00:41,
04/08
თურქეთის სახელმწიფო ტელერადიომაუწყებლობის კორპორაციის TRT-ის (Turkish Radio and Television Corporation) ვებ-გვერდზე, რუბრიკით „ენერგეტიკული დღის წესრიგი“, გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „არის თუ არა მზის ენერგია კაცობრიობის იმედი?“ (ავტორი - მაჰმუთ გიურერი / TRT Haber-ის რედაქტორი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას:
მზე, რომელიც ანათებს მსოფლიოს, ყოველთვის იყო უმნიშვნელოვანესი ფაქტორი ცივილიზაციებისა და ისტორიის ფორმირებაში. ყველა ცოცხალი არსება, დაწყებული მინდვრის ხორბლით და დამთავრებული ქუჩაში მოსიარულე ადამიანით, დამოკიდებულია მზის მკვებავ ძალაზე... თუმცა, სამრეწველო რევოლუციასთან ერთად, ენერგიაზე მოთხოვნის ზრდამ გამოავლინა არა მხოლოდ მზის გამათბობელი მხარე, არამედ მისი ენერგიის წარმოების პოტენციალიც.
მზის ენერგიიდან ელექტროენერგიის წარმოება სათავეს, 1839 წლიდან იღებს. თეორია, რომელიც ფრანგმა მეცნიერმა ედმონდ ბეკერელმა წამოაყენა, პირველად კომერციულად 1954 წელს გამოჩნდა, მასზე ჩატარებული კვლევების შედეგად. პირველი მზის ენერგიის უჯრედები აშშ-ში 1954 წელს დამზადდა.
მზის ენერგია თურქეთის დღის წესრიგში 1970-იან წლებში შევიდა. მსოფლიოში მზის ენერგიის ტექნოლოგიების განვითარების პარალელურად, მას უნივერსიტეტები, საჯარო და კერძო სექტორი შეეხო.
მზის ენერგიის შესახებ პირველი ეროვნული კონგრესი 1975 წელს იზმირში გაიმართა. პირველი პასიური მზის ენერგიის სისტემა კი ახლო აღმოსავლეთის ტექნიკურ უნივერსიტეტში 1975 წელს დამონტაჟდა.
თურქეთს, თავისი გეოგრაფიული მდებარეობის გამო, მნიშვნელოვანი მზის ენერგიის პოტენციალი აქვს... ენერგეტიკის სამინისტროს მიერ მომზადებული თურქეთის მზის ენერგიის პოტენციალის ატლასის (GEPA) მიხედვით, მზის ნათების საერთო ხანგრძლივობა დღეში 7,5 საათია, ხოლო წელიწადში - 2737 საათი...
იმავე ატლასის მიხედვით, დადგინდა, რომ თურქეთში შემავალი წლიური მზის ენერგიის ჯამური რაოდენობა არის 1527 კვტ.სთ/მ², ხოლო დღიური - 4,2 კვტ.სთ/მ².
ამ მონაცემების ფონზე ინვესტიციებიც ყოველდღიურად იზრდება... 2024 წლის აგვისტოს ბოლოსთვის თურქეთის დადგმულმა სიმძლავრემ 113,932 მეგავატს მიაღწია.
2024 წლის აგვისტოს ბოლოსთვის, დადგმული სიმძლავრის განაწილებაში წყაროების მიხედვით, განახლებადი ენერგია მნიშვნელოვან ადგილს იკავებს.
ამ ენერგიის დაახლოებით 42% მოდის წიაღისეულ საწვავზე, მაშინ როცა განახლებადი ენერგიის წილი თითქმის 60%-ს აღწევს...
ელექტროენერგიის 28,3% მიიღება ჰიდროენერგიიდან, 10,8% - ქარის ენერგიიდან, ხოლო 1,5% - გეოთერმული ენერგიის წყაროებიდან.
განახლებადი ენერგიის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი წყარო არის მზე... თურქეთი თავისი ელექტროენერგიის 16,2%-ს მზის ენერგიიდან იღებს. თურქეთში სულ 29,163 მზის ელექტროსადგურია.
თუმცა, არსებული პოტენციალის მაქსიმალურად გამოყენებისთვის სხვადასხვა აპლიკაციებმაც მიიღეს სამართლებრივი საფუძველი. მათ შორისაა მცურავი მზის ელექტროსადგურები.
თურქეთის მცურავი მზის ელექტროსადგურების პოტენციალი დაახლოებით 80,000 მეგავატადაა შეფასებული.
მცურავი მზის ელექტროსადგურების განთავსებისთვის, რომელთაც არ სჭირდებათ მიწა ან მყარი ზედაპირი დასამონტაჟებლად, საკმარისია უძრავი საზღვაო ტერიტორიები, ჰიდროელექტროსადგურებისა და სასმელი წყლის რეზერვუარები და ხელოვნური ტბები, სადაც ჩამდინარე წყლები გროვდება.
მცურავი მზის ელექტროსადგურები, რადგან წყალსაცავებზე განთავსდება, არ უწევენ კონკურენციას სასოფლო-სამეურნეო, სამრეწველო ან კომერციული მიზნებისთვის განკუთვნილ მიწებზე განთავსებულ მზის ელექტროსადგურებს. მიწისა და სახურავის საჭიროების მქონე სხვა მზის ელექტროსადგურებთან შედარებით, ისინი შეიძლება დამონტაჟდეს მჭიდროდ დასახლებული ტერიტორიების სიახლოვეს.
მიწის ტიპის პანელებთან შედარებით, მცურავი მზის ელექტროსადგურები უზრუნველყოფენ დინამიური მოძრაობის შესაძლებლობას და შეუძლიათ იმუშაონ დაჩრდილვის გარეშე. მცურავ მზის ელექტროსადგურებზე მტვრისა და ჭუჭყის დაგროვების ძალიან დაბალი მაჩვენებელი ხელს უშლის ეფექტურობის შემცირებას.
ყველა ამ ინვესტიციის შედეგად, მოსალოდნელია, რომ თურქეთის მზის ენერგიის სიმძლავრე მომდევნო 10 წლის განმავლობაში 500%-ით გაიზრდება და დაახლოებით 53 გიგავატს მიაღწევს. ამგვარად, იგეგმება მზის ენერგიის გადაქცევა ელექტროენერგიის წარმოების უმნიშვნელოვანეს წყაროდ.
მსოფლიო ასევე ყოველწლიურად ზრდის ინვესტიციებს მზის ენერგიაში.
2023 წელს, მსოფლიო მასშტაბით ელექტროენერგიის წარმოების 5,5% მზის ენერგიაზე მოდიოდა. მზის ენერგიის გამოყენება 23,2%-ით გაიზარდა. გლობალურად, ელექტროენერგიის წარმოებაში ყველაზე დიდი წლიური ზრდა მზის ენერგიაში დაფიქსირდა.
მზის ენერგიის წარმოებაში ჩინეთი პირველ ადგილზეა 306,973 მეგავატის წარმოებით. მას მოსდევს აშშ 95,209 მეგავატით და იაპონია 74,191 მეგავატით. ამ ქვეყნებს მოჰყვება გერმანია, ინდოეთი, იტალია, ავსტრალია და სამხრეთ კორეა. თურქეთი მზის ენერგიიდან ელექტროენერგიის წარმოებაში პირველ 20-ში შედის.
წყარო:https://www.trt.net.tr/georgian/programebi/2024/09/30/energetikuli-dg-is-cesrigi-40-2024-2192989
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
