USD 2.6942
EUR 3.1282
RUB 3.3717
თბილისი
14 თებერვალი - ეს დღე ისტორიაში
თარიღი:  

14 თებერვალი — გრიგორიანული კალენდრის 45-ე დღე. წლის ბოლომდე დარჩენილია 320 დღე (ნაკიან წელში - 321).

დღის მოვლენები

1779 : მოგზაური და მკვლევარი ჯეიმზ კუკი მოკლულ იქნა სენდვიჩის კუნძულების ადგილობრივი აბორიგენების მიერ.

1797 : ადმირალმა ჯეონ ჯერვისმა და ჰორაციო ნელსონმა გაერთიანებული სამეფოს ფლოტს გამარჯვება მოაპოვებინეს ესპანელების წინააღმდეგ წმინდა ვინსენტის კონცხთან ბრძოლაში, გიბრალტართან ახლოს.

1804 : სერბების პირველი აჯანყება ოსმალეთის წინააღმდეგ.

1859 : ორეგონი გახდა აშშ-ის 33-ე შტატი.

1879 : წყნარი ოკეანის ომი დაიწყო მას შემდეგ, რაც ჩილეს შეიარაღებულმა ძალებმა ბოლივიური საპორტო ქალაქის, ანტოფაგასტას ოკუპაცია მოახდინეს.

1912 : არიზონა გახდა აშშ-ის 48-ე შტატი.

1918 : სსრ კავშირში მიღებულ იქნა გრიგორიანული კალენდარი.

1924 : კორპორაცია აი-ბი-ემი დაფუძნდა.

1943 : მეორე მსოფლიო ომი : დონის როსტოვი გათავისუფლდა.

1944 : მეორე მსოფლიო ომი : იავაში მოხდა ანტი-იაპონური აჯანყება.

1945 : მეორე მსოფლიო ომი : ბრიტანეთისა და ამერიკის საჰაერო ძალები ბომბავენ დრეზდენს.

1945 : ჩილე, ეკვადორი, პარაგვაი და პერუ უერთდებიან გაეროს.

1949 : ისრაელის პარლამენტის კნესეტის პირველი სხდომა.

1961 : აღმოჩენილ იქნა ქიმიური ელემენტი ლორენციუმი (ელემენტი 103) კალიფორნიის უნივერსიტეტში.

1989 : დედამიწის საშუალო ორბიტაზე გლობალური ნავიგაციის სისტემის (GPS) პირველი თანამგზავრი გაუშვეს.

2005 : მოკლულ იქნა ლიბანის ყოფილი პრემიერ-მინისტრი რაფიკ ჰარირი, რაც დასაბამი გახდა „კედრების რევოლუციის“ (დამოუკიდებლობის ინტიფადა).

2009 : იაპონიის ეროვნულმა ასტრონომიულმა ობსერვატორიამ მთვარის პიველი ტოპოგრაფიული რუკა დაასრულა.

2016 : ფოსტენ არშანჟ ტუადერა ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტად აირჩიეს.

2018 : ფლორიდის ქალაქ პარკლენდის სკოლაში მომხდარი შეიარაღებული თავდასხმის შედეგად, 17 ადამიანი დაიღუპა და 15 დაშავდა.

კორუფციაში დადანაშაულების შემდეგ სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტი ჯეიკობ ზუმა თანამდებობიდან გადადგა.

ამ დღეს დაბადებულნი

1483 : ბაბური — თემურიდი, ინდოეთის მმართველი, მხედართმთავარი

1545 : ლუკრეცია დე’ მედიჩი — მედიჩთა დინასტიის წარმომადგენელი

1602 : ფრანჩესკო კავალი — იტალიელი კომპოზიტორი

1817 : ანა პეტროვა — რუსი მომღერალი (კონტრალტო).

1855 : ვსევოლოდ გარშინი — რუსი მწერალი

1867 : სოურარინ სორლაუქსონი — ისლანდიელი მხატვარი.

1868 : ედუარდ აბოლი — ქართველი ფარმაკობოტანიკოსი.

1872 : ლუარსაბ ანდრონიკაშვილი — ქართველი მეცნიერი

1894 : ვაღარშ ვაღარშიანი — სომეხი მსახიობი

1902 : ალექსანდე აბუში — გერმანელი პუბლიცისტი

1904 : ჰერტა კუუსინენი — ფინეთის საზოგადო და პოლიტიკური მოღვაწე

1906 : ალექსანდრე პენი — ებრაელი პოეტი

1908 : ბორის პიოტროვსკი — საბჭოთა მეცნიერი, არქეოლოგი, აღმოსავლეთმცოდნე.

1909 : მაყვალა მრევლიშვილი — ქართველი პოეტი

1928 : სერგეი კაპიცა — რუსი და საბჭოთა მეცნიერი

1928 : გურამ პატარაია — ქართველი კინორეჟისორი

1930 : დურსუნ ბალაძე — ქართველი მათემატიკოსი.

1930 : დავით ტვილდიანი — ქართველი ექიმი.

1935 : გრიგორე ვიერუ — მოლდოველი მწერალი და პოეტი.

1936 : ანა გერმანი — პოლონელი მომღერალი

1939 : იუჯინ ფამა — ამერიკელი ეკონომისტი.

1940 : ვახტანგ გოგუაძე — ქართველი პოლიტიკოსი

1941 : თენგიზ კუბლაშვილი — ქართველი ფსიქოლოგი

1942 : მაიკლ ბლუმბერგი — ქალაქ ნიუ-იორკის მერი 2002–2013 წლებში

1944 : ალან პარკერი — ინგლისელი რეჟისორი, პროდიუსერი, სცენარისტი და მსახიობი

1953 : სერგეი მირონოვი — რუსი პოლიტიკოსი და სახელმწიფო მოღვაწე

1955 : ბილი მილიგანი — ამერიკელი მოქალაქე, როგორც უიშვიათესი ფსიქოლოგიის მქონე.

1967 : მარკ რიუტე — ნიდერლანდელი პოლიტიკოსი.

1969 : მეთ ოლმსტიდი — ამერიკელი მწერალი და პროდიუსერი.

1975 : ნიკოლოზ გილაური — საქართველოს პრემიერ-მინისტრი 2009–2012 წლებში

1983 : ბაკარი სანია — ფრანგი ფეხბურთელი

1987 : ედინსონ კავანი — ურუგვაელი ფეხბურთელი

1987 : მაკა საგაიპოვა — ჩეჩენი მომღერალი და მოცეკვავე.

1992 : კრისტიან ერიქსენი — დანიელი ფეხბურთელი.

1992 : ფრედი ჰაიმორი — ინგლისელი მსახიობი

1993 : საბა თავაძე — ქართველი ფეხბურთელი

1993 : ლაშა პარუნაშვილი — ქართველი ფეხბურთელი

ამ დღეს გარდაცვლილნი

1779 : კაპიტანი კუკი — ინგლისელი მოგზაური და მკვლევარი.

1943 : ჰილბერტი, დავიდ — გერმანელი მათემატიკოსი

1961 : ბელიაშვილი, აკაკი — ქართველი მწერალი

1970 : ალექსიძე, ნიკოლოზ — ქართველი ენტომოლოგი

1975 : ჰაქსლი, ჯულიან სორელ — ინგლისელი ბიოლოგი, ფილოსოფოსი

2021 : კარლოს მენემი — არგენტინის ყოფილი პრეზიდენტი

დღესასწაულები

მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგ წმინდანთა ხსენების დღეს:

წმინდა მოწამე ტრიფონი

წმიდა მოწამეების პერპეტუას, სატირის, რევოკატის, სატორნილეს, სეკუნდისა და ფილაციტატა

პეტრე გალატელი

ღირსი ვენდიმიანი

კათოლიკური ეკლესია:

წმინდა კირილესა და მეთოდეს ხსენების დღეს.

ანგლიკანური და ლუთერანული ეკლესიები:

წმინდა ვალენტინის დღე

ანალიტიკა
სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება - გიორგი კობერიძე
თავს თუ არ მოვიტყუებთ დასავლეთის ჩართილობით სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა და რეგიონის მიზიდულობასაც გაზრდის, მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება. ამერიკის მცდელობა იშუამდგომლოს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის, განპირობებულია ორი მარტივი და ერთმანეთზე დამოკიდებული მიზნით:
 
1. ზანგეზურის დერეფნის ირიბი კონტროლი: - აშშ-ს მიზანია არ დაუშვას ირანის, ჩინეთისა და რუსეთის გავლენა ამ ახალ საერთაშორისო ეკონომიკურ მიმართულებაზე. პირიქით, ამ დერეფნის ვაშინგტონზე დამოკიდებულებაა პრიორიტეტი. მეთოდურად, ამერიკული გავლენისა და არაპირდაპირი კონტროლის უკან უამრავი მექანიზმი არსებობს: ამერიკული კერძო კომპანიების მეშვეობით, ინვესტიციებით, გზის უსაფრთხოების ვალდებულებით, საერთაშორისო მისიით, სამმხრივი პარტნიორობით, რეჟიმების მხარდაჭერით, რაიმე სახის ხელშეკრულებით და ასე შემდეგ. მეთოდი ბევრია, გავლენებისა და ირიბი კონტროლის ზრდა კი ამ ყველაფრიდან გამომდინარეობს.
 
2. შუა დერეფნის შიგნით ალტერნატივების გაჩენა: - ამერიკელებს უყვართ გამოთქმა, რომ არასდროს უნდა ჩადო ყველა კვერცხი ერთ კალათაში. საქართველოზე გამავალი შუა დერეფანი თითქმის უალტერნატივო იყო. რუსული ანუ ჩრდილოეთის დერეფანი დახურულია. წითელი ზღვის საზღვაო დერეფანი ორი წელია საბრძოლო ზონადაა ქცეული, ირან-ისრაელის ომებმა ახლო აღმოსავლეთის საჰაერო გზაგამტარიც არასტაბილურად აქცია და კავკასიაზე გადმორთო. ამ ყველაფრიდან და სომხეთ-აზერბაიჯანული დაპირისპირებიდან გამომდინარე საქართველო ერთ-ერთ ძირითად ეკონომიკურ დერეფნად რჩებოდა. ყოველ შემთხვევაში ბოლო 25 წელიწადი ასე იყო მოაზრებული და საქართველოც ასე პოზიციონირებდა.
 
ახლა კი საქართველოსთან დაკავშირებით განწყობები იცვლება და სხვადასხვა კალათის მნიშვნელობა იზრდება: ამერიკელი და ევროპელი ანალიტიკოსები ღიად საუბრობენ რომ ზანგეზურის ალტერნატივა უნდა ამუშავდეს და დაიტვირთოს, რომლის მნიშვნელობა ეკონომიკურიც იქნება და პოლიტიკურიც. ეკონომიკურში იმას გულისხმობენ, რომ გზა მოკლდება აზერბაიჯანსა და თურქეთს შორის: სომხეთზე გამავალი გზა უფრო მოკლე იქნება ვიდრე საქართველოზე გამავალი. ამასთან, ზანგეზურის გზით სომხეთის სამხრეთული სიუნიქის პროვინციაც გამოცოცხლება და აზერბაიჯანის ნახიჩევანიც. სწორედ ამ უკანასკნელიდანაა ალიევების ოჯახი. შესაბამისად, ბაქოს დამატებითი მოტივაციაც აქვს ნახიჩევანის გასავითარებლად და იქ გზის დასატვირთად.
 
ეკონომიკური გასაგებია, მაგრამ შეფასებებში პოლიტიკური განზომილება ყველაზე სამწუხარო და თვალშისაცემია: დასავლური ანალიტიკური ორგანიზაციები ღიად აცხადებენ, რომ საქართველო რუსულ და ჩინურ ორბიტაზეა გადასული, შესაბამისად, მისდამი ნდობა აღარ არსებობს. ამიტომ, მათი არგუმენტებით, აუცილებელია შეიქმნას ახალი პოლიტიკური საყრდენი კავკასიაში, რომელიც რუსეთის გავლენების მიღმა იქნება.
ვახსენოთ თურქეთიც: ანკარასათვის სომხეთის ეკონომიკური მიბმა გავლენის ზრდასთანაა დაკავშირებული. რაც უფრო სუსტად იქნება წარმოდგენელი რუსეთი სომხეთში, ნიშნავს რომ თურქეთი მით უფრო გაძლიერდება იქ. სომხეთთან შედარებით თურქეთი ეკონომიკური გიგანტია და მისი შესვლა ახალ ბაზარზე დიდი ეფექტის მქონე იქნება და პოლიტიკურად გადათარგმნის პერსპექტივაც ექნება. ეს ერთ და ორ დღეში არ მოხდება, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ ორ ქვეყანას შორის, ოფიციალურ დონეზე ხისტი რიტორიკა სრულიად შეცვლილია.
 
ცხადია, სომხეთის რუსეთისაგან სრულად ჩამოხსნაზე საუბარი ამ ეტაპზე გადაჭარბებულია, მაგრამ მოსკოვი რომ გავლენებს კარგავს ეს შესანიშნავია. კვლევითი ორგანიზაციები არაორაზროვნად საუბრობენ, რომ წაგებულებს შორის რუსეთი, საქართველო და ჩინეთია. თუმცა ეს უკანასკნელი თურქეთთანაც გამონახავს ენას. რუსეთს სომხეთში ბევრი სვლა არ აქვს საბოტაჟებისა და გადატრიალების გარდა (და ომებისაგან განსხვავებით ისინი მას ძალიან კარგად გამოსდის). ისიც მოსალოდნელია, რომ დასავლეთის ჩართულობის ხელის შესაშლელად მოსკოვი ყველა ღონეს იხმარს და მათ ნაწილს უკვე ხმარობს კიდეც - სომხეთში არეულობა და გადატრიალება სცადა მან - ამ თემაზე გამოძიება სომხეთში ახლაც მიმდინარეა. არც ჩინეთი იქნება გულხელდაკრეფილი.
 
რაც შეეხება საქართველოს: ახლა საქართველოში ჩატარებული ნატოს წვრთნები Agile Spirit სწორედ იმის მანიშნებელი იყო, რომ აშშ კვლავ ცდილობს კავშირების შენარჩუნებას აქ. საქართველოს რუსულ ბანაკში საბოლოო აღმოჩენა შავ ზღვაზე რუსეთის გაძლიერებას და კავკასიაში მოსკოვის გავლენების ზრდას მოასწავებს. ამასთან, ინფრასტრუქტურის თვალსაზრისით საქართველოში უკვე ბევრი რამაა მოწყობილი, თუმცა ისიც ვიხილეთ, რომ აზერბაიჯანში საგზაო ინფრასტრუქტურას ძალიან დიდი სისწრაფით აშენებენ ხოლმე. ჩვენ ისეთ რეგიონში ვართ, სადაც ცვლილებებისათვის საერთაშორისო პოლიტიკური ნება ყველაზე მნიშვნელოვანია ხოლმე. ეს პოლიტიკური ნება კი დასავლეთს როგორც ჩანს აქვს. პოლიტიკურ ნებას კი ინვესტიციები მიჰყვება ხოლმე, ინვესტიციებს კი დაცვა სჭირდება. შესაბამისად, ჩაანაცვლებს თუ არა საქართველოს ზანგეზურის დერეფანი საკითხავია, მაგრამ მნიშვნელობას კი ნამდვილად შეამცირებს.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.