,
9 ნოემბერი — გრიგორიანული კალენდრის 313-ე დღე (ნაკიან წლებში – 314-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 52 დღე.
დღესასწაულები
აზერბაიჯანი, დროშის დღე
კამბოჯა, დამოუკიდებლობის დღე (1953)
უკრაინა, ლიტერატურისა და ენის დღე
დღის მოვლენები
1494 : მედიჩის გვარი ფლორენციის მმართველი ხდება.
1729 : ესპანეთი, საფრანგეთი და ინგლისი ხელს აწერენ სევილიის ზავს.
1799 : ნაპოლეონ ბონაპარტი სამხედრო გადატრიალებას ახდენს და კონსულთა მთავრობას აწესებს საფრანგეთში.
1872 : ბოსტონის დიდი ხანძარი.
1887 : აშშ-ის საკუთრებაში გადმოდის პერლ ჰარბორი, ჰავაი.
1906 : სტოლიპინის აგრარული რეფომა დაიწყო რუსეთში.
1906 : თეოდორ რუზველტი აშშ-ის პირველი პრეზიდენტია, რომელიც საზღვარგარეთ ვიზიტით მიემგზავრება (პანამის არხის მშენებლობის შესამოწმებლად).
1907 : მეფე ედუარდ VII-ს დღეობაზე საჩუქრად კულინანის ალმასი მიართვეს.
1918 : გერმანიის კაიზერი ვილჰელმ II გადადგა გერმანიის რევოლუციის შედეგად და ქვეყანა რესპუბლიკად გამოცხადდა.
1921 : ალბერტ აინშტაინს ნობელის პრემია მიენიჭა ფიზიკის დარგში ფოტოელექტრონული ეფექტის კვლევისთვის.
1923 : სამთავრობო ძალებმა ჩაახშეს მიუნხენში ნაცისტების მიერ მოწყობილი ლუდის პუტჩი.
1937 : იაპონიის ჯარები იღებენ შანხაის, ჩინეთი.
1938 : კრისტალნახტი, ნაცისტური გერმანიის პირველი ფართომასშტაბიანი ანტი-ებრაული ძალადობის აქცია, იწყება.
1953 : კამბოჯა საფრანგეთისგან დამოუკიდებელი ხდება.
1961 : ნილ არმსტრონგი ამყარებს მსოფლიო სიჩქარის რეკორდს რეაქტიული თვითმფრინავით X-15 (6.587 კმ/სთ).
1967 : აპოლოს პროგრამა: ნასა ორბიტაზე უშვებს ადამიანის გარეშე მართვად ხომალდს აპოლო 4-ს (Appolo 4) კენედის კონცხიდან.
1985 : ანატოლი კარპოვზე ანგარიშით 13:11 გამარჯვებით 22 წლის გარი კასპაროვი მსოფლიოს მე-13 ჩემპიონი ხდება ჭადრაკში.
1989 : ცივი ომი - კომუნისტური აღმოსავლეთ გერმანია ხსნის სასაზღვრო გამშვებ პუნქტებს ბერლინის კედელში უფლებას აძლევს რა თავის მოქალაქეებს თავისუფლად იმგზავრონ დასავლეთ გერმანიაში. ხალხი კედლის ნგრევას იწყებს.
1990 : მერი რობინსონი ირლანდიის პირველი ქალი პრეზიდენტი გახდა და ასევე პირველი მუშათა პარტიიდან.
1994 : აღმოჩენილ იქნა ახალი ქიმიური ელემენტი დარმშტადტიუმი.
2004 : Mozilla Firefox 1.0 ვერსია გამოდის და ხდება Microsoft-ის ინტერნეტ ექსპლორერის უდიდესი კონკურენტი.
2005 : ევროპის კოსმოსური სააგენტოს მისია ვენერა ექსპრესის გაშვება მოხდა ბაიკონურის კოსმოდრომიდან ყაზახეთში.
2007 : ოპოზიციის ზეწოლით საქართველოს პრეზიდენტმა საპრეზიდენტო არჩევნები ვადამდე, 5 იანვარს, დაინიშნა პლებისციტთან ერთად, რომელიც საპარლამენტო არჩევნების თარიღს დაადგენს.
2009 : ჩინეთ-აფრიკის თანამშრომლობის ფორუმის IV კონფერენციაზე შარმ-ელ-შეიხში ჩინეთის პრემიერი ვენ ძიაბაო აფრიკის 49 ლიდერს $10 მილიარდ დოლარს შეჰპირდა რბილი სესხის სახით.
2011 :
ამერიკელი მოკრივე ჯო ფრეიზიერი გარდაიცვალა 67 წლის ასაკში.
ლუკას პაპადიმოსი საბერძნეთის პრემიერ-მინისტრი გახდა.
ამ დღეს დაბადებულნი
1656 : ალერი, პაულ — იეზუიტი მწერალი და პედაგოგი.
1683 : ჯორჯ II — დიდი ბრიტანეთის მეფე
1812 : აბადი, პოლ — ფრანგი არქიტექტორი.
1818 : ტურგენევი, ივან — რუსი მწერალი (გ. 1883)
1832 : გაბორიო, ემილ — ფრანგი მწერალი, დეტექტივური ჟანრის ერთ-ერთი ფუძემდებელი
1841 : ედვარდ VII — დიდი ბრიტანეთის მეფე.
1864 : განდეგილი — ქართველი პოეტი და პროზაიკოსი.
1885 : ხლებნიკოვი, ველიმირ — რუსი მწერალი (გ. 1922)
1885 : ვეილი, ჰერმან — გერმანელი მათემატიკოსი (გ. 1955)
1905 : მანი, ერიკა — გერმანელი მწერალი (გ. 1969
1929 : კერტესცი, იმრე — უნგრელი მწერალი, ნობელის პრემიის ლაურეატი
1934 : სეიგანი, კარლ — ამერიკელი ასტრონომი
1936 : ტალი, მიხაილ — ლატვიელი მოჭადრაკე (გ. 1992)
1970 : ტედესკი, სიუზან — ამერიკელი მუსიკოსი
1974 : დელ პიერო, ალესანდრო — იტალიელი ფეხბურთელი
1979 : ტეილორი, მარტინ — ინგლისელი ფეხბურთელი
ამ დღეს გარდაცვლილნი
959 : კონსტანტინე VII — ბიზანტიის იმპერატორი
1187 : გაოზონგი — ჩინეთის იმპერატორი
1492 : ჯამი — სპარსი—ტაჯიკი პოეტი
1907 : ალექსანდრე (ოქროპირიძე) — ქართველი საეკლესიო და საზოგადო მოღვაწე.
1918 : აპოლინერი, გიიომ — ფრანგი პოეტი
1940 : ჩემბერლენი, ნევილ — ინგლისის პრემიერ-მინისტრი
1952 : ვაიცმანი, ხაიმ — ისრაელის პირველი პრეზიდენტი
1970 : გოლი, შარლ დე — საფრანგეთის ეროვნული გმირი
1977 : დავით V (დევდარიანი) — საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი
1991 : მონტანი, ივ — ფრანგი მომღერალი და მსახიობი
2017 : სტაილზი, შაილა — კანადელი პორნომსახიობი
2021 : ჩარკვიანი, გელა — ქართველი დიპლომატი და მწერალი
დღესასწაულები
მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:
ნესტორ თესალონიკელი
კაპიტოლინა და ეროტიიდა
წმინდა მარკოზი და მისთანანი
ათანასე მიდიკიელი
ნესტორ მემატიანე
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
