USD 2.7207
EUR 2.9509
RUB 2.8314
თბილისი
9 ოქტომბერი - ეს დღე ისტორიაში
 95

9 ოქტომბერი — გრიგორიანული კალენდრის 282-ე დღე (ნაკიან წლებში – 283-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 83 დღე.

დღის მოვლენები

  • 1238 : ხაიმე I არაგონელი ვალენსიის სამეფოს აფუძნებს.
  • 1446 : ჰანგული ანბანი გამოქვეყნდა კორეაში.
  • 1604 : სუპერნოვა 1604 - უახლესი ზეახალი ვარსკვლავის წარმოქმნა ირმის ნახტომის გალაქტიკაში.
  • 1701 : იელის უნივერსიტეტს ქარტია მიენიჭა ოლდ-სეიბრუკში, კონექტიკუტი.
  • 1776 : მამა ფრანცისკო პალო სან-ფრანცისკო დე ასისის მისიას აფუძნებს დღევანდელი სან-ფრანცისკოს ადგილზე, კალიფორნია.
  • 1874 : საყოველთაო საფოსტო კავშირი შეიქმნა ბერნის ხელშეკრულებით.
  • 1888 : ვაშინგტონის მონუმენტი გაიხსნა.
  • 1934 : მკვლელობა მარსელში - მოკლეს იუგოსლავიის მეფე ალექსანდრე I და ლუი ბარტუ, საფრანგეტის საგარეო საქმეთა მინისტრი.
  • 1962 : უგანდა რესპუბლიკად გამოცხადდა.
  • 1967 : დატყვევებიდან ერთ დღეში ჩე გევარა დახვრიტეს ბოლივიაში რევოლუციის მოწყობის მცდელობისთვის.
  • 1970 : კხმერების რესპუბლიკა გამოცხადდა კამბოჯაში.
  • 1989 : საბჭოთა კავშირის ოფიციალური საინფორმაციო სააგენტო ვორონეჟში ამო-ს (UFO) ჩამოფრენის შესახებ აკეთებს განცხადებას.
  • 2004 : ავღანეთში პირველად ჩატარდა დემოკრატიული არჩევნები.
  • 2007 : ალბერ ფერი და პეტერ გრიუნბერგი 2007 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები გახდნენ ფიზიკის დარგში გიგანტური მაგნიტური წინაღობის აღმოჩენისთვის.
  • 2008 :
    • უკრაინის პრეზიდენტმა ვიქტორ იუშენკომ ქვეყნის პარლამენტი დაითხოვა და ვადამდელი არჩევნები დანიშნა.
    • ფრანგი მწერალი ჟან-მარი გუსტავ ლეკლეზიო ნობელის პრემიის ლაურეატი გახდა ლიტერატურის დარგში.
  • 2009 : აშშ-ის პრეზიდენტი ბარაკ ობამა ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეატი გახდა.
  • 2013 : მარტინ კარპლუსი, მაიკლ ლევიტი და არე ვერშელი ქიმიის დარგში ნობელის პრემიის ლაურეატები გახდნენ.
  • 2014 : ნობელის პრემიის ლაურეატი ლიტერატურის დარგში პატრიკ მოდიანო გახდა.
  • 2015 :
    • ტუნისის ეროვნული დიალოგის კვარტეტი მშვიდობის დარგში ნობელის პრემიის ლაურეატი გახდა.
    • ენგუს დიტონი ეკონომიკის დარგში ნობელის პრემიის ლაურეატი გახდა.
  • 2017 : ნობელის პრემიის ლაურეატი ეკონომიკის დარგში ამერიკელი რიჩარდ ტალერი გახდა.
  • 2019 : ჯონ გუდენაფი (აშშ), სტენლი უიტინგემი (დიდი ბრიტანეთი) და აკირა იოშინო (იაპონია) ქიმიის დარგში ნობელის პრემიის ლაურეატები გახდნენ.
  • 2020 : ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეატი მსოფლიო სასურსათო პროგრამა გახდა.

ამ დღეს დაბადებულნი

  • 1201 : სორბონი, რობერ დე — ფრანგი ფილოსოფოსი, სორბონის უნივერსიტეტის დამაარსებელი.
  • 1261 : დიონისიუსი — პორტუგალიის მეფე
  • 1328 : პეტრე I — კიპროსის მეფე
  • 1547 : მიგელ დე სერვანტესი — ესპანელი მწერალი
  • 1757 : შარლ X (საფრანგეთი) — საფრანგეთის მეფე (გ. 1836)
  • 1835 : კამილ სენ-სანსი — ფრანგი კომპოზიტორი, პიანისტი, ორგანისტი და დირიჟორი
  • 1843 : ნიკო ნიკოლაძე — პუბლიცისტი, კრიტიკოსი, რევოლუციონერ-დემოკრატი
  • 1852 : ფიშერი, ჰერმან ემილ — გერმანელი ქიმიკოსი, ნობელის პრემიის ლაურეატი
  • 1874 : რერიხი, ნიკოლოზ — რუსი მხატვარი, არქეოლოგი და მოგზაური
  • 1879 : ლაუე, მაქს ფონ — გერმანელი ფიზიკოსი, ნობელის პრემიის ლაურეატი
  • 1888 : ბუხარინი, ნიკოლაი — რუსეთის პოლიტიკური მოღვაწე (გ. 1938)
  • 1892 : ანდრიჩი, ივო — ხორვატიელი მწერალი (გ. 1975)
  • 1899 : ივანე გოკიელი — ქართველი კომპოზიტორი
  • 1926 : ევგენი ევსტიგნეევი — საბჭოთა და რუსი მსახიობი
  • 1933 : მანსფრედი, პეტერ — ბრიტანელი ფიზიკოსი, ნობელის პრემიის ლაურეატი
  • 1940 : ჯონ ლენონი — ბრიტანელი მუსიკოსი და კომპოზიტორი. ჯგუფ „The Beatles-ის“ სოლისტი (გ. 1980)
  • 1946 : ჩილერი, ტანსუ — თურქეთის პრემიერ-მინისტრი 1993-1996
  • 1957 : ვიტალი დარასელია — ქართველი ფეხბურთელი, თბილისის დინამოსა და სსრკ-ის ნაკრების წევრი (გ. 1982)
  • 1964 : გილერმო დელ ტორო — მექსიკელი კინორეჟისორი, სცენარისტი, პროდიუსერი, რომანების ავტორი
  • 1966 : დეივიდ კამერონი — ბრიტანელი პოლიტიკოსი, გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი 2010-2016 წლებში
  • 1969 : სტივ მაკ-კუინი — ინგლისელი რეჟისორი, მსახიობი და სცენარისტი
  • 1975 : შონ ლენონი — ამერიკელი მომღერალი, კომპოზიტორიი მუსიკოსი. ჯონ ლენონისა და იოკო ონოს შვილი
  • 1981 : ვანიკო თარხნიშვილი — ქართველი მსახიობი და ტელეწამყვანი
  • 1996 : ბელა ჰადიდი — პალესტინურ-ნიდერლანდული წარმოშობის ამერიკელი მოდელი

ამ დღეს გარდაცვლილნი

  • 1047 : კლიმენტ II — რომის პაპი
  • 1390 : ხუან I — კასტილიის მეფე
  • 1841 : კარლ შინკელი — გერმანელი არქიტექტორი, ფერმწერი და გრაფიკოსი (დ.1781)
  • 1924 : ვალერი ბრიუსოვი — რუსი პოეტი და კრიტიკოსი
  • 1926 : ვასო აბაშიძე — ქართველი მსახიობი.
  • 1934 : ალექსანდრე I — იუგოსლავიის მეფე
  • 1943 : ზეემანი, პიტერი — ჰოლანდიელი ფიზიკოსი
  • 1950 : დიმიტრი უზნაძე — ქართველი ფსიქოლოგი (დ.1886)
  • 1950 : ჰარტმანი, ნიკოლაი — გერმანელი ფილოსოფოსი (დ.1882)
  • 1958 : პიუს XII — რომის პაპი (დ.1876)
  • 1967 : ჩე გევარა — არგენტინელი რევოლუციონერი (დ. 1928).
  • 1974 : ოსკარ შინდლერი — გერმანელი ბიზნესმენი, მეორე მსოფლიო ომის დროს 1100 ებრაელი გადაარჩინა
  • 1990 : ბორის პაიჭაძე — ქართველი ფეხბურთელი (დ. 1915)
  • 2001 : ჰერბერტ როსი — ამერიკელი კინოსა და თეატრის რეჟისორი
  • 2010 : მორის ალე — ფრანგი ეკონომისტი, ნობელის პრემიის ლაურეატი
  • 2016 : ანჯეი ვაიდა — პოლონელი რეჟისორი და სცენარისტი
  • 2017 : ჟან როშფორი — ფრანგი მსახიობი

დღესასწაულები

  • მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:
    • მიცვალება წმიდისა მოციქულისა და მახარებელისა იოანე ღვთისმეტყველისა
    • დღესასწაული ივერიის ღვთისმშობლის ხატისა, რომელიც ჩამოსვენდა საქართველოში ათონის ივერთა მონასტერიდან
    • ტიხონი
  • აგრეთვე:
    • სამხრეთი კორეა : ჰანგულის დღე (აღნიშნავენ კორეული ანბანის „ჰანგულის“ შექმნას)
    • აშშ : ლეიფ ერიკსონის დღე
რეგიონი
რუსთავის ჭალის ტყის აღდგენა-გაშენების მასშტაბური პროექტის განხორციელება იწყება

ქალაქ რუსთავის განვითარებისთვის მნიშვნელოვანი პროექტის, რუსთავის ჭალის ეკოსისტემის აღდგენა დავიწყეთ. პროექტი გარემოსთვის მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შედეგად აკუმულირებული თანხებიდან დაფინანსდება, - ამის შესახებ გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრმა ოთარ შამუგიამ რუსთავის ჭალის ტყის აღდგენის პროექტის პრეზენტაციაზე განაცხადა.

როგორც მინისტრმა აღნიშნა, ეს არის პირველი პრეცედენტი მას შემდეგ, რაც ამოქმედდა გარემოსდაცვითი პასუხისმგებლობის შესახებ ახალი კანონი, რომელმაც მოგვცა შესაძლებლობა და დანერგა ეს პრინციპი.

მისივე თქმით, ჭალის ტერიტორიის აღდგენა, ერთი მხრივ, დადებითად იმოქმედებს რუსთავის ჰაერის ხარისხზე, რაც ჩვენთვის პრიორიტეტულია და, ამავდროულად, რუსთაველებს და რუსთავის სტუმრებს ექნებათ ძალიან ლამაზი, მოწესრიგებული და მასშტაბური რეკრეაციული სივრცე.

სამინისტროს მიერ გავრცელებული ინფორმაციით, რუსთავის ჭალის ტერიტორიაზე, 160 ჰა ფართობზე მოეწყობა ტურისტულ-რეკრეაციული ინფრასტრუქტურა - საფეხმავლო და ველობილიკები, მოსასვენებელი სივრცეები, საგუშაგო კოტეჯები, საპრეზენტაციო სივრცე, დამონტაჟდება ფრინველებსა და ცხოველებზე დაკვირვების პროცესისთვის საჭირო ფოტოხაფანგები, მტკვარზე მოეწყობა მყარი ნარჩენებისგან წყლის გამწმენდი ბარიერი; 24 ჰა ფართობზე კი, 60 ათასი ხის ნერგი დაირგვება. პარკი ვიზიტორებს ფიზიკური აქტივობებისთვის უსაფრთხო და ხელსაყრელ გარემოს შესთავაზებს, სადაც საგანმანათლებლო დაწესებულებებისთვის ხელმისაწვდომი იქნება გარემოს დაცვის საკითხებზე შემეცნებითი შეხვედრების მოწყობა.

პროექტის პრეზენტაციას რუსთავის მერი ნინო ლაცაბიძე, საქართველოს პარლამენტის წევრები მაია ბითაძე და ირაკლი შატაკიშვილი ესწრებოდნენ.

რუსთავის მერმა სამოქალაქო აქტივისტებს, საქართველოს პარლამენტს და სამთავრობო გუნდს მადლობა გადაუხადა პროექტის მხარდაჭერისთვის და რუსთავის ეკოლოგიური მდგომარეობის გაუმჯობესებაზე ზრუნვისთვის.

„ეს სივრცე ჩვენი ქალაქის ფილტვებია, რომელიც, სამწუხაროდ, 90-იან წლებში იყო განადგურებული. დღეს ჩვენს თაობას, ჩვენს გუნდს გვაქვს შესაძლებლობა, ყველამ ერთად მივიღოთ მონაწილეობა, აღვადგინოთ უნიკალური ჭალის ტყე, რომელიც გააჯანსაღებს და გააუმჯობესებს ქალაქის ეკოლოგიურ მდგომარეობას. ეს არის უპრეცედენტო, ძალიან მასშტაბური პროექტი, რომელსაც რუსთაველები დიდი ხანია ველოდებით“, - აღნიშნა ნინო ლაცაბიძემ.

საქართველოს პარლამენტის წევრმა მაია ბითაძემ პროექტის მასშტაბურობაზე გაამახვილა ყურადღება და აღნიშნა, რომ რუსთავის ჭალის ტყის აღდგენის პროექტის განხორციელება ქალაქის რეკრეაციულ განვითარებას შეუწყობს ხელს, რომელიც მიმზიდველი იქნება როგორც ადგილობრივი მოსახლეობისთვის, ასევე ტურისტებისთვის.

„გარემოს დაცვის და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს და რუსთავის მერიის ერთობლივი ძალისხმევით აღდგება და განახლდება 160 ჰა რუსთავის ტყის ჭალების ტერიტორია. ეს არის უპრეცედენტო პროექტი, რომელიც გარემოს დაცვით ფონდში აკუმულირებული თანხებით განხორციელდება“, - განაცხადა მაია ბითაძემ.

„პროექტის განსახორციელებლად საჭირო თანხები გარემოსდაცვითი ფონდის ბიუჯეტიდან გამოიყო, რომელიც გარემოსთვის მიყენებული ზიანის ფულადი ანაზღაურების შედეგად გადახდილი თანხებით შეიქმნა. გარემოსდაცვითი ფონდები თითქმის ყველა ევროპულ ქვეყანაში არსებობს, თუმცა აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში საქართველო პირველია, რომელმაც მსგავსი ფონდი შექმნა. აღნიშნული ფონდის მიზანი გარემოს მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად სხვადასხვა მუნიციპალიტეტში საჭირო ღონისძიებების დაგეგმვა და განხორციელებაა. აღსანიშნავია, რომ რუსთავის ჭალის ტყის აღდგენის პროექტი გარემოსდაცვითი ფონდიდან დაფინანსებული პირველი პროექტია.

ჭალის ტყე ქალაქ რუსთავის მუნიციპალიტეტის საზღვრებში, მტკვრის ორივე სანაპიროზე, ძველსა და ახალ ხიდს შორის არსებულ სივრცეში მდებარეობს. ჭალის ტყის განვითარების სტრატეგიის დოკუმენტის თანახმად, ამჟამად ეს მონაკვეთი გამოუყენებელ სივრცეს წარმოადგენს,სადაც ეკოსისტემა დეგრადირებულია და დაბინძურებულია სხვადასხვა ტიპის ნარჩენით“, - ნათქვამია სამინისტროს მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.