საზეიმო [პროისრაელური] განცხადებები იმ დროს, როცა ისრაელი მშვიდობიან მოსახლეობას ბომბავს და ხოცავს.
ხმები გავრცელდა, რომ თითქოსდა საგანგებო მთავრობის ჩამოყალიბება იგეგმება და თითქოსდა ამ საკითხის ორგანიზატორები არიან ირანის ორი ყოფილი ლიდერი - ექს-პრეზიდენტი ჰასან რუჰანი (2013-2021 წლებში) და საგარეო საქმეთა ყოფილი მინისტრი ჯავად ზარიფი. მათ ტანდემს შეიძლება შეუერთდეს ალი ლარიჯანი - პარლამენტის ყოფილი სპიკერი.
ზოგიერთები თვლიან, რომ სამომავლო პოლიტიკურ ფიგურებდ შეიძლება დასახელდეს ამჟამად შინაპატიმრობაში მყოფი - 2011 წლიდან - მირ ჰუსეინ მოსავი (ირანის ექს-პრემიერ-მინისტრი 1981-1989 წლებში) და მისი ცოლი ზაჰრა რაჰნავარდი. ცოლ-ქმარი ისრაელის ლიდერს ბენიამინ ნეთანიაჰუს დამნაშავედ და აგრესორად თვლის, რომელიც „უხეშად არღვევს საერთაშორისო სამართლს“, მაგრამ იმავდროულად აკრიტიკებენ ირანის დღევანდელ ხელისუფლებას. საყურადღებო ფიგურას წარმოადგენს აგრეთვე თეირანის ემინის საპყრობილეში მყოფი მუსტაფა ტაჯზადე, ირანის შინაგან საქმეთა ექს-მინისტრი და პრეზიდენტ სეიდ მუჰამედ ჰათამის ადმინისტრაციის ყოფილი უფროსი (1997-2005 წლებში), რომელიც დაპატიმრებამდე ხშირად აკრიტიკებდა აიათოლა ალი ჰამენეის: „იგი თვალს ხუჭავს ქვეყნის კატასტროფულ მდგომარეობაზე“. ციხიდან გამოგზავნილ წერილში მუსტაფა ტაჯზადე წერს: „მე ვიცი, რომ ჩვენი ქვეყნის მოსახლეობის ნაწილი ისრაელის დაბომბვებს მხარს უჭერს იმ იმედით, რომ როგორმე კლერიკალური მმართველობა დაემხოს. მაგრამ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ასე მოხდება, ირანისაგან ნანგრევები დარჩება, გაბატონდება უკანონობა და ქაოსი, არ არის გამორიცხული ქვეყნის დაშლა-დანაწილებაც“.
ირანის მასწავლებელთა პროფკავშირული ასოციაციის საკოორდინაციო საბჭო ალტერნატიული ხელისუფლების კიდევ ერთ პოტენციურ წყაროს წარმოადგენს. მისი განცხადებით, „ჩვენ უარვყოფთ ყოველგვარ პოლიტიკას, რომელიც ომის გაჩაღებისაკენ არის მიმართული - ვინც არ უნდა ატარებდეს მას, ირანის მთავრობა იქნება ეს თუ ისრაელის მთავრობა. ომი სიკეთის მთესველი და მომავლის მშენებლობის საშუალება კი არ არის, არამედ უბედურების მომტანია“.
ომის წინააღმდეგ განცხადებები ემინის საპყრობილეში ჩამწყვდეული ქალი ტუსაღების მხრიდანაც ისმის: ნარგეს მოჰამადი, 2022 წლის ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეატი, დასავლეთსაც აკრიტიკებს და ირანის რეჟიმსაც: „ომი არავისთვის სასურველი არ არის. ომის გამჩაღებლებმა უნდა იცოდნენ, რომ მათ სინდისზე იქნება უამრავი ადამიანის სიკვდილი, ათასობით ირანელი მოქალაქის უსახლკაროდ დარჩენა... მე ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ დემოკრატია, ადამიანის უფლებები და თავისუფლება ომისა და ძალადობის გზით ვერ იქნება მიღწეული“.
მოკლედ, ირანულ საზოგადოებაში აზრთა სხვადასხვაობაა. საბოლოოდ, როცა რეპრესიული სტრუქტურები დასუსტდებიან, ქვეყნის სამომავლო არჩევანი თვითონ ირანელებზე იქნება დამოკიდებული. ვიმეორებთ: ბევრ ირანელს თავიანთი რეპრესიული რეჟიმი სძულს, მაგრამ ასევე სძულთ ისრაელიც და მას ქვეყნის ნგრევაში ადანაშაულებენ. ბევრ ირანელს თავისი მთავრობის მოქმედების მწარე გამოცდილება აქვს, მაგრამ მათ ასევე იციან, თუ რა გაუკეთა ღაზას მოსახლეობას ისრაელმა. ირანელებს არ სურთ, რომ თეირანიც იგივე დღეში აღმოჩნდეს.
