,
მეგობრებისა და კოლეგებისათვის ძნელი და მტკივნეულია აკაკი ყულიჯანიშვილზე უკვე მხოლოდ ნამყო დროში საუბარი; ამ ნათელი სულის კაცის ადამიანური და ინტელექტუალური მონაგარიდან გამომდინარე, ალბათ, შეუძლებელიც. მისი ცხოვრების „მშრალი ნალექი“ ასე გამოიყურება: დაიბადა ქ. ხაშურში 1959 წლის 19 აგვისტოს. 1982-1987 წლებში სწავლობდა ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოსოფიისა და ფსიქოლოგიის ფაკულტეტზე, 1987-1990 წლებში – ამავე უნივერსიტეტის ასპირანტურაში. 1990 წელს დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია და დაიკავა უფროსი მეცნიერ-თანამშრომლის თანამდებობა. 1994 წლიდან გახდა ესთეტიკის და კულტუროლოგიის კათედრის დოცენტი, 2006 წლიდან – ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის ასოცირებული პროფესორი, 2011 წლიდან გარდაცვალებამდე (2023 წლის 17 ოქტომბერი) – სრული პროფესორი.
თავისი მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ა. ყულიჯანიშვილი იყო ფილოსოფიისა და სოციოლოგიის ფაკულტეტის დეკანის მოადგილე, ესთეტიკისა და კულტუროლოგიის კათედრის გამგე, თსუ-ს აკადემიური საბჭოს წევრი, ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის სამეცნიერო საბჭოს სწავლული მდივანი, ამავე ფაკულტეტის საგამომცემლო კოლეგიის თავჯდომარე, ფილოსოფიაში სამაგისტრო და სადოქტორო პროგრამების ხელმძღვანელი, საქართველოს ფილოსოფიური საზოგადოების ვიცე-პრეზიდენტი, ჟურნალის „ენა და კულტურა“ გამომცემელ-რედაქტორი, ჟურნალ „მაცნეს“ მრჩეველი საბჭოს წევრი, ჟურნალ „კულტურის“ რედკოლეგიის წევრი.
იგი არის სამი მონოგრაფიისა და 60-ზე მეტი სამეცნიერო სტატიის ავტორი.
ეს არის საგულისხმო და მაინც მშრალი ფაქტები, რომლებიც მხოლოდ მიანიშნებენ არსებითზე, მთავარზე, რითაც გამსჭვალული იყო ამ ღირსებით სავსე კაცის ყოველი სიტყვა და ნამოქმედარი. მხედველობაში გვაქვს სიკეთე, ზრუნვა და სიყვარული, რაც ყოველთვის გამოარჩევდა მას ყველასთან ურთიერთობაში, ცხოვრების გზაზე გადადგმულ ყოველ ნაბიჯში. გულისხმიერი, ტაქტიანი, ვითარებისა თუ საკითხის მუდამ გონიერად გამჩხრეკი და სამოქმედოდ შემართული, იგი დაუზარებლად და უანგაროდ ირჯებოდა ყველა მიმართებით, თავის ყველა ქმედებაში. მნიშვნელობა არ ჰქონდა – რას ან ვის ეხებოდა საქმე – ზოგადად ფილოსოფიას, ესთეტიკას, უნივერსიტეტს, ფაკულტეტს, კათედრას, ქვეყანას, მშობლიურ კუთხეს, კოლეგას, სტუდენტს, თანასოფლელებს, თანაქალაქელებს, მეგობრებს თუ უცნობ ადამიანებს.
აკაკი ყულიჯანიშვილისათვის ფილოსოფია არ იყო ოდენ პროფესია, დაკავშირებული სოციალურ სტატუსთან და პრესტიჟთან, არამედ, უწინარეს ყოვლისა, მისთვის ეს იყო სულიერების ფორმა, არამატერიალურთან, მეტაფიზიკურთან ურთიერთობის გზა. ყოფიერებისაკენ მიბრუნების, მისკენ ძალისხმევის ეს კვალი (ენერგია) ნათლად გამოსჭვივის ადამიანის, ხელოვნების, კულტურის შესახებ მისი შეხედულებებიდან. მის მოხსენებებში, სტატიებსა და წიგნებში მკაფიოდ იკვეთება სიკეთის, მშვენიერებისა და ჭეშმარიტების ტრანსცენდენტალური ბუნება, სულიერების, სულიერ ღირებულებათა გამათავისუფლებელი ძალა.
აკაკი ყულიჯანიშვილს ადამიანი საერთოდ ვერ წარმოედგინა თავისუფლების, როგორც ფუნდამენტური მახასიათებლის, გარეშე. ამიტომ ისტორიაც, მისი აზრით, არა ერთი პრინციპის, ერთი სუბიექტის, ერთი კულტურის რეალიზების ტოპოსია, არამედ მრავალი პრინციპის, მრავალი სუბიექტის, მრავალი კულტურის და მათი ურთიერთქმედების არეალი, სადაც ღიაობა და დიალოგურობა ადამიანის ყოფიერებისათვის უსაკუთრივესად გვევლინება. ამ ფილოსოფიურ მრწამსს ეფუძნებოდა იგი ყველა თავის განაზრებასა და ქმედებაში. და, ალბათ, ამიტომაც ტოვებს მისი ცხოვრების თეორიული და პრაქტიკული მხარეები განუყოფელი მთლიანის შთაბეჭდილებას.
ლუდვიგ ვიტგენშტაინმა გარდაცვალებამდე ორი დღით ადრე, ვიდრე გონებას დაკარგავდა, თავის ცხოვრებას მშვენიერი უწოდა. იგივე შეფასება შეეფერება აწ გარდაცვლილი ჩვენი კოლეგის და საყვარელი მეგობრის – აკაკი ყულიჯანიშვილის მიერ განვლილ ცხოვრების გზასაც. მან, მაღალი გონიერებითა და ღირსების გრძნობით სავსე კაცმა, რომელიც უნივერსიტეტს, ჭეშმარიტებას, სიკეთესა და მშვენიერებას მთელი არსებით ემსახურა, მართლაც რომ მშვენიერი ცხოვრებით იცხოვრა.
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის
თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის
ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის
ფილოსოფიის სასწავლო-სამეცნიერო ინსტიტუტის
ასოცირებული პროფესორი მამია სურმავა
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
