USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
«産経新聞»//«Sankei Shimbun» (იაპონია): „ჩინური საშუამავლო დიპლომატიის ჭეშმარიტი მიზნები“
თარიღი:  206

იაპონურმა გამოცემამ - გაზეთმა „სანკეი შიმბუნმა“ (産経新聞//Sankei Shimbun) გამოაქვეყნა სტატია სათაურით „ჩინური საშუამავლო დიპლომატიის ჭეშმარიტი მიზნები“, რომლის ავტორია მიაკე კუნიხიკო, ყოფილი დიპლომატი, კიოტოს უნივერსიტეტის პროფესორი.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მიმდინარე კვირაში საერთაშორისო მასმედიის მთავარ თემას ჩინეთის ლიდერის სი ძინპინის მოსკოვში ვიზიტი წარმოადგენს. პრესის, ტელევიზიის და სხვადასხვა გამოცემების ინტერესი და ყურადღება მიპყრობილი იყო და არის იმ მიზეზებისაკენ, რის გამოც ჩინეთი საშუამავლო დიპლომატიას ახორციელებს რუსეთ-უკრაინის ომის შეწყვეტის მიზნით (ირან-საუდის არაბეთის შერიგების შემდეგ), აგრეთვე შეფასებებსა და პროგნოზებზე - რამდენად წარმატებული იქნება პეკინის მცდელობა. ექსპერტებისა და დამკვირვებლების უმრავლესობა თვლის, რომ ჩინეთს მართლაც აქვს განზრახული მშვიდობის დამყარება უკრაინაში და ამ მიზნით თავის  გლობალურ გავლენას იყენებს. მაგრამ ნამდვილად ასეა?

მეომრულობიდან მონაწილეობისაკენ?

რა თქმა უნდა, ჩინური დიპლომატია ბოლო დროს მართლაც იცვლება. ამის ცვლილებები ჯერ-ჯერობით კარგად გარკვეული არ არის, მაგრამ კომპარტიის გასული წლის ყრილობის შემდეგ ისეთი შთაბეჭდილება იქმნება, რომ პეკინის დიპლომატია ტრადიციული „მიმწოლი“ ღია მეთოდებიდან აქცენტს კულისებში მიმდინარე დიპლომატიურ მოლაპარაკებებზე აკეთებს.

დასავლეთისთვის ცუდი ამბავი იმაში გამოიხატება, რომ არაეფექტური მეომრული დიპლომატიის შესაცვლელად ჩინელებმა გადაწყვიტეს უფრო დახვეწილ დიპლომატიურ მეთოდებზე გადასულიყვნენ, ანუ მუქარებიდან მასში მონაწილეობაზე, რაც პერსპექტივაში მეტი ეფექტის მომტანი უნდა იყოს.

კარგი ამბავი კი, როგორც  მიმდინარე ეტაპი გვაჩვენებს, იმაში გამოიხატება, რომ ჩინეთს ჯერ-ჯერობით არ შეუძლია სრულფასოვანი საშუამავლო დიპლომატიის გატარება არც უკრაინაში და არც ახლო აღმოსავლეთში.

ზოგიერთი შეიძლება შემედავოს - ფაქტები ჯიუტია, პეკინმა დიპლომატიაში მართლაც წარმატებებს მიაღწიაო, მაგრამ მოდით, თანმიმდევრულად ვიმსჯელოთ.

დავიწყოთ ახლო აღმოსავლეთიდან.

ჩინეთი ირანმა და საუდის არაბეთმა მიიწვიეს?

ათ მარტს ჩინეთის კომპარტიის პოლიტბიუროს წევრი ვან ი, რომელიც პარტიაში ქვეყნის საგარეო ურთიერთობებს კურირებს, პეკინში ჩასული ირანისა და საუდის არაბეთის წარმომადგენლებს შორის იდგა და ფართოდ იღიმებოდა. ეს იმიტომ, რომ ორივე ქვეყანა დათანხმდა გაწყვეტილი დიპლომატიური ურთიერთობების აღდგენას და საელჩოების გახსნას ჩინეთის შუამავლობით.

მე სრულებით არ მინდა პეკინის ძალისხმევის დისკრედიტირება, მაგრამ, კაცმა რომ თქვას, ირანსა და საუდის არაბეთის შერიგების პროცესი, სანამ ჩინეთი ჩაერთვებოდა, უკვე დაწყებული იყო ერაყისა და ომანის შუამავლობით. ამას თავისი მიზეზები აქვს: ავღანეთიდან 2021 წელს ჯარების გაყვანის შემდეგ, აშშ-ის დიპლომატიურმა პრიორიტეტებმა ახლო აღმოსავლეთიდან ინდოეთ-წყანარო ოკეანის რეგიონში გადაინაცვლა. რა უნდა ექნათ ასეთ სიტუაციაში ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებს? ის, რომ მათ დაიწყეს თავიანთი პოლიტიკის გადასინჯვა, რათა რეაგირება მოეხდინათ სტრატეგიული ვითარების მოულოდნელ შეცვლაზე.

ირანი, რომელიც მკაცრი სანქციების ქვეშ იმყოფება აშშ-სთან ბირთვული მოლაპარაკების ჩაშლის შემდეგ, მეზობელ ქვეყნებთან ურთიერთობის გაუმჯობესების მწვავე აუცილებლობას განიცდიდა. თავის მხრივ, საუდის არაბეთი, რომელიც პრინცი მუჰამედის თაოსნობით ეკონომიკურ რეფორმებს ატარებს, ასევე სურდა გარკვეული პაუზა აეღო იემენის კონფლიქტში მონაწილეობაზე, რომელიც ირანის წაქეზებით მიმდინარეობს. სწორედ ამ გარემოებებმა შეასრულეს წინამძღვრების როლი ჩინეთის წარმატებულ შუამავლობაში. ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებმა თვითონ მიიწვიეს პეკინი, რომ შექმნილი ვითარებით ესარგებლა. სხვათა შორის, იგივე მოხდა საბჭოთა კავშირთან მიმართებით ცივი ომის პერიოდში.

ჩინეთს უკრაინის პრობლემის მოგვარება კი არ სურს, არამედ...

პეკინისათვის ახლო აღმოსავლეთში არსებული სტრატეგიული სიტუაცია უკრაინისაგან მნიშვნელოვნად განსხვავდება. სი ძინპინის ვიზიტის მიზანს რუსეთში საშუამავლო მისიის რეალიზება კი არ არის, არამედ ჩინეთის ეროვნული ინტერესების მაქსიმიზაცია, ანუ ომი არ უნდა დასრულდეს და ამერიკის ყურადღება მუდმივად ევროპისკენ უნდა იყოს გადატანილი, რის შედეგადაც აღმოსავლეთ აზიაში ჩინეთისათვის საფრთხე შემცირდება. ამ მიზნის მისაღწევად აუცილებელია, რომ რუსეთი არ დამარცხდეს, ომი გააგრძელოს, ჩინეთი კი პარალელურად აშშ-სთან ურთიერთობის გაუმჯობესებას უნდა შეეცადოს.

თავის მხრივ, რუსეთს ჩინეთის სამხედრო მხარდაჭერა სურს ომის გასაგრძელებლად. მე რომ ვლადიმერ პუტინის ადგილზე ვყოფილიყავი, სი ძინპინს ვიზიტის პირველივე დღეს გამართული საიდუმლო მოლაპარაკების დროს იარაღის მოწოდებას მოვთხოვდი, მაგრამ სი ძინპინის ადგილზე რომ ვყოფილიყავი, მისთვის დამახასიათებელი ორჭოფული მანერით მოვახდენდი რეაგირებას და არაფერს არ აღვუთქვამდი. იმიტომ, რომ იარაღის მიწოდებაზე თანხმობის შემდეგ ჩინეთს დასავლეთთან ურთიერთობა ძალიან გაუფუჭდებოდა.

ალბათ, ყველასათვის ცნობილია, რომ უკრაინის ომამდე ცოტა ხნით ადრე, ვლადიმერ პუტინთან პეკინში შეხვედრის დროს, სი ძინპინმა მტკიცედ განაცხადა, რომ რუსეთ-ჩინეთის მეგობრობა უსაზღვროაო, მაგრამ, სავარაუდოდ, მოსკოვში ვიზიტის დროს მას ასეთი შეცდომა აღარ დაუშვია.

ჩინური დიპლომატია - ეკვილიბრისტიკა ბაგირზე?

გასულ თვეში ვწერდი, რომ ჩინეთის მოკლევადიანი ინტერესების მაქსიმიზაცია ნიშნავს უკრაინაში მიმდინარე ომისგან გამოწვეული ნეგატიური შედეგების მინიმიზაციას. ამისათვის საჭიროა: ა) აშშ-სთან ურთიერთობის გაუმჯობესება, ბ) რუსეთისადმი მხარდაჭერა და გ) დასავლეთის რიგებში განხეთქილების შეტანა. სი ძინპინის რუსეთში ვიზიტის მიზნებიც იგივეა. ჩინეთი გააგრძელებს ბალანსის დაცვას, ცირკში ბაგირზე გამავალი ეკვილიბრისტის მსგავსად.

მაგრამ ასეთი მოქმედება პრობლემატური გახდება, თუ პეკინი აგრესიულ დიპლომატიას საბოლოოდ შეცვლის და კურსს პრობლემის მოგვარებაში მონაწილეობისაკენ აიღებს. ეს არ უნდა იქნეს დაშვებული. იაპონიამ და ამერიკამ მთელი თავისი სიბრძნე უნდა გამოიყენონ, რომ წინ აღუდგნენ ჩინეთის ახალ დიპლომატიურ შეტევას.

წყაროები: https://inosmi.ru/20230324/kitay-261639888.html

https://www.sankei.com/article/20230323-SA2PYHVXTZP2BFH2KL7I4WNWFU/

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.