,
მეგობრებისა და კოლეგებისათვის ძნელი და მტკივნეულია აკაკი ყულიჯანიშვილზე უკვე მხოლოდ ნამყო დროში საუბარი; ამ ნათელი სულის კაცის ადამიანური და ინტელექტუალური მონაგარიდან გამომდინარე, ალბათ, შეუძლებელიც. მისი ცხოვრების „მშრალი ნალექი“ ასე გამოიყურება: დაიბადა ქ. ხაშურში 1959 წლის 19 აგვისტოს. 1982-1987 წლებში სწავლობდა ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოსოფიისა და ფსიქოლოგიის ფაკულტეტზე, 1987-1990 წლებში – ამავე უნივერსიტეტის ასპირანტურაში. 1990 წელს დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია და დაიკავა უფროსი მეცნიერ-თანამშრომლის თანამდებობა. 1994 წლიდან გახდა ესთეტიკის და კულტუროლოგიის კათედრის დოცენტი, 2006 წლიდან – ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის ასოცირებული პროფესორი, 2011 წლიდან გარდაცვალებამდე (2023 წლის 17 ოქტომბერი) – სრული პროფესორი.
თავისი მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ა. ყულიჯანიშვილი იყო ფილოსოფიისა და სოციოლოგიის ფაკულტეტის დეკანის მოადგილე, ესთეტიკისა და კულტუროლოგიის კათედრის გამგე, თსუ-ს აკადემიური საბჭოს წევრი, ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის სამეცნიერო საბჭოს სწავლული მდივანი, ამავე ფაკულტეტის საგამომცემლო კოლეგიის თავჯდომარე, ფილოსოფიაში სამაგისტრო და სადოქტორო პროგრამების ხელმძღვანელი, საქართველოს ფილოსოფიური საზოგადოების ვიცე-პრეზიდენტი, ჟურნალის „ენა და კულტურა“ გამომცემელ-რედაქტორი, ჟურნალ „მაცნეს“ მრჩეველი საბჭოს წევრი, ჟურნალ „კულტურის“ რედკოლეგიის წევრი.
იგი არის სამი მონოგრაფიისა და 60-ზე მეტი სამეცნიერო სტატიის ავტორი.
ეს არის საგულისხმო და მაინც მშრალი ფაქტები, რომლებიც მხოლოდ მიანიშნებენ არსებითზე, მთავარზე, რითაც გამსჭვალული იყო ამ ღირსებით სავსე კაცის ყოველი სიტყვა და ნამოქმედარი. მხედველობაში გვაქვს სიკეთე, ზრუნვა და სიყვარული, რაც ყოველთვის გამოარჩევდა მას ყველასთან ურთიერთობაში, ცხოვრების გზაზე გადადგმულ ყოველ ნაბიჯში. გულისხმიერი, ტაქტიანი, ვითარებისა თუ საკითხის მუდამ გონიერად გამჩხრეკი და სამოქმედოდ შემართული, იგი დაუზარებლად და უანგაროდ ირჯებოდა ყველა მიმართებით, თავის ყველა ქმედებაში. მნიშვნელობა არ ჰქონდა – რას ან ვის ეხებოდა საქმე – ზოგადად ფილოსოფიას, ესთეტიკას, უნივერსიტეტს, ფაკულტეტს, კათედრას, ქვეყანას, მშობლიურ კუთხეს, კოლეგას, სტუდენტს, თანასოფლელებს, თანაქალაქელებს, მეგობრებს თუ უცნობ ადამიანებს.
აკაკი ყულიჯანიშვილისათვის ფილოსოფია არ იყო ოდენ პროფესია, დაკავშირებული სოციალურ სტატუსთან და პრესტიჟთან, არამედ, უწინარეს ყოვლისა, მისთვის ეს იყო სულიერების ფორმა, არამატერიალურთან, მეტაფიზიკურთან ურთიერთობის გზა. ყოფიერებისაკენ მიბრუნების, მისკენ ძალისხმევის ეს კვალი (ენერგია) ნათლად გამოსჭვივის ადამიანის, ხელოვნების, კულტურის შესახებ მისი შეხედულებებიდან. მის მოხსენებებში, სტატიებსა და წიგნებში მკაფიოდ იკვეთება სიკეთის, მშვენიერებისა და ჭეშმარიტების ტრანსცენდენტალური ბუნება, სულიერების, სულიერ ღირებულებათა გამათავისუფლებელი ძალა.
აკაკი ყულიჯანიშვილს ადამიანი საერთოდ ვერ წარმოედგინა თავისუფლების, როგორც ფუნდამენტური მახასიათებლის, გარეშე. ამიტომ ისტორიაც, მისი აზრით, არა ერთი პრინციპის, ერთი სუბიექტის, ერთი კულტურის რეალიზების ტოპოსია, არამედ მრავალი პრინციპის, მრავალი სუბიექტის, მრავალი კულტურის და მათი ურთიერთქმედების არეალი, სადაც ღიაობა და დიალოგურობა ადამიანის ყოფიერებისათვის უსაკუთრივესად გვევლინება. ამ ფილოსოფიურ მრწამსს ეფუძნებოდა იგი ყველა თავის განაზრებასა და ქმედებაში. და, ალბათ, ამიტომაც ტოვებს მისი ცხოვრების თეორიული და პრაქტიკული მხარეები განუყოფელი მთლიანის შთაბეჭდილებას.
ლუდვიგ ვიტგენშტაინმა გარდაცვალებამდე ორი დღით ადრე, ვიდრე გონებას დაკარგავდა, თავის ცხოვრებას მშვენიერი უწოდა. იგივე შეფასება შეეფერება აწ გარდაცვლილი ჩვენი კოლეგის და საყვარელი მეგობრის – აკაკი ყულიჯანიშვილის მიერ განვლილ ცხოვრების გზასაც. მან, მაღალი გონიერებითა და ღირსების გრძნობით სავსე კაცმა, რომელიც უნივერსიტეტს, ჭეშმარიტებას, სიკეთესა და მშვენიერებას მთელი არსებით ემსახურა, მართლაც რომ მშვენიერი ცხოვრებით იცხოვრა.
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის
თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის
ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის
ფილოსოფიის სასწავლო-სამეცნიერო ინსტიტუტის
ასოცირებული პროფესორი მამია სურმავა
ბრიტანული გაზეთის „დეილი ტელეგრაფის“ (The Daily Telegraph) 19 ივნისის ნომერში დაბეჭდილია სტატია სათაურით „პუტინი დღეს ისეთი მოწყვლადია როგორც არასდროს: კრემლი ახლო აღმოსავლეთში კიდევ ერთ საკვანძო მოკავშირეს კარგავს“ (ავტორი - კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია რუსეთის საგარეო პოლიტიკის მდგომარეობა ახლო აღმოსავლეთში, რომელიც კრემლისათვის ცუდი პერსპექტივის მომასწავებელია: რუსეთის ავტორიტეტი რეგიონში ეცემა.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
ისრაელის ირანზე თავდასხმა არამარტო აიათოლებისათვის არის საზარალო: ირანის სამხედრო ინფრასტრუქტურის დანგრევა ცუდი ამბავია სხვა დეპოტური რეჟიმებისათვის - ისეთებისათვის, როგორსაც, ვთქვათ, რუსეთი წარმოადგენს. მათ ყოველთვის ჰქონდათ იმედი, რომ ირანი ნებისმიერ შემთხვევაში სრულად თუ არა, ნაწილობრად მაინც გაუწევდა დახმარებას.
მას შემდეგ, როცა ვლადიმერ პუტინმა გააცნობიერა, რომ მის მიერ უკრაინის წინააღმდეგ დაწყებული „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“ ორ კვირას კი არა (გახსოვთ მისი ტრაბახი?), უფრო მეტი ხნის განმავლობაშიც არ დასრულდებოდა, მოსკოვმა დიდი ძალისხმევა დახარჯა თეირანთან უფრო მჭიდრო კონტაქტების ჩამოსაყალიბებლად.
რუსეთი და ირანი ბუნებრივი მოკავშირეები არ არიან. ირანელი ხალხის ხსოვნაში შემონახულია მწარე მოგონებები საბჭოთა არმიის შეჭრის თაობაზე ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში, მეორე მსოფლიო ომის დროს. იგივეს აკეთებდა მეფის რუსეთიც მე-19 საუკუნეში და მე-20 საუკუნის დასაწყისში. ამის მიუხედავად, მოსკოვსა და თეირანს შორის მაინც ჩამოყალიბდა ურთიერთმომგებიანი კავშირი - რუსები აქტიურ მონაწილეობას იღებდნენ ირანის პირველი ატომური ელექტროსადგურის მშენებლობაში, რომელიც ქალაქ ბუშერთან ახლოს მდებარეობს.
მაგრამ რუსეთისა და ირანის ურთიერთობა უფრო მტკიცე და მეგობრული გახადა 2022 წლის აგვისტოდან, უკრაინასთან ომის დროს, როცა ვლადიმერ პუტინი თეირანს ეწვია და ხელი მოაწერა შეთახმებას, რომ თეირანს მოსკოვისათვის დრონები, რაკეტები, ნაღმები და სხვა საბრძოლო მასალები მიეწოდებინა. მოგვიანებით კრემლმა ეს იარაღი უკრაინის სამხედრო ობიექტებისა და კრიტიკული ინფრასტრუქტურის დასაბომბად გამოიყენა.
უფრო მეტიც - რუსეთის მზარდი დამოკიდებულება ირანის მხრიდან გაწეულ სამხედრო მხარდაჭერაზე იმდენად აშკარა გახდა, რომ ვლადიმერ პუტინმა, თავისი ირანელი კოლეგის მასუდ პეზეშკიანის მოსკოვში ვიზიტის დროს, მიმდინარე წლის იანვარში, გააფორმა 20-წლიანი ხელშეკრულება „ყოვლისმომცველი სტრატეგიული პარტნიორობის შესახებ“ - სულ რაღაც სამი დღით ადრე დონალ ტრამპის ინაუგურაციამდე.
მოსკოვი დათანხმდა თეირანის თხოვნას - ირანული საბრძოლო ტექნიკითა და იარაღით (დრონებით, რაკეტებით...) კრემლისთვის მიწოდების სანაცვლოდ, რუსეთი დაეხმარებოდა ირანს ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვისა და სამხედრო-საჰაერო ძალების გაძლიერებაში (თუმცა ისრაელისთვის ამ გარემოებას ირანზე თავდასხმაში ხელი არ შეუშლია).
სხვათა შორის, რუსეთ-ირანის სტრატეგიული პარტნიორობა მოიცავს აგრეთვე საკმაოდ დაუკონკრეტებელ დებულებებს ორმხრივი ვალდებულებების შესახებ - მათ ერთმანეთს დახმარება უნდა გაუწიონ რომელიმე მესამე მხარის თავდასხმის დროს, მაგრამ საეჭვოა ეს პირობა ვლადიმერ პუტინმა შეასრულოს - ბენიამინ ნეთანიაჰუსთან თავისი ახლო კავშირების გამო.
მაგრამ დღეისათვის ვლადიმერ პუტინის ყველაზე მთავარი საზრუნავი არის ის, თუ როგორ გავლენას მოახდენს ისრაელის თავდასხმა ირანზე - გააგრძელებს თუ არა თეირანი მოსკოვის პრაქტიკულ მხარდაჭერას უკრაინასთან ომში, ანუ ძველებურად ექნება თუ არა ირანს დრონებისა და რაკეტების წარმოების და მიწოდების შესაძლებლობა?
როგორც ისრაელის ავიადარტყმების შედეგად ჩანს, ირანის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსმა საკმაო ზარალი განიცადა - დაიბომბა უპილოტო საფრენი აპარატების (დრონების) ამწყობი და რაკეტმშენებელი ქარხნები. აქედან გამომდინარე, ირანის პოტენციალი სამხედრო მრეწველობის მხრივ მნიშვნელოვნად შესუსტდა - ირანს დრონები და რაკეტები ისრაელისაკენ გასაშვებადაც არ ჰყოფნის, არათუ რუსეთისათვის მისაწოდებლად.
კიდევ ერთი გარემოება, რომელიც ვლადიმერ პუტინზე ძლიერ ზეწოლას ახდენს - ეს არის პერსპექტივა იმისა, რომ რუსეთი კარგავს თავის კიდევ ერთ ახლოაღმოსავლელ მოკავშირეს - ირანს, თანაც ძალიან სწრაფად: კრემლისადმი მეგობრულად განწყობილი სირიის რეჟიმის დაცემის შემდეგ მხოლოდ ექვსი თვეა გასული.
ვლადიმერ პუტინი რუსეთის გლობალური ავტორიტეტის ზრდას სწორედ ახლო აღმოსავლეთში კრემლის გავლენის გაფართოებით ცდილობდა. მას ასევე სურდა ეჩვენებინა რეგიონის ქვეყნებისათვის, რომ რუსეთი მათთვის უფრო საიმედო მოკავშირე და პარტნიორია, ვიდრე აშშ.
2015 წელს, როცა ვლადმერ პუტინი სირიის მმართველს ბაშარ ალ-ასადს დაეხმარა და იგი აჯანყებული საკუტარი ხალხისგან და ისლამისტებისაგან დამხობას გადაარჩინა, ამით მოსკოვის რეპუტაცია განმტკიცდა. მოსკოვს შესაძლებლობა მიეცა მნიშვნელოვანი სამხედრო-საზღვაო და სამხედრო-საჰაერო ბაზები შეექმნა აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთში (ტარტუსი და ხმეიმიმი, სირიის ტერიტორიაზე).
იმის გათვალისწინებით, რომ პრეზიდენტყოფილი ბაშარ ალ-ასადი დღეს მოსკოვში, დევნილობაში იმყოფება, ხოლო აიათოლები ისრაელთან ომში არიან ჩაბმულნი, ვლადიმერ პუტინის რეპუტაციასა და ავტორიტეტს, მის გავლენებს რეგიონში სწრაფი კრახი ემუქრება.
ირანის მძიმე მდგომარეობა კრემლს საკმაოდ რთულ სიტუაციაში აყენებს ისრაელის პრემიერ-მინისტრთან ბენიამინ ნეთანიაჰუსთან პირადი მჭიდრო კავშირების გამო. ადრე ვლადიმერ პუტინი ყურადღებას არ აქცევდა და თვალს ხუჭავდა ისრაელის ცალკეულ შეტევებზე ირანის წინააღმდეგ, როცა ეს მის ინტერესებში შედიოდა: იყო შემთხვევები, რომ როცა რუსული და ირანული სამხედრო ქვედანაყოფები სირიაში ბაშარ ალ-ასადის ხელისუფლებას იცავდნენ, რუსები ჩუმად თიშავდნენ თავიანთ ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვის საშუალებებს, რათა ისრაელს ირანელების პოზიციები დაებომბა.
რასაკვირველია, რუსეთის გარდა, ირანის მძიმე მდგომარეობას თვალს ადევნებენ „დესპოტური ქვეყნების ღერძის“ წევრი სხვა ქვეყნები - ჩრდილოეთ კორეა და ჩინეთი.
ფხენიანს და თეირანს ერთმანეთთან დიდი ხნის წინ გაფორმებული ხელშეკრულება აკავშირებს: ორივე მხარე მჭიდროდ თანამშრომლობს ბირთვული კვლევების სფეროში, რაკეტმშენებლობაში და სხვა დარგებში. თავის მხრივ, პეკინსაც აქვს საკუთარი ინტერესები ირანში - ჩინეთი ცდილობს სრულყოფილად ისარგებლოს ირანის ბუნებრივი რესურსებით, თუმცა დღეს 2021 წელს დადებული ხელშეკრულების პირობების შესრულება კითხვის ნიშნის ქვეშ რჩება - ისრაელი განუწყვეტლივ ბომბავს ირანის ნავთობისა და გაზის მომპოვებელი ინფრასტრუქტურის ობიექტებს.
ისრაელის სამხედრო კამპანია ირანის წინააღმდეგ არამარტო აიათოლების სიკვდილ-სიცოცხლის და მათი გადარჩენა-არდგადარცენის საკითხს ეხება. ისრაელის თავდასხმას ირანზე სერიოზული შედეგები ექნება ყველა სხვა დესპოტური რეჟიმისათვის, რომლებმაც მცდარი ნაბიჯი გადადგეს, ბედი ირანს დაუკავშირეს და იფიქრეს, რომ მათ, დასავლეთთან შედარებით, უფრო მეტ სარგებელს თეირანთან ურთიერთობა მოუტანდა.
