USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
Tbilisi
«TRT-Turkish Radio and Television Corporation» (თურქეთი): „როგორ მოქმედებს კლიმატის ცვლილება ენერგიაზე?“
 268

თურქეთის სახელმწიფო ტელერადიოკორპორაციის TRT-ის (Turkish Radio and Television Corporation) ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „როგორ მოქმედებს კლიმატის ცვლილება ენერგიაზე?“, რომელშიც განხილულია კლიმატის ცვლილების პრობლემატიკა.

გთავაზობთ პუბლიკაციას:

კლიმატი განისაზღვრება როგორც რთული და ინტერაქტიული სისტემა, რომელიც მოიცავს ატმოსფეროს, მიწის ზედაპირებს, თოვლს და ყინულს, ოკეანეებს და სხვა წყლის ობიექტებს და ცოცხალ არსებებს. ეს სისტემა დროთა განმავლობაში შეიძლება შეიცვალოს ნელა, როგორც საკუთარი შინაგანი დინამიკით, ასევე გარე ფაქტორებით.

მეტეოროლოგიის გენერალური დირექტორატის დასკვნების თანახმად, მსოფლიო ისტორიის განმავლობაში, მრავალი ცვლილება მოხდა კლიმატის სისტემაში ყველა დროის მასშტაბით, მილიონობით წლიდან ათწლეულებამდე.

გლობალური კლიმატის ცვლილება გულისხმობს დედამიწის ზედაპირის საშუალო ტემპერატურის ზრდას და კლიმატის ცვლილებებს ატმოსფეროში სათბურის გაზების დაგროვების სწრაფი ზრდის შედეგად, რომელიც გამოიყოფა ატმოსფეროში ადამიანის საქმიანობით, როგორიცაა წიაღისეული საწვავი, მიწის გამოყენების ცვლილებები, ტყეების განადგურება და სამრეწველო პროცესები. დედამიწაზე და ატმოსფეროში შენარჩუნებული სითბოს ენერგია უბრუნდება ატმოსფეროს მას შემდეგ, როცა დედამიწაზე ნაწილდება ატმოსფერული და ოკეანის ცირკულაციის სახით.

ამ სითბოს გარკვეული ნაწილი შეიწოვება ღრუბლებით და სათბურის გაზებით, რომლებიც არეგულირებენ სათბურის ეფექტს ატმოსფეროში. ამგვარად, დედამიწის ზედაპირი და ქვედა ატმოსფერო თბება. ამ პროცესს, რომელიც იწვევს დედამიწის მოსალოდნელზე მეტად დათბობას და არეგულირებს სითბოს ბალანსს, ბუნებრივ სათბურის ეფექტს უწოდებენ.

წიაღისეული და ბიომასის საწვავის გამოყენება ადამიანის მიერ გამოწვეული სათბურის გაზების ემისიების ყველაზე დიდი წყაროა. ცემენტის წარმოება, რომელიც იწვევს ნახშირორჟანგს, ხოლო სოფლის მეურნეობა და მყარი ნარჩენების ნაგავსაყრელები იწვევს მეთანის გაზის მუდმივ ემისიას, სასუქების გამოყენება და ნეილონის წარმოება, აზოტის მონოქსიდს, მაცივრები და კონდიციონერები ზრდის ფტორის სათბურის გაზების გამოყოფას.

ურბანიზაცია იწვევს ურბანული სითბოს კუნძულების წარმოქმნას, ანუ ქალაქებში ტერიტორიებს, რომლებიც უფრო თბილია, ვიდრე მათი შემოგარენი.

საერთაშორისო ანგარიშების მიხედვით, ზედაპირის ტემპერატურის მატების 95 პროცენტი ადამიანის მიერ  გამოწვეული სათბურის გაზების ემისიებით არის განპირობებული.

სათბურის გაზების ემისიები და გლობალური ტემპერატურის ზრდა სერიოზულ გავლენას ახდენს სეზონებზე. საერთაშორისო მონაცემებით, განსაკუთრებით ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში, ზაფხულის თვეები 20 პროცენტით მეტხანს გრძელდება, ვიდრე მე-20 საუკუნის პირველ ნახევარში. ნათქვამია, რომ თუ შესაბამისი ზომები არ იქნა მიღებული, ზაფხული ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში 2100 წელს საშუალოდ 166 დღე გაგრძელდება, ზამთარი კი 31 დღემდე შემცირდება. 2100 წელს ტემპერატურა 4 გრადუსამდე მოიმატებს.

გლობალური დათბობის ყველაზე ღრმა შედეგები ჩანს საზოგადოებებში და რეგიონებში, რომლებსაც აქვთ ყველაზე ნაკლები გავლენა კლიმატის ცვლილებაზე, როგორიცაა აფრიკა, სამხრეთ ამერიკა და კუნძულოვანი ქვეყნები.

მსოფლიოში დაახლოებით 3,6 მილიარდი ადამიანი ცხოვრობს კლიმატის კრიზისის მიმართ უკიდურესად დაუცველ რეგიონებში.

მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაციის (WMO) მონაცემებით, აფრიკის კონტინენტი, რომელიც პასუხისმგებელია გლობალური სათბურის გაზების მხოლოდ მცირე ნაწილზე, არაპროპორციულად ზიანდება კლიმატის ცვლილების გამო.

ამჟამად ჩინეთი და შეერთებული შტატები იწვევენ ნახშირბადის ემისიების ყველაზე მაღალ დონეს. ამ ორ ქვეყანას მოსდევს ინდოეთი, რუსეთი, გერმანია, დიდი ბრიტანეთი და იაპონია.

მაშ, რა ნაბიჯებს დგამს საერთაშორისო საზოგადოება ამ საკითხების წინააღმდეგ საბრძოლველად? კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებით ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იყო პარიზის კლიმატის შეთანხმება, რომლის მხარე თურქეთიცაა.

შეთანხმება ითვალისწინებს, რომ 197 ქვეყანა ერთობლივად იმოქმედებს, რათა ზედაპირის საშუალო ტემპერატურის ზრდა 1,5 გრადუსზე დაბლა შეინარჩუნოს.

პარიზის კლიმატის შეთანხმებით წახალისებულია გლობალური გადასვლა ეფექტურ და მწვანე ენერგიაზე.

ამის ყველაზე მნიშვნელოვანი ელემენტია ემისიის სამიზნეები... თურქეთმა შეიმუშავა 2053 წლის ნულოვანი ემისიის სამიზნე გეგმა.

ამ მიზეზით, განისაზღვრა სამოქმედო გეგმა განახლებადი ენერგიის წყაროების მხარდასაჭერად, განსაკუთრებით ენერგიის წარმოებაში და ამოქმედდა შესაბამისი საგზაო რუკა.

ამ ნაბიჯების წყალობით, განახლებადი ენერგიის წყაროებიდან წარმოებული ელექტროენერგიის რაოდენობამ პირველად 2024 წელს გადააჭარბა 50 პროცენტს, რის გამოც წიაღისეული საწვავი უკან დარჩა. და რაც მთავარია, ეს მაჩვენებლები ყოველწლიურად იზრდება.

 

analytics
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

See all
Survey
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
Vote
By the way