13:13,
04/06
14 ნოემბერი — გრიგორიანული კალენდრის 318-ე დღე (ნაკიან წლებში – 319-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 47 დღე.
დღის მოვლენები
1851 : ჰერმან მელვილის რომანი მობი-დიკი გამოქვეყნდა ნიუ-იორკში 18 ოქტომბერს ლონდონში გამოქვეყნების შემდეგ.
1889 : პირველი ქალი ჟურნალისტი ნელი ბლაი (ელისაბედ კოხრეინი) იწყებს მოგზაურობას მსოფლიოს გარშემო, რომელსაც 80 დღეში ასრულებს.
1896 : ნიაგარას ჩანჩქერზე ჰიდროელექტროსადგური ამუშავდა.
1908 : ალბერტ აინშტაინმა სინათლის კვანტური თეორია წარმოადგინა.
1918 : ჩეხოსლოვაკია რესპუბლიკა გახდა.
1921 : ესპანეთის კომუნისტური პარტია ჩამოყალიბდა.
1922 : ბრიტანეთის სამაუწყებლო კომპანია რადიოტრანსლირებას იწყებს ბრიტანეთში.
1925 : პარიზში გაიხსნა სიურეალისტების ნამუშევრების გამოფენა, რომელშიც შევიდა მაქს ერნსტის, მან რეის, ჟოან მიროსა და პაბლო პიკასოს ტილოები.
1936 : სსრკ-ში ჰიდრომეტეოროლოგიური სამსახური შეიქმნა.
1940 : მეორე მსოფლიო ომი - ინგლისის ქალაქი კოვენტრი დაბომბეს გერმანიის ლუფტვაფეს ბომბდამშენებმა.
1969 : აპოლოს პროგრამა - ნასამ აპოლო 12-ის გაშვება განახორციელა - მეორე მისია მთვარეზე, რომელზეც კოსმონავტები იმყოფებოდნენ.
1971 : მარინერის პროგრამა - მარინერ 9-მ მარსს მიაღწია და პირველი კოსმოსური ხომალდი გახდა, რომელმაც სხვა პლანეტის ორბიტას შემოუფრინა.
1972 : დოუ ჯონსის ინდუსტრიული საშუალო იხურება 1000 ნიშნულზე პირველად ისტორიაში.
1991 : კამბოჯის უფლისწული ნოროდომ სიანუკი პნომ-პენში ბრუნდება ცამეტწლიანი დევნის შემდეგ.
1994 : ლამანშის გვირაბი გაიხსნა, რომელმაც პარიზი და ლონდონი დააკავშირა ერთმანეთს.
2000 : ნეტსკეიპ ნავიტაგორის ვერსია 6.0 გამოვიდა ორწლიანი დამუშავების შემდეგ.
2002 : არგენტინა მსოფლიო ბანკის $805 მილიონიან გადასახადზე დეფოლტს აცხადებს.
2003 : პლანეტოიდი 90377 სედნა აღმოაჩინეს.
2008 : ინდურმა ხომალდმა ჩანდრაიაან-1 წარმატებით დაუშვა მთვარის საკვლევი ზონდი თანამგზავრის სამხრეთ პოლუსზე.
2009 : ფილიპინელი მოკრივე მანი პაქიაო ამარცხებს პუერტორიკოელ მიგელ კოტოს და პირველი მოკრივე ხდება, რომელმაც მსოფლიო ჩემპიონის ტიტული მოიპოვა შვიდ სხვადასხვა წონით კატეგორიაში.
2012 : ჰამასის სამხედრო ხელმძღვანელი აჰმად ჯაბარი ისრაელის მიერ ღაზის სექტორში განხორციელებული სამხედრო ოპერაციის დროს მოკლეს.
2019 : მოლდოვის პრემიერ-მინისტრი მაია სანდუ გადადგა და მის შემცვლელად იონ კიკუ დაინიშნა.
2020 : ტალანტ მამიტოვი ყირგიზეთის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელი გახდა.
ამ დღეს დაბადებულნი
1650 : უილიამ III ორანელი — ნიდერლანდების მმართველი და ინგლისის მეფე.
1719 : მოცარტი, ლეოპოლდ — ავსტრიელი მუსიკოსი, ვოლფგანგ ამადეუსის მამა
1765 : რობერტ ფულტონი — ამერიკელი ინჟინერი და გამომგონებელი
1840 : მონე, კლოდ — ფრანგი მხატვარი
1889 : ჯავაჰარლალ ნერუ — ინდოეთის პირველი პრემიერ-მინისტრი
1891 : ბანტინგი, ფრედერიკ გრანტ — კანადელი ფიზიოლოგი
1900 : ნინო ალექსი-მესხიშვილი — ქართველი მსახიობი
1907 : ლინდგრენი, ასტრიდ — შვედი მწერალი
1917 : პანგ ჩონ ხი — კორეის პრეზიდენტი
1922 : ლებანიძე, მურმან — ქართველი პოეტი
1922 : ბუტროს ბუტროს-გალი — გაეროს ყოფილი გენერალური მდივანი
1935 : ხუსეინ I — იორდანიის მეფე
1948 : მაუნტბატენ-უინძორი, ჩარლზ — უელსის პრინცი
1954 : რაისი, კონდოლიზა — აშშს პრეზიდენტის თანაშემწე
1963 : ოვაშვილი, გიორგი — ქართველი კინორეჟისორი.
ამ დღეს გარდაცვლილნი
565 : იუსტინიანე I — ბიზანტიის იმპერატორი
976 : ჩაო კუანინი — ჩინეთის იმპერატორი
1263 : ალექსანდრე ნეველი — რუსეთის გმირი
1282 : ნიტირენი — იაპონელი ბუდისტი წინაწარმეტყველი
1321 : ალიგიერი, დანტე — იტალიელი პოეტი
1825 : ჟან პაული — გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი და პედაგოგი.
1831 : ჰეგელი, გეორგ ვილჰელმ ფრიდრიხ — გერმანელი ფილოსოფოსი
1939 : არსენიშვილი, ალექსანდრე — ქართველი კრიტიკოსი და მთარგმნელი
დღესასწაულები
მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:
კოზმა და დამიანე
იოანე ეპისკოპოსი და იაკობ ხუცესი
კვირიენა და იულიანა
ერმინინგელდი
წმინდა კესარიოსი, წმინდა დასიოსი და მათ თანა ხუთნი მოწამენი
წმიდანი ათონელნი ღირსმოწამენი: იაკობი და მოწაფენი მისნი - ბერდიაკონი იაკობი და დიონისე მონაზონი
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
