USD 2.6942
EUR 3.1282
RUB 3.3717
თბილისი
19 თებერვალი - ეს დღე ისტორიაში
თარიღი:  664

19 თებერვალი — გრიგორიანული კალენდრის 50-ე დღე. წლის ბოლომდე დარჩენილია 315 დღე (ნაკიან წელში - 316).

დღის მოვლენები

197 : რომის იმპერატორმა სეპტიმუს სევერუსმა დაამარცხა კლოდიუს ალბინუსი ლუგდუნუმის ბრძოლაში, ეს იყო ყველაზე სისხლიანი ბრძოლა რომაელ არმიებს შორის.

1600 : პერუს სტრატოვულკან უაინაპუტინას ამოფრქვევა ყველაზე მასშტაბური გახდა სამხრეთ ამერიკის ისტორიაში.

1810 : ქუთაისში ცხადდება რუსული მმართველობა.

1878 : ტომას ედისონმა ფონოგრაფის გამოგონებაზე პატენტი მიიღო.

1915 : პირველი მსოფლიო ომი : გალიპოლის ბრძოლა დაიწყო.

1942 : მეორე მსოფლიო ომი : დაახლოებით 250-მა იაპონურმა გამანადგურებელმა შეუტია დარვინს, ავსტრალია.

1943 : მეორე მსოფლიო ომი : ერვინ რომელის ბრძანებით გერმანელბმა მოწინააღმდეგეებზე იერიში მიიტანეს, რითაც დაიწყო კასერინეს ხეობის ბრძოლა, ტუნისი.

1945 : მეორე მსოფლიო ომი : ივო ჯიმას ბრძოლა დაიწყო მას შემდეგ, რაც დაახლოებით 30,000 ამერიკელი საზღვაო ქვეითი გადასხდა კუნძულზე.

1959 : ბრიტანეთ-თურქეთ-საბერძნეთის სამმხრივი შეთანხმებით შეიქმნა კვიპროსის რესპუბლიკა.

1986 : კოსმოსში გაშვებულ იქნა სსრკ-ის ორბიტული სადგური მირი.

2008 :

სომხეთის პრეზიდენტად მიმდინარე პრემიერ-მინისტრი სერჟ სარქისიანი აირჩიეს.

ფიდელ კასტრო კუბის პრეზიდენტის პოსტიდან გადადგა.

2010 : მაროკოს ქალაქ მეკნესში პარასკევის ლოცვების დროს მინარეთი ჩამოინგრა.

2011 : ხელისუფლებამ ცეცხლი გაუხსნა ლიბიასა და ბაჰრეინში მიმდინარე საპროტესტო აქციებს.

ამ დღეს დაბადებულნი

1473 : ნიკოლოზ კოპერნიკი — პოლონელი ასტრონომი.

1630 : შივაჯი — ინდოელთა ეროვნული გმირი.

1812 : ზიგმუნტ კრასინსკი — პოლონელი პოეტი.

1821 : ავგუსტ შლაიხერი — გერმანელი ენათმეცნიერი.

1841 : ფელიპე პედრელი — ესპანელი კომპოზიტორი

1852 : ნიკო ლომოური — ქართველი მწერალი.

1859 : სვანტე არენიუსი — შვედი ფიზიკოსი და ქიმიკოსი.

1863 : აუგუსტო ლეგია — პერუელი პოლიტიკური და სამხედრო მოღვაწე.

1869 : ჰოვანეს თუმანიანი — სომეხი მწერალი და საზოგადო მოღვაწე.

1878 : ნიკოლოზ დადიანი — ქართველი პოეტი, მწერალი და პუბლიცისტი.

1884 : ლეო ქიაჩელი — ქართველი მწერალი.

1884 : მაცეი რატაი — პოლონელი პოლიტიკური მოღვაწე.

1912 : ანტონ ბუტიჯიჩი — მალტის პოლიტიკური და სახელმწიფო მოღვაწე

1917 : კარსონ მაკ-კალერსი — ამერიკელი მწერალი.

1925 : კონსტანტინე (მელიქიძე) — ქართველი საეკლესიო მოღვაწე.

1928 : პაველ კაზაკოვი — რუსი საბჭოთა მსაჯი ფეხბურთში.

1940 : საფარმურატ ნიაზოვი — თურქმენეთის პრეზიდენტი (1991–2006)

1948 : ტონი აიომი — ინგლისური ჯგუფ Black Sabbath-ის თანადამაარსებელი და მისი ერთადერთი მუდმივი წევრი

1949 : ჟუჟა ვერეცი — უნგრელი მოჭადრაკე

1951 : ჰორეს ენდი — რეგის მომღერალი და სიმღერების ავტორი.

1952 : რიუ მურაკამი — იაპონელი ნოველისტი და კინორეჟისორი.

1952 : დანილო ტიურკი — სლოვენიის პრეზიდენტი

1953 : კრისტინა ფერნანდესი — არგენტინის პრეზიდენტი (2007–2015)

1954 : ფრანსის ბუხჰოლცი — გერმანელი ბას-გიტარისტი

1954 : სოკრატესი — ბრაზილიელი ფეხბურთელი და მწვრთნელი.

1955 : ჯეფ დენიელსი — ამერიკელი მსახიობი.

1960 : ენდრიუ — იორკის ჰერცოგი

1963 : სოლვიტა აბოლტინია — ლატვიის სეიმის თავმჯდომარე.

1963 : სილი — გრემის ჯილდოს მფლობელი ბრიტანელი სოულ მომღერალი და სიმღერების ავტორი.

1977 : ელოი აზორინი — ესპანელი კინოს, თეატრისა და ტელემსახიობი.

1977 : ჯანლუკა ძამბროტა — იტალიელი ვეტერანი ფეხბურთელი

1979 : იგორ მიტრესკი — ყოფილი მაკედონელი ფეხბურთელი

1987 : ბენიატ ეჩებერია — ესპანელი ფეხბურთელი

1989 : არსენ გალსტიანი — რუსი ძიუდოისტი.

1991 : კრისტოფ კრამერი — გერმანელი ფეხბურთელი

ამ დღეს გარდაცვლილნი

1887 : მულტატული — ნიდერლანდელი მწერალი.

1916 : ერნსტ მახი — ავსტრიელი ფილოსოფოსი და ფიზიკოსი.

1951 : ანდრე ჟიდი — ფრანგი მწერალი.

1952 : კნუტ ჰამსუნი — ნორვეგიელი მწერალი.

1968 : შალვა აფხაიძე — ქართველი პოეტი და ლიტერატურათმცოდნე.

2019 : კარლ ლაგერფელდი — გერმანელი დიზაინერი.

დღესასწაულები

მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:

არსენ იყალთოელი

ვუკოლი ზმირნელი

ბარსანოფი დიდი და იოანე წინასწარმეტყველი

ფოტი I

წმინდა მოწამენი: დოროთეა, ქრისტინა, კალისტა და თეოფილე

წმინდა იულიანე

ფავსტა ქალწული, ევილასი და მაქსიმე

წმინდა მოწამენი: მართა, მარიამი და ძმა მათი ლიკარიონ ყრმა

ანალიტიკა
სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება - გიორგი კობერიძე
თავს თუ არ მოვიტყუებთ დასავლეთის ჩართილობით სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა და რეგიონის მიზიდულობასაც გაზრდის, მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება. ამერიკის მცდელობა იშუამდგომლოს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის, განპირობებულია ორი მარტივი და ერთმანეთზე დამოკიდებული მიზნით:
 
1. ზანგეზურის დერეფნის ირიბი კონტროლი: - აშშ-ს მიზანია არ დაუშვას ირანის, ჩინეთისა და რუსეთის გავლენა ამ ახალ საერთაშორისო ეკონომიკურ მიმართულებაზე. პირიქით, ამ დერეფნის ვაშინგტონზე დამოკიდებულებაა პრიორიტეტი. მეთოდურად, ამერიკული გავლენისა და არაპირდაპირი კონტროლის უკან უამრავი მექანიზმი არსებობს: ამერიკული კერძო კომპანიების მეშვეობით, ინვესტიციებით, გზის უსაფრთხოების ვალდებულებით, საერთაშორისო მისიით, სამმხრივი პარტნიორობით, რეჟიმების მხარდაჭერით, რაიმე სახის ხელშეკრულებით და ასე შემდეგ. მეთოდი ბევრია, გავლენებისა და ირიბი კონტროლის ზრდა კი ამ ყველაფრიდან გამომდინარეობს.
 
2. შუა დერეფნის შიგნით ალტერნატივების გაჩენა: - ამერიკელებს უყვართ გამოთქმა, რომ არასდროს უნდა ჩადო ყველა კვერცხი ერთ კალათაში. საქართველოზე გამავალი შუა დერეფანი თითქმის უალტერნატივო იყო. რუსული ანუ ჩრდილოეთის დერეფანი დახურულია. წითელი ზღვის საზღვაო დერეფანი ორი წელია საბრძოლო ზონადაა ქცეული, ირან-ისრაელის ომებმა ახლო აღმოსავლეთის საჰაერო გზაგამტარიც არასტაბილურად აქცია და კავკასიაზე გადმორთო. ამ ყველაფრიდან და სომხეთ-აზერბაიჯანული დაპირისპირებიდან გამომდინარე საქართველო ერთ-ერთ ძირითად ეკონომიკურ დერეფნად რჩებოდა. ყოველ შემთხვევაში ბოლო 25 წელიწადი ასე იყო მოაზრებული და საქართველოც ასე პოზიციონირებდა.
 
ახლა კი საქართველოსთან დაკავშირებით განწყობები იცვლება და სხვადასხვა კალათის მნიშვნელობა იზრდება: ამერიკელი და ევროპელი ანალიტიკოსები ღიად საუბრობენ რომ ზანგეზურის ალტერნატივა უნდა ამუშავდეს და დაიტვირთოს, რომლის მნიშვნელობა ეკონომიკურიც იქნება და პოლიტიკურიც. ეკონომიკურში იმას გულისხმობენ, რომ გზა მოკლდება აზერბაიჯანსა და თურქეთს შორის: სომხეთზე გამავალი გზა უფრო მოკლე იქნება ვიდრე საქართველოზე გამავალი. ამასთან, ზანგეზურის გზით სომხეთის სამხრეთული სიუნიქის პროვინციაც გამოცოცხლება და აზერბაიჯანის ნახიჩევანიც. სწორედ ამ უკანასკნელიდანაა ალიევების ოჯახი. შესაბამისად, ბაქოს დამატებითი მოტივაციაც აქვს ნახიჩევანის გასავითარებლად და იქ გზის დასატვირთად.
 
ეკონომიკური გასაგებია, მაგრამ შეფასებებში პოლიტიკური განზომილება ყველაზე სამწუხარო და თვალშისაცემია: დასავლური ანალიტიკური ორგანიზაციები ღიად აცხადებენ, რომ საქართველო რუსულ და ჩინურ ორბიტაზეა გადასული, შესაბამისად, მისდამი ნდობა აღარ არსებობს. ამიტომ, მათი არგუმენტებით, აუცილებელია შეიქმნას ახალი პოლიტიკური საყრდენი კავკასიაში, რომელიც რუსეთის გავლენების მიღმა იქნება.
ვახსენოთ თურქეთიც: ანკარასათვის სომხეთის ეკონომიკური მიბმა გავლენის ზრდასთანაა დაკავშირებული. რაც უფრო სუსტად იქნება წარმოდგენელი რუსეთი სომხეთში, ნიშნავს რომ თურქეთი მით უფრო გაძლიერდება იქ. სომხეთთან შედარებით თურქეთი ეკონომიკური გიგანტია და მისი შესვლა ახალ ბაზარზე დიდი ეფექტის მქონე იქნება და პოლიტიკურად გადათარგმნის პერსპექტივაც ექნება. ეს ერთ და ორ დღეში არ მოხდება, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ ორ ქვეყანას შორის, ოფიციალურ დონეზე ხისტი რიტორიკა სრულიად შეცვლილია.
 
ცხადია, სომხეთის რუსეთისაგან სრულად ჩამოხსნაზე საუბარი ამ ეტაპზე გადაჭარბებულია, მაგრამ მოსკოვი რომ გავლენებს კარგავს ეს შესანიშნავია. კვლევითი ორგანიზაციები არაორაზროვნად საუბრობენ, რომ წაგებულებს შორის რუსეთი, საქართველო და ჩინეთია. თუმცა ეს უკანასკნელი თურქეთთანაც გამონახავს ენას. რუსეთს სომხეთში ბევრი სვლა არ აქვს საბოტაჟებისა და გადატრიალების გარდა (და ომებისაგან განსხვავებით ისინი მას ძალიან კარგად გამოსდის). ისიც მოსალოდნელია, რომ დასავლეთის ჩართულობის ხელის შესაშლელად მოსკოვი ყველა ღონეს იხმარს და მათ ნაწილს უკვე ხმარობს კიდეც - სომხეთში არეულობა და გადატრიალება სცადა მან - ამ თემაზე გამოძიება სომხეთში ახლაც მიმდინარეა. არც ჩინეთი იქნება გულხელდაკრეფილი.
 
რაც შეეხება საქართველოს: ახლა საქართველოში ჩატარებული ნატოს წვრთნები Agile Spirit სწორედ იმის მანიშნებელი იყო, რომ აშშ კვლავ ცდილობს კავშირების შენარჩუნებას აქ. საქართველოს რუსულ ბანაკში საბოლოო აღმოჩენა შავ ზღვაზე რუსეთის გაძლიერებას და კავკასიაში მოსკოვის გავლენების ზრდას მოასწავებს. ამასთან, ინფრასტრუქტურის თვალსაზრისით საქართველოში უკვე ბევრი რამაა მოწყობილი, თუმცა ისიც ვიხილეთ, რომ აზერბაიჯანში საგზაო ინფრასტრუქტურას ძალიან დიდი სისწრაფით აშენებენ ხოლმე. ჩვენ ისეთ რეგიონში ვართ, სადაც ცვლილებებისათვის საერთაშორისო პოლიტიკური ნება ყველაზე მნიშვნელოვანია ხოლმე. ეს პოლიტიკური ნება კი დასავლეთს როგორც ჩანს აქვს. პოლიტიკურ ნებას კი ინვესტიციები მიჰყვება ხოლმე, ინვესტიციებს კი დაცვა სჭირდება. შესაბამისად, ჩაანაცვლებს თუ არა საქართველოს ზანგეზურის დერეფანი საკითხავია, მაგრამ მნიშვნელობას კი ნამდვილად შეამცირებს.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.