USD 2.7500
EUR 3.1614
RUB 3.3805
თბილისი
5 მარტი - ეს დღე ისტორიაში
თარიღი:  230

5 მარტი — გრიგორიანული კალენდრის 64–ე დღე (ნაკიან წლებში - 65–ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 301 დღე.

დღის მოვლენები

1809 : საქართველოს მთავარმართებლად დაინიშნა ტორმასოვი.

1824 : ბრიტანეთმა ოფიციალურად ომი გამოუცხადა ბირმას.

1829 : რუსთა და ქართველთა ერთიანმა მხედრობამ ქობულეთის ახლოს დაამარცხა ოსმალეთის არმია.

1946 : ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრმა უ. ჩერჩილმა ქ. ფულტონში (აშშ) სიტყვით გამოსვლისას მოიხსენია "რკინის ფარდა".

1982 : ვენერა 14, ჩავიდა პლანეტა ვენერაზე.

2003 : რობერტ ქოჩარიანი მეორედ აირჩეს სომხეთის პრეზიდენტად.

2009 : საქართველოს შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის უფროსის თანამდებობაზე ვლადიმერ ჩაჩიბაია დევი ჭანკოტაძემ შეცვალა.

2013 : მოლდოვის პარლამენტმა ვლად ფილატის მთავრობა დაითხოვა.

2015 : ისლამური სახელმწიფოს მებრძოლებმა უძველესი ქალაქები დურ-შარუქინი, ჰათრა და ნიმრუდი გაანადგურეს.

2019 : იაპონელი არქიტექტორი ისოძაკი არატა პრიცკერის პრემიით დააჯილდოვეს.

2023 : კაია კალასის რეფორმის პარტიამ ესტონეთის საპარლამენტო არჩევნებში გაიმარჯვა.

ამ დღეს დაბადებულნი

1133  : ჰენრი II — ინგლისის მეფე (1154–1189)

1145  : იბნ შადადი — არაბი ისტორიკოსი და მწერალი.

1224 : კუნიგუნდა უნგრელი — რომის კათოლიკური ეკლესიის წმინდანი, პოლონეთის და ლიტვის მფარველი.

1324  : დეივიდ II — შოტლანდიის მეფე (1329–1371)

1512 : გერჰარდ მერკატორი — ფლამანდიელი კარტოგრაფი.

1809 : ჯოზეფ ჯენკინს რობერტსი — ლიბერიის პირველი (1848–1856) და მეშვიდე (1872–1876) პრეზიდენტი.

1815 : მეჰმედ ემინ აალი-ფაშა — ოსმალეთის იმპერიის სახელმწიფო მოღვაწე.

1851 : ვახლავ ბროზიკი — ჩეხი მხატვარი.

1854 : რუთ ბელვილი — ლონდონელი ბიზნესმენი ქალი.

1871  : როზა ლუქსემბურგი — საერთაშორისო მუშათა მოძრაობის მოღვაწე.

1874 : ჰენრი ტრევერსი — ინგლისელი მსახიობი.

1876 : ოსკარ ბენავიდესი — პერუს პრეზიდენტი (1914–1915 და1933–1939)

1888 : რამონ ოტერო პედრაიო — გალისიელი გეოგრაფი, მწერალი და ინტელექტუალი.

1898 : სუნ მეილინი — ჩინეთის რესპუბლიკის პირველი ლედი

1905 : ხადია დავლეთშინა — ბაშკირი მწერალი ქალი.

1908  : რექს ჰარისონი — ინგლისელი მსახიობი.

1910 : იუსტინე — სრულიად რუმინეთის პატრიარქი (1977–1986).

1922  : პიერ პაოლო პაზოლინი — იტალიელი პოეტი, ინტელექტუალი, კინორეჟისორი და მწერალი.

1931  : თამაზ ჭილაძე — ქართველი მწერალი.

1932 : ნოდარ წულეისკირი — ქართველი მწერალი.

1934 : დანიელ კანემანი — ამერიკელი ფსიქოლოგი და ეკონომისტი.

1936 : ქანაან ბანანა — ზიმბაბვეს პრეზიდენტი (1980–1987)

1952 : ისატუ ნჯიე-საიდი — გამბიელი პოლიტიკური მოღვაწე.

1959 : ვაზგენ სარქისიანი — სომხეთის პოლიტიკური და სამხედრო მოღვაწე, მწერალი.

1961 : ელენა იაკოვლენა — საბჭოთა კავშირისა და რუსეთის კინოსა და თეატრის მსახიობი.

1968 : დავით უსუფაშვილი — საქართველოს მერვე მოწვევის პარლამენტის თავმჯდომარე (2012–2016).

1970  : ჯონ ფრუშანტე — ამერიკელი გიტარისტი

1974 : ევა მენდესი — ამერიკელი მსახიობი.

1987 : ლიან ვენბო — ჩინელი პროფესიონალი სნუკერისტი.

1987 : ანა ჩაკვეტაძე — ქართული წარმოშობის რუსი ყოფილი პროფესიონალი ჩოგბურთელი

ამ დღეს გარდაცვლილნი

1827 : ლაპლასი, პიერ სიმონ — ფრანგი ასტრონომი, მათემატიკოსი და ფიზიკოსი

1827 : ვოლტა, ალესანდრო — იტალიელი ფიზიკოსი.

1914 : ჩოხელი, ელენე — ქართველი მსახიობი.

1919 : ჩიმაკაძე, არჩილ — ქართველი კომპოზიტორი.

1944 : ჟაკობი, მაქს — ფრანგი მწერალი და მხატვარი.

1953 : სტალინი, იოსებ — სსრკ-ს სახელმწიფო და პოლიტიკური მოღვაწე.

1953 : პროკოფიევი, სერგეი — რუსი კომპოზიტორი.

1966 : ახმატოვა, ანა — რუსი პოეტი

1970 : ასათიანი, მამია — ქართველი მწერალი.

2013 : უგო ჩავესი — ვენესუელის პრეზიდენტი.

დღესასწაულები

მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:

ტიმოთე სიმბოლელი

ევსტათი

იოანე III სქოლასტიკოსი

ზაქარია

ბლოგი
ვინ გახდება ახალი პაპი?
რომის პაპი არამხოლოდ რელიგიური, არამედ პოლიტიკური ინსტიტუციაცაა. მას მნიშვნელოვანი გავლენა აქვს საერთაშორისო ურთიერთობებზე, მით უფრო რომ დიპლომატიურ მისიებში, ტრადიციულად, რომის ნუნციუსი - ელჩი - სხვა დიპლომატების კოლეგიაში მოწინავე პოზიციაზე დგას და დეკანის პატივსაცემ პოზიციას იკავებს ხოლმე. პაპის პოლიტიკურ პოზიციას მთელს ქრისტიანულ სამყაროზე აქვს გავლენა, შესაბამისად, თუ ვინ იქნება რომის შემდეგი ეპისკოპოსი (პაპობის კიდევ ერთი დასახელება) ძალიან მნიშვნელოვანია.
პაპის არჩევა კარდინალთა კოლეგიის მიერ ხდება, რომელსაც კონკლავი ეწოდება. ის პაპის გარდაცვალებიდან მე-15 დღიდან მე-20 დღემდე შეიძლება შეიკრიბოს, თუმცა თუკი კარდინალები უფრო მალე ჩავლენ რომში მისი დაწყება ადრეც დაშვებულია.
მხოლოდ იმ კარდინალებს აქვთ ფარულ კენჭისყრაში მონაწილეობის უფლება, ვინც ასაკით 80 წლის ქვემოთაა. ახლა 135 კარდინალი იღებს კონკლავში მონაწილეობას. 90 ხმა ანუ ორი მესამედია საჭირო იმისათვის, რომ კარდინალი პაპად იქნას არჩეული. აღსანიშნავია ისიც, რომ 135-დან 108 კარდინალი პაპი ფრანცისკეს მიერაა დანიშნული, რომელთა მნიშვნელოვანი ნაწილი მისი პოზიციის გამზიარებელია, შესაბამისად პროგრესულ-ლიბერალური ფრთის გამარჯვების შანსი მაღალია.
მაგრამ ერთი ფრთის სრული გამარჯვება მეორე ფრთაზე ვატიკანის შიგნით შესაძლოა დაპირისპირების საგანი გახდეს. სწორედ ამიტომ ზომიერი და შემრიგებელი კანდიდატის გამარჯვებაც არაა გამორიცხული, მით უფრო რომ წინასწარ თავის კანდიდატურას არავინ ასე არ ასახელებს და ადგილზე ხმის პირველი მიცემისას ბევრი რამ ხელახლა ლაგდება.
ვინაა თითოეული ფრთის ყველაზე ცნობილი წარმომადგენელი?
1. კონსერვატიული ფრთის ყველაზე სასურველი კანდიდატი აფრიკიდანაა. იგი გვინეელი კარდინალი რობერტ სარაა. იგი ფრანგულენოვანი, მკაცრად კონსერვატიული ფიგურაა და რადიკალური ისლამისა და გენდერული იდეოლოგიისაგან გამოწვეულ საფრთხეებზე საუბრობს. მას დიდი ხანია კონსერვატორი პოლიტიკური ფიგურები თუ კომენტატორები უჭერენ მხარს (არ აქვს მნიშვნელობა კათოლიკეები არიან თუ არა ისინი).
2. ლიბერალური ფრთის ყველაზე პოპულარული კანდიდატი ლუი ანტონიო ტაგალეა ფილიპინებიდან. მას აზიელ ფრანცისკესაც უწოდებენ ზედმეტსახელად, თუმცა ის კიდევ უფრო ლიბერალია ვიდრე ფრანცისკე იყო. იგი ეკლესიის შიგნით რეფორმების გატარებასა და მკაცრი დოქტრინების ლიბერალიზაციას ემხრობა.
3. ზომიერი ლიბერალების ყველაზე პოპულარული კანდიდატი ვატიკანის მოწინავე დიპლომატი და პაპი ფრანცისკეს სახელმწიფო მდივანი პიეტრო პაროლინია, რომელიც უკრაინაშიც არაერთხელ იმყოფებოდა და ღიად მოუწოდებს მსოფლიოს აქტიური ჩართულობისაკენ. ამ ეტაპზე მას პაპობის ყველაზე რეალისტურ კანდიდატად განიხილავენ.
4. ზომიერი კონსერვატორების სასურველი კანდიდატები ბევრია, მაგრამ მოწინავედ მაინც პიტერ ერდო - უნგრელი კარდინალი - სახელდება. მას ევროპაში ძალიან კარგად იცნობენ და მაღალი ქარიზმითაც ხასიათდება.
ცხადია ესენი მხოლოდ მოწინავე შანსის მქონე კარდინალები არიან, მაგრამ რეალურად რა მოხდება ეს მხოლოდ ადგილზე გადაწყდება კენჭისყრისას. არიან სხვა პოტენციური კანდიდატებიც, რომელთა გამარჯვების შანსი არსებობს და რაიმეს წინასწარ თქმა შეუძლებელია. მათ შორისაა იერუსალიმის ლათინი პატრიარქი პიერბატისტა პიცაბალა, რომელიც შეიძლება ყველასათვის მისაღებ კანდიდატად ქცეულიყო, მაგრამ მისი ახალგაზრდობიდან გამომდინარე - 60 წლისაა და ხანგრძლივი პაპობის შანსი მაღალია - შეიძლება მას დიდი მხარდაჭერა არ ჰქონდეს. თუმცა წინასწარ რაიმეს თქმა შეუძლებელია და სრულიად დასაშვებია მივიღოთ შედარებით უცნობი ან ნაკლები შანსის მქონე პაპად არჩეული კარდინალი - ისტორიულად ასეთი შემთხვევები არაერთი ყოფილა.
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.