USD 2.6942
EUR 3.1282
RUB 3.3717
თბილისი
15 თებერვალი - ეს დღე ისტორიაში
თარიღი:  240

15 თებერვალი — გრიგორიანული კალენდრის 46-ე დღე. წლის ბოლომდე დარჩენილია 319 დღე (ნაკიან წელში - 320).

დღის მოვლენები

ძვ. წ. 399 : ფილოსოფოს სოკრატეს (სურათზე) ურწმუნოების გამო სიკვდილის განაჩენი გამოუტანეს.
  • 590 : ხოსრო II სპარსეთის მეფედ აკურთხეს.
  • 1637 : ფერდინანდ III ხდება საღვთო რომის იმპერატორი.
  • 1835 : სერბეთში პირველი კონსტიტუციური კანონი მიიღეს.
  • 1862 : ამერიკის სამოქალაქო ომი — გენერალი ულისე გრანტი ფორტ-დონელსონს უტევს ტენესიში.
  • 1906 : ბრიტანეთის ლეიბორისტული პარტია ჩამოყალიბდა.
  • 1942 : მეორე მსოფლიო ომი — სინგაპურის დაცემა: ბრიტანეთის გენერალი არტურ პერსივალი იაპონელებს ჩაბარდა. დაახლოებით 80.000 ინდოელი, ბრიტანელი და ავსტრალიელი ჯარისკაცი სამხედრო ტყვე გახდა. სუკ ჩინის ხოცვა იწყება.
  • 1946 : ENIAC - პირველი ზოგადი დანიშნულების ელექტრონული კომპიუტერი წარმოადგინა პენსილვანიის უნივერსიტეტმა.
  • 1950 : სსრკ და ჩინეთი ხელს აწერენ ურთიერთ თავდაცვის პაქტს.
  • 1965 : კანადამ მიიღო დროშა ნეკერჩხლის ფოთლის გამოსახულებით.
  • 1971 : ბრიტანული ფუნტი სტერლინგისა და ირლანდიური ფუნტის დეციმალიზაცია მოახდინეს.
  • 1976 : ეროვნული რეფერენდუმით კუბის კონსტიტუცია დამტკიცდა.
  • 1989 : სსრ კავშირმა გამოიყვანა ჯარები ავღანეთიდან.
  • 1994 : რუსეთმა თათრეთის ანექსია მოახდინა მის ე.წ. ფედერაციაში.
  • 2003 : ერაყის ომის საწინააღმდეგო აქცია ჩატარდა მსოფლიოს 600 ქალაქში. დაახლოებით 300 მილიონამდე ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა, რის გამოც ეს აქცია ისტორიაში უდიდესი სამშვიდობო დემონსტრაცია გახდა.
  • 2005 : ინტერნეტ საიტი YouTube იწყებს ფუნქციონირებას.
  • 2009 : კოლუმბიაში ვულკანი გალერასის ამოფრქვევამ 8 000 ადამიანის ევაკუაცია გამოიწვია.
  • 2021 : ნიგერიის ყოფილი ფინანსთა მინისტრი ნგოზი ოკონჯო-ივეალა მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის პირველი აფრიკელი და პირველი ქალი გენერალური დირექტორი გახდა.

ამ დღეს დაბადებულნი

  • 1368 : სიგიზმუნდ I — საღვთო რომის იმპერიის იმპერატორი (1410–1437)
  • 1564 : გალილეო გალილეი — იტალიელი ფიზიკოსი, ასტრონომი და ფილოსოფოსი
  • 1710 : ლუი XV (საფრანგეთი) — საფრანგეთის და ნავარის მეფე (1715–1774)
  • 1748 : იერემია ბენტამი — ინგლისელი სამართლისმცოდნე
  • 1811 : დომინგო ფაუსტინო სარმიენტო — არგენტინელი სახელმწიფო მოღვაწე
  • 1820 : სიუზენ ენტონი — ამერიკელი ქალთა უფლებებისათვის მებრძოლი აქტივისტი.
  • 1828 : ნოდარ ჩხეიძე — ქართველი ლიტერატურათმცოდნე, კრიტიკოსი.
  • 1841 : მანუელ კამპუს სალისი — ბრაზილიის მეოთხე პრეზიდენტი
  • 1861 : ლეონიდე — ქართველი სასულიერო და საზოგადო მოღვაწე
  • 1861 : ჰელფორდ ჯონ მაკინდერი — ინგლისელი გეოგრაფი და გეოპოლიტიკოსი
  • 1868 : ანასტასია ერისთავი-ხოშტარია — ქართველი პროზაიკოსი.
  • 1870 : ბესარიონ ქებურია — საქართველოს სამოქალაქო ავიაციის ფუძემდებელი.
  • 1874 : ერნესტ შეკლტონი — ირლანდიელი პოლარეთის მკვლევარი.
  • 1883 : ვუკოლ ბერიძე — ქართველი ენათმეცნიერი
  • 1887 : აკაკი ფაღავა — ქართველი რეჟისორი.
  • 1890 : რობერტ ლაი — გერმანელი სახელმწიფო მოღვაწე,
  • 1893 : გიორგი დავითაშვილი — ქართველი მსახიობი
  • 1894 : სუხბაატარინ იანჟმაა — მონღოლეთის სახალხო რესპუბლიკის სახელმწიფო და პარტიული მოღვაწე
  • 1900 : იან ლარი — საბავშვო მწერალი
  • 1902 : ავლიპი ზურაბაშვილი — ქართველი ფსიქიატრი
  • 1902 : ნიკოლოზ მარშაკი — რუსი რეჟისორი
  • 1906 : მუსა ჯალილი — თათარი პოეტი.
  • 1908 : იოსებ გაბაშვილი — ქართველი გრაფიკოსი, ფერმწერი
  • 1910 : ირენა სენდლერი — წინააღმდეგობის მოძრაობის პოლონელი აქტივისტი.
  • 1915 : დავით გვრიტიშვილი — ქართველი ისტორიკოსი
  • 1923 : ელენა ბონერი — ადამიანის უფლებათა აქტივისტი ყოფილ საბჭოთა კავშირში.
  • 1927 : არჩილ სულაკაური — ქართველი პოეტი და პროზაიკოსი.
  • 1934 : პოლ ეკმანი — ამერიკელი ფსიქოლოგი.
  • 1938 : დემურ დვალიშვილი — ქართველი პოლიტიკოსი.
  • 1944 : ჯოხარ დუდაევი — ჩეჩნეთის პირველი პრეზიდენტი
  • 1951 : შაბთაი ცური — ქართველი ებრაელი პოლიტიკოსი, დიპლომატი
  • 1951 : ჯეიმ სეიმური — ბრიტანელ-ამერიკელი მსახიობი
  • 1955 : ჯენის დიკინსონი — ამერიკელი მოდელი, მსახიობი და ფოტოგრაფი.
  • 1962 : მილო ჯუკანოვიჩი — მონტენეგროს სახელმწიფო და პოლიტიკური მოღვაწე.
  • 1967 : ჯეინ ჩაილდი — კანადელი პოპ-მომღერალი
  • 1971 : ალექს ბორშტეინი — ამერიკელი მსახიობი
  • 1973 : ანა დოღონაძე — გერმანელი ათლეტი
  • 1978 : დავით სალდაძე — უზბეკეთში მოღვაწე ქართველი მოჭიდავე
  • 1986 : გაბრიელ პალეტა — იტალიელი ფეხბურთელი.
  • 1991 : სტეფან ბუკორაცი — სერბი ფეხბურთელი
  • 1993 : ჟოფრე კონდოგბია — ფრანგი ფეხბურთელი

ამ დღეს გარდაცვლილნი

  • 1781 : გოტჰოლდ ეფრაიმ ლესინგი — გერმანელი მწერალი და განმანათლებელი.
  • 1830 : იოანე ბატონიშვილი — ქართველი სახელმწიფო მოღვაწე
  • 1857 : მიხეილ გლინკა — რუსი კომპოზიტორი
  • 1939 : კუზმა პეტროვ-ვოდკინი — რუსი მხატვარი
  • 1942 : არდევან ახვლედიანი — ქართველი მეან-გინეკოლოგი
  • 1958 : ტოკუნაგა სუნაო — იაპონელი მწერალი.
  • 1988 : რიჩარდ ფეინმანი — ამერიკელი ფიზიკოსი
  • 1992 : ვლადიმერ ანთაძე — ქართველი მიკრობიოლოგი

დღესასწაულები

  • მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს:
    • მირქმა (მიგებება) უფლისა ღვთისა და მაცხოვრისა ჩვენისა იესო ქრისტესი
  • აგრეთვე:
    • დროშის დღე — კანადა
    • ეროვნული დღე — სერბეთი
ანალიტიკა
სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება - გიორგი კობერიძე
თავს თუ არ მოვიტყუებთ დასავლეთის ჩართილობით სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა და რეგიონის მიზიდულობასაც გაზრდის, მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება. ამერიკის მცდელობა იშუამდგომლოს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის, განპირობებულია ორი მარტივი და ერთმანეთზე დამოკიდებული მიზნით:
 
1. ზანგეზურის დერეფნის ირიბი კონტროლი: - აშშ-ს მიზანია არ დაუშვას ირანის, ჩინეთისა და რუსეთის გავლენა ამ ახალ საერთაშორისო ეკონომიკურ მიმართულებაზე. პირიქით, ამ დერეფნის ვაშინგტონზე დამოკიდებულებაა პრიორიტეტი. მეთოდურად, ამერიკული გავლენისა და არაპირდაპირი კონტროლის უკან უამრავი მექანიზმი არსებობს: ამერიკული კერძო კომპანიების მეშვეობით, ინვესტიციებით, გზის უსაფრთხოების ვალდებულებით, საერთაშორისო მისიით, სამმხრივი პარტნიორობით, რეჟიმების მხარდაჭერით, რაიმე სახის ხელშეკრულებით და ასე შემდეგ. მეთოდი ბევრია, გავლენებისა და ირიბი კონტროლის ზრდა კი ამ ყველაფრიდან გამომდინარეობს.
 
2. შუა დერეფნის შიგნით ალტერნატივების გაჩენა: - ამერიკელებს უყვართ გამოთქმა, რომ არასდროს უნდა ჩადო ყველა კვერცხი ერთ კალათაში. საქართველოზე გამავალი შუა დერეფანი თითქმის უალტერნატივო იყო. რუსული ანუ ჩრდილოეთის დერეფანი დახურულია. წითელი ზღვის საზღვაო დერეფანი ორი წელია საბრძოლო ზონადაა ქცეული, ირან-ისრაელის ომებმა ახლო აღმოსავლეთის საჰაერო გზაგამტარიც არასტაბილურად აქცია და კავკასიაზე გადმორთო. ამ ყველაფრიდან და სომხეთ-აზერბაიჯანული დაპირისპირებიდან გამომდინარე საქართველო ერთ-ერთ ძირითად ეკონომიკურ დერეფნად რჩებოდა. ყოველ შემთხვევაში ბოლო 25 წელიწადი ასე იყო მოაზრებული და საქართველოც ასე პოზიციონირებდა.
 
ახლა კი საქართველოსთან დაკავშირებით განწყობები იცვლება და სხვადასხვა კალათის მნიშვნელობა იზრდება: ამერიკელი და ევროპელი ანალიტიკოსები ღიად საუბრობენ რომ ზანგეზურის ალტერნატივა უნდა ამუშავდეს და დაიტვირთოს, რომლის მნიშვნელობა ეკონომიკურიც იქნება და პოლიტიკურიც. ეკონომიკურში იმას გულისხმობენ, რომ გზა მოკლდება აზერბაიჯანსა და თურქეთს შორის: სომხეთზე გამავალი გზა უფრო მოკლე იქნება ვიდრე საქართველოზე გამავალი. ამასთან, ზანგეზურის გზით სომხეთის სამხრეთული სიუნიქის პროვინციაც გამოცოცხლება და აზერბაიჯანის ნახიჩევანიც. სწორედ ამ უკანასკნელიდანაა ალიევების ოჯახი. შესაბამისად, ბაქოს დამატებითი მოტივაციაც აქვს ნახიჩევანის გასავითარებლად და იქ გზის დასატვირთად.
 
ეკონომიკური გასაგებია, მაგრამ შეფასებებში პოლიტიკური განზომილება ყველაზე სამწუხარო და თვალშისაცემია: დასავლური ანალიტიკური ორგანიზაციები ღიად აცხადებენ, რომ საქართველო რუსულ და ჩინურ ორბიტაზეა გადასული, შესაბამისად, მისდამი ნდობა აღარ არსებობს. ამიტომ, მათი არგუმენტებით, აუცილებელია შეიქმნას ახალი პოლიტიკური საყრდენი კავკასიაში, რომელიც რუსეთის გავლენების მიღმა იქნება.
ვახსენოთ თურქეთიც: ანკარასათვის სომხეთის ეკონომიკური მიბმა გავლენის ზრდასთანაა დაკავშირებული. რაც უფრო სუსტად იქნება წარმოდგენელი რუსეთი სომხეთში, ნიშნავს რომ თურქეთი მით უფრო გაძლიერდება იქ. სომხეთთან შედარებით თურქეთი ეკონომიკური გიგანტია და მისი შესვლა ახალ ბაზარზე დიდი ეფექტის მქონე იქნება და პოლიტიკურად გადათარგმნის პერსპექტივაც ექნება. ეს ერთ და ორ დღეში არ მოხდება, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ ორ ქვეყანას შორის, ოფიციალურ დონეზე ხისტი რიტორიკა სრულიად შეცვლილია.
 
ცხადია, სომხეთის რუსეთისაგან სრულად ჩამოხსნაზე საუბარი ამ ეტაპზე გადაჭარბებულია, მაგრამ მოსკოვი რომ გავლენებს კარგავს ეს შესანიშნავია. კვლევითი ორგანიზაციები არაორაზროვნად საუბრობენ, რომ წაგებულებს შორის რუსეთი, საქართველო და ჩინეთია. თუმცა ეს უკანასკნელი თურქეთთანაც გამონახავს ენას. რუსეთს სომხეთში ბევრი სვლა არ აქვს საბოტაჟებისა და გადატრიალების გარდა (და ომებისაგან განსხვავებით ისინი მას ძალიან კარგად გამოსდის). ისიც მოსალოდნელია, რომ დასავლეთის ჩართულობის ხელის შესაშლელად მოსკოვი ყველა ღონეს იხმარს და მათ ნაწილს უკვე ხმარობს კიდეც - სომხეთში არეულობა და გადატრიალება სცადა მან - ამ თემაზე გამოძიება სომხეთში ახლაც მიმდინარეა. არც ჩინეთი იქნება გულხელდაკრეფილი.
 
რაც შეეხება საქართველოს: ახლა საქართველოში ჩატარებული ნატოს წვრთნები Agile Spirit სწორედ იმის მანიშნებელი იყო, რომ აშშ კვლავ ცდილობს კავშირების შენარჩუნებას აქ. საქართველოს რუსულ ბანაკში საბოლოო აღმოჩენა შავ ზღვაზე რუსეთის გაძლიერებას და კავკასიაში მოსკოვის გავლენების ზრდას მოასწავებს. ამასთან, ინფრასტრუქტურის თვალსაზრისით საქართველოში უკვე ბევრი რამაა მოწყობილი, თუმცა ისიც ვიხილეთ, რომ აზერბაიჯანში საგზაო ინფრასტრუქტურას ძალიან დიდი სისწრაფით აშენებენ ხოლმე. ჩვენ ისეთ რეგიონში ვართ, სადაც ცვლილებებისათვის საერთაშორისო პოლიტიკური ნება ყველაზე მნიშვნელოვანია ხოლმე. ეს პოლიტიკური ნება კი დასავლეთს როგორც ჩანს აქვს. პოლიტიკურ ნებას კი ინვესტიციები მიჰყვება ხოლმე, ინვესტიციებს კი დაცვა სჭირდება. შესაბამისად, ჩაანაცვლებს თუ არა საქართველოს ზანგეზურის დერეფანი საკითხავია, მაგრამ მნიშვნელობას კი ნამდვილად შეამცირებს.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.