USD 2.7157
EUR 2.9273
RUB 2.8101
თბილისი
ბალაგანი ანუ არტისტულობის უსაზღვრობასაც აქვს საზღვარი - პაატა ნაცვლიშავილი
თარიღი:  
არავის არა უფლება სხვისი წარმატება მიისაკუთროსო. ეტყობა, არის მართლა ატეხილი დიდი გაწევ-გამოწევა ქართველ ფეხბურთელთა ევროპირველობაზე ნაჩვენები წარმატების დასაუფლებლად.
მაგრამ რომელი წარმატების?
საქართველოს ნაკრებმა ევროპის ჩემპიონატის ფინალურ ეტაპზე ოთხი მატჩი გამართა, საიდანაც ორი წააგეს – საერთო ანგარიშით 2:7, ერთი ფრედ ითამაშეს და ერთიც – უმოტივაციო პორტუგალიასთან 2:0 მოიგეს.
მერვედფინალში გასვლისა და იქ ესპანეთთან 4:1-ით სახელოვანი დამარცხების აღსანიშნავად, საქართველოში დაბრუნებულ ფეხბურთელებს ნამდვილი ტრიუმფი მოუწყვეს, რომლის მსგავსი – არ ვიცი ვინ გახდება ევროპის ჩემპიონი – ევროპის ჩემპიონსაც კი შეშურდებოდა!
ევროპირველობის მერვედფინალში დამარცხებული ფეხბურთელებით სავსე ღია ავტობუსმა ნახევარი თბილისი შემოიარა და ძლივს მოაღწია წმინდა გიორგის მონუმენტის ფერხთით საგანგებოდ მოწყობილ ღია სცენამდე, სადაც ქვეყნის უმაღლესმა ოფიციალურმა პირებმა და ათიათასობით გულშემატკივარმა იმისთანა შეხვედრა მოუწყვეს მათ, რომ არც ერთ ოლიმპიურ ჩემპიონს არ დასიზმრებია, ყოველ შემთხვევაში – ქართველს.
ყველამ ვიცით, რომ ფეხბურთი მაინც სხვაა, სხვანაირად უყვარს იგი გულშემატკივარს, ერთი სიმპათიური ფეხბურთელი ზოგჯერ მრავალგზის ოლიმპიურ ჩემპიონსაც ურჩევნია, ფეხბურთი ხანდახან ბევრად მეტია, ვიდრე სპორტი, მაგრამ რაც არ უნდა იყოს, ის მაინც სპორტია, სადაც გამარჯვება გამარჯვებაა და დამარცხება – დამარცხება.
საქართველოსავით პირველად გადალახა ჯგუფური ეტაპი სლოვენიის ფეხბურთელთა გუნდმა, თან ისე, რომ თუ მერვედფინალში პენალტების სერიას არ ჩავთვლით, მას გერმანიაში თამაში არ წაუგია! მერვედფინალში სლოვენიელები ჩვენს მიერ მანამდე დამარცხებულ, მაგრამ ამჯერად უკვე მოტივირებულ პორტუგალიას შეხვდნენ და არც ძირითად დროში წაუგიათ და არც დამატებითში. მეტიც – თუ ჩვენთან შეხვედრაში გოლსმოწყურებულ კრიშტიანუ რონალდოს ერთხელ მართლა მშვენივრად გადაეღობა წინ გიორგი გველესიანი, სლოვენიელთა მეკარემ იან ობლაკმა სულაც პენალტი აუღო იმავე რონალდოს. არ ვიცი, იშოვეს თუ არა ლიუბლიანაში ღია ავტობუსი და აღნიშნეს თუ არა, მათი ქვეყნის პირველი გასვლა ევროპირველობის მერვედფინალში, მაგრამ ის კი ვიცი, რომ...
ერთი სიტყვით, აღზარდე ევროპა საკუთარ თავში!
მესმის, რომ არტისტული ერი ვართ!.. მესმის, რომ თეატრალურები ვართ!.. მესმის, რომ ემოციურები ვართ!.. მესმის, რომ დღესასწაულები გვენატრება!.. მაგრამ თუ სპორტული წაგება მოგებად გავასაღეთ, ვაითუ, მთელი ჩვენი წარმატებები ამის შემდეგ ამითღა შემოიფარგლოს და ნამდვილ გამარჯვებას ვეღარც ვეღირსოთ!
რაც გუშინ თბილისში ხდებოდა, გნებავთ იმ ღია ავტობუსსა თუ გნებავთ იმ ღია სცენაზე, უკვე ზღვარდაუდებელი არტისტულობა იყო, არც ყეენობა, არც ბუფონადა და არც ფესტივალი. ეს უფრო სიგიჟე იყო, გარდარეული ტელესიგიჟე და, დიდი ბოდიში, ვინც სხვაგვარად ფიქრობს – სისულელე! ეს უკვე არც თეატრია და არც დღესასწაული. ეს უკვე ბალაგანია!
თუნდაც ეს ყველაფერი წინასწარ გვქონოდა დაგეგმილი, მერვედფინალის შედეგის შემდეგ როგორღაც უნდა შეგვეკვეცა ჩვენი გეგმებისთვის ფრთები და სატელევიზიო რეალობიდან ნამდვილ რეალობას დავბრუნებოდით. და თუ, ყველაფრის მიუხედავად ეს ყველაფერი ამისთანა დღესასწაულად გვინდოდა გვექცია, რას ვერჩოდით აეროპორტში ღამენათევ ქომაგებსა და გულშემატკივრებს, რატომ არ გავატარეთ მათი გმირები მათ მიერ შექმნილ ცოცხალ დერეფანში? რა ვითომ ეს ბიჭები სხვები იყვნენ და თბილისის ქუჩებში ღია ავტობუსით ჩამოტარებულები – სხვები? აეროპორტიდან ასე საიდუმლოდ და მზეთუნახავით, ასეთი დაცვით თვით რომის პაპიც არ შემოუყვანიათ თბილისში – ან ერთი და ან მეორე, გინდაც იოანე-პავლე მეორე და გინდაც ფრანცისკე, არც კომუნისტების დროს არც აგერ – რამდენიმე წლის წინათ.
ევროპაში გვინდაო, რომ ვიძახით, საქართველო ვერასოდეს აღმოჩნდება სადმე საფრანგეთსა თუ გერმანიას შუა, ან ავსტრიას და იტალიას შორის და რაგინდ ის ყველა პირობა შევასრულოთ, ევროები არავის დაგვეყრება მუქთად თავზე.
ჰოდა, აღზარდე შენს თავში ევროპა!
ევროპელები, ჩვეულებრივ, მზეს ასწრებენ ადგომას და ყოველ შაბათ-კვირას როგორც ნამდვილ დღესასწაულებს, ისე ელოდებიან და ისე ეგებებიან. კი, ნამდვილი დღესასწაულებიც იციან, მათ შორის გამარჯვებული გუნდებისა თუ ეროვნული გუნდების გულშემატკივრებით სავსე ქუჩებში ავტობუსებით ჩამოტარებით – ჩვენ ყველას ლაივში თუ არა ტელევიზიით გვინახავს ასეთი დღესასწაული, მაგრამ იქ, იმ ევროპაში, თითოეული ფეხბურთელი ასეთი ტრიუმფის დროს მედლებით არის მკერდამშვენებული და წინ მათ მიერ მოპოვებული თასი მოუძღვით და არა ლევან კობიაშვილის კინოოპერატორივით მომარჯვებული მობილური ტელეფონი.
სხვათა შორის, ერთ-ერთი საუკეთესო ქართველი ფეხბურთელი ლევან კობიაშვილი მონაწილეობდა იმ მატჩში, რომელიც ახლა მინდა გავიხსენო: 1996 წლის 9 ოქტომბერს პერუჯაში გაიმართა მსოფლიო პირველობის შესარჩევი მატჩი იტალიისა და საქართველოს გუნდებს შორის. ეს ამ გუნდების პირველი შეხვედრა იყო. მატჩის ბედი გადაწყვიტა 43-ე წუთზე ფაბრიციო რავანელის მიერ გატანილმა ერთადერთმა გოლმა. ასეთი ლაკონიური ციფრებით არის ის მატჩი შეტანილი მსოფლიოს, ევროპის, იტალიისა თუ საქართველოს ფეხბურთის ისტორიაში. არადა არავის ახსოვს, რომ პერუჯადან დაბრუნებულ ქართველ ფეხბურთელებს გულშემატკივრები ყვავილებით დახვდნენ აეროპორტში. საქართველოდ ნაკრებმა მართლა არ ითამაშა ცუდად – არაერთი დასამახსოვრებელი მომენტი შექმნეს გიორგი ქინქლაძემ თუ გიორგი ნემსაძემ, თემურ ქეცბაიამ თუ იმავე ლევან კობიაშვილმა. არც გუნდის მწვრთნელი საშა ჩივაძე ჩამორჩა ტაქტიკური თუ სტრატეგიული აზროვნებით თავის იტალიელ ვიზავის – ჩეზარე მალდინის. მაგრამ ჩვენებმა, სამწუხაროდ, წააგეს – 0:1. მატჩის სატელევიზიო რეპორტაჟი კოტე მახარაძეს მიჰყავდა და მატჩის ბოლოს, იმით აღფრთოვანებულმა, რომ საქართველომ იტალიასთან, რომელიც მაშინ მსოფლიოს ვიცე-ჩემპიონი იყო, მხოლოდ ერთი ბურთით წააგო, ტელემაყურებლებს მოგვიწოდა, აეროპორტში ყვავილებით დახვდით ჩვენს სასახელო ფეხბურთელებსო! და მართლაც, ღია ავტობუსი არა, მაშინ ასეთი რამ არ იყო მოდაში, მაგრამ აეროპორტში ჩვენ ფეხბურთელებს მართლა ღირსეული დახვედრა მოუწყვეს.
ამის მერე კოტე მახარაძეს ერთ-ერთი შეხვედრის დროს გავახსენე ის რეპორტაჟი და ეს რა ჰქენით, ბატონო კოტე, იმის მერე ქართველებს ნულით ერთზე დამარცხება დამარცხება არ ჰგონიათ, ის კი არა, ზოგიერთი ასეთ მარცხს გამარჯვებადაც კი მიიჩნევს-მეთქი. გაიცინა და, მართალი ხარო, მითხრა, მაგრამ ისე ვიყავი თავად იმ ფაქტით მონუსხული, რომ საქართველოს ნაკრები იტალიის ნაკრებს ხვდებოდა და რომ მე მალდინის, ნესტას, კონტეს, კაზირაგის, რავანელისა თუ სხვათა გვერდით ქართულ გვარებს ვასახელებდი და თანაც ქართულად, მაშინ ამაზე ნაკლებად ვფიქრობდი და ის ერთით ნული მაშინ მეც მოგებასავით მეგონაო!
კოტე მახარაძეს თავისი საფეხბურთო თუ არტისტული ქარიზმით მაშინ უფრო მეტად შეეძლო არარსებული რეალობის შექმნა და სასურველის რეალობად წარმოსახვა, ვიდრე დღეს არსებულ ყველა ტელევიზიას ერთად.
მაგრამ მას მერე ხომ თითქმის 30 წელი გავიდა!
კიდევ ერთი ძველი ამბავი უნდა გავიხსენო: მრავალი წლის წინათ, 1992 წლის მარტში ლოზანაში გაიმართა მოლაპარაკება საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტისა და ყოფილი საბჭოთა კავშირის მოკავშირე რესპუბლიკათა ეროვნულ ოლიმპიურ კომიტეტებს შორის. მოლაპარაკების თემა ახალი ქვეყნების საერთაშორისო ოლიმპიური აღიარება და მათი სპორტსმენების ბარსელონის ოლიმპიადაზე გამოსვლის პირობები იყო. საქართველოს დელეგაციას მე ვხელმძღვანელობდი, როგორც საქართველოს ეროვნული ოლიმპიური კომიტეტის ვიცე-პრეზიდენტი. მოლაპარაკების ოფიციალური ნაწილის დამთავრების შემდეგ, როცა ყველანი წამოვიშალეთ, ევროპის ოლიმპიური კომიტეტების ასოციაციის პრეზიდენტმა, შემდგომში საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტის პრეზიდენტმა ჟაკ როგემ მკითხა, საქართველო ევროპა თუ აზიაო. ევროპა-მეთქი, დაუფიქრებლად ვუპასუხე. ამ დროს აზერბაიჯანისა და სომხეთის წარმომადგენლები მოვიდნენ და როგემ მათაც იგივე კითხვა დაუსვა. ისინი ერთმანეთს მიაჩერდნენ და ამან რა გითხრათო, – ჩემზე ჰკითხეს. რა თქმა უნდა, ევროპა ვუთხარი-მეთქი, – გაღიმებული როგეს პასუხს აღარ დავუცადე. ჰოდა, ჩვენც ევროპა ვართო, – სომეხმა და აზერბაიჯანელმა. დანარჩენი ყოფილი რესპუბლიკების საკითხი უკითხავადაც გარკვეული იყო. მაგრამ მთლად ჩემს სიტყვებზე როდი იყო ყველაფერი. სანამ საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი საქართველოს ჟაკ როგეს ჩააბარებდა და საბოლოოდ მოაქცევდა ევროპული ქოლგის ქვეშ, მათ დასკვნისათვის ავტორიტეტულ სამეცნიერო ცენტრებსაც მიმართეს, მათ შორის – დიდი ბრიტანეთის სამეფო გეოგრაფიულ საზოგადოებას. ასე რომ, სპორტულ ევროპაში საქართველო უფრო ადრე შევიდა, ვიდრე ევროპის საბჭოში ის ცნობილი სიტყვები გაიჟღერებდა – „მე ვარ ქართველი, მაშასადამე მე ვარ ევროპელი“.
მას შემდეგ ევროპის სპორტული კარი, მთელი 32 წელიწადია, მუდამ ღიაა ქართველი სპორტსმენებისთვის ნებისმიერ სახეობაში და არავის ევროპის პირველობისთვის ბრძოლა და მის ფინალურ ეტაპზე მონაწილეობა არ დაუშლია არც ფეხბურთელებისთვის, არც რაგბისტებისთვის, არც კალათბურთელებისთვის, არც ხელბურთელებისთვის, არც წყალბურთელებისთვის და არც არავისთვის. და ამისთვის არც ევროკავშირის 12 თუ რამდენიც გინდა პირობის შესრულება იყო საჭირო და არც ევროპარლამენტის რეზოლუცია თუ შარლ მიშელისა თუ ურსულა ფონ დერ ლაიენის თანხმობა. თუმცა შესარჩევი ასპარეზობების დაძლევა კი ყველასთვის აუცილებელი იყო. და იმ ფონზე, როცა ფეხბურთელებზე ადრე ასეთი შესარჩევი ეტაპები და თანაც არაერთგზის საქართველოს სხვა გუნდური სახეობების წარმომადგენლებმა გადალახეს, მხოლოდ ჟურნალისტურ გადაჭარბებად უნდა ჩავთვალოთ, როცა წამდაუწუმ გვესმის, ქართველი ფეხბურთელები ევროპაში შეგვიძღვნენო. მადლობა ღმერთს, რომ მათ ეს ბოლოს და ბოლოს – სამი ათეული წლის შემდეგ მოახერხეს და ყველას ერთად, და მეც მათ შორის უდიდესი სიამოვნება და სიამაყე მომგვარეს. დიახ, აშკარაა, რომ გუნდმა, მისმა თითოეულმა წევრმა განსაკუთრებით მოინდომა და მათი ძალისხმევის წარმატებით დასრულებას იმანაც შეუწყო ხელი, რომ ბოლო წლებში უეფამ ფინალური ეტაპის მონაწილეთა რიცხვი 16-დან 24-მდე გაზარდა და იქ მოხვედრის პირობები რამდენადმე გააადვილა ეროვნული ლიგის შემოღებით. ისე კი, ევროპაში შეგვიყვანა კი არა, სამწუხაროდ, თუ მართალი გვინდა, ქართული ფეხბურთი ევროპაში სპორტის სხვა სახეობებზე რამდენადმე გვიან შევიდა.
ვიყოთ მართლები! აღვზარდოთ ევროპა ჩვენში!
ჩვენს ფეხბურთელებს რაც შეეხება, ბარაქალა მათ! მაგრამ ეს მხოლოდ მათი დამსახურება არ არის. მერვედფინალში მათ ამასწინანდელ გასვლას ამზადებდა 60-იანი და 70-იანი წლების ქართველ ფეხბურთელთა ბრწყინვალე თაობა, რომელთაგან არავის მოუვიდოდა თავში, რომ თუ თავდამსხმელმა გოლი გაიტანა ან თუ მცველმა თავდამსხმელს ბურთის გატანაში ხელი შეუშალა ან თუ მეკარემ ბურთი მოიგერია, ღირსების ორდენებისთვის შეჩერებოდნენ ხელში ან პრეზიდენტს ან პრემიერ-მინისტრს ან ღია ავტობუსით ჩატარება ეთხოვათ თბილისში ქუჩებში! არადა მათ შორის იყვნენ ევროპის ჩემპიონებიც, ოლიმპიური ჩემპიონიც და პრიზიორებიც, ევროპის ქვეყნების თასების მფლობელთა თასის გამარჯვებულებიც, მსოფლიოს ნაკრებში მიწვეული ფეხბურთელებიც...
მაშინ მართლა დანატრული ვიყავით ნამდვილ დღესასწაულებს და იქნებ ხანდახან გამართლებულიც კი იყო გამოგონილი დღესასწაულების – შვიდი ნოემბრებისა და პირველი მაისების ფონზე – მათი რაღაც სხვა, თუნდაც გამოგონილი დღესასწაულებით ჩანაცვლება, თუნდაც იტალიაში 0:1-ზე წაგების შემდეგ აეროპორტში წაგებულთა ყვავილების თაიგულებით დახვედრა.
მაგრამ ახლა ხომ მართლა სხვა თაობაა. მათ აღარ უკვირთ ევროპის უძლიერეს გუნდებთან ევროპის ნებისმიერ სტადიონზე შეხვედრა და არცთუ იშვიათად წარმატებასაც აღწევენ. ეს მათთვის უკვე ჩვეულებრივი ამბავია, არა მოულოდნელი და თავისთავად სასიხარულო, არამედ მათი ყოველდღიური საქმე და საზრუნავი. კარგად თქვა, ფეხბურთელთა ამ თაობის ერთ-ერთმა ღირსეულმა წარმომადგენელმა გიორგი მამარდაშვილმა – მე ჩემს საქმეს ვაკეთებო. დიახ, ისინი თავის საქმეს აკეთებენ და ძალიან კარგად იციან, რა არის მოგება და რა არის წაგება!
როგორც ყველა ჩვენგანი, ისინიც თავ-თავის საქმეს აკეთებენ, მაგრამ თუ ამ ჩვენ-ჩვენი საქმის კეთებაში, ქართველი ფეხბურთელები ოდესმე მართლა მოიგებენ ევროპის ჩემპიონატს, ყველას ვერ გავწვდები, მაგრამ მათ შორის საუკეთესოებს, თუ რამ ორდენი და ჯილდო მაბადია, უშურველად დავუთმობ პრეზიდენტთან და პრემიერ-მინისტრთან ყოველგვარი წინასწარი შეთანხმებისა თუ მათი ნებართვის გარეშე.
მე აქ გამარჯვება-დამარცხების გარჩევასა და გამარჯვების იერარქიაზე ვლაპარაკობ, თორემ სხვაზე ნაკლებად არ გამხარებია ქართველი ფეხბურთელების ეს საევროპო დებიუტი. როგორც კი გაყიდვაში გამოჩნდა, მაშინვე წავედი „დინამოზე“, კვარაცხელიას მაისურიც ვიყიდე და მამარდაშვილისაც. შვილიშვილებსაც ვუყიდე. მალე ალბათ ოლიმპიური ნაკრების ფორმაც მექნება, მაგრამ პარიზის ოლიმპიადაზე ამ მაისურსაც აუცილებლად წავიღებ. საამაყოდ და თავის მოსაწონებლად. ის ოთხი ღამეც, მეც ყველა ქართველი გულშემატკივრის მსგავსად ნერვიულობასა და აღფრთოვანებაში, ჩვენი ფეხბურთელების წარმატების სიხარულსა და მათი წარუმატებლობის გულისტკენაში გავატარე, მეც დავკარგე ხმა იმდენ ყვირილში და მეც მგონია, რომ ეს ყველაფერი გარკვეულწილად დასაწყისია და არა დასასრული. ჰოდა, ჯერ გადავხტეთ და „ჰოპ“ მერე დავიძახოთ და ტრიუმფები და დღეასასწაულები, სჯობს, მერე, მართლა გამარჯვებულებმა გავმართოთ.
აღვზარდოთ ევროპა ჩვენში!
რა თქმა უნდა, არც ერთ ფეხბურთელს არ მოატყუებს ეგზალტირებულ ზურნალისტთა აღფრთოვანებული შეძახილები, რომ თითქოს მთელი მსოფლიო ქართველ ფეხბურთელთა წარმატებაზე ლაპარაკობს და რომ თითქოს მათ შეუძლებელი შეძლეს, ან რომ მართლა საოცრება ჩაიდინეს ან რომ გუშინდელი დღე ნამდვილი სასწაული იყო!
მგონია, რომ ტელეჟურნალისტობაზე მეოცნებე ჩემი სტუდენტები, რომლებიც არ მოსწრებიან და მხოლოდ გადმოცემით იციან ტელევიზიის როლი ეგრეთწოდებულ „ვარდების რევოლუციაში“, ამ დღეებში საკუთარი თვალითა და ყურით დარწმუნდნენ, რომ სატელევიზიო სინამდვილე ხშირად ანაცვლებს ნამდვილ სინამდვილეს და მერე ამ სატელევიზიო სინამდვილის შემქმნელები თავადვე იჯერებენ თავისივე შექმნილ სინამდვილის ნამდვილობას და ამ უკვე იქაური წარმოსახვითი სინამდვილის წესებით იწყებენ ცხოვრებას. და მერე ეს ყველაფერი ნელ-ნელა ვრცელდება საზოგადოების სულ უფრო და უფრო ფართო ფენებში, ნელ-ნელა ტყუილი სიმართლედ საღდება, ნამდვილი სიმართლისა აღარავის სჯერა, რაკი ის გამოგონილი ტყუილი უფრო საამურია და ბოლოს ყველაფერი ღია ხომალდით მთავრდება ხალხის ტალღებად აბობოქრებული თბილისის ქუჩებში მობილური ტელეფონით შეიარაღებული ლევან კობიაშვილით, როგორც ამ საფეხბურთო ვირტუალური ხომალდის მასკარონით.
ვიმეორებ, აქ არც ლევან კობიაშვილი და არც ევროპირველობიდან შინ დაბრუნებული ფეხბურთელები არაფერ შუაში არიან. თითოეულმა მათგანმა თავისი მაქსიმუმი გაიღო, უამრავი ბედნიერი და საამაყო წუთი გვაჩუქა, გააკეთა ის და იმაზე მეტიც ვიდრე შეეძლო. დიახ ეს მათი მომავალი წარმატებების დასაწყისია, და ძალიან კარგი დასაწყისი. ვიმეორებ თუ ვიმესამებ – მათ მართლა ბევრი გააკეთეს ევროპაში და მსოფლიოში საქართველოს ცნობადობის ამაღლებით. დიაც, მათ საქართველოში ფეხბურთის სიყვარული და პატივისცემა დააბრუნეს. ამავე დროს ბევრს, მათ შორის ქალებსაც, გააცნეს ფეხბურთი, როგორც სპორტი და არა მხოლოდ სპორტი. ეს ძალიან კარგია, მართლა ძალიან კარგი დასაწყისია, მაგრამ არა საზოგადოდ, არამედ ამ თაობის ცხოვრებაში. მაგრამ ქვეყნის ცნობიერება და მახსოვრობა, მისი ღირსება და წარმატებები ხომ მხოლოდ ერთი ან ორი თაობით არ განისაზღვრება! ქართველებს დიდი საფეხბურთო გამარჯვებებიც გვქონია, ძალიან დიდი, მართლა სატრიუმფო და საამაყო! ჯერ კიდევ ცოცხალია ამ გამარჯვებების არაერთი შემოქმედი.
ნეტა ახლაც საქართველოს ესპანეთისთვისაც მოეგო, გამიხარდებოდა კი არა, ცას ვეწეოდი სიხარულით. მაგრამ ამჯერად არ გაგვიმართლა. არ იყო ესპანეთი ისეთივე უმოტივაციო, როგორიც რამდენიმე დღით ადრე პორტუგალია. ამჯერად არც ვიდეორეფერი მოგვხმარებია და იღბალმაც ზურგი შეგვაქცია.
ხოლო გუშინდელი საავტობუსო ბალაგანიდან ერთი ნაბიჯია იმ ცრუდღესასწაულამდე, როცა რუსეთთან 2008 წლის ომში გამარჯვება გვაზეიმეს რუსთაველზე, როცა დიდი ზარ-ზეიმი გავმართეთ, რუსეთის ჯარს კუდით ქვა ვასროლინეთო, თბილისში არ შემოვუშვითო – თითქოს უნდოდა და ჩვენ არ შემოვუშვით! რაც უნდოდა, დღესაც მისია და კიდევ უმატებს და უმატებს, ერთი მხრივ, ჩვენი ზეიმებით, და შიშველი ტრაკებით გაოცებული, მეორე მხრივ. შეიძლება ისე მოხდეს, რომ კარგ გუნებაზე მყოფმა სადმე ერთი-ორი სახლი დაგვიბრუნოს ან ერთი სოფელი საზეიმოდ გადმოგვცეს. ჩვენი არტისტული ბუნების ამბავი რომ ვიცი, თქვენ დღესასწაული მაშინ ნახეთ! წაგებულ ომზე რა ზეიმი ავტეხეთ და ასეთ შემთხვევაში რას ვიზამთ, ადვილი წარმოსადგენია!
მაგრამ თუ ნამდვილი და ჩვენი გამოგონილი სინამდვილე კვლავაც ერთმანეთში უნდა აგვერიოს, ჯობია ეს ფეხბურთში მოხდეს და არა ომში!
ვხედავ დიდი დრო წაგართვით, ფეისბუქურადაც შეიძლებოდა თქმა, მაგრამ ამბავმა და სიტყვამ თავის ნებაზე მატარა. დიდი მადლობა ყველას, ვინც ეს პოსტი ბოლომდე ჩაიკითხა, დიდი მადლობა მათ, ვინც მიიჩნევს, რომ რაღაცაში შეიძლება იქნებ მართალიც ვიყო, დიდი ბოდიში მათთან, ვინც თვლის, რომ ამაოდ გავისარჯე.
ღმერთმა ავტორიც და წამკითხველიც, ამ ტექსტის მომწონებელიც და დამწუნებელიც მრავალ ნამდვილ დღესასწაულს მოგვასწროს, სპორტულსაც და არასპორტულსაც!
2024_07_03
წყარო:  პაატა ნაცვლიშვილი ფეისბუკ გვერდი.
პაატა ნაცვლიშვილი - ქართველი მხატვარი და ჟურნალისტი. „პაატა ნაცვლიშვილის გამომცემლობის“ დირექტორი. სოციალურ მეცნიერებათა დოქტორი, ქართული ემიგრაციის ისტორიისა და გეოგრაფიის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორი და სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე, გრიგოლ რობაქიძის სახელობის უნივერსიტეტის სრული პროფესორი.
რეგიონი
რუსთავის ჭალის ტყის აღდგენა-გაშენების მასშტაბური პროექტის განხორციელება იწყება

ქალაქ რუსთავის განვითარებისთვის მნიშვნელოვანი პროექტის, რუსთავის ჭალის ეკოსისტემის აღდგენა დავიწყეთ. პროექტი გარემოსთვის მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შედეგად აკუმულირებული თანხებიდან დაფინანსდება, - ამის შესახებ გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრმა ოთარ შამუგიამ რუსთავის ჭალის ტყის აღდგენის პროექტის პრეზენტაციაზე განაცხადა.

როგორც მინისტრმა აღნიშნა, ეს არის პირველი პრეცედენტი მას შემდეგ, რაც ამოქმედდა გარემოსდაცვითი პასუხისმგებლობის შესახებ ახალი კანონი, რომელმაც მოგვცა შესაძლებლობა და დანერგა ეს პრინციპი.

მისივე თქმით, ჭალის ტერიტორიის აღდგენა, ერთი მხრივ, დადებითად იმოქმედებს რუსთავის ჰაერის ხარისხზე, რაც ჩვენთვის პრიორიტეტულია და, ამავდროულად, რუსთაველებს და რუსთავის სტუმრებს ექნებათ ძალიან ლამაზი, მოწესრიგებული და მასშტაბური რეკრეაციული სივრცე.

სამინისტროს მიერ გავრცელებული ინფორმაციით, რუსთავის ჭალის ტერიტორიაზე, 160 ჰა ფართობზე მოეწყობა ტურისტულ-რეკრეაციული ინფრასტრუქტურა - საფეხმავლო და ველობილიკები, მოსასვენებელი სივრცეები, საგუშაგო კოტეჯები, საპრეზენტაციო სივრცე, დამონტაჟდება ფრინველებსა და ცხოველებზე დაკვირვების პროცესისთვის საჭირო ფოტოხაფანგები, მტკვარზე მოეწყობა მყარი ნარჩენებისგან წყლის გამწმენდი ბარიერი; 24 ჰა ფართობზე კი, 60 ათასი ხის ნერგი დაირგვება. პარკი ვიზიტორებს ფიზიკური აქტივობებისთვის უსაფრთხო და ხელსაყრელ გარემოს შესთავაზებს, სადაც საგანმანათლებლო დაწესებულებებისთვის ხელმისაწვდომი იქნება გარემოს დაცვის საკითხებზე შემეცნებითი შეხვედრების მოწყობა.

პროექტის პრეზენტაციას რუსთავის მერი ნინო ლაცაბიძე, საქართველოს პარლამენტის წევრები მაია ბითაძე და ირაკლი შატაკიშვილი ესწრებოდნენ.

რუსთავის მერმა სამოქალაქო აქტივისტებს, საქართველოს პარლამენტს და სამთავრობო გუნდს მადლობა გადაუხადა პროექტის მხარდაჭერისთვის და რუსთავის ეკოლოგიური მდგომარეობის გაუმჯობესებაზე ზრუნვისთვის.

„ეს სივრცე ჩვენი ქალაქის ფილტვებია, რომელიც, სამწუხაროდ, 90-იან წლებში იყო განადგურებული. დღეს ჩვენს თაობას, ჩვენს გუნდს გვაქვს შესაძლებლობა, ყველამ ერთად მივიღოთ მონაწილეობა, აღვადგინოთ უნიკალური ჭალის ტყე, რომელიც გააჯანსაღებს და გააუმჯობესებს ქალაქის ეკოლოგიურ მდგომარეობას. ეს არის უპრეცედენტო, ძალიან მასშტაბური პროექტი, რომელსაც რუსთაველები დიდი ხანია ველოდებით“, - აღნიშნა ნინო ლაცაბიძემ.

საქართველოს პარლამენტის წევრმა მაია ბითაძემ პროექტის მასშტაბურობაზე გაამახვილა ყურადღება და აღნიშნა, რომ რუსთავის ჭალის ტყის აღდგენის პროექტის განხორციელება ქალაქის რეკრეაციულ განვითარებას შეუწყობს ხელს, რომელიც მიმზიდველი იქნება როგორც ადგილობრივი მოსახლეობისთვის, ასევე ტურისტებისთვის.

„გარემოს დაცვის და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს და რუსთავის მერიის ერთობლივი ძალისხმევით აღდგება და განახლდება 160 ჰა რუსთავის ტყის ჭალების ტერიტორია. ეს არის უპრეცედენტო პროექტი, რომელიც გარემოს დაცვით ფონდში აკუმულირებული თანხებით განხორციელდება“, - განაცხადა მაია ბითაძემ.

„პროექტის განსახორციელებლად საჭირო თანხები გარემოსდაცვითი ფონდის ბიუჯეტიდან გამოიყო, რომელიც გარემოსთვის მიყენებული ზიანის ფულადი ანაზღაურების შედეგად გადახდილი თანხებით შეიქმნა. გარემოსდაცვითი ფონდები თითქმის ყველა ევროპულ ქვეყანაში არსებობს, თუმცა აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში საქართველო პირველია, რომელმაც მსგავსი ფონდი შექმნა. აღნიშნული ფონდის მიზანი გარემოს მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად სხვადასხვა მუნიციპალიტეტში საჭირო ღონისძიებების დაგეგმვა და განხორციელებაა. აღსანიშნავია, რომ რუსთავის ჭალის ტყის აღდგენის პროექტი გარემოსდაცვითი ფონდიდან დაფინანსებული პირველი პროექტია.

ჭალის ტყე ქალაქ რუსთავის მუნიციპალიტეტის საზღვრებში, მტკვრის ორივე სანაპიროზე, ძველსა და ახალ ხიდს შორის არსებულ სივრცეში მდებარეობს. ჭალის ტყის განვითარების სტრატეგიის დოკუმენტის თანახმად, ამჟამად ეს მონაკვეთი გამოუყენებელ სივრცეს წარმოადგენს,სადაც ეკოსისტემა დეგრადირებულია და დაბინძურებულია სხვადასხვა ტიპის ნარჩენით“, - ნათქვამია სამინისტროს მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.