USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
აზერბაიჯანული მედია - არშემდგარი იმპიჩმენტი ვეტოების ფონზე და რუსოფილობის“ ფაქტორი ქართულ პოლიტიკაში
თარიღი:  325

აზერბაიჯანულ საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ ჟურნალში Region Plus-ში (გამოდის თვეში ორჯერ) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „საქართველო: არშემდგარი იმპიჩმენტი ვეტოების ფონზე“  (ავტორი - ნურანი), რომელშიც განხილულია საქართველოს ხელისუფლებაში მიმდინარე დაპირისპირება - კონფლიქტი პრეზიდენტსა და პრემიერ-მინისტრს შორის. პუბლიკაციაში ნათქვამია, რომ ხელისუფლებაში არსებული უთანხმოება საქართველოს საგარეოპოლიტიკური ორიენტირებით არის განპირობებული: პრეზიდენტი დასავლეთისკენ, პრემიერი - რუსეთისაკენ.

გთავაზობთ პუბლიკაციის მოკლე შინაარსს:

საქართველოს პარლამენტში მომხდარი მოვლენა - საკანონმდებლო ორგანომ ვერ შეძლო მმართველი პარტიის მიერ ინიცირებული პრეზიდენტის იმპიჩმენტის განხორციელება - ალბათ, არამარტო ქვეყნის პოლიტიკური ისტორიაში, არამედ შესაძლოა მთლიანად რეგიონის ისტორიაშიც შევიდეს. მაგრამ  განა დასრულდა ამით ყველაფერი? შეიცვლება თუ არა თბილისის პოლიტიკა - რა გავლენას მოახდენს დაპირისპირების გაგრძელება სამომავლოდ საქართველოს საგარეო პოლიტიკაზე?

პრეზიდენტსა და მმართველ პარტიას, უფრო ზუსტად კი პრემიერ-მინისტრს შორის დაპირისპირებას საკმაო ხნის ისტორია აქვს, თუმცა ამჯერად უთანხმოების გამწვავებას ბიძგი საგარეოპოლიტიკურმა ფაქტორმა მისცა: ევროკომისიამ ტრადიციული „აღმოსავლეთის სამეული“ - საქართველო, უკრაინა და მოლდოვა - ერთმანეთისაგან განაცალკევა და უკრაინას და მოლდოვას წევრობის კანდიდატის სტატუსი მიანიჭა, საქართველო კი უსტატუსოდ დატოვა, სამაგიეროდ თბილისს 12-პუნქტიანი მოთხოვნა  მისცა შესასრულებლად.

პრეზიდენტმა საქართვლოს საკითხის გადადების მიზეზი მთავრობის პრორუსულ პოლიტიკაში დაინახა და შეეცადა რუსეთისადმი ლოიალური კურსის გატარებისათვის წინააღმდეგობა გაეწია. სალომე ზურაბიშვილმა გააკრიტიკა მთავრობისა და მმართველი პარტიის მიერ ინიცირებული კანონპროექტები, როგორც რუსული კანონების გადმოღების მცდელობა ქართულ კანონმდებლობაში და მათ ვეტოები დაადო, ასევე ნეგატიურად შეაფასა საქართველოს მთავრობის თანხმობა რუსეთთან ავიამიმოსვლის აღდგენაზე.

უნდა აღინიშნოს, რომ პრეზიდენტის პოზიციას იზიარებენ ევროკავშირის ლიდერებიც, რომლებიც თბილისისაგან ანტიკრემლური პოზიციის უფრო მკვეთრ გამოხატვას მოითხოვენ - საქართველო უნდა შეუერთდეს ანტირუსულ სანქციებსო. თბილისი კი არ ჩქარობს, რაც პრეზიდენტს არ სიამოვნებს.

არის იმის ცდუნება, რომ ითქვას - საქართველოს მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ პრორუსულია და შესაბამისად, მთავრობაც რუსეთის მიმართ ლოიალურ პოლიტიკას ატარებს. გარდა ამისა, მას დაჭერილი ჰყავს პროდასავლელი პოლიტიკოსი, ექს-პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი და რომ პრემიერ-მინისტრს ხელისუფლებიდან ფრანგული ფესვების მქონე პროდასავლელი სალომე ზურაბიშვილის გაძევება სურს. ანუ ყველაფერი მართლაც რუსეტს უკავშირდება. მაგრამ სიტუაცია არც ასე ერთმნიშვნელოვნადაა.

საქმე იმაშია, რომ საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენამდე ვერცერთი პრორუსული პარტია ვერანაირ არსებით წარმატებას ვერ მიაღწევს. შეიძლება იყონ რუსეთის მიმართ ხისტი და რბილი პოლიტიკის მომხრეები, მაგრამ ქვეყანაში ყოველი პრორუსული პარტია მარგინალად არის განწირული. დიახ, „ქარტული ოცნება“ ოლიგარქ ბიძინა ივანიშვილთან არის დაკავშირებული, მაგრამ „მეოცნებე“ პოლიტიკოსებსა და ნინო ბურჯანაძის ტპის პოლიტიკოსებს შორის უდიდესი განსხვავებაა. თანაც არც ისე იოლი არ არის პასუხის გაცემა იმაზე, თუ რით იწყება და სათ მთავრდება „ქართული ოცნების“ გადამეტებული ლოიალობა რუსეთის მიმართ და კონკრეტულად რაში გამოიხატება საქართველოს ანტიდასავლურობა (ანტიევროპული კურსი).

სანქციებთან დაკავშირებითაც საკითხი მარტივი არ არის. ვალდებულია თუ არა საქართველო, რომელიც ჯერ ევროკავშირის წევრი არ არის (არც კანდიდატის სტატუსი არ აქვს), ევროკავშირის მიერ დადგენილ ანტირუსულ სანქციებს მიუერთდეს. კი, ეს კარგი საშუალებაა დასავლელ პარტნიორებს შენი ერთგულება აჩვენო და დაუმტკიცო, მაგრამ როგორი იქნება ასეთი ნაბიჯის ფასი? საქართველო ტრადიციულად ძალიან არის დამოკიდებული თავის ჩრდილოელ უშუალო მეზობელზე ეკონომიკურად. ასეთი მჭიდრო ეკონომიკური ურთიერთობა არ შეცვლილა „ნაციონალი“ მიხეილ სააკაშვილის პრეზიდენტობის დროსაც, როცა მის მთავრობაში რუსი ოლიგარქი კახა ბედუქიძე მინისტრი იყო. ასე გაგრძელდა „ქართული ოცნების“ მმართველობის პერიოდშიც. ტურიზმი, სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის ექსპორტი, ღვინო - ეს ყველაფერი რუსეთის ბაზარზე დიდი მოცულობით გადის და ამის ალტერნატივა არ ჩანს. გარდა ამისა, თბილისი „ევროკავშირის კანდიდატობის კანდიდატად“ ითვლება და არ არის ნატოს წევრი. ამიტომ რატომ არ უნდა იყოს საქართველო ფრთხილად და რატომ უნდა გააკეთოს ზედმეტი მოძრაობები მოსკოვურ ტრეკზე? საქართველოს ნამდვილად აქვს უფლება, რომ თავისი უსაფრთხოება საკუთარი შეხედულებით დაიცვას. უფრო მეტიც, ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოში მომხდარი ე.წ. „ხუთდღიანი ომი“, როცა მიხეილ სააკაშვილი იყო ქვეყნის პრეზიდენტი და როცა თბილისს დასავლეთისაგან პრაქტიკულად არავითარი ქმედითი და კონკრეტული დახმარება არ მიუღია. ასე რომ, პრინციპში, გასაგებია, თუ რატომ არ სურს საქართველოს ხელისუფლებას გარისკვა რუსეთის მიმართ.

გასაგებია, რომ სალომე ზურაბიშვილის მხარდამჭერები პრეზიდენტსა და მთავრობას შორის დაპირისპირებას რუსეთთან დამოკიდებულებით ხსნიან. რა თქმა უნდა, მათ აწყობთ, რომ საზოგადოების წინაშე თავიანთი პოლიტიკური თამაშები სწორედ ასე წარმოაჩინონ.

და მაინც, რით გამოიხატება საქართველოს ხელმძღვანელობაში არსებული განხეთქილების ჭეშმარიტი მიზეზი?

თეორიულად, სალომე ზურაბიშვილმა შეიძლება იზეიმოს - მან პოსტი შეინარჩუნა (ეს „ქართული ოცნებისათვის“ მოსალოდნელი იყო). თუმცა მმართველმა პარტიამ აჩვენა, რომ პრეზიდენტი უკვე „კოჭლ იხვად“ არის გადაქცეული და მას არაფრის გაკეთების შესაძლებლობა არ აქვს. მით უმეტეს, რომ მისი უფლებები ისედაც შეკვეცილი და სიმბოლურია.

არადა, სალომე ზურაბიშვილს ჰქონდა შესაძლებლობა საქართველოს „ევროპული ოცნების“ სიმბოლო ყოფილიყო. ემიგრანტების შვილი თავის ისტორიულ სამშობლოში მიხეილ სააკაშვილის მიწვევით დაბრუნდა, საფრანგეთის ელჩის რანგში, შემდეგ კი საგარეო საქმეთა მინისტრი გახდა... მაგრამ ქართული ფესვების მქონე ფრანგი ქალის ლამაზ ისტორიას, რომლის თანახმად, პარიზული სენის ნაპირიდან თბილისური მტკვრის ნაპირზე ბრუნდება და ქვეყნის ევროპული კურსით წაყვანა სურს, ხელს ერთი გარემოება უშლის: სალომე ზურაბიშვილი ვერანაირად ვერ პოულობს საერთო ენას ქართულ პოლიტიკურ ძალებთან. იგი მცირე ხანს იყო მიხეილ სააკაშვილის გუნდში და შემდეგ „ვარდების რევულუციის“ ლიდერის ოპოზიციაში გადავიდა, მოგვიანებით მიუერთდა „ქართული ოცნების“ კოალიციას, მაგრამ, როგორც ბოლო მოვლენები გვაჩვენებს, მათთანაც ურთიერთობა გაუფუჭდა. მიზეზი, ალბათ, პრეზიდენტის რთულ ხასიათში არ უნდა ვეძებოთ. როგორც ჩანს, სალომე ზურაბიშვილის პოლიტიკური ხედვებისათვის ქართული ნიადაგი მაინცდამაინც ბარაქიანი არ არის.

წყარო: http://regionplus.az/ru/articles/view/8165

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.