უკრაინაში არსებული მდგომარეობის მიმოხილვა და შეჯამება [2025 წლის 10 მარტის მდგომარეობით]:
- შესაძლოა კურსკის ოპერაციის დასკვნით ეტაპს ვადევნებდეთ თვალს. უკრაინული შეტევისა და რუსეთის ტერიტორიების დაკავებიდან მერვე თვე დაიწყო. თუმცა რუსეთის მხრიდან დიდი რაოდენობით ცოცხალი ძალის მობილიზაციის, კორეული ნაწილების ჩართვისა და დიდი მსხვერპლის ფასად რუსები ქალაქი სუჯას სამხრეთიდან მიუახლოვდნენ. უკრაინული ძალების გარკვეულა ნაწილმა ორგანიზებულად სექტორიდან გამოსვლა დაიწყო.
რუსეთის მხრიდან მებრძოლა შორის განსაკუთრებით დიდი აღმოჩნდა დანაკარგები კორეულ ნაწილებში. 15 ათასამდე სამხედროდან დაახლოებით 4000-ან მსხვერპლზეა ვარაუდი. რუსეთის მხრიდან დანაკარგები საკმაოდ ბუნდოვანია თუმცა სავარაუდოდ 15-25 ათასში მერყეობს.
თუ რა შეიძლება იყოს უკრაინელების მხრიდან კურსკის სექტორიდან უკან დახევის მიზეზები ამაზე ქვემოთ ვისაუბროთ, მაგრამ ჯერ აღვნიშნოთ რა სამხედრო და პოლიტიკური შედეგები მივიღეთ:
1. ომი რუსეთის ტერიტორიაზე გადავიდა და კრემლის მიერ დადგენილი კიდევ ერთი წითელი ხაზი გადაიკვეთა ისე, რომ რუსეთის მხრიდან პასუხი არანაირი არ ყოფილა, მიუხედავად ატომური ბომბის მუქარებისა, რომელსაც ის ომის დაწყების დღიდან სხვადასხვა რეალობის დადგომის შემთხვევაში გამოყენებით იმუქრებოდა;
2. რუსეთის ტერიტორიის ოკუპაცია რეალისტური გახდა. ამასთან, ადგილობრივების მხრიდან აჯანყებაც არ ყოფილა;
3. რუსეთს სხვადასხვა სექტორიდან ცოცხალი ძალის გარკვეული ნაწილების მოხსნა და ამ მიმართულებით გადასროლა მოუწია, რითაც უკრაინის ტერიტორიაზე დაწოლა შედარებით შემცირდა;
4. ხარკოვისა და სუმის რუსეთის მოსაზღვრე ოლქებზე რუსეთის მხრიდან პოტენციური მასშტაბური იერიშის პრევენცია მოხდა, ამ ორ პროვინციას კი დროებითი ფარი გაუკეთდა;
5. გამოჩნდა, რომ რუსული თავდაცვა საკმაოდ მყიფეა რუსეთის ტერიტორიაზე და მთელი აქცენტი შეტევაზეა გაკეთებული;
6. კორეელების მოშველიებით ნათელი გახდა, რომ რუსეთს ცოცხალ ძალაში ყველაფერი გამართული არ აქვს.
7. უკრაინელებმა ხელთ იგდეს დიდი რაოდენობით ძვირფასი ტყვეები - ახალწვეულები, კადიროველები, ოფიცრები - რომელთა გაცვლაც უკრაინელებში მოხდა.
ამ ფონზე უკრაინელთა უკან დახევა შვიდთვიანი ოკუპაციის ფონზე შეიძლება რამდენიმე ფაქტორით იყოს გამოწვეული:
1. უკრაინელებმა კარგად გაამაგრეს თავდაცვის პოზიციები უკრაინის სასაზღვრო ზონაში და იქ ბრძოლა უფრო ეფექტური შეიძლება გამოდგეს;
2. უკრაინელები ახალი შეტევის წამოწყებისათვის ემზადებიან უკრაინის შიგნით ან რუსეთის ტერიტორიაზე, შესაბამისად კურსკის ოლქის შენარჩუნებაზე სამხედრო ძალების ხარჯვა არაპრაგმატულია;
3. კურსკის ოლქის შენარჩუნებაზე მიმართული ჰუმანიტარული ხარჯიც ხშირად ხდება კითხვის საფუძველი;
4. უკან დახევების ფონზე უკრაინელებს უფრო და უფრო მცირე ტერიტორიის შენარჩუნება უწევთ, შესაბამისად გარკვეული ალყის საფრთხეც იარსებებს.
5. უკრაინელები საუბრობენ რუსეთის იერიშების სიზუსტის ზრდაზე, რაც თავდაცვითი პოზიციების შენარჩუნებას ართულებს.
ეს ყველაფერი ნიშნავს, რომ უკრაინელები უეჭველად გამოვლენ კურსკიდან? ცხადია, არა. უკრაინელთა მხრიდან მცდელობა პოზიციების შენარჩუნებისათვის გაგრძელდება. შესაძლოა ვიხილოთ სიურპრიზიც და სწრაფად შესული რუსული და კორეული ნაწილების განადგურების ოპერაციაც, როგორც ეს რამდენიმე დღის წინ მოხდა კორეელების წინააღმდეგ. კურსკის ოპერაციისას ბევრი სიურპრიზი ვიხილეთ, შესაბამისად არაფერი გამორიცხული არ არის, მით უფრო რომ უკრაინელების ხელში მოულოდნელობა ერთ-ერთი ის იარაღია რითაც მათ არაერთ წარმატებას მიაღწიეს.
- უშუალოდ უკრაინის ტერიტორიაზე უკრაინელები ინიციატივის დაბრუნებას ცდილობენ. სწორედ ამას შეიძლება უკავშირდებოდეს ცოცხალი ძალის ნაწილის გამოყვანა კურსკის ოლქიდან. უკრაინელებმა დონეცკის ოლქში პოკროვსკის მიმართულებაზე რამდენიმე წარმატებული კონტრშეტევა დაიწყეს და ბოლო ერთ კვირაში ოთხი დასახლებული პუნქტი დაიბრუნეს. რუსები პოკროვსკის აღებას 2024 წლის ბოლომდე გეგმავდნენ, მაგრამ რუსებმა არათუ ვერ შეაღწიეს პოკროვსკში, არამედ ახლა ინიციატივის დაკარგვის საფრთხის წინაშე არიან. ბრძოლები ქალაქიდან 5 კილომეტრში მიმდინარეობს.
ძალიან მძიმე ბრძოლები გრძელდება ქალაქ ტორეცკიშიც, სადაც უკრაინელებმა თითქმის სრულად დაკარგულ ქალაქში დასავლეთიდან კვლავ მოახერხეს შეღწევა. მძიმე ურბანული შეტაკებები მიმდინარეობს ქალაქის ცენტრის სიახლოვეს. ომამდე ქალაქის მოსახლეობა 30 ათასზე მეტი ადამიანისაგან შედგებოდა.
სიტუაცია ცვალებადია ერთ-ერთ ყველაზე მძიმე კუპიანსკის სექტორშიც, ხარკოვის ოლქში სადაც ბოლო სამი დღეა უკრაინელებმა მნიშვნელოვანი კონტრშეტევა დაიწყეს სინკივკას მიმართულებით. რუსები ქალაქ კუპიანსკის მისადგომებთან იყვნენ მისულები. სწორედ მათი განდევნის მცდელობას ვადევნებთ ახლა თვალს. კუპიანსკი ის ქალაქია, რომელიც უკრაინელმა 2022 წლის სექტემბრის კონტრშეტევით გაათავისუფლეს და რუსები მდინარე ოსკილის აღმოსავლეთით, ლუგანსკის ოლქისაკენ განდევნეს.
სამივე სექტორი: კუპიანსკი, ტორეცკე და პოკროვსკი ყველაზე აქტიურ საბრძოლო ზონებად რჩება, ისევე როგორც ჩასივ იარი, რომელიც ბახმუტის სიახლოვეს მდებარე ქალაქია. ასე განსაჯეთ - 2023 წლის ზაფხულის შემდეგ რუსებმა ბახმუტის დასავლეთით მხოლოდ 10 კილომეტრით წაიწიეს წინ.
- რუსების შეტევის შენელების ერთ-ერთი მიზეზი მისი ლოჯისტიკური კრიზისის გაღრმავებაა. ფრონტის ხაზზე უკრაინული არტილერია და დრონები მომარაგების კოლონებს აქტიურად ბომბავს. სწორედ ამიტომ რუსებმა ლოჯისტიკის გამართვა ცხენების, ვირებისა და სამოქალაქო მსუბუქი მანქანების გამოყენებით დაიწყეს. ადრეც იყო მსგავსი არაერთი შემთხვევა, მაგრამ ბოლო კვირებია ამან ძალიან აქტიური სახე მიიღო. თუკი სამხედროს არ აქვს საკმარისი საკვები, ამუნიცია, საწვავი და სხვა, ის სამხედრო ოპერაციას სწრაფად და წარმატებით ვერ განახორციელებს. კიდევ ერთხელ ცნობილი გამოთქმა: ბრძოლას იგებს სამხედრო, ომს - ლოჯისტიკა.
- რუსების რიგებში სერიოზული პრობლემაა დაჭრილების სიმრავლე. საველე ჰოსპიტალები დაჭრილებს ვერ აუდიან, ხოლო დაჭრილთა ფრონტის ხაზზე უკან დაბრუნება იმაზე სწრაფად ხდება, ვიდრე ეს რეაბილიტაციითაა გათვალისწინებული. ეს კი დემორალიზაციის ერთ-ერთი წყაროა. ზოგადად საბრძოლო ოპერაციისას დიდი რაოდენობით დაჭრილების არსებობა შეტევის შეფერხების ერთ-ერთი უმთავრესი წყარო ხდება ხოლმე. საინტერესოა ისიც, რომ რუსეთის არმიაში კონტუზია არ მიიჩნევა საბრძოლო ოპერაციიდან გამოთიშვის მიზეზად. ამას ემატება ისიც, რომ რუსეთის არმიაში იმატა ფსიქიკური აშლილობის შემთხვევებმაც, ხოლო ახალწვეულების დამცირება - დედოვშჩინა - კვლავ სერიოზული პრობლემაა.
- უკრაინელებმა სამხედრო დრონების წარმოების პიკს მიაღწიეს. კარგი ამბავი ამაში ისაა, რომ მათი გამოყენება რუსული პოზიციების წინააღმდეგ შეუზღუდავად ხდება როგორც უკრაინაში, ოკუპირებულ ტერიტორიაზე ისე უშუალოდ რუსეთში. ამას ემატება ისიც, რომ უკრაინის მოკავშირე ევროპულმა სახელმწიფოებმა სამხედრო დახმარების გამოყოფასთან ერთად დიდი რაოდენობით ფინანსების ჩადება დაიწყეს უშუალოდ უკრაინის სამხედრო წარმოებაში. ეს უკრაინის ეკონომიკასაც ეხმარება და სამხედრო ძალებსაც.
- უკრაინელები აგრძელებენ რუსულ ნავთობსაბადოების დაბომბვას. როსტოვის, ბრიანსკის, ვორონეჟისა და კურსკის ოლქები თითქმის ყოველი ღამის განმავლობაში იბომბება.
- არსებობს მოლოდინი, რომ რუსეთი მომდევნო დღეებში ან კვირებში უკრაინაზე მასირებულ სარაკეტო შეტევას მოაწყობს. არა ისეთს, როგორც ყოველდღიურად ხდება, არამედ დიდი მასშტაბის. ამ ვარაუდის ლოგიკა ისაა, რომ რუსეთის მხრიდან წარმოებული რაკეტების ნაწილი საწყობდება, რაც მისი ერთიანი, მასირებული გახარჯვა-გამოყენების შესაძლებლობას იძლევა. ამასთან, რუსეთი შეეცდება გადაამოწმოს უკრაინული საჰაერო თავდაცვის შესაძლებლობა. უკრაინა ემზადება.
- ევროპული სახელმწიფოების მხრიდან უკრაინის სამხედრო მომარაგებაც იზრდება: ფრანგებმა უკრაინელებს "მირაჟის" მრავალფუნქციური გამანადგურებელი გადასცეს. ეს უკრაინის მდგომარეობას ჰაერში აუმჯობესებს. გერმანელები ზრდიან ჭურვების წარმოებას. დახმარების ახალი პაკეტები მზადდება ფინეთის, დანიისა და შვედეთის მხრიდანაც. ევროპული სახელმწიფოების მხრიდან აქტიური სამხედრო წარმოების შემთხვევაში უკრაინის გადაიარაღება გაგრძელდება. მანამდე უკრაინამ უნდა შეძლოს თავისი სამხედრო წარმოების შენარჩუნება, რომელიც იატაკქვეშეთში კვლავ არსებობს და აქტიურად გრძელდება. ამასთან, მოკავშირე მეზობელი სახელმწიფოები იარაღის რემონტს უზრუნველყოფენ.
- აშშ-ს მხრიდან უკრაინისათვის სადაზვერვო ინფორმაციის შეზღუდვა სიტუაციას ამძიმებს. ევროპული სადაზვერვო ინფორმაცია ნელ-ნელა შეავსებს დანაკარგს, მაგრამ მოკლე ვადაში ეს გაართულებს სიტუაციას. დღეს აშშ-ს პრეზიდენტმა განაცხადა რომ მოუხსნის ამ შეზღუდვას, მაგრამ რა პირობებით, როდის და თუ - არავინ იცის. ეს კი ევროპულ სახელმწიფოებს არწმუნებს რომ კიდევ უფრო დიდი ფული უნდა ჩადოს კოსმოსურ ინჟინერიაში. ევროპის კოსმოსური სააგენტო ESA ისედაც არსებობს. შემდგომში მისი განვითარება ალბათ კიდევ უფრო დაჩქარდება.
ევროპაში თუკი სამხედრო წარმოებასა და შეიარაღებაზე აქამდე კითხვები არსებობდა, ახლა აშშ-ს მხრიდან არაპროგნოზირებადი და ცვალებადი ქცევები იმის საფუძველი ხდება, რომ მოსახლეობაში განწყობები იცვლება და შეიარაღების საჭიროებაზე კონსენსუსი მატულობს. ეს კრიტიკულად მნიშვნელოვანია.
- რუსეთმა ერთი რამ კარგად იცის: რაც უფრო მეტს დათმობ მასთან მით უფრო მეტს მოითხოვს ის. ამიტომ საეჭვოა მოლაპარაკებები მოკლე ვადაში რაიმე შედეგით დასრულდეს. და ამ ყველაფერს თავი რომ დავანებოთ, რუსეთი ახლა მშვიდად შეჰყურებს როგორ უპირისპირდება აშშ თავის მოკავშირეებს და როგორც ცნობილი გამოთქმა გვეუბნება: "როდესაც შენი მოწინააღმდეგე შეცდომას უშვებს, ნუ შეუშლი ხელს". სწორედ ამ პრინციპით მოქმედებს რუსეთი აშშ-ს წინააღმდეგ. ეს კი ძალიან სამწუხარო ამბავია. ადრე თუ გვიან ალბათ აშშ-ს ადმინისტრაციაზე შიდა ზეწოლაც გაძლიერდება და ეკონომიკური [ამერიკული კომპანიების აქციები ცუდ მდგომარეობაშია] და პოლიტიკური რყევები აიძულებს ტრამპს პოზიცია შეცვალოს, მაგრამ ის უპირობო ნდობა, რომელიც აქამდე არსებობდა, რთულად აღდგება. ეს ევროპის სწრაფი გადაიარაღების მოტივაცია უნდა იყოს. ახლა თუ არა შემდგომში შეიძლება გვიანაც აღმოჩნდეს. ტენდენცია კარგია - ბრიტანეთი და საფრანგეთი მოწინავე შეიძლება გახდეს გადაიარაღების პროცესში, ხოლო გერმანიის ჩართულობა სრულიად შეცვლის ევროპის უსაფრთხოების სურათს. თუ გინდა მშვიდობა უნდა ემზადო ომისათვის - ეს ძველი რომაული გამოთქმა ახლა ყველაზე ჭეშმარიტია.
