USD 2.7776
EUR 3.0181
RUB 3.1248
Тбилиси
1924 წელი, აჯანყება ჭიათურაში ბოლშევიკური რუსეთის წინააღმდეგ
дата:  1828
აჯანყება დაიწყო 27 აგვისტოს, ოთხშაბათს, ჭიათურასთან ახლოს, სოფელ შუქრუთში. აჯანყებულებმა სოფელში ხელისუფლების წარმომადგენლები დააპატიმრეს და იარაღი აჰყარეს. 28 აგვისტოს დილის 4 საათზე აჯანყებულები თავს დაეცნენ ჭიათურას და ქალაქი დაიკავეს. მათ ხელში აღმოჩნდა 200-მდე შაშხანა და ბომბი. ჭიათურის აღებაში მონაწილეობა მიიღო კონსტანტინე ჩაჩანიძემ, რომელიც ქალაქის აღების შემდეგ ჭიათურის კომენდანტად დაინიშნა. ჭიათურის აღების შემდეგ აჯანყებულების რაოდენობა 200-მდე გაიზარდა. 28 აგვისტოს დილით 10 საათზე მათ აიღეს ჭიათურის რკინიგზის სადგური, შემდეგ აყარეს შორაპნიდან ჭიათურისკენ მიმავალი რკინიგზის ლიანდაგი და ჩაუსაფრდნენ მატარებელს, რომელიც უმსხვერპლოდ გაბრუნდა უკან.
აჯანყებულების კონტროლიქვეშ იყო სოფლები შუკინეთი, კაცხი, რგანი, ქვაციხე, ხრეითი, წირქვალი (ზოდი) და დაბა საჩხერე.
აგვისტოს გამოსვლა მოხდა სოფელ ორპირში, მაგრამ აჯანყებულებმა წარუმატებლობა განიცადეს.
 საჩხერე აჯანყებულებს მხოლოდ ორი დღის განმავლობაში ეკავათ. აჯანყებულებმა ერთი დღით დაიკავეს კორბოულის რაიონი.
28 აგვისტოს აჯანყებულები დამარცხდნენ შორაპნის მაზრის მილიციასთან ბრძოლაში სოფელ კაცხთან, მაგრამ ჭიათურის მაღლობებთან მისულ მილიციას ალყა შემოარტყეს და რამდენიმესაათიანი ბრძოლა გაუმართეს. მილიციის უფროსი უკან დაბრუნდა სადგურ სალიეთში და თბილისიდან დამხმარე რაზმი მოითხოვა. შორაპნის მაზრის მილიცია და თბილისიდან მისული ჩეკას რაზმი თავს დაესხა აჯანყებულებს ქვაციხეში და დაამარცხა.
29 აგვისტოს დილის 9 საათზე ხელისუფლების ჯარი ერთი ტყვიამფრქვევით ჭიათურაში შევიდა და მილიციის ენოა დაიკავა. აჯანყებულებმა ქალაქი დატოვეს. საღამოს 8 საათისთვის ჭიათურა აჯანყებულებისგან დაცლილი იყო. უკანდახეულ აჯანყებულთა ერთ ნაწილს და ხელისუფლების ძალებს შორის კიდევ ერთი შეტაკება მოხდა დარკვეთის სადგურთან. ამის შემდეგ აჯანყებულების ეს რაზმი დანებდა. შორაპნის მაზრაში მთლიანად აჯანყებულების მხარეს 16 ადამიანი დაიღუპა, ხელისუფლების მხარეს კი 11.
ჭიათურაში აჯანყების დამარცხების შემდეგ, საბჭოთა ხელისუფლებამ აჯანყებულთა დაპატიმრების პროცესი დაიწყო. აჯანყებაში მონაწილეებს და მათ თანამგრძნობებს, ასევე ეჭვმიტანილებს, საბჭოთა ხელისუფლების მიერ შექმნილი ე.წ. „სამეულები“ ყოველგვარი ძიებისა და გასამართლების გარეშე ხვრეტდნენ. დააპატიმრეს ყვირილის ხეობაში მცხოვრები წერეთლები და საჩხერიდან ჩამოყვანილ დაპატიმრებულებთან ერთად სპეციალურ ეშელონში მოათავსეს. ეშელონი შემდეგ ჭიათურაში ჩამოაყენეს, სადაც მუშათა საგანგებო რაზმის (ჩონი) წევრებმა მათ ჭიათურასა და ახლო-მახლო მიდამოებში დაპატიმრებულები დაახვედრეს. მოგვიანებით ეშელონი შორაპანში გადაიყვანეს, სადაც ასევე დაახვედრეს დაპატიმრებულები. პატიმრები ექვს ვაგონში გადაანაწილეს. დაპატიმრებულებს ეუბნებოდნენ, რომ ქუთაისში ჩაიყვანდნენ, აჯანყებასთან დაკავშირებით დაკითხავდნენ, უდანაშაულოებს სახლებში დააბრუნებდნენ, დამნაშავეების საქმეს კი სასამართლოს გადასცემდნენ. ვაგონებში გამომწყვდეულ ადამიანებს რამე რომ არ ეეჭვათ, თითო „ბუხანკა“ პური დაურიგეს. შორაპნის სადგურიდან გასული მატარებელი სოფ. არგვეთის რკინიგზის ხიდის სიახლოვეს გაჩერდა. აქ ორმოები წინასწარ იყო ამოღებული. არემარეს რუსული წითელი არმიის ნაწილები იცავდნენ, რომლებშიც ქართველი ჯარისკაცებიც ერივნენ.
ქართველმა ჯარისკაცებმა როგორც კი შეიტყვეს თუ რას უპირებდნენ ვაგონებში გამოკეტილ ადამიანებს, მწყობრიდან გამოვიდნენ და ბრძანების შესრულებაზე უარი თქვეს. ამის გამო ისინი დააპატიმრეს და მოგვიანებით თბილისში გადააგზავნეს. 1924 წლის 30 აგვისტოს დილის 3 საათზე პირველი ვაგონიდან პატიმრები გადმოიყვანეს, ორმოს გასწვრივ გაამწკვრივეს და იაპონური ტყვიამფრქვევებიდან უკლებლივ ყველანი ჩაცხილეს. დახვრეტის დროს, მათმა ღრიალმა: „რას გვერჩით, რა დაგვიშავებია!“ და ტყვიამფრქვევების კაკანმა დანარჩენ ვაგონებში მყოფი ადამიანები „საქმის კურსში“ ჩააყენა.
მათ უარი თქვეს ვაგონებიდან გადმოსვლაზე. ვაგონებში ასვლა კი საშიში იყო, არადა თენდებოდა. „საქმე“ კი გათენებამდე უნდა მომთავრებულიყო. ასეთ „კრიტიკულ“ სიტუაციაში ქუთაისის საგანგებო კომისიის თავმჯდომარემ, ილარიონ ტალახაძემ „მახვილგონიერება“ გამოიჩინა, მან წამოაყენა წინადადება, ყველა პატიმარი ვაგონეშივე ჩაეცხრილათ. ამ ინიციატივის აღსრულება შორაპნის მაზრის აღმასრულებელი კომიტეტის თავმჯდომარემ დომენტი მშვენიერაძემ და შორაპნის კომკავშირის სამაზრო კომიტეტის თავმჯდომარემ ძიძიგურმა იკისრეს. რკინიგზაზე მდგარ ხუთივე ვაგონში მყოფი პატიმრები ტყვიამფრქვევებით ვაგონებშივე ჩაცხრილეს. სოფ. არგვეთაში ჩეკისტების მახვილს ემსხვერპლა 96 ადამიანი.
ვაგონებში დასახვრეტთა შორის იყვნენ ნინა წერეთელი და იულია გაფრინდაშვილი, რომლებიც ჭიათურაში გმირულად იბრძოდნენ აჯანყებულთა მხარეზე. დახვრეტის წინ ონის საგანგებო კომისიის თავმჯდომარემ სოფრომაძემ მათ გადასარჩენად ენერგიული ზომები მიიღო. ეს ორი ქალი ცოცხალ-მკვდარი ვაგონიდან გადმოასვენეს. ისინი 2 დღის განმავლობაში გონზე არ მოსულან, მიუხედავად იმისა, რომ ექიმები თავს დასტრიალებდნენ.
ვაგონებში დახვრეტილ 96 ადამიანს მოგვიანებით სხვებიც დაემატნენ და მთლიანობაში შორაპნის მაზრაში დახვრეტილთა რაოდენობამ 171 მიაღწია.
аналитика
ჩინეთს რუსეთისა და აშშ-ს არანაირი ფორმით დაახლოება არ აძლევს ხელს - გიორგი კობერიძე
საინტერესო ამბებია: დღეს ჩინეთის წარმომადგენელმა ევროკავშირში განაცხადა, რომ მისთვის მიუღებელია ევროპის ბედი ევროპის გარეშე გადაწყდეს აშშ-სა და რუსეთს შორის მოლაპარაკებებით. ამ განცხადებით ნათელია, რომ ჩინეთს სურს მოლაპარაკებების მიღმა არ დარჩეს და ამისათვის ევროპას იყენებს ფარად და მიზეზად.
 
ეს ერთი პატარა განცხადება ჯერ ბევრს არაფერს ნიშნავს, მაგრამ ზოგადი განწყობების შესაფასებლად შეიძლება გამოდგეს. ჩინეთი საკუთარ თავს პოტენციურ მომავალ ჰეგემონად აღიქვამს და იმ ვაკუუმის შევსებასაც ცდილობს, რომელიც აშშ-ს ბოლო კვირების პოლიტიკით ჩნდება. აშშ-საგან ყველა დისტანცირებული სახელმწიფოს გვერდით სიამოვნებით აღმოჩნდება ის თუკი ამის საშუალებას მისცემენ. მას არც რუსეთზე გავლენის დაკარგვა სურს და ევროპისა და აშშ-ს დაპირისპირების თავის სასარგებლოდ გამოყენება უნდა, ცხადია ვაშინგტონის საწინააღმდეგოდ.
 
ამასთან, ჩინეთისათვის რუსეთი ჯუნიორ პარტნიორია. პეკინი ფიქრობს, რომ მულტიპოლარულ მსოფლიოში ის ერთ-ერთი ღერძი უნდა იყოს, შესაბამისად მის მიერ ჯუნიურ პარტნიორად აღქმული რუსეთისა და აშშ-ს მის გარეშე მოლაპარაკება მისთვის დაუშვებელია, რადგან ეშინია რომ ორპოლუსიანი მსოფლიო არ ჩამოყალიბდეს რუსეთისა და აშშ-ს ღერძით. ამასთან, რუსეთი ჩინეთისათვის იაფი რესურსების წყაროცაა.
შესაბამისად, ამ რესურსების შესანარჩუნებლად ის ძალას არ დაიშურებს. მას სუსტი და მასზე დამოკიდებული რუსეთი სჭირდება არა და ძლიერი, რომელიც დამოუკიდებლად გადაწყვეტს რაიმეს.
 
თანდათან იკვეთება, რომ აშშ-ს იმის იმედი აქვს იქნებ რუსეთი ჩინეთს ჩამოაშოროს, თავისი ფოკუსი ევროპიდან სხვა რეგიონებისაკენ მიმართოს (სადაც ჩინეთს დაეჯახება) და ამ პროცესში რესურსებიც მიიღოს. ცხადია ეს ყველაფერი ევროპიდან დაშორებისა და მისი ინტერესების უგულებელყოფის ფონზე. რუსეთიც ხვდება ამას ამიტომაც ვაჭრობს ამ თემით. მან იცის, რა სურს აშშ-ს მოქმედ ადმინისტრაციას და მაქსიმუმის მიღება უნდა ჩინეთისაგან დისტანცირებისა და რესურსების გაზიარებისათვის. ცხადია რუსეთი არასდროს დადგება აშშ-ს მხარეს და არც ჩინეთს მიატოვებს საბოლოოდ, მაგრამ შეეცდება მთელს ამ პროცესში თავისი თამასა მაქსიმალურად ასწიოს.
 
ყველაზე სარისკო ფსონი აშშ-ს აქვს დადებული, რადგან მოკავშირეთა მხრიდან მისდამი აბსოლუტური რწმენა ქრება, რუსეთი აშშ-ს მხარეს რეალურად არასდროს დაიჭერს (მხოლოდ დროებით ივაჭრებს ამით) ხოლო ჩინეთი რუსეთის შენარჩუნებასაც შეეცდება და ევროპაში პოზიციების გამყარებასაც.
 
და ეს ყველაფერი ხდება იმ ფონზე, როდესაც ევროპამ ოფიციალურად დაიწყო მილიტარიზაციის პროგრამა. ამით ის სამხედრო და პოლიტიკურ ავტონომიას ცდილობს აშშ-საგან და რუსეთის შესაკავებლად. ამით ევროკავშირის უფრო ცენტრალიზებულ ინსტიტუციად გარდაქმნაც შეიძლება ვიხილოთ გრძელვადიანად.
 
რთულია ამ ყველაფერს ჯერ დიპლომატიური რევოლუცია ვუწოდოთ, რადგან ძალიან ჩანასახოვან მოვლენებს ვადევნებთ თვალს, მაგრამ განწყობები და მიზნები ნელ-ნელა იკვეთება.
 
ჩინეთი ყველაზე გრძელვადიან სვლებს აკეთებს, მისთვის რუსეთის გამარჯვება ერთგვარი პრეცედენტი შეიძლება გახდეს, რომელსაც თავად გამოიყენებს, ხოლო თუკი რუსეთი დამარცხდა ჩინეთი მოსკოვის მასზე სრულ პოლიტიკურ დამოკიდებულებას შეეცდება.
 
როგორც ზემოთ აღვნიშნე, აშშ ყველაზე მეტს რისკავს. მან არსებულ მოკავშირეებში გააჩინა ეჭვი, რაც უკვე დამდგარი რეალობა და პრობლემაა, რადგან არცერთი ჰეგემონი არ მართავს მარტო და მას ძლიერი მოკავშირეები სჭირდება. აშშ-მ სულ რომ პოზიციები იცვალოს ან მოუწიოს ამის გაკეთება და კვლავ ევროპელ მოკავშირეებსა და უკრაინაზე გააკეთოს აქცენტი (რისი შანსებიც არცთუ მცირეა), მაინც, ევროპის მხრიდან აბსოლუტური ნდობა ნაკლებად იარსებებს, მით უფრო სამხედრო წარმოების წარმატებით განხორციელების შემთხვევაში. შემდგომში თუკი ძლიერი ევროპა ძლიერი აშშ-ს გვერდით აღმოჩნდა ეს ისეთივე პარტნიორობა აღარ იქნება, როგორც აქამდე იყო. ეს კარგია თუ ცუდი დრო გვიჩვენებს.
 
რა თქმა უნდა გადამეტებული იქნება იმის თქმა რომ ეს ყველაფერი რამდენიმე კვირაში ან თვეში მოხდება, მაგრამ მსოფლიო ისეთი აღარ არის როგორც რამდენიმე წლის წინ ვიცნობდით. ახლა უკვე აშშ-ს, ევროპული სახელმწიფოების დიდი ნაწილის, რუსეთისა და ჩინეთის ინტერესები განსხვავებულად ლაგდება. ნურც თურქეთს დაივიწყებთ, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე ანგარიშგასაწევი ძალაა და ყველა ბანაკში შეუძლია აღმოჩნდეს ან სულაც თავისი რეგიონალური ძალის ჩამოყალიბებაზე გააკეთოს აქცენტი.
 
რუსეთს არსებული საერთაშორისო წესრიგის რევიზია უნდოდა. ჯერჯერობით ამას წარმატებით ახორციელებს. შეიძლება ამით თავადაც განადგურდეს, მაგრამ ცვლილებები და აშშ-ს ევროპისაგან ჩამოშორება მისი ძირითადი მიზანი კი ნამდვილად იყო.
 
რომ შევაჯამოთ:
>> ჩინეთს რუსეთისა და აშშ-ს არანაირი ფორმით დაახლოება არ აძლევს ხელს.
>> ჩინეთს ევროპის ჩამოშორებაც უნდა აშშ-საგან.
>> ჩინეთს რუსეთის მარცხიც აძლევს ხელს და მისი ლიმიტირებული გამარჯვებაც. პირველ შემთხვევაში რუსეთი ჩინეთის უპირობო მოკავშირედ შეიძლება იქცეს, ხოლო მეორე შემთხვევაში ჩინეთი რუსეთის გამარჯვების პრეცედენტსაც გამოიყენებს, მით უფრო ჯერ კიდევ არაკონსოლიდირებული დასავლეთის ფონზე.
>> ევროპელები დამოუკიდებელი ღერძის ჩამოყალიბებას ცდილობენ.
>> რუსეთი აშშ-სთან ვაჭრობს რათა რაც შეიძლება მეტი მიიღოს ამ ვაჭრობიდან (გავლენები და ტერიტორიები), მაგრამ სინამდვილეში არასდროს გადავა აშშ-ს მხარეს.
>> აშშ ჩინეთთან დაპირისპირებაში მეტ რესურსსა და უპირობოდ მორჩილ მოკავშირეებს ეძებს, ხოლო რუსეთის ჩინეთიდან ჩამოშორებას ცდილობს.
>> თურქეთი აზია-ევროპის ერთ-ერთი ყველაზე ანგარიშგასაწევი სამხედრო ძალაა. მასთან ამა თუ იმ ფორმით მოკავშირეობა ყველასთვის საინტერეო იქნება.
 
ეს ყველაფერი მცდელობებია, შეიძლება წარუმატებელიც და ვის როგორი წარმატების შანსი აქვს ჯერ არ ჩანს, მაგრამ ის, რომ ევროპამ გადაიარაღება დაიწყო ეს უკვე ძალიან მნიშვნელოვანი მოვლენაა. როგორიც არ უნდა იყოს შემდგომი მსოფლიო, ევროპის ერთად ან ცალკეული სახელმწიფოების სამხედრო ურთიერთკავშირი ანგარიშგასაწევი ძალა გახდება, მთავარია თუკი ბოლომდე მიიყვანენ ამ პროცესს.
 
более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати