USD 2.7227
EUR 3.1910
RUB 3.4642
თბილისი
აშშ-ს ცენტრალური სადაზვერვო სამმართველოს მომავალი ხელმძღვანელი- უილიამ ბერნსი და მისი მოგონებები რუსეთზე
თარიღი:  1576
ამერიკის მომავალმა პრეზიდენტმა ჯო ბაიდენმა ცენტრალური სადაზვერვო სამმართველოს ხელმძღვანელის თანამდებობაზე წარადგინა უილიამ ბერნსის კანდიდატურა.
ეს უკანასკნელი სოლიდური სტაჟის მქონე გამოცდილი დიპლომატია, რომელსაც არცთუ დიდი ხნის წინ ეკავა სახელმწიფო მდივნის მოადგილის პოსტი. იგი შესანიშნავად იცნობს რუსეთს და ურიგოდ არ ფლობს რუსულ ენას. 2005-2008 წლებში ბერნსი გახლდათ აშშ-ის ელჩი რუსეთში, არაერთგზის შეხვედრია პუტინს, მედვედევს, ლავროვს. ეს ჭკვიანი და საქმიანი ამერიკელი ბაიდენის თანაგუნდელთაგან ყველაზე უკეთ იცნობს რუსეთს. მით უფრო საინტერესოა, თუ როგორ გამოავლენს თავს ახალ თანამდებობაზე ყოფილი კარიერული დიპლომატი „ხანჯლისა და მოსასხამის რაინდების“ უწყების ახალი შეფის ამპლუაში.
 
რამდენიმე დღის წინ რუსულმა გავლენიანმა გამოცემამ " კომსომოლსკაია პრავდამ" გამოაქვეყნა მასალა სათაურით- "CIA-ს მომავალი შეფი-რუსეთი კვლავ გაძლიერდა იმაზე ადრე, ვიდრე ჩვენ ველოდით". აღნიშნული მასალა მოიცავს ამონარიდებს უილიამ ბერნსის წიგნიდან "უჩინარი ძალა". ვფიქრობთ, ქართველი მკითხველისთვისაც ძალიან საინტერესო იქნება  CIA-ის მომავალი ხელმძღვანელის თვალით დანახული რუსეთის გაცნობა.
 
ნატოს გაფართოება-რუსეთისათვის ზურგში დარტყმა
"1990 წლის დასაწყისში პრეზიდენტ ბუშის მხარდაჭერით სახელმწიფო მდივანმა ბეიკერმა მოახერხა დაერწმუნებინა გერმანიის კანცლერი ჰელმუტ კოლი და საგარეო საქმეთა მინისტრი ჰანს დიტრიხ გენშერი, რომ მიეღოთ ფორმატი „ორს პლუს ოთხი“, რათა დაეყოლიებინათ ისინი გერმანიის გაერთიანებასა და ნატოს სრულუფლებიან წევრობაზე, ხოლო საბჭოთა კავშირი კი იმაზე, რომ ცივი ომის დამთავრებისა და საბჭოთა კავშირთან თანამშრომლობის პოტენციური განვითარების კვალად არ დაიგეგმებოდა არც ნატოს გაფართოება აღმოსავლეთით და არც მისი რეფორმირება. რუსებმა ირწმუნეს ბეიკერის სიტყვა. მომდევნო წლებში ნატოს აღმოსავლეთით გაფართოება მათ ღალატად შეაფასეს მიუხედავად იმისა, რომ რომ ბეიკერის დაპირება არ ყოფილა წერილობით გაფორმებული და რომ ეს პირობა საბჭოთა კავშირის დაშლამდე იყო გაცემული. მეორე ვადით არჩევის შემდეგ, 1996 წლის ნოემბერში პრეზიდენტმა კლინტონმა დაიწყო ნატოს გაფართოების პროცესი. 1997 წლის ზაფხულში მან ოფიციალურად მიიწვია ორგანიზაციის წევრებად პოლონეთი, უნგრეთი და ჩეხეთი. მოგვიანებით ხელმოწერილ იქნა საგულდაგულოდ გაწერილი შეთანხმება ნატოსა და რუსეთს შორის(...) წყენამ, რომ მათი ინტერესები არად ჩააგდეს, რუსებს არ გაუარათ და ამიტომაც რუსეთის პოლიტიკური ცის კაბადონზე გამოჩნდნენ ღრუბლები, რომლებსაც „ზურგში დარტყმის“ თეორიის ავტორები მოერეკებოდნენ. ამან თავისი დაღი დაასვა რუსეთ-დასავლეთის ურთიერთობას, რომელიც კიდევ არაერთი ათწლეული გასტანს. თვით ისეთმა გამორჩეულმა სახელმწიფო მოღვაწემ, როგორიც გახლდათ ბირთვული შეკავების პოლიტიკის ავტორი ჯორჯ კენანი ნატოს გაფართოებას უწოდა „ამერიკელ პოლიტიკოსთა ყველაზე მძიმე შეცდომა ცივი ომის დამთავრების შემდეგ".
სახედარივით ჯიუტი ელცინი
თავის გამოსვლაში 1993 წლის აპრილში პრეზიდენტმა კლინტონმა განაცხადა: „თუ რუსეთში რეფორმები ჩავარდა, თუკი იგი მიუბრუნდება ავტორიტარიზმს, დაიშლება და ჩაიძირება ქაოსში, ჩვენ შევეჯახებით სერიოზულ საფრთხეს. მსოფლიო ვერ გაუმკლავდება ისეთივე პროცესებს, რომლებიც განვითარდა იუგოსლავიაში, თანაც ისეთი უზარმაზარი ქვეყნის მასშტაბით, როგორიც რუსეთია.“ თუ მხედველობაში მივიღებთ 90-იანი წლების რუსეთ-ამერიკის ურთიერთობის მთელ პერიპეტიებს და განსხვავებას ასაკსა და პოლიტიკურ კულტურას შორის, ცოტა არ იყოს, გასაკვირი აღმოჩნდა უჩვეულოდ თბილი ურთიერთობა ელცინსა და კლინტონს შორის. ისინი ორივენი იყვნენ მაღლები და ბრგე აღნაგობის, ორივე მოკლებული იყო თანდაყოლილ პრივილეგიებს და ორივეს მოუხდა ძალაუფლებისათვის ბრძოლის რთული გზის გავლა. ორთავეს წილად ხვდა მმართველობა რთულსა და არეულ დროში. „ამ ყმაწვილს პრობლემები აქვს-გვითხრა კლინტონმა ელცინთან შესახვედრად მიმავალთ-მეტისმეტი წნეხის ქვეშ არ უნდა მოვაქციოთ, იმიტომ, რომ რუსეთში მასზე უკეთესი პარტნიორი ჩვენ არ გვეგულება“ დაღლილი და ხალხის მხარდაჭერას მოკლებული ელცინი სულ უფრო მეტად იხრებოდა თავისი უახლოესი გარემოცვისაკენ, ანუ კონსერვატიულად განწყობილი ძალოვანი მინისტრებისა და თანამეინახეებისაკენ, რომელთა გავლენაც „მეფის კარზე“ ბევრად აღემატებოდა მათ პროფესიულ კომპეტენციას. ისინი არწმუნებდნენ ელცინს, რომ დუდაევის მოთვინიერების შემთხვევაში(ჯოხარ დუდაევი იმ დროისათვის ჩეჩენი სეპარატისტების ლიდერი იყო) ის ერთდროულად გადაჭრის სამ ამოცანას: დაამტკიცებს რომ შეუძლია სიტუაციის კონტროლი, ფლანგებიდან დაარტყამს თავის მოწინააღმდეგე-ნაციონალისტებს და საერთაშორისო აუდიტორიის წინაშე დაამტკიცებს, რომ დაუძლურებულმა რუსეთმა დაიწყო აღმასვლა. მთელი ეს ძალისხმევა რუსეთისათვის ყველაზე თავისმომჭრელად ჩაფლავდა(... ) ელჩმა პიკერინგმა დამავალა გავრკვეულიყავი ჩეჩნეთში შექმნილ სიტუაციაში და წარმედგინა ჩემი მოსაზრებანი ვაშინგტონისათვის. 1995 წლის 11 იანვარს გავგზავნე ტელეგრამა, რომელშიც გადმოვეცი წინასწარი დასკვნები(... ) მე ვწერდი, რომ ელცინმა და მისმა მრჩეველებმა დაუშვეს მთელი რიგი სერიოზული შეცდომები და თანდათან გაიხლართნენ კონფლიქტში. ამასთანავე ყოველ მომდევნო მცდარ სტრატეგიულ გადაწყვეტილებას მოსდევდა უარესი ნაბიჯი. პარადოქსალურია, მაგრამ ფაქტია: სწორედ ის სახედრისებური სიჯიუტე რომელიც უწინ ეხმარებოდა გამარჯვებების მოპოვებაში, ახლა ელცინს მიაქანებდა მარცხისაკენ“-ვწერდი მე.
 
მძიმე საუბარი ბუხართან
ბარვიხაში მისულებს პრეზიდენტის თანაშემწე მიგვიძღვა შეხვედრისათვის განკუთვნილ სასადილო დარბაზში. უზარმაზარ, ხუთკუთხა მაგიდასთან, რომლის თავშიც პუტინი წამომართულიყო, სრული შემადგენლობით განთავსდა რუსეთის ფედერაციის უშიშროების საბჭო. პუტინმა სარდონკულად ჩაიცინა და თქვა, რომ რუსეთის ისტორიაში კარგად გათვითცნობიერებული კონდოლიზა რაისი უთუოდ საკადრისად შეაფასებდა ამ სურათს. სახელმწიფო მდივნი ხედავდა ახალ რუს მეფესთან დაახლოებულ თანამედროვე პოლიტბიუროს. პუტინი მიესალმა სახელმწიფო მდივანს და აუხსნა, რომ სტუმრები შეიკრიბნენ ერთდროულად ორი იუბილის აღსანიშნავად: ყოფილი საგარეო საქმეთა მინისტრის და ამჟამად უშიშროების საბჭოს მოქმედი მდივნის-იგორ ივანოვის,რომელსაც შეუსრულდა 61 წელი და მთავრობის მეთაურის პირველი მოადგილის- დიმიტრი მედვედევის , რომელიც 41-ე დაბადების დღეს აღნიშნავდა. სუფრის წევრები მხიარულობდნენ, დროდადრო წარმოსთქვამდნენ სადღეგრძელოებს. სადილის შემდეგ პუტინმა სახელმწიფო მდივანი მიიპატიჟა პრივატული საუბრებისათვის განკუთვნილ სასადილო ოთახში. საგარეო საქმეთა მინისტრი და მე შევუერთდით მათ და მოვეწყვეთ ბუხრის წინ. პუტინი და რაისი საქმეზე გადავიდნენ. რაისმა მას დაუსვა რამდენიმე შეკითხვა იმ მოლაპარაკებების მიმდინარეობის შესახებ, რომელსაც რუსეთი აწარმოებდა მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით(... ) პუტინს მაშინვე შეეცვალა გუნება, როგორც კი სახელმწიფო მდივანმა საუბარი წამოიწყო საქართველოს შესახებ და მოუწოდა რუსებს, არ დაეშვათ პრეზიდენტ სააკაშვილთან იმ კონფლიქტის შემდგომი ესკალაცია, რომელიც დაკავშირებული იყო აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის სტატუსების საკითხთან(...) -სააკაშვილი მხოლოდ და მხოლოდ შეერთებული შტატების მარიონეტია, თქვა პუტინმა-შეწყვიტეთ ძაფების აწევ-დაწევა, სანამ უბედურება არ დატრიალებულა. შემდეგ მიუთითა სასადილოსაკენ გამავალ კარზე და დაამატა: მინდა გითხრათ ის, რაც არ იცის არც ერთმა იქ მსხდომთაგან. თუ საქართველო მოაწყობს სისხლისღვრას ოსეთში, მე იძულებული გავხდები ვაღიარო სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის დამოუკიდებლობა და გამოვიყენო ძალა. ვითარება თანდათან განიმუხტა. პუტინი და რაისი კვლავ დასხდნენ. პუტინი ჯერ კიდევ გაღიზიანებული ჩანდა, მაგრამ მშვიდად დაასრულა: ჩვენ შეგვეძლო დაუსრულებლად გვესაუბრა ამის შესახებ, მაგრამ მე მინდოდა თქვენ გაგეგოთ ერთი რამ: თუ სააკაშვილი რაიმეს წამოიწყებს, ჩვენ ამას სასწრაფოდ შევაჩერებთ. ამის თქმის შემდეგ პუტინმა მოიბოდიშა, თქვა, რომ მშვიდობიან ღამეს უსურვებს სტუმრებსა და იუბილარებს. მან ესტაფეტა გადასცა სერგეი ივანოვს, რომელიც შეეცადა კიდევ ერთხელ ნათელი მოეფინა პუტინიდან წამოსული სიგნალის მნიშვნელობისათვის, თუმცა ამის აუცილებლობა აღარ იყო,რადგან პუტინის საომარ განწყობილებას დამსწრეებზე უკვე მოეხდინა სათანადო შთაბეჭდილება. ეს არ იყო ის რუსეთი, რომელიც მე დავტოვე 10 წლის წინ, ორივე ბეჭებით მიწაზე გართხმული და დაცემული რუსეთი. ეს იყო ნავთობის სარეკორდო ფასის ტალღაზე უკვე ფეხზე წამომართული ქვეყანა, რომელმაც მთელი 15 წლის მანძილზე გულში გამოატარა დამცირება და მტკიცე აზრი, რომ შეერთებულმა შტატებმა გამოიყენა მისი ისტორიული სისუსტის მომენტი და ახლა ჯიუტად ცდილობს არ დაანებოს წელში გამართვა. პუტინს მტკიცედ ჰქონდა გადაწყვეტილი ჩვენთვის დაემტკიცებინა, რომ რუსეთი კვლავ ძლევამოსილ დერჟავად აქცია და ჩვენ მოგვიწევდა ამ ფაქტთან შეგუება.
 
პროფესიონალი პროფესიონალის შესახებ
მის კაბინეტში ჩვენი პირველი შეხვედრის შემდეგ რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი სერგეი ლავროვი მოვიდა სპასო-ჰაუსში(აშშ-ის ელჩის რეზიდენცია მოსკოვში) პირისპირ შესახვედრად ლანჩზე. ლავროვი მოლაპარაკების ხელოვნებაში გაწაფული მსოფლიო კლასის დიპლომატია, რომელსაც მხედველობიდან არ ეპარება არც ერთი დეტალი და რომელიც ფლობს ამოუწურავ შემოქმედებით წარმოსახვას. მას შეუძლია იყოს გესლიანი და ქედმაღალი, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ცუდად არის განწყობილი თანამოსაუბრის მიმართ, ანდა როცა მას უწევს უსაფუძვლო პოზიციის დაცვა. გაეროს ვეტერანი, სადაც იგი თითქმის 10 წელი მუშაობდა ამ ორგანიზაციაში რუსეთის მუდმივი წარმომადგენლის პოსტზე, იგი მიეჩვია სტოიკურად აეტანა თავდასხმები ყოველი მხრიდან, რომელიც თავს ატყდებოდა მრავალრიცხოვანი სხდომების მიმდინარეობის დროს. მოსაბეზრებელი დებატების დროს ლავროვი თავს იქცევდა ხატვით, კარიკატურების შექმნით. ჩემთან დღემდე ინახება მისი ერთ-ერთი სკეტჩი-მგლის სიფათი, რომელიც ზუსტად გადმოსცემს ამერიკულ დელეგაციასთან ერთ-ერთ შეხვედრაზე გამეფებულ მოსაწყენ ატმოსფეროს. ლავროვმა კრიტიკულად მიმოიხილა ჯორჯ ბუში უმცროსის პრეზიდენტობის პერიოდში საგარეო უწყების მიერ დაშვებული შეცდომები (...). ის იყო ძალზედ ჭკვიანი და კვალიფიციური საიმისოდ, რომ უგლვებელეყო ჩვენ ქვეყნებს შორის თანამშრომლობის პოტენციალი, უწინარეს ყოვლისა ეკონომიკისა და ბირთვული განიარაღების სფეროებში. რუსეთისაგან არ დადგა უმცროსი პარტნიორი ფარული შეთანხმება, რომელიც პუტინს სურდა დაედო აშშ-სთან მოიცავდა გაერთიანებული ძალებით ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლას, სადაც რუსეთი დადგებოდა ამერიკის მხარეს „ალ-ქაიდასა“ და „თალიბანის“ წინააღმდეგ ბრძოლაში ავღანეთში, ვაშინგტონი კი, თავის მხრივ, მხარს დაუჭერდა ჩეჩენი ბოევიკების წინააღმდეგ რუსეთის ხისტ ტაქტიკას. გარდა ამისა, შეერთებულ შტატებს, პუტინის აზრით, შეეძლო უზრუნველეყო რუსეთის განსაკუთრებული გავლენა ყოფილი საბჭოთა კავშირის სივრცეზე, აღარ გაეფართოებინა ნატო ბალტიის ქვეყნების საზღვრებს იქით და არ ჩარეულიყო რუსეთის შიდა პოლიტიკაში. მალე რუსეთის პრეზიდენტმა საქმით დაამტკიცა, რომ გარიგებაში პირნათლად ასრულებს თავის წილ ვალდებულებას. მიუხედავად სერიოზული საფრთხისა რუსი სამხედროებისა და უშიშროების სამსახურების წარმომადგენელთა მხრიდან, მან გაუიოლა ამერიკულ ჯარს გადაადგილება და ტრანზიტი ავღანეთში შუა აზიის სახელმწიფოების გავლით(.... ) თუმცაღა პუტინი მალევე მიხვდა, რომ მსგავსი ტიპის გარიგება არასოდეს იგეგმებოდა აშშ-ის მხრიდან(... ) ვაშინგტონს არ ჰქონდა არავითარი სურვილი-არავითარი მიზეზი, შეეთავაზებინა რუსეთისათვის რაიმე „ალ-ქაიდას“ წინააღმდეგ ბრძოლაში მისი მონაწილეობის სანაცვლოდ. რამდენიც არ უნდა ვუმტკიცოთ რუსებს, რომ ცივი ომის დასრულებიდან და საბჭოთა კავშირის დაშლიდან ყველამ მოიგო და წაგებული არვინ დარჩენილა, ჩვენ ვერ მოვახერხეთ მათთვის თავიდან აგვეცილებინა ამ მოვლენებით გამოწვეული მარცხისა და დამცირების გრძნობები.. ისტორიული პროცესები მიედინება თვითნებურად და რუსეთი, როგორც ეს მოხდა უკვე არაერთგზის მის მშფოთვარე წარსულში, საბოლოო ჯამში ფეხზე უნდა დამდგარიყო კატასტროფის შემდეგ. ადრე თუ გვიან უნდა დამდგარიყო მომენტი, როცა რუსეთი გახდებოდა საკმარისად ძლიერი, რათა უარი ეთქვა უმცროსი პარტნიორის როლზე, რომელშიც ის ასე არაკომფორტულად გრძნობდა თავს იმ შემთხვევაშიც კი, თუკი გრძელვადიან პერსპექტივაში მისი, როგორც დიადი დერჟავის როლი განაგრძობდა დასუსტებას. ეს მომენტი იმაზე ადრე დადგა, ვიდრე ამას ჩვენგან ვინმე წარმოიდგენდა.
 
 
ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.