USD 2.7227
EUR 3.1910
RUB 3.4642
თბილისი
აზა მანთაშაშვილი-ამერიკაში მცხოვრები ექიმი
თარიღი:  1354
დავიბადე და გავიზარდე მსოფლიოში ყველაზე ლამაზ, თბილ და უნიკალურ ქვეყანაში. საშუალო განათლება ნგრევისპირას მისულ საბჭოთა საქართველოში მივიღე, უმაღლესი სამედიცინო განათლება კი დამოუკიდებლობის გზაზე ახალშემდგარ საქართველოში. ამ გარდამავალი პერიოდით გამოწვეული მორღვეული განათლების სისტემის პირობებში პროფესიული ცოდნის მიღების დეფიციტი ბუნებრივიც იყო. უმაღლესი სამედიცინო განათლების მიღების და საექიმო ლიცენზირების შემდგომ პრაქტიკოს ექიმად დავიწყე მუშაობა. მეც, ისევე როგორც ჩემი თაობის ახალგაზრდების უმეტესობას, პროფესიული სიახლეების გასაცნობად უცხოეთისკენ მეჭირა თვალი. უცხოური სამედიცინო ლიტერატურის და კონფერენციების გზით ვეცნობოდი ნეირომეცნიერების, მენტალური ჯანმრთელობის და ფსიქოლოგიის სიახლეებს. ასეთ რევოლუციურ სიახლეებს შორის იყო QEEG., TMS, NF, BF, TDCS, MS. მეცნიერების სიახლეების ფეხდაფეხ მიყოლამ საგრძნობლად შეცვალა ჩემი ხედვები მენტალური ჯანმრთელობაზე ზრუნვის შესახებ. ახალი ცოდნის საფუძველზე შევქმენი საკუთარი მეთოდი, რომელიც გულისხმობდა მენტალური პრობლემების მქონე პაციენტებში ბიოფიდბექისა და ფსიქოთერაპიის სინქრონულ გამოყენებას. მეთოდს წარმატებით ვიყენებდი ჩემს საექიმო პრაქტიკაში და მნიშვნელოვან შედეგებს ვაღწევდი. ჩემი მეთოდი ეყრდნობოდა სხეულისა და გონების მჭიდრო და ჰარმონიული ერთიანობისა და მთლიანობის პრინციპს.
 
მოვიპოვე და შევისწავლე მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის მეცნიერების და უნივერსიტეტების უახლეს კვლევებზე დაყრდნობილი ინფორმაცია იმის შესახებ თუ როგორია ტვინის ფიზიოლოგიასა და ფსიქიკას შორის ურთიერთკავშირი, როგორია ტვინის აქტივობა ამა თუ იმ ქცევის ან ემოციის დროს და როგორ შეიძლება შევცვალოთ პაციენტის ემოციური და მენტალური მდგომარეობა ტვინის აქტივობის შეცვლის გზით. ასევე როგორ შეიძლება სხეულის სახვადახვა პარამეტრის, მაგალითად სუნთქვის პატერნის ან კანის წინაღობის შეცვლით შევცვალოთ ტვინის აქტივობა და აქედან გამომდინარე პაციენტის მენტალური მდგომარეობა. მოპოვებულ ინფორმაციეზე დაყრდნობით შევქმენი მენტალურ ჯანმრთელობაზე ზრუნვის ინოვაციური თეორიული მოდელი და საკუთარი კლინიკის დაფუძნების გეგმა დავსახე.
 
ზუსტად არ ვიცი რამ, ამ გეგმის პრაქტიკულად განხორციელების სურვილით გამოწვეულმა მოტივაციამ, ჯანსაღმა ამბიციამ, ბედმა თუ ამ ყველაფერმა ერთად, 2014 წელს ოკეანე გადმოლახა და აღმოვჩნდი ნიუ იორკის ერთ-ერთ კერძო კლინიკაში -BRAIN WELLNESS CENTER- ში, რომლის სპეციალური მოწვევით ჩამოვედი დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის აპარატურული მეთოდების შესასწავლად სამი თვით. მიზანი ძალიან ნათელი იყო: ცოდნის დაგროვება, საქართველოში დაბრუნება და საკუთარი კლინიკის დაარსება. BWC - ში სრულად ჩავერთე სამედიცინო-პრაქტიკულ და კვლევით პროცესში, რაც უზომოდ საინტერესო აღმოჩნდა. ექიმ ასიფისგან უზომოდ ფასეული ცოდნა და გამოცდილება მივიღე. ასევე მომეცა საშუალება მანამდე დაგროვილი ცოდნის და საკუთარი გამოცდილების გაზიარებისა. ეს იყო პროცესი, სადაც ერთმანეთის მეთოდების გაერთიანებით დღითი დღე ვქმნიდით ერთობლივ მეთოდოლოგიას და ვაღწევდით წარმატებას ყოველდღიურად, ნაბიჯ-ნაბიჯ. ჩვენი კლინიკისა და მეთოდის შესახებ დაწერეს ვაშინგტონ პოსტში. ეს დიდი და მნიშვნელოვანი საერთო აღიარება იყო. ჩემთვის დიდი გამოწვევა იყო როდესაც მივიღე შემოთავაზება დავრჩენილიყავი და გამეგრძელებინა მუშაობა BWC- ში. დარჩენის შესახებ გადაწყვეტილება მივიღე, თუმცა არასოდეს შემიწყვეტია ფიქრი ჩემს მთავარ გეგმაზე, რომელიც მოგვიანებით წარმატებით განვახორციელე. 2016 წელს თბილისში გავხსენით BWC NY - ის ფილიალი BWC-GEORGIA, სადაც BRAINWELLNESS მეთოდოლოგია დავამკვიდრეთ. ეს იყო დიდი წარმატება და წინ გადადგმული ნაბიჯი ქართული მენტალური ჯანმრთელობის სფეროში. სამომავლოდ ვაპირებთ ამ მეთოდის უფრო ფართოდ გავრცელებას როგორც საქართველოში, ასევე მსოფლიოს სხვა ქვეყნებშიც.
 
უზომოდ საინტერესო სამედიცინო პროცესის მიუხედავად თანდათან აშკარა ხდებოდა რომ მხოლოდ ცოდნით და ქართული საექიმო ლიცენზიით აშშ-ში ლიმიტირებული ვიქნებოდი და მივიღე მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება ჩამებარებინა უნივერსიტეტში მაგისტრატურაზე მენტალური ჯანმრთელობის კანცლერის სპეციალობაზე-MMHC. ეს ნამდვილად მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება იყო, სირთულეებით სავსე მაგრამ ფუნდამენტური ცოდნის მიღების და ამერიკულ სიტემაზე ლეგალურად მორგების არაჩვეულებრივი გზა.
 
ადამიანის ცნობიერება, ფსიქიკა და მენტალური ჯანმრთელობა ბავშვობიდან მაინტერესებდა. მოგვიანებით გავაანალიზე რომ თითოეული ადამიანის ცნობიერება ნაწილია საზოგადოების და სამყაროს ფართო ცნობიერებისა. მეტიც, ქმნის მას და უცვლის მიმართულებას და ხასიათს. მენტალურად ჯანსაღი ადამიანი ქმნის ჯანსაღ საზოგადოებას და ჯანსაღ სამყაროს. ასე რომ ადამიანის მენტალურ ჯანმრთელობაზე ზრუნვა უფრო მეტად გლობალური თემაა, ვიდრე კონკრეტული პაციენტის მკურნალობა. ეს ზოგად ცნობიერებაზე და სამყაროზე ზრუნვაა.
მოგეხსენებათ, მედიცინა მტკიცებითი მეცნიერებაა. ამა თუ იმ დაავადების დიაგნოსტიკა და შემდგომ მკურნალობა ხდება ორგანოებისა და ორგანოთა სისტემის ფიზიოლოგიური მონაცემების შესწავლითა და გაანალიზებით. ვიცით რომ ტვინის აქტივობა დიდწილად პასუხისმგებელია ადამიანის მენტალურ ჯანმრთელობაზე, მაგრამ სამწუხაროდ მენტალური და ფსიქოლოგიური დიაგნოსტიკისათვის საფუძვლიანად არ შეისწავლებოდა ტვინის ფიზიოლოგია და აქტივობა. დღეს ნეირომეცნიერების უახლესი ცოდნა და უთანამედროვესი მეთოდები უდიდეს შესაძლებლობებს იძლევა. BWC- ში ჩვენ ვიყენებთ ჩვენს საკუთარ BRAINWELLNESS მეთოდოლოგიას, რომელსაც დავარქვით ,,HAZA’’ და რომელიც ნეირომეცნიერების უახლეს ცოდნაზეა დაყრდნობილი. იგი აერთიანებს ამ სფეროში არსებულ სხვადასხვა უახლეს მეთოდს : (ჩამოვთვლი) მეთოდოლოგია შედგება ორი ნაწილისაგან: დიაგნოსტიკა და მკურნალობა. QEEG, ტვინის სკანირება და ტვინის რუკირება, დიაგნოსტიკის საშუალებას იძლევა. ვიღებთ საფუძვლიან ინფორმაციას პაციენტის ტვინის აქტივობის შესახებ და ვაანალიზებთ ამ აქტივობით გამოწვეულ ემოციას და ქცევის თავისებურებებს. მხოლოდ დიაგნოსტიკა არაფერი იქნებოდა მას რომ არ მოსდევდეს ამ ინფორმაციაზე დაყრდნობილი მკურნალობა ისეთი ინივაციური მეთოდებით როგორიცაა: TMS, NEUROFEEDBACK, BIOFEEDBACK, TDCS, MIKROTESLA, ნეიროფსიქოთერაპია. ეს უახლესი არაინვაზიური აპარატურული მეთოდები საშუალებას იძლევა მოვახდინოთ ტვინის კონკრეტული უბნის აქტივაცია ან დეაქტივაცია, ანუ შევცვალოთ ტვინის ფიზიოლოგია. ნეირიფიდბექი (NF) შემდეგი პრინციპით მუშაობს: ტვინს უნარი აქვს ისწავლოს ახალი ჩვევები და ახალი ნეირონული ქსელების წარმოქმნის შედეგად ჩამოიყალიბოს ახალი ელექრტოფიზიოლოგია. ამ პროცესის განმეორებითობას მივყავართ ტვინის ახალი ნეირონული კავშირებისა და ნეირონული ქსელების კიდევ უფრო გამყარებამდე. შედეგად უმჯობესდება პაციენტის ფსიქოლოგიური და ემოციური მდგომარეობა. ჩვენს ცენტრში კლასიკური მედიკამენტოზური მკურნალობაც აპარატურული დიაგნოსტიკის ინოვაციურ მეთოდებზე დაყრდნობით ხდება, რაც ნამდვიად უნიკალურია ამ სფეროში. BWC -ში მოგვმართავენ პაციენტები სხვადასხვა მენტალური პრობლემით, როგორიცაა: დეპრესია, შიშები, შფოთვითი აშლილობა, ყურადღების დეფიციტის სინდრომი, პოსტტრავმატული სტრესული აშლილობა, პანიკური შეტევები, ადიქცია და სხვა.
 
BWC- ში ვხელმძღვანელობ ნეიროფსიქოთერაპიის და ნეიროფითბექის დეპარტამენტს. პაციენტებთან მუშაობის პროცესი, რომელსაც დღეს ჩემი ცხოვრების უდიდესი ნაწილი უჭირავს არის უზომოდ საინტერესო და გამოწვევებით სავსე. ეს არის სფერო, რომელიც დღითიდღე ვითარდება. ფეხდაფეხ მივყვები ყოველდღიურ ინფორმაციას და კვლევებს და ვიყენებ მათ პრაქტიკულ საქმიანობაში. ყოველდღიურად ვგრძნობ რომ ახალი მეცნიერების შენებაში ვმონაწილეობ, ვსწავლობ და სიამოვნებით ვუნაწილებ ცოდნას კოლეგებს კონფერენციებზე მოხსენებების და ტრენინგების მეშვეობით.
 
მენტალურ და ფსიქოლოგიურ ჯანმრთელობაზე ზრუნვა დღითიდღე აქტუალური ხდება მთელს მსოფლიოში. გავაანალიზე რა უკიდურესად დიდი მოთხოვნა საზოგადოების მხრიდან, 2021 წელს დავაფუძნე საკუთარი მენტალური ველნესს ცენტრი ,, NEW MIND- NEW YOUK ‘’, სადაც დავნერგე ,,HAZA’’ მეთოდოლოგიის ველნეს მიმართულება. ცენტრი უზრუნველყოფს იმ კატეგორიის პაციენტებზე ზრუნვას, რომლებსაც შედარებით მსუბუქი ფსიქოლოგიური სიმპტომები აწუხებთ და მედიკამენტოზური ჩარევა არ ესაჭიროებათ. ჩვენს ველნეს ცენტრში ნეიროფსიქოთერაპიითა და ინოვაციური აპარატურული ჩარევით ისინი მცირე დროში წარმატებით დაამარცხებენ მენტალურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ პრობლემებს.
 
2022 წელს ჩამოვაყალიბე ფონდი ,,MENTAL WELLNESS FOUNDATION ‘’. ფონდი უზრუნველყოფს იმ პაციენტების მკურნალობას, რომლებსაც ფინანსურად ხელი არ მიუწვდებათ ჩვენს ცენტრებში მკურნალობა ჩაიტარონ. ფონდი ძალიან ახალგაზრდაა, მაგრამ მზარდი და უდიდესი კეთილი ამბიციის მატარებელი.
 
ყველა ადამიანს მისი ფუნქცია აქვს სამყაროში და ყველას გზა უნიკალურია, ამ ფუნქციის მისაგნებად და საკუთარი თავის საპოვნელად. მახსოვს ყველა ადამიანი ვინც ჩემი ცხოვრების სხვადასხვა ეტაპზე ნებსით თუ უნებლიედ ჩემი ცხოვრება და ჩემი პიროვნება შექმნა. ყველაზე მთავარი კი ის სიყვარულით სავსე გარემო იყო, რომელიც ჩემმა უძვირფასესმა მშობლებმა და ოჯახმა მაჩუქა. დიდი მადლობა მათ ამისთვის. სიყვარულით გარემოცული ადამიანი ცხოვრებისეულ გამოწვევებს უფრო მარტივად ართმევს თავს. ჩემთვის, როგორც ექიმისთვის ყველაზე დიდი მონაპოვარი გამოჯანმრთელებული პაციენტის მადლიერებით სავსე თვალებია. ვფიქრობ, რომ ეს თვალები იმგვარ ენერგიას აფრქვევენ, რომ მთელი ცხოვრების გზის განათება შეუძლიათ. ესაც ჩემი გამოცდილების ნაწილია.
 
ემიგრაციას, ისევე როგორც ყველა მოვლენას და პროცესს აქვს თავისი დადებითი და უარყოფითი მხარე. განსხვავებული საზოგადოება, განსხვავებული კულტურა და სისტემა, საყვარელ ადამიანებთან დაშორება და ახალ გარემოში გადარჩენის აუცილებლობა საკმაოდ დიდი გამოწვევაა ნებისმიერი ადამიანისთვის. ასე იყო ჩემს შემთხვევაშიც. აშშ -ში ცხოვრებამ და მოღვაწეობამ სირთულეებთან ერთად უზომოდ დიდი პიროვნული და პროფესიული ზრდის შესაძლებლობები მომიტანა, მაზიარა სრულიად განსხვავებულ, გლობალურ ხედვებსა და აზროვნებას. დღემდე საკუთარი თავის აღმოჩენაში ვარ..
 
9 წელია რააც ნიუ იორკში ვცხოვრობ. თავს ემიგრანტს არ ვუწოდებ. არ მსიამოვნებს ეს სტატუსი. გულწრფელად მჯერა, რომ ეს დროებითია და რომ ერთ დღეს ჩემს ოჯახთან ერთად შინ დავბრუნდები და მთელ ჩემს ცოდნას და გამოცდილებას საქართველოს მოვახმარ. მე მაქვს ერთი დიდი ოცნება რომლისაც მჯერა: წარმოიდგინეთ დრო, როცა ყველა გაძლიერებული, გამდიდრებული და პროფესიულად შემდგარი ქართველი მთელი მსოფლიოდან საქართველოში დაბრუნდება. წარმოიდგინეთ ამ უზარმაზარი ენერგიით და რესურსით გაძლიერებული და გახარებული საქართველო. მოდით ყველამ ერთად ვიფიქროთ, როგორ მოვახერხოთ ეს. მთავარია დავიჯეროთ და ეს ოცნება რეალობად იქცევა.
მიყევი ბმულს - Speech • სფიჩი
ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.