USD 2.7050
EUR 3.0872
RUB 3.3681
თბილისი
9 ნოემბერი - ეს დღე ისტორიაში
 208

9 ნოემბერი — გრიგორიანული კალენდრის 313-ე დღე (ნაკიან წლებში – 314-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 52 დღე.

დღესასწაულები

აზერბაიჯანი, დროშის დღე

კამბოჯა, დამოუკიდებლობის დღე (1953)

უკრაინა, ლიტერატურისა და ენის დღე

დღის მოვლენები

1494 : მედიჩის გვარი ფლორენციის მმართველი ხდება.

1729 : ესპანეთი, საფრანგეთი და ინგლისი ხელს აწერენ სევილიის ზავს.

1799 : ნაპოლეონ ბონაპარტი სამხედრო გადატრიალებას ახდენს და კონსულთა მთავრობას აწესებს საფრანგეთში.

1872 : ბოსტონის დიდი ხანძარი.

1887 : აშშ-ის საკუთრებაში გადმოდის პერლ ჰარბორი, ჰავაი.

1906 : სტოლიპინის აგრარული რეფომა დაიწყო რუსეთში.

1906 : თეოდორ რუზველტი აშშ-ის პირველი პრეზიდენტია, რომელიც საზღვარგარეთ ვიზიტით მიემგზავრება (პანამის არხის მშენებლობის შესამოწმებლად).

1907 : მეფე ედუარდ VII-ს დღეობაზე საჩუქრად კულინანის ალმასი მიართვეს.

1918 : გერმანიის კაიზერი ვილჰელმ II გადადგა გერმანიის რევოლუციის შედეგად და ქვეყანა რესპუბლიკად გამოცხადდა.

1921 : ალბერტ აინშტაინს ნობელის პრემია მიენიჭა ფიზიკის დარგში ფოტოელექტრონული ეფექტის კვლევისთვის.

1923 : სამთავრობო ძალებმა ჩაახშეს მიუნხენში ნაცისტების მიერ მოწყობილი ლუდის პუტჩი.

1937 : იაპონიის ჯარები იღებენ შანხაის, ჩინეთი.

1938 : კრისტალნახტი, ნაცისტური გერმანიის პირველი ფართომასშტაბიანი ანტი-ებრაული ძალადობის აქცია, იწყება.

1953 : კამბოჯა საფრანგეთისგან დამოუკიდებელი ხდება.

1961 : ნილ არმსტრონგი ამყარებს მსოფლიო სიჩქარის რეკორდს რეაქტიული თვითმფრინავით X-15 (6.587 კმ/სთ).

1967 : აპოლოს პროგრამა: ნასა ორბიტაზე უშვებს ადამიანის გარეშე მართვად ხომალდს აპოლო 4-ს (Appolo 4) კენედის კონცხიდან.

1985 : ანატოლი კარპოვზე ანგარიშით 13:11 გამარჯვებით 22 წლის გარი კასპაროვი მსოფლიოს მე-13 ჩემპიონი ხდება ჭადრაკში.

1989 : ცივი ომი - კომუნისტური აღმოსავლეთ გერმანია ხსნის სასაზღვრო გამშვებ პუნქტებს ბერლინის კედელში უფლებას აძლევს რა თავის მოქალაქეებს თავისუფლად იმგზავრონ დასავლეთ გერმანიაში. ხალხი კედლის ნგრევას იწყებს.

1990 : მერი რობინსონი ირლანდიის პირველი ქალი პრეზიდენტი გახდა და ასევე პირველი მუშათა პარტიიდან.

1994 : აღმოჩენილ იქნა ახალი ქიმიური ელემენტი დარმშტადტიუმი.

2004 : Mozilla Firefox 1.0 ვერსია გამოდის და ხდება Microsoft-ის ინტერნეტ ექსპლორერის უდიდესი კონკურენტი.

2005 : ევროპის კოსმოსური სააგენტოს მისია ვენერა ექსპრესის გაშვება მოხდა ბაიკონურის კოსმოდრომიდან ყაზახეთში.

2007 : ოპოზიციის ზეწოლით საქართველოს პრეზიდენტმა საპრეზიდენტო არჩევნები ვადამდე, 5 იანვარს, დაინიშნა პლებისციტთან ერთად, რომელიც საპარლამენტო არჩევნების თარიღს დაადგენს.

2009 : ჩინეთ-აფრიკის თანამშრომლობის ფორუმის IV კონფერენციაზე შარმ-ელ-შეიხში ჩინეთის პრემიერი ვენ ძიაბაო აფრიკის 49 ლიდერს $10 მილიარდ დოლარს შეჰპირდა რბილი სესხის სახით.

2011 :

ამერიკელი მოკრივე ჯო ფრეიზიერი გარდაიცვალა 67 წლის ასაკში.

ლუკას პაპადიმოსი საბერძნეთის პრემიერ-მინისტრი გახდა.

ამ დღეს დაბადებულნი

1656 : ალერი, პაულ — იეზუიტი მწერალი და პედაგოგი.

1683 : ჯორჯ II — დიდი ბრიტანეთის მეფე

1812 : აბადი, პოლ — ფრანგი არქიტექტორი.

1818 : ტურგენევი, ივან — რუსი მწერალი (გ. 1883)

1832 : გაბორიო, ემილ — ფრანგი მწერალი, დეტექტივური ჟანრის ერთ-ერთი ფუძემდებელი

1841 : ედვარდ VII — დიდი ბრიტანეთის მეფე.

1864 : განდეგილი — ქართველი პოეტი და პროზაიკოსი.

1885 : ხლებნიკოვი, ველიმირ — რუსი მწერალი (გ. 1922)

1885 : ვეილი, ჰერმან — გერმანელი მათემატიკოსი (გ. 1955)

1905 : მანი, ერიკა — გერმანელი მწერალი (გ. 1969

1929 : კერტესცი, იმრე — უნგრელი მწერალი, ნობელის პრემიის ლაურეატი

1934 : სეიგანი, კარლ — ამერიკელი ასტრონომი

1936 : ტალი, მიხაილ — ლატვიელი მოჭადრაკე (გ. 1992)

1970 : ტედესკი, სიუზან — ამერიკელი მუსიკოსი

1974 : დელ პიერო, ალესანდრო — იტალიელი ფეხბურთელი

1979 : ტეილორი, მარტინ — ინგლისელი ფეხბურთელი

ამ დღეს გარდაცვლილნი

959 : კონსტანტინე VII — ბიზანტიის იმპერატორი

1187 : გაოზონგი — ჩინეთის იმპერატორი

1492 : ჯამი — სპარსი—ტაჯიკი პოეტი

1907 : ალექსანდრე (ოქროპირიძე) — ქართველი საეკლესიო და საზოგადო მოღვაწე.

1918 : აპოლინერი, გიიომ — ფრანგი პოეტი

1940 : ჩემბერლენი, ნევილ — ინგლისის პრემიერ-მინისტრი

1952 : ვაიცმანი, ხაიმ — ისრაელის პირველი პრეზიდენტი

1970 : გოლი, შარლ დე — საფრანგეთის ეროვნული გმირი

1977 : დავით V (დევდარიანი) — საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი

1991 : მონტანი, ივ — ფრანგი მომღერალი და მსახიობი

2017 : სტაილზი, შაილა — კანადელი პორნომსახიობი

2021 : ჩარკვიანი, გელა — ქართველი დიპლომატი და მწერალი

დღესასწაულები

მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:

ნესტორ თესალონიკელი

კაპიტოლინა და ეროტიიდა

წმინდა მარკოზი და მისთანანი

ათანასე მიდიკიელი

ნესტორ მემატიანე

ანალიტიკა
The Daily Telegraph - ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს

ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.

გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:

დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.

დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.

აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.

კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.

უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?

როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.

რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.

ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან)  ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.

არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.

იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.

ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.

თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.