USD 2.6964
EUR 3.1367
RUB 3.3786
თბილისი
19 მარტი - ეს დღე ისტორიაში
თარიღი:  299

19 მარტი — გრიგორიანული კალენდრის 78-ე დღე (ნაკიან წლებში – 79-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 287 დღე.

დღის მოვლენები

1812 : ესპანეთის პარლამენტმა კადისში მიიღო ქვეყნის პირველი კონსტიტუცია.

1859 : პარიზში გაიმართა შარლ გუნოს ოპერის „ფაუსტის“ პრემიერა.

1915 : პლუტონი პირველად გადაღებული იქნა.

1944 : ნაცისტურმა არმიამ დაიკავა უნგრეთი.

1972 : ბანგლადეში და ინდოეთი ამყარებენ მეგობრულ ურთიერთობას.

1982 : არგენტინასა და დიდ ბრიტანეთს შორის დაიწყო ფოლკლენდის ომი.

1999 : ვლადიკავკაზის ბაზარში მომხდარმა ძლიერმა აფეთქებამ 53 ადამიანი იმსხვერპლა.

2003 : აშშ-ისა და დიდი ბრიტანეთის ჯარები შეიჭრნენ ერაყში. დაიწყო ერაყის ომი.

2019 : კარენ ულენბეკი პირველი ქალი გახდა, რომელიც აბელის პრემიით დააჯილდოვეს.

2019 : ყაზახეთის პრეზიდენტი ნურსულთან ნაზარბაევი გადადგა. პრეზიდენტის მოვალეობას არჩევნებამდე ყაზახეთის სენატის თავმჯდომარე ყასიმ-ჟომართ თოყაევი ასრულებდა.

ამ დღეს დაბადებულნი

1206 : გუიუქი — მონღოლთა დიდი ყაენი (1246–1248)

1454 : ამერიგო ვესპუჩი — იტალიელი ვაჭარი, მკვლევარი და კარტოგრაფი.

1601 : ალონსო კანო — ესპანელი მოქანდაკე და ფერმწერი

1604 : ჟუან IV — პორტუგალიის მეფე (1640–1656)

1629 : ალექსი I — რუსეთის მეფე (1645–1676)

1792 : ხოსე მარია კარენიო — ვენესუელელი პოლიტიკური და სამხედრო მოღვაწე.

1813 : დეივიდ ლივინგსტონი — შოტლანდიელი მოგზაური

1816 : ეკატერინე ჭავჭავაძე — სამეგრელოს სამთავროს უკანასკნელი დედოფალი (1853–1856)

1849 : ალფრედ ფონ ტირპიცი — გერმანელი სამხედრო და პოლიტიკური მოღვაწე

1851 : როკე საენს პენია — არგენტინელი პოლიტიკოსი

1872 : სერგეი დიაგილევი — რუსი ხელოვნებათმცოდნე

1872 : ალექსანდრა კოლონტაი — საერთაშორისო და რუსეთის რევოლუციური მოძრაობის მოღვაწე

1885 : მარგარეტ ჰარვუდი — ამერიკელი ასტრონომი

1888 : იოზეფ ალბერსი — გერმანელი მხატვარი, მათემატიკოსი

1895 : ვასო პატარაია — ქართველი მწერალი

1901 : პავლე აბრამიძე — საბჭოთა გენერალ-მაიორი

1901 : შოთა მანაგაძე — ქართველი კინორეჟისორი

1902 : ფუად შეჰაბი — ლიბანის პრეზიდენტი (1958–1964)

1905 : ალბერტ შპეერი — გერმანელი არქიტექტორი და სახელმწიფო მოღვაწე

1906 : ადოლფ აიხმანი — გერმანელი სამხედრო მოღვაწე.

1909 : კოტე დაუშვილი — ქართველი თეატრისა და კინოს მსახიობი

1912 : ადოლფ გალანდი — გერმანელი სამხედრო მოღვაწე.

1919 : პიტერ აბრაჰამსი — სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის მწერალი.

1922 : ჰიროო ონოდა — იაპონიის შეიარაღებული ძალების სამხედრო დაზვერვის უმცროსი ლეიტენანტი.

1926 : ბორის ბრეგვაძე — ბალეტის ქართველი მსახიობი

1931 : ნოდარ ტაბიძე — ქართველი მწერალი

1933 : ფილიპ როთი — ამერიკელი მწერალი.

1936 : ურსულა ანდრესი — შვეიცარიელ-ამერიკელი მსახიობი

1943 : ნოდარ მანაგაძე — ქართველი კინორეჟისორი

1943 : მარიო მონტი — იტალიელი სახელმწიფო და პოლიტიკური მოღვაწე

1947 : გლენ კლოუზი — ამერიკელი მსახიობი.

1949 : ვალერი ლეონტიევი — რუსული ესტრადის მომღერალი

1952 : ჰარვი ვაინსტინი — ამერიკელი კინოპროდიუსერი

1955 : ბრიუს უილისი — ამერიკელი მსახიობი

1963 : ნინო ანანიაშვილი — ქართველი პრიმა-ბალერინა

1965 : ზაზა ტყეშელაშვილი — ქართველი მოჭიდავე

1967 : ბიორგოულფურ თორ ბიორგოულფსონი — ისლანდიელი ბიზნესმენი და მეწარმე.

1971 : მარიკა ვერულაშვილი — ქართველი პოლიტიკოსი

1974 : ვიდა გუერა — ამერიკელი მოდელი, მსახიობი და მომღერალი.

1976 : ალესანდრო ნესტა — იტალიელი ფეხბურთელი.

1979 : ემილ დიმიტრიევი — მაკედონელი პოლიტიკოსი

1981 : კოლო ტურე — კოტ-დ'ივუარელი ფეხბურთელი

1985 : მანუჩარ ცხადაია — ქართველი მოჭიდავე

1986 : კონსტანტინე სეფიაშვილი — ქართველი ფეხბურთელი

1995 : ექტორ ბელერინი — ესპანელი პროფესიონალი ფეხბურთელი

1919 : ნინიკო ჩხეიძე — ქართველი თეატრისა და კინოს მსახიობი

ამ დღეს გარდაცვლილნი

1721 : კლემენტ XI — რომის პაპი 1700—1721 წლებში

1930 : ბალფორი, ართურ ჯეიმზ — დიდი ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრი 1902—1905 წლებში

1955 : გოვოროვი, ლეონიდ — რუსი სამხედრო მოღვაწე

1993 : ჟორჟ გარვარენცი — სომეხი კომპოზიტორი

დღესასწაულები

მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:

დოსითეოს ქუთათელი

წმინდა ელენე დედოფლის მიერ ძელისა ჭეშმარიტისა და სამსჭვალთა პოვნა

წმინდა 42 ამორეველი მოწამე - კონსტანტინე, თეოფილე, აეტი, თეოდორე, მილისენი, კალისტე, ვასოჲ და სხვა

ღირსმოწამე კონონი და ძე მისი, წმინდა კონონი

არკადი კვიპრელი

აგრეთვე:

ბელგია, ესპანეთი, პორტუგალია: მამის დღე

ანალიტიკა
სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება - გიორგი კობერიძე
თავს თუ არ მოვიტყუებთ დასავლეთის ჩართილობით სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა და რეგიონის მიზიდულობასაც გაზრდის, მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება. ამერიკის მცდელობა იშუამდგომლოს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის, განპირობებულია ორი მარტივი და ერთმანეთზე დამოკიდებული მიზნით:
 
1. ზანგეზურის დერეფნის ირიბი კონტროლი: - აშშ-ს მიზანია არ დაუშვას ირანის, ჩინეთისა და რუსეთის გავლენა ამ ახალ საერთაშორისო ეკონომიკურ მიმართულებაზე. პირიქით, ამ დერეფნის ვაშინგტონზე დამოკიდებულებაა პრიორიტეტი. მეთოდურად, ამერიკული გავლენისა და არაპირდაპირი კონტროლის უკან უამრავი მექანიზმი არსებობს: ამერიკული კერძო კომპანიების მეშვეობით, ინვესტიციებით, გზის უსაფრთხოების ვალდებულებით, საერთაშორისო მისიით, სამმხრივი პარტნიორობით, რეჟიმების მხარდაჭერით, რაიმე სახის ხელშეკრულებით და ასე შემდეგ. მეთოდი ბევრია, გავლენებისა და ირიბი კონტროლის ზრდა კი ამ ყველაფრიდან გამომდინარეობს.
 
2. შუა დერეფნის შიგნით ალტერნატივების გაჩენა: - ამერიკელებს უყვართ გამოთქმა, რომ არასდროს უნდა ჩადო ყველა კვერცხი ერთ კალათაში. საქართველოზე გამავალი შუა დერეფანი თითქმის უალტერნატივო იყო. რუსული ანუ ჩრდილოეთის დერეფანი დახურულია. წითელი ზღვის საზღვაო დერეფანი ორი წელია საბრძოლო ზონადაა ქცეული, ირან-ისრაელის ომებმა ახლო აღმოსავლეთის საჰაერო გზაგამტარიც არასტაბილურად აქცია და კავკასიაზე გადმორთო. ამ ყველაფრიდან და სომხეთ-აზერბაიჯანული დაპირისპირებიდან გამომდინარე საქართველო ერთ-ერთ ძირითად ეკონომიკურ დერეფნად რჩებოდა. ყოველ შემთხვევაში ბოლო 25 წელიწადი ასე იყო მოაზრებული და საქართველოც ასე პოზიციონირებდა.
 
ახლა კი საქართველოსთან დაკავშირებით განწყობები იცვლება და სხვადასხვა კალათის მნიშვნელობა იზრდება: ამერიკელი და ევროპელი ანალიტიკოსები ღიად საუბრობენ რომ ზანგეზურის ალტერნატივა უნდა ამუშავდეს და დაიტვირთოს, რომლის მნიშვნელობა ეკონომიკურიც იქნება და პოლიტიკურიც. ეკონომიკურში იმას გულისხმობენ, რომ გზა მოკლდება აზერბაიჯანსა და თურქეთს შორის: სომხეთზე გამავალი გზა უფრო მოკლე იქნება ვიდრე საქართველოზე გამავალი. ამასთან, ზანგეზურის გზით სომხეთის სამხრეთული სიუნიქის პროვინციაც გამოცოცხლება და აზერბაიჯანის ნახიჩევანიც. სწორედ ამ უკანასკნელიდანაა ალიევების ოჯახი. შესაბამისად, ბაქოს დამატებითი მოტივაციაც აქვს ნახიჩევანის გასავითარებლად და იქ გზის დასატვირთად.
 
ეკონომიკური გასაგებია, მაგრამ შეფასებებში პოლიტიკური განზომილება ყველაზე სამწუხარო და თვალშისაცემია: დასავლური ანალიტიკური ორგანიზაციები ღიად აცხადებენ, რომ საქართველო რუსულ და ჩინურ ორბიტაზეა გადასული, შესაბამისად, მისდამი ნდობა აღარ არსებობს. ამიტომ, მათი არგუმენტებით, აუცილებელია შეიქმნას ახალი პოლიტიკური საყრდენი კავკასიაში, რომელიც რუსეთის გავლენების მიღმა იქნება.
ვახსენოთ თურქეთიც: ანკარასათვის სომხეთის ეკონომიკური მიბმა გავლენის ზრდასთანაა დაკავშირებული. რაც უფრო სუსტად იქნება წარმოდგენელი რუსეთი სომხეთში, ნიშნავს რომ თურქეთი მით უფრო გაძლიერდება იქ. სომხეთთან შედარებით თურქეთი ეკონომიკური გიგანტია და მისი შესვლა ახალ ბაზარზე დიდი ეფექტის მქონე იქნება და პოლიტიკურად გადათარგმნის პერსპექტივაც ექნება. ეს ერთ და ორ დღეში არ მოხდება, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ ორ ქვეყანას შორის, ოფიციალურ დონეზე ხისტი რიტორიკა სრულიად შეცვლილია.
 
ცხადია, სომხეთის რუსეთისაგან სრულად ჩამოხსნაზე საუბარი ამ ეტაპზე გადაჭარბებულია, მაგრამ მოსკოვი რომ გავლენებს კარგავს ეს შესანიშნავია. კვლევითი ორგანიზაციები არაორაზროვნად საუბრობენ, რომ წაგებულებს შორის რუსეთი, საქართველო და ჩინეთია. თუმცა ეს უკანასკნელი თურქეთთანაც გამონახავს ენას. რუსეთს სომხეთში ბევრი სვლა არ აქვს საბოტაჟებისა და გადატრიალების გარდა (და ომებისაგან განსხვავებით ისინი მას ძალიან კარგად გამოსდის). ისიც მოსალოდნელია, რომ დასავლეთის ჩართულობის ხელის შესაშლელად მოსკოვი ყველა ღონეს იხმარს და მათ ნაწილს უკვე ხმარობს კიდეც - სომხეთში არეულობა და გადატრიალება სცადა მან - ამ თემაზე გამოძიება სომხეთში ახლაც მიმდინარეა. არც ჩინეთი იქნება გულხელდაკრეფილი.
 
რაც შეეხება საქართველოს: ახლა საქართველოში ჩატარებული ნატოს წვრთნები Agile Spirit სწორედ იმის მანიშნებელი იყო, რომ აშშ კვლავ ცდილობს კავშირების შენარჩუნებას აქ. საქართველოს რუსულ ბანაკში საბოლოო აღმოჩენა შავ ზღვაზე რუსეთის გაძლიერებას და კავკასიაში მოსკოვის გავლენების ზრდას მოასწავებს. ამასთან, ინფრასტრუქტურის თვალსაზრისით საქართველოში უკვე ბევრი რამაა მოწყობილი, თუმცა ისიც ვიხილეთ, რომ აზერბაიჯანში საგზაო ინფრასტრუქტურას ძალიან დიდი სისწრაფით აშენებენ ხოლმე. ჩვენ ისეთ რეგიონში ვართ, სადაც ცვლილებებისათვის საერთაშორისო პოლიტიკური ნება ყველაზე მნიშვნელოვანია ხოლმე. ეს პოლიტიკური ნება კი დასავლეთს როგორც ჩანს აქვს. პოლიტიკურ ნებას კი ინვესტიციები მიჰყვება ხოლმე, ინვესტიციებს კი დაცვა სჭირდება. შესაბამისად, ჩაანაცვლებს თუ არა საქართველოს ზანგეზურის დერეფანი საკითხავია, მაგრამ მნიშვნელობას კი ნამდვილად შეამცირებს.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.