აზა მანთაშაშვილი-ამერიკაში მცხოვრები ექიმი

აზა მანთაშაშვილი-ამერიკაში მცხოვრები ექიმი

თარიღი: 1095

დავიბადე და გავიზარდე მსოფლიოში ყველაზე ლამაზ, თბილ და უნიკალურ ქვეყანაში. საშუალო განათლება ნგრევისპირას მისულ საბჭოთა საქართველოში მივიღე, უმაღლესი სამედიცინო განათლება კი დამოუკიდებლობის გზაზე ახალშემდგარ საქართველოში. ამ გარდამავალი პერიოდით გამოწვეული მორღვეული განათლების სისტემის პირობებში პროფესიული ცოდნის მიღების დეფიციტი ბუნებრივიც იყო. უმაღლესი სამედიცინო განათლების მიღების და საექიმო ლიცენზირების შემდგომ პრაქტიკოს ექიმად დავიწყე მუშაობა. მეც, ისევე როგორც ჩემი თაობის ახალგაზრდების უმეტესობას, პროფესიული სიახლეების გასაცნობად უცხოეთისკენ მეჭირა თვალი. უცხოური სამედიცინო ლიტერატურის და კონფერენციების გზით ვეცნობოდი ნეირომეცნიერების, მენტალური ჯანმრთელობის და ფსიქოლოგიის სიახლეებს. ასეთ რევოლუციურ სიახლეებს შორის იყო QEEG., TMS, NF, BF, TDCS, MS. მეცნიერების სიახლეების ფეხდაფეხ მიყოლამ საგრძნობლად შეცვალა ჩემი ხედვები მენტალური ჯანმრთელობაზე ზრუნვის შესახებ. ახალი ცოდნის საფუძველზე შევქმენი საკუთარი მეთოდი, რომელიც გულისხმობდა მენტალური პრობლემების მქონე პაციენტებში ბიოფიდბექისა და ფსიქოთერაპიის სინქრონულ გამოყენებას. მეთოდს წარმატებით ვიყენებდი ჩემს საექიმო პრაქტიკაში და მნიშვნელოვან შედეგებს ვაღწევდი. ჩემი მეთოდი ეყრდნობოდა სხეულისა და გონების მჭიდრო და ჰარმონიული ერთიანობისა და მთლიანობის პრინციპს.

მოვიპოვე და შევისწავლე მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის მეცნიერების და უნივერსიტეტების უახლეს კვლევებზე დაყრდნობილი ინფორმაცია იმის შესახებ თუ როგორია ტვინის ფიზიოლოგიასა და ფსიქიკას შორის ურთიერთკავშირი, როგორია ტვინის აქტივობა ამა თუ იმ ქცევის ან ემოციის დროს და როგორ შეიძლება შევცვალოთ პაციენტის ემოციური და მენტალური მდგომარეობა ტვინის აქტივობის შეცვლის გზით. ასევე როგორ შეიძლება სხეულის სახვადახვა პარამეტრის, მაგალითად სუნთქვის პატერნის ან კანის წინაღობის შეცვლით შევცვალოთ ტვინის აქტივობა და აქედან გამომდინარე პაციენტის მენტალური მდგომარეობა. მოპოვებულ ინფორმაციეზე დაყრდნობით შევქმენი მენტალურ ჯანმრთელობაზე ზრუნვის ინოვაციური თეორიული მოდელი და საკუთარი კლინიკის დაფუძნების გეგმა დავსახე.

ზუსტად არ ვიცი რამ, ამ გეგმის პრაქტიკულად განხორციელების სურვილით გამოწვეულმა მოტივაციამ, ჯანსაღმა ამბიციამ, ბედმა თუ ამ ყველაფერმა ერთად, 2014 წელს ოკეანე გადმოლახა და აღმოვჩნდი ნიუ იორკის ერთ-ერთ კერძო კლინიკაში -BRAIN WELLNESS CENTER- ში, რომლის სპეციალური მოწვევით ჩამოვედი დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის აპარატურული მეთოდების შესასწავლად სამი თვით. მიზანი ძალიან ნათელი იყო: ცოდნის დაგროვება, საქართველოში დაბრუნება და საკუთარი კლინიკის დაარსება. BWC - ში სრულად ჩავერთე სამედიცინო-პრაქტიკულ და კვლევით პროცესში, რაც უზომოდ საინტერესო აღმოჩნდა. ექიმ ასიფისგან უზომოდ ფასეული ცოდნა და გამოცდილება მივიღე. ასევე მომეცა საშუალება მანამდე დაგროვილი ცოდნის და საკუთარი გამოცდილების გაზიარებისა. ეს იყო პროცესი, სადაც ერთმანეთის მეთოდების გაერთიანებით დღითი დღე ვქმნიდით ერთობლივ მეთოდოლოგიას და ვაღწევდით წარმატებას ყოველდღიურად, ნაბიჯ-ნაბიჯ. ჩვენი კლინიკისა და მეთოდის შესახებ დაწერეს ვაშინგტონ პოსტში. ეს დიდი და მნიშვნელოვანი საერთო აღიარება იყო. ჩემთვის დიდი გამოწვევა იყო როდესაც მივიღე შემოთავაზება დავრჩენილიყავი და გამეგრძელებინა მუშაობა BWC- ში. დარჩენის შესახებ გადაწყვეტილება მივიღე, თუმცა არასოდეს შემიწყვეტია ფიქრი ჩემს მთავარ გეგმაზე, რომელიც მოგვიანებით წარმატებით განვახორციელე. 2016 წელს თბილისში გავხსენით BWC NY - ის ფილიალი BWC-GEORGIA, სადაც BRAINWELLNESS მეთოდოლოგია დავამკვიდრეთ. ეს იყო დიდი წარმატება და წინ გადადგმული ნაბიჯი ქართული მენტალური ჯანმრთელობის სფეროში. სამომავლოდ ვაპირებთ ამ მეთოდის უფრო ფართოდ გავრცელებას როგორც საქართველოში, ასევე მსოფლიოს სხვა ქვეყნებშიც.

უზომოდ საინტერესო სამედიცინო პროცესის მიუხედავად თანდათან აშკარა ხდებოდა რომ მხოლოდ ცოდნით და ქართული საექიმო ლიცენზიით აშშ-ში ლიმიტირებული ვიქნებოდი და მივიღე მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება ჩამებარებინა უნივერსიტეტში მაგისტრატურაზე მენტალური ჯანმრთელობის კანცლერის სპეციალობაზე-MMHC. ეს ნამდვილად მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება იყო, სირთულეებით სავსე მაგრამ ფუნდამენტური ცოდნის მიღების და ამერიკულ სიტემაზე ლეგალურად მორგების არაჩვეულებრივი გზა.

ადამიანის ცნობიერება, ფსიქიკა და მენტალური ჯანმრთელობა ბავშვობიდან მაინტერესებდა. მოგვიანებით გავაანალიზე რომ თითოეული ადამიანის ცნობიერება ნაწილია საზოგადოების და სამყაროს ფართო ცნობიერებისა. მეტიც, ქმნის მას და უცვლის მიმართულებას და ხასიათს. მენტალურად ჯანსაღი ადამიანი ქმნის ჯანსაღ საზოგადოებას და ჯანსაღ სამყაროს. ასე რომ ადამიანის მენტალურ ჯანმრთელობაზე ზრუნვა უფრო მეტად გლობალური თემაა, ვიდრე კონკრეტული პაციენტის მკურნალობა. ეს ზოგად ცნობიერებაზე და სამყაროზე ზრუნვაა.

მოგეხსენებათ, მედიცინა მტკიცებითი მეცნიერებაა. ამა თუ იმ დაავადების დიაგნოსტიკა და შემდგომ მკურნალობა ხდება ორგანოებისა და ორგანოთა სისტემის ფიზიოლოგიური მონაცემების შესწავლითა და გაანალიზებით. ვიცით რომ ტვინის აქტივობა დიდწილად პასუხისმგებელია ადამიანის მენტალურ ჯანმრთელობაზე, მაგრამ სამწუხაროდ მენტალური და ფსიქოლოგიური დიაგნოსტიკისათვის საფუძვლიანად არ შეისწავლებოდა ტვინის ფიზიოლოგია და აქტივობა. დღეს ნეირომეცნიერების უახლესი ცოდნა და უთანამედროვესი მეთოდები უდიდეს შესაძლებლობებს იძლევა. BWC- ში ჩვენ ვიყენებთ ჩვენს საკუთარ BRAINWELLNESS მეთოდოლოგიას, რომელსაც დავარქვით ,,HAZA’’ და რომელიც ნეირომეცნიერების უახლეს ცოდნაზეა დაყრდნობილი. იგი აერთიანებს ამ სფეროში არსებულ სხვადასხვა უახლეს მეთოდს : (ჩამოვთვლი) მეთოდოლოგია შედგება ორი ნაწილისაგან: დიაგნოსტიკა და მკურნალობა. QEEG, ტვინის სკანირება და ტვინის რუკირება, დიაგნოსტიკის საშუალებას იძლევა. ვიღებთ საფუძვლიან ინფორმაციას პაციენტის ტვინის აქტივობის შესახებ და ვაანალიზებთ ამ აქტივობით გამოწვეულ ემოციას და ქცევის თავისებურებებს. მხოლოდ დიაგნოსტიკა არაფერი იქნებოდა მას რომ არ მოსდევდეს ამ ინფორმაციაზე დაყრდნობილი მკურნალობა ისეთი ინივაციური მეთოდებით როგორიცაა: TMS, NEUROFEEDBACK, BIOFEEDBACK, TDCS, MIKROTESLA, ნეიროფსიქოთერაპია. ეს უახლესი არაინვაზიური აპარატურული მეთოდები საშუალებას იძლევა მოვახდინოთ ტვინის კონკრეტული უბნის აქტივაცია ან დეაქტივაცია, ანუ შევცვალოთ ტვინის ფიზიოლოგია. ნეირიფიდბექი (NF) შემდეგი პრინციპით მუშაობს: ტვინს უნარი აქვს ისწავლოს ახალი ჩვევები და ახალი ნეირონული ქსელების წარმოქმნის შედეგად ჩამოიყალიბოს ახალი ელექრტოფიზიოლოგია. ამ პროცესის განმეორებითობას მივყავართ ტვინის ახალი ნეირონული კავშირებისა და ნეირონული ქსელების კიდევ უფრო გამყარებამდე. შედეგად უმჯობესდება პაციენტის ფსიქოლოგიური და ემოციური მდგომარეობა. ჩვენს ცენტრში კლასიკური მედიკამენტოზური მკურნალობაც აპარატურული დიაგნოსტიკის ინოვაციურ მეთოდებზე დაყრდნობით ხდება, რაც ნამდვიად უნიკალურია ამ სფეროში. BWC -ში მოგვმართავენ პაციენტები სხვადასხვა მენტალური პრობლემით, როგორიცაა: დეპრესია, შიშები, შფოთვითი აშლილობა, ყურადღების დეფიციტის სინდრომი, პოსტტრავმატული სტრესული აშლილობა, პანიკური შეტევები, ადიქცია და სხვა.

BWC- ში ვხელმძღვანელობ ნეიროფსიქოთერაპიის და ნეიროფითბექის დეპარტამენტს. პაციენტებთან მუშაობის პროცესი, რომელსაც დღეს ჩემი ცხოვრების უდიდესი ნაწილი უჭირავს არის უზომოდ საინტერესო და გამოწვევებით სავსე. ეს არის სფერო, რომელიც დღითიდღე ვითარდება. ფეხდაფეხ მივყვები ყოველდღიურ ინფორმაციას და კვლევებს და ვიყენებ მათ პრაქტიკულ საქმიანობაში. ყოველდღიურად ვგრძნობ რომ ახალი მეცნიერების შენებაში ვმონაწილეობ, ვსწავლობ და სიამოვნებით ვუნაწილებ ცოდნას კოლეგებს კონფერენციებზე მოხსენებების და ტრენინგების მეშვეობით.

მენტალურ და ფსიქოლოგიურ ჯანმრთელობაზე ზრუნვა დღითიდღე აქტუალური ხდება მთელს მსოფლიოში. გავაანალიზე რა უკიდურესად დიდი მოთხოვნა საზოგადოების მხრიდან, 2021 წელს დავაფუძნე საკუთარი მენტალური ველნესს ცენტრი ,, NEW MIND- NEW YOUK ‘’, სადაც დავნერგე ,,HAZA’’ მეთოდოლოგიის ველნეს მიმართულება. ცენტრი უზრუნველყოფს იმ კატეგორიის პაციენტებზე ზრუნვას, რომლებსაც შედარებით მსუბუქი ფსიქოლოგიური სიმპტომები აწუხებთ და მედიკამენტოზური ჩარევა არ ესაჭიროებათ. ჩვენს ველნეს ცენტრში ნეიროფსიქოთერაპიითა და ინოვაციური აპარატურული ჩარევით ისინი მცირე დროში წარმატებით დაამარცხებენ მენტალურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ პრობლემებს.

2022 წელს ჩამოვაყალიბე ფონდი ,,MENTAL WELLNESS FOUNDATION ‘’. ფონდი უზრუნველყოფს იმ პაციენტების მკურნალობას, რომლებსაც ფინანსურად ხელი არ მიუწვდებათ ჩვენს ცენტრებში მკურნალობა ჩაიტარონ. ფონდი ძალიან ახალგაზრდაა, მაგრამ მზარდი და უდიდესი კეთილი ამბიციის მატარებელი.

ყველა ადამიანს მისი ფუნქცია აქვს სამყაროში და ყველას გზა უნიკალურია, ამ ფუნქციის მისაგნებად და საკუთარი თავის საპოვნელად. მახსოვს ყველა ადამიანი ვინც ჩემი ცხოვრების სხვადასხვა ეტაპზე ნებსით თუ უნებლიედ ჩემი ცხოვრება და ჩემი პიროვნება შექმნა. ყველაზე მთავარი კი ის სიყვარულით სავსე გარემო იყო, რომელიც ჩემმა უძვირფასესმა მშობლებმა და ოჯახმა მაჩუქა. დიდი მადლობა მათ ამისთვის. სიყვარულით გარემოცული ადამიანი ცხოვრებისეულ გამოწვევებს უფრო მარტივად ართმევს თავს. ჩემთვის, როგორც ექიმისთვის ყველაზე დიდი მონაპოვარი გამოჯანმრთელებული პაციენტის მადლიერებით სავსე თვალებია. ვფიქრობ, რომ ეს თვალები იმგვარ ენერგიას აფრქვევენ, რომ მთელი ცხოვრების გზის განათება შეუძლიათ. ესაც ჩემი გამოცდილების ნაწილია.

ემიგრაციას, ისევე როგორც ყველა მოვლენას და პროცესს აქვს თავისი დადებითი და უარყოფითი მხარე. განსხვავებული საზოგადოება, განსხვავებული კულტურა და სისტემა, საყვარელ ადამიანებთან დაშორება და ახალ გარემოში გადარჩენის აუცილებლობა საკმაოდ დიდი გამოწვევაა ნებისმიერი ადამიანისთვის. ასე იყო ჩემს შემთხვევაშიც. აშშ -ში ცხოვრებამ და მოღვაწეობამ სირთულეებთან ერთად უზომოდ დიდი პიროვნული და პროფესიული ზრდის შესაძლებლობები მომიტანა, მაზიარა სრულიად განსხვავებულ, გლობალურ ხედვებსა და აზროვნებას. დღემდე საკუთარი თავის აღმოჩენაში ვარ..

9 წელია რააც ნიუ იორკში ვცხოვრობ. თავს ემიგრანტს არ ვუწოდებ. არ მსიამოვნებს ეს სტატუსი. გულწრფელად მჯერა, რომ ეს დროებითია და რომ ერთ დღეს ჩემს ოჯახთან ერთად შინ დავბრუნდები და მთელ ჩემს ცოდნას და გამოცდილებას საქართველოს მოვახმარ. მე მაქვს ერთი დიდი ოცნება რომლისაც მჯერა: წარმოიდგინეთ დრო, როცა ყველა გაძლიერებული, გამდიდრებული და პროფესიულად შემდგარი ქართველი მთელი მსოფლიოდან საქართველოში დაბრუნდება. წარმოიდგინეთ ამ უზარმაზარი ენერგიით და რესურსით გაძლიერებული და გახარებული საქართველო. მოდით ყველამ ერთად ვიფიქროთ, როგორ მოვახერხოთ ეს. მთავარია დავიჯეროთ და ეს ოცნება რეალობად იქცევა.

მიყევი ბმულს - Speech • სფიჩი

ბლოგი

1918 წლის აპრილი - ბრძოლა მდინარე ჩოლოქთან და ქართველების ბრწყინვალე გამარჯვება გენერალ მაზნიაშვილის სარდლობით!

1918 წლის 3 მარტს საბჭოთა რუსეთსა და გერმანიას, ავსტრია-უნგრეთს, ოსმალეთსა და ბულგარეთს შორის დაიდო ბრესტ-ლიტოვსკის საზავო შეთანხმება, რომლის მიხედვით, რუსეთი გამოეთიშა პირველ მსოფლიო ომს. ზავის მიხედვით რუსეთს ოსმალეთის იმპერიისთვის უნდა დაეთმო ბათუმისა და ყარსის ოლქები. ამ დროს ამიერკავკასია ფაქტობრივად დამოუკიდებელი იყო რსფსრ-სგან და იმართებოდა ამიერკავკასიის სეიმის და ამიერკავკასიის კომისარიატის მიერ, თუმცა დამოუკიდებლობა გამოცხადებული არ ჰქონდა. ოსმალეთის იმპერია ითხოვდა ბრესტ-ლიტოვსკის ზავით კუთვნილი ტერიტორიების დათმობას ამიერკავკასიის მთავრობისგანაც. სეიმი ცდილობდა ოსმალეთთან პრობლემის მოგვარებას დიპლომატიური გზებით. ამ მიზნით 1918 წლის 12 მარტს დაიწყო ტრაპიზონის სამშვიდობო კონფერენცია. მოლაპარაკებას დადებითი შედეგი არ მოჰყოლია. მოლაპარაკების პარალელურად, ოსმალეთის არმიამ სადავო ტერიტორიების დასაკავებლად საომარი მოქმედებები დაიწყო.

საბრძოლო მოქმედებები 6 აპრილამდე:

მარტში ოსმალეთის მე-9, მე-6 და მე-3 არმიებმა მეჰმედ ვეჰიბ-ფაშას სარდლობით კავკასიას შეუტიეს. 1918 წლის 31 მარტს ოსმალებმა აიღეს ბათუმი. ქალაქში მდგარი მე-4 ქვეითი ლეგიონი (სარდალი წერეთელი) გაიქცა ოზურგეთში, მე-2 ქვეითი ლეგიონი კი (სარდალი პოლკოვნიკი ყარალაშვილი) ჩაქვში. საქართველოს ეროვნული საბჭოს თავმჯდომარემ, ნოე ჟორდანიამ დაავალა გიორგი მაზნიაშვილს დაუყოვნებლივ წასულიყო სადგურ ნატანებში და არ დაეშვა ოსმალების წინსვლა მდინარე ჩოლოქს აქეთ. მაზნიაშვილმა შტაბის უფროსობა ჩაიბარა 1 აპრილს.

2 აპრილს მაზნიაშვილმა ჯავშნოსანი მატარებელი გაგზავნა ჩაქვში ალყაში მოქცეული მე-2 ქვეითი ლეგიონის გამოსახსნელად, რომელსაც ოსმალებმა გზა მოუჭრეს და ტყვეობა ელოდა. ოსმალების ქვეითი ჯარი გამაგრებული იყო ქობულეთის აღმოსავლეთით, რკინიგზის გასწვრივ, ხოლო ჩაქვის სადგურზე იდგა მათი ცხენოსანი ათასეული. ჯავშნოსანი დილის 9 საათზე ჩაქვის სადგურზე ჩავიდა და ტყვიისმფრქვევის ცეცხლით გაანადგურა სადგურზე გამაგრებული ოსმალები. ამით ყარალაშვილის ლეგიონმა ისარგებლა და მცირე მსხვერპლით დაიხია უკან. ეს ლეგიონი, რომელიც 500 ჯარისკაცისგან შედგებოდა, დემორალიზებული იყო და მაზნიაშვლმა გაუშვა ლანჩხუთში, რეზერვში, რომელიც უნდა შევსებულიყო ისიდორე რამიშვილის მიერ შეკრებილი მოხალისეებით. მე-4 ქვეითი ლეგიონი მაზნიაშვილმა ოთხ ათასეულად დაჰყო და გაანაწილა ლიხაურში, შემოქმედში, ვაშნარსა და ოზურგეთში. სადგურ სუფსაზე იდგა ცხენოსანი ბატარეა პორუჩიკი ყარაევის მეთაურობით. მაზნიაშვილის განკარგულებაში იყო 4 ტყვიამფრქვევი, 6 ზარბაზანი, ჯავშნოსანი მატარებელი 90 ჯარისკაცით და 400 სახალხო გვარდიელი.

ფრონტის ხაზი იწყებოდა შეკვეთილის ნავსადგურიდან და გრძელდებოდა სოფელ შემოქმედამდე. მას საზღვრავდა მარჯვნიდან შავი ზღვა, მარცხნიდან კი აჭარა-გურიის მთები. მთელ სიგრძეზე, ზღვიდან ოზურგეთამდე მდინარეების ჩოლოქისა და ნატანების ნაპირები იყო თითქმის გაუვალი ჯარისთვის. იქ გავლა შეეძლოთ მხოლოდ ადგილობრივებს, რომლებმაც იცოდნენ ბილიკები. ამ მონაკვეთს ჰქონდა მხოლოდ ორი გასასვლელი: სარკინიგზო ხიდები ნატანებზე და ჩოლოქზე და შარაგზა ლიხაურის გავლით ოზურგეთზე. მაზნიაშვილმა დაიწყო ჯარის შევსება ადგილობრივი მოხალისეებით. ამაში მას ეხმარებოდა ისიდორე რამიშვილი. სოფლად იარაღი თითქმის ყველას ჰქონდა და ცოტა თოფი იყო საჭირო დასარიგებლად.

3 აპრილს ჯავშნოსანი მატარებელი ჩოლოქის სამხრეთით ლიანდაგიდან გადავარდა. გზა ადილობრივებს ჰქონდათ გაფუჭებული. ლიანდაგზე შეყენების დროს ქართულ მხარეს ცეეცხლი გაუხსნეს, რასაც ქართველ მზვერავთა მოწინავე რაზმმა ცეცხლითვე უპასუხა, მოწინააღმდეგეს ორი კაცი მოუკლა და ხელთ რამდენიმე თოფი იგდო.4 აპრილს ოსმალებმა აიღეს ქობულეთი, 5 აპრილს მოხდა მცირე შეტაკება, სადაც ქართულ მხარეს მოუკლეს ორი ადამიანი, მათ შორის ერთი ოფიცერი და დაჭრეს რამდენიმე. ოსმალებმა შემდეგ უკან დაიხიეს.

ნატანებში მებრძოლების გასამხნეველად ჩავიდნენ ნოე ჟორდანია, ირაკლი წერეთელი, ვლასა მგელაძე და სხვები და წარმოთქვეს სიტყვები. 5 აპრილს, საღამოს რვა საათზე ქართულმა მხარემ მიიღო დაზვერვის ცნობა, რომ ოსმალეთის გალიპოლის მე-2 დივიზიის შედარებით მცირე ნაწილი მიდიოდა ოზურგეთისკენ, შარაგზით და უფრო დიდი ნაწილი, 7000 ჯარისკაცი, რკინიგზის გასწვრივ ნატანებისკენ. ოსმალებმა აჰყარეს ლინდაგი მდინარე ოჩხამურის ხიდზე, რაც ადასტურებდა რომ მთავარ იერიშს სწორედ ნატანების მხრიდან აპირებდნენ. ლიანდაგის აყრით ისინი იმედოვნებნენ ქართული ჯავშნოსანი მატარებლის უფუნქციოდ დატოვებას. მაზნიაშვილმა ერთ დღეში ააგებინა ჩოლოქის ხიდიდან ტყეში შემავალი ლიანდაგი. 6 აპრილის საღამოს ოსმალებმა საარტილერიო ცეცხლი გახსნეს.

ბრძოლა ჩოლოქის ხიდთან:

8 აპრილს ოსმალეთის ჯარი გასცდა ოჩხამურს, მაგრამ არ გადიოდა ველზე და თავს აფარებდა ტყეს ოჩხამურს და ჩოლოქს შორის. მაზნიაშვილმა ჯავშნოსანი მატარებლის უკან დახევა ბრძანა. ჯავშნოსანი არიერგარდში უნდა ყოფილიყო, მაგრამ შემდეგ მან გაიზიარა ჯავშნოსანის ხელმძღვანელის ვლადიმერ გოგუაძის გეგმა: მტრის პოზიციებში შეჭრა და ბრძოლის გამართვა. ბრძოლა 7 აპრილს დილის ხუთ საათზე დაიწყო. ჯავშნოსანი მატარებელი შეიჭრა მოწინააღმდეგის რიგებში. მაგრამ ქართული მხარე არ ხსნიდა ცეცხლს არც მატარებლიდან და არც სანგრებიდან, რადგან ასეთი ბრძანება ჰქონდა მიღებული. მოწინააღმდეგეს ცეცხლს უხსნიდა მხოლოდ არტილერია, რომელიც კარგარეთელს ჰქონდა ჩაბარებული.

ოსმალები მიაუხლოვდნენ თუ არა მატარებელს, გაიხსნა ცეცხლი. ქართველებმა ცეცხლი გახსნეს როგორც მატარებლიდან, ასევე თხრილებიდან და სანგრებიდან. გაშლილ ველზე აღმოჩენილი ოსმალო ასკერები მრავლად დაიხოცნენ. 11 საათვისთვის, ბრძოლიდან ექვსი საათის შემდეგ ოსმალების დრეზინა დაეჯახა ჯავშნოსანს და მატარებლის პირველი ვაგონი ლიანდაგიდან გადაეგდოთ და დასავლეთიდან წამოსული ახალი ათასეულით კიდევ ერთი იერიში მიიტანეს ჯავშნოსანზე. გოგუაძეს იმედი გადაწურული ჰქონდა და ხელი დააჭირა ღილაკს, რომლითაც ჯავშნოსანი უნდა აფეთქებულიყო, რატა მტერს მხოლოდ რკინის ნამსხვრევები შერჩენოდა, მაგრამ პულტიდან ნაღმამდე მიმავალი მავთული გაწყვეტილი ყოფილიყო და ნაღმი მოქმედებაში არ მოვიდა. ამასობაში მაზნიაშვილთან მივიდა დამატებითი დახმარების სათხოვნელად გაგზავნილი აკაკი ურუშაძე და ბრძოლაში ჩაერთო გორის გვარდიის 400 კაციანი რაზმი. ოსმალები საბოლოოდ გატყდნენ და დაიწყეს უკანდახევა. ქართველები ამოვიდნენ საგრებიდან და დღის 4 საათამდე მისდიეს გაქცეულ მტერს ოჩხამურის ხიდამდე.

„7 აპრილს გენერალმა მაზნიაშვილმა უკან დახევა ბრძანა. უკან დახევის დროს ჯავშნიანით არიერგარდში ვყოფილიყავი და მტრის თავდასხმისგან იგი დამეცვა, ბოლოს ამეფეთქებინა რკინის გზის ხიდები და სუფსაში მივსულიყავი. მე მას ჩემი გეგმა მოვახსენე: მტრის პოზიციებში შევიჭრები და ბრძოლას გავუმართავ-მეთქი. გენერალმა ეს განზრახვა არ გაიზიარა და ამიკრძალა კიდეც: ტყუილა-უბრალოდ დაიღუპებითო. მე თუ არიერგარდში უმოქმედოდ ვიქნებოდი, მაშინ მტრის არტილერია დამაზიანებდა. გენერალმა ბოლოს მითხრა და დამლოცა: ნახე! როგორც სჯობდეს, ისე მოიქეციო. ჯავშნოსანის მხედრებს არ ეძინათ. უკვე ორი საათი იყო. მებრძოლები შევკრიბე და მათ მდგომარეობა განვუმარტე, ჩემი გადაწყვეტილებაც გავაცანი...დილით ხუთ საათზე ჩოლოქის ხიდს მივადექით. ოსმალო გუშაგები დავიჭირეთ, მტრის ბანაკში შევედით და შუა ადგილი დავიპყრეთ. ოსმალების ჯარს იქაურობა აევსო. რკინის გზის აღმოსავლეთით ნაყანევი ადგილები მტრის ჯარებით იყო გავსებული. მე სროლა არ ავტეხე. მტერს ვაგრძნობინე, რომ მე შეცდომით მოვხვდი მტრის ბანაკში და ვნებდები. უკვე გათენდა და ოსმალნი ჩვენი ჯავშნოსანისაკენ გამოიქცნენ. ახლოს მოვიდნენ. მატარებლის საფეხურებზეც ამოცოცდნენ, ზარბაზნებისა და ტყვიამფრქვეველების ლულებს ჩამოეკიდნენ. ჯავშნიანი მატარებელი ჩაკეტილი იყო, შიგ შემოსვლა არავის შეეძლო. ოსმალთა იქ მყოფი ჯარი შეგროვდა რკინის გზასთან. როცა აქ ყველამ მოიყარა თავი, მაშინ გავეცი ბრძანება ცეცხლი გაეხსნათ. შეიქნა სასტიკი ბრძოლა. მოწინააღმდეგე მამაცად იბრძოდა. ერთი საათის ბრძოლის დროს ბევრი ოსმალო დაიღუპა. შემდეგ ოსმალებმა მიაშურეს საფარს და იქიდან დაგვიწყეს სროლა. მე დავიწყე მანევრების კეთება და სადაც ოსმალოებს უფრო მეტი ჯარი ჰყავდათ, სწორედ იქითკენ გავხსენი მომაკვდინებელი ცეცხლი. მტრის უმთავრესი ძალა უკვე განადგურებული იყო“

(ვლადიმერ გოგუაძე)

ოსმალეთის ჯარმა 4 კილომეტრით უკან დაიხია. ბრძოლაში ქართულ მხარეს მოკვდა 3, დაიჭრა 25 ადამიანი. ოსმალების მხარეს, მაზნიაშვილის შეფასებით დაიღუპა 500-მდე ადამიანი, ხოლო სხვა ქართველი სახმედრო ლიდერების შეფასებით - 1000 მდე ადამიანი. ექიმ ვახტანგ ღამბაშიძის მონაცემებით ოსმალებს ბათუმში გადაჰყავდათ 600 დაჭრილი ჯარისკაცი. გაზეთ „საქართველოს“ ცნობით ოსმალეთის მხარეს დაიღუპა 80, ტყვედ ჩავარდა 2 ასკერი. ქართველებმა ხელში ჩაიგდეს 20 თოფი.

ბრძოლაში გმირობა ბევრმა ადგილობრივმა გამოიჩინა: ლიხაურელი პორფილე და ალექსანდრე გორგოშიძეები გიორგის ჯვრით დაჯილდოვდნენ ბრძოლაში გამოჩენილი გმირობისთვის; გმირობა გამოიჩინა ობერკონდუქტორმა სიმონ სკამკოჩაიშვილმა, გადმოცემის მიხედვით დაზვერვაზე გასულმა ჯარისკაცმა ბოლქვაძემ, რომელსაც მოულოდნელად ოსმალო ასკერების ჯგუფი შეეჩეხა, 4 მოკლა და 4 ტყვედ აიყვანა. 1918 წლის 13 აპრილს ვლადიმერ გოგუაძე გახდა პირველი ქართველი, რომელმაც ეროვნული გმირის წოდება მიიღო. პირველი რესპუბლიკის არსებობის განმავლობაში ეს წოდება აღარავის მიუღია. გმირულად იბრძოდა მისი მოადგილე იუსტინე სიხარულიძე, მზვერავთა რაზმის უფროსი გობრონიძე, ელიზბარ გაგნიძე, ნოე გოგუაძე, აკაკი ურუშაძე, დავით შარაშიძე.

შედეგები:

ჩოლოქის ხიდთან მიღწეულ წარმატებას ხაზი გადაუსვა ქართული ჯარის სხვა შენაერთებმა. ოზურგეთისკენ დაძრულ ოსმალების მცირერიცხოვან ჯარს (ერთი ბრიგადა არტილერიით) ლიხაურში დაბანაკებულმა ათასეულმა არ გაუწია წინააღმდეგობა, დატოვა პოზიციები და უკან დაიხია ქალაქისკენ. ამან გამოიწვია პანიკა, ოზურგეთი მიატოვა ჯარმა, სახელმწიფო დაწესებულებებმა და დაიწყო უკან დახევა ჩოხატაურისკენ. მთელი ქალაქი გაიხიზნა ჩოხატაურში და ოსმალებმა თავისუფლად დაიკავეს მიტოვებული ქალაქი. გარდა ოზურგეთისა, ოსმალებმა აიღეს ჭანიეთი, ლიხაური, მაკვანეთი, წითელმთა, მელექედურის ნაწილი, წინ წაიწიეს ვაშნარის მიმართულებით. გაკირულიდან შეუტიეს შემოქმედს, მაგრამ შემოქმედში ვერ შევიდნენ მოსახლეობის წინააღმდეგობის გამო. მაზნიაშვილმა მოასწრო ლანჩხუთში მყოფი სათადარიგო ჯარის დაყენება ნასაკირალის უღელტეხილზე და ჩოხატაურის გზის ჩაკეტვა. 11 აპრილს მაზნიაშვილმა სცადა ოზურგეთზე შეტევა და გაიმართა ვაშნარის ბრძოლა, თუმცა საბოლოოდ სამხედრო მოქედებები შეაჩერა გერმანიის დიპლომატიურმა ჩარევამ და დროებითმა ზავმა. ოსმალები ოზურგეთიდან ზავის პირობების მიხედვით 7 ივნისს გავიდნენ.

წყარო:https://www.facebook.com/groups/

სრულად

გამოკითხვა

ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?

უკრაინა

რუსეთი

არ მაქვს პასუხი

ხმის მიცემა

სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.

ბლოგი

სრულად

მოჰამედ რეზა ფეხლევი. რეფორმები ირანში და ისლამური რევოლუცია!

სრულად

სომხების როლი ქართული სახელმწიფოს დაცემის საქმეში - ვაჟა შუბითიძე

სრულად