,
ბრიტანული სამაუწყებლო კომპანია BBC-ის რუსული სამსახური (BBC russian) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „პუტინის ვიზიტი ბაქოში: შეხვედრა მეგობართან, რომელიც უკრაინას ეხმარება“. მასში კომენტარი აქვს გაკეთებული რუსეთის პრეზიდენტის ვლადიმერ პუტინის ორდღიან (18-19 აგვისტო) ვიზიტს აზერბაიჯანში, მის შეხვედრას მასპინძელ კოლეგასთან - ილჰამ ალიევთან. სტატიაში ასევე განხილულია აზერბაიჯანის როლი რუსეთ-უკრაინის ომში.
გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:
აზერბაიჯანში ყველა კმაყოფილი არ არის ვლადიმერ პუტინის ვიზიტით. ეს უკავშირდება როგორც ისტორიულ ხსოვნას, ასევე რუსეთის ომს უკრაინის წინააღმდეგ. მაგრამ პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი მაინც მეგობრულად ხვდება თავის რუს კოლეგას და ოჯახურ თბილ მიღებას უწყობს... ხოლო პროსამთავრობო პრესა, რომელიც დღემდე ამაყად აცნობდა მკითხველს უკრაინაში მებრძოლი აზერბაიჯანელი მეომრების გმირობას, ახლა ვლადიმერ პუტინს აქებს.
„რუსეთის პროპაგანდისტული მანქანა არაფერს ამბობს შაჰიდების ხეივანზე, სადაც ის ადამიანებია დაკრძალული, რომლებიც კრემლის არმიამ იმსხვერპლა“ - ასე გამოხატავს აღშფოთებას ერთ-ერთი აზერბაიჯანელი ბლოგერი, რომელიც შეცდომაში შეიყვანა რუსული პროსამთავრობო ტელეარხის Russia Today-ს ინფორმაციამ, თითქოსდა ვლადიმერ პუტინმა ბაქოში ყოფნისას ყვავილებით შეამკო II მსოფლიო ომის მსხვერპლთა მემორიალი, „მარადიულ ცეცხლთან“.
სინამდვილეში რუსეთის ლიდერმა ყვავილები დააწყო იქ, სადაც საჭიროება მოითხოვდა - მარადიულ ცეცხლთან, შაჰიდების ხეივანში, საბჭოთა არმიის მოქმედების შედეგად დაღუპული ადამიანების ხსოვნის საპატივსაცემოდ, როცა 1990 წლის იანვარში დამოუკიდებლობისადმი მიძღვნილი მიტინგის მონაწილეების წინააღმდეგ საბრძოლო იარაღი და მძიმე ტექნიკა იქნა გამოყენებული. დარბევის დროს ასზე მეტი ადამიანი დაიღუპა. ეს მოვლენა ბაქოში „შავი იანვრის“ სახელით არის ცნობილი, რომელსაც ადგილობრივი ნაციონალისტები ხშირად იხსენებენ ერთი მიზნით, თუ რატომ არ უნდა უყვარდეთ აზერბაიჯანელებს რუსეთი, რომელიც იმ დროს ძალისმიერი მეთოდებით ცდილობდა იმპერიის დაშლის შეჩერებას.
ვლადიმერ პუტინს ბაქოს ქუჩებში რუსეთის დროშების ფრიალით არ შეხვდნენ, თუმცა არც იმის თქმა არ შეიძლება, რომ რუსეთისა და რუსი პრეზიდენტის მიმართ აზერბაიჯანში მკვეთრად ნეგატიური დამოკიდებულება აქვთ. უფრო სწორი იქნება, თუ ვიტყვით: მოსკოვსა და ბაქოს შორის ამჟამად რთული დამოკიდებულება არსებობს.
რატომ რთული? ბაქოს როლი მოსკოვ-კიევის ომში
როცა 2022 წლის თებერვალში რუსეთის არმიამ უკრაინის სახელმწიფო საზღვარი გადალახა და მეზობელ ქვეყანაში შეიჭრა, ნაქოში სტიქიური აქციები გაიმარტა უკრაინის მხარდასაჭერად. ასეთი მოვლენა აზერბაიჯანისათვის არ არის დამახასიათებელი, სადაც პოლიცია ჩვეულებრივად მკაცრად აკონტროლებს სიტუაციას და მსგავს ფაქტებს, ერთეულ პიკეტებსაც კი მკაცრად აღკვეთავს ხოლმე. უკრაინის მხარდამჭერი მიტინგების დროს კი ბაქოელი სამართალდამცველები მშვიდად უყურებდნენ იმას, თუ როგორ მიდიოდნენ აქტივისტები რუსეთის საელჩოსთან და პროტესტს გამოხატავდნენ.
მიუხედავად იმისა, რომ აზერბაიჯანს რუსეთ-უკრაინის ომთან დაკავშირებით რაიმე ოფიციალური პროტესტი არ გამოუთქვამს, ბაქო კიევში აქტიურად გზავნიდა ჰუმანიტარულ დახმარებას, ხოლო აზერბაიჯანული პრესა პოზიტიურად აშუქებდა იმას, თუ როგორ გმირულად იბრძვიან აზერბაიჯანელი მოხალისე მეომრები უკრაინის მხარეზე. ისინი იქ ნამდვილად არიან - როგორც ბატალიონ „აიდარის“ შემადგენლობაში, ასევე „ქართულ ბატალიონშიც და სხვა ქვედანაყოფებში. აზერბაიჯანელმა მოხალისეებმა ორდენები და „უკრაინის გმირის“ წოდებაც კი დაიმსახურეს.
როგორც ზოგიერთი დამკვირვებელი ამბობს, აზერბაიჯანს არ შეუძლია ღიად მხარი დაუჭიროს უკრაინას იმის გამო, რომ აზერბაიჯანის ეკონომიკა მჭიდროდაა დაკავშირებული რუსეთის ეკონომიკასთან.
მჭიდრო კავშირი რუსეთთან
კორონავირუსის პანდემიამდე და უკრაინასთან ომის დაწყებამდე რუსეთში წასული აზერბაიჯანელების რაოდენობა ყოველწლიურად შესამჩნევად აჭარბებდა რუსეთიდან აზერბაიჯანში ჩამოსული რუსების რაოდენობას - დაახლოებით ათი ათასით მაინც.
აზერბაიჯანის სახსტატსამსახურის მონაცემებით, რუსეთი ომამდეც იკავებდა და დღესაც იკავებს პირველ ადგილს იმ ქვეყნებს შორის, საიდანაც აზერბაიჯანში ყველაზე მეტი ადამიანი ჩადის. 2023 წელს აზერბაიჯანში ჩასული რუსების რაოდენობამ 600 ათასს გადააჭარბა.
დსთ-ის ქვეყნებთან აზერბაიჯანის საგარეო ვაჭრობაში რუსეთის წილი თიტქმის ორ მესამედს სეადგენს (ანუ 4,4 მილიარდ დოლარს). მჭიდრო კავშირები აქვთ სამშობლოსთან რუსეთის მსხვილ ბიზნესმენებს - ეროვნებით აზერბაიჯანელებს, მაგალითად, ფარჰად აჰმედოვს, რომლის სატელეფონო საუბარი ვლადიმერ პუტინთან გასულ წელს სოციალურ ქსელში გამოქვეყნდა. გარდა ამისა, აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ქალიშვილის ყოფილი ქმარი ემინ ალაგაროვი და მამამისი - არაზ ალაგაროვი რუსეთში Crocus City Hall-ის მფლობელები არიან.
ბაქოში, ერევნისა და თბილისისგან განსხვავებით, ბევრ უმაღლეს სასწავლებელში და თითქმის ყველა სკოლაში ჯერ კიდევ არის რუსული ენის სწავლების შესაძლებლობა სრული პროგრამით. აზერბაიჯანში რუსული ენის ცოდნა აუცილებელია ქვეყნის დედაქალაქში მაღალანაზღაურებადი სამსახურის მიღებისათვის.
ამრიგად, გარკვეული უთანხმოების მიუხედავად, აზერბაიჯანში, ვლადიმერ პუტინის მიმართ ძლიერი მტრობა გამოხატული არ არის და ის პროსახელისუფლო პრესაც, რომელიც უკრაინის მხარეზე მებრძოლი მოხალისეებით ამაყობს, [ზემოდან კარნახით] თბილად მოიხსენიებს რუსეთის პრეზიდენტს და მას აზერბაიჯანის მეგობარს უწოდებს. სხვათა შორის, ვლადიმერ პუტინი აზერბაიჯანში სახელმწიფო ვიზიტით ჩავიდა, თავისმა აზერბაიჯანელმა კოლეგამ (მეუღლესთან ერთად) კი იგი კერძო სტუმრის სახით მიიღო „ზაგულბას“ რეზიდენციაში, სადაც კრემლის ბინადარი თავისუფლად ზის მაგიდასთან, საკინძეგახსნილი პერანგით.
მას შემდეგ, რაც დასავლეთმა რუსეთის იზოლაცია მოახდინა, უკრაინის მიწების ანექსიის გამო, კრემლი ძველ პარტნიორებთან კავშირების განმტკიცებას და ახლების პოვნას ცდილობს. რუსეთმა ხელი მოაწერა აზერბაიჯანთან მოკავშირეობის ხელშეკრულებას სწორედ იმ დრეებში, როცა მისი არმია უკრაინაში შეიჭრა. ამის მიუხედავად, აზერბაიჯანის მთავრობა უკრაინასთანაც და დასავლეთთანაც ნორმალურ ურთიერთობას ინარჩუნებს და არასოდეს არ ბრუნდება ზურგით ვლადიმერ პუტინისაგან. ეს სახელმწიფო ვიზიტიც რუსეთის ლიდერისათვის იმის სესაძლებლობას წარმოადგენს, რომ მან მსოფლიოს აჩვენოს - კრემლს მხარდამჭერები ბევრი ჰყავს.
ვიზიტის შედეგები
ჯერ-ჯერობით, ვლადიმერ პუტინის ბაქოური ვოიაჟის ყველა ნიუანსი ცნობილი არ არის, მაგრამ როგორც ცნობილი გახდა, ხელი მოეწერა შეთანხმებებს ნავთობის ტანკერების ერთობლივ მშენებლობაზე, ჯანდაცვის სფეროში თანამშრომლობაზე და სხვა დოკუმენტებს.
გარდა ამისა, გამოქვეყნდა სახელმწიფოთა მეთაურების ერთობლივი განცხადებაც, რომელშიც აღნიშნულია ერთმანეთის სუვერენიტეტისადმი პატივისცემა, ტერიტორიული მთლიანობის დაცვა, გაეროს პრინციპებისადმი პატივისცემა და ა.შ.). დოკუმენტის თანახმად, მხარეებმა ხაზი გაუსვეს 2020 წლის 9-10 ნოემბრის სამმხრივ განცხადებას და მის შემდგომ ხელმოწერილი დოკუმენტების მნიშვნელობას, რომლებიც სამხრეთ კავკასიის უსაფრთხოებას და რეგიონის მდგრად განვითარებას უზრუნველყოფს. რუსეთის ფედერაციამ დაადასტურა თავისი მზადყოფნა ხელი შეუწყოს აზერბჯაინისა და სომხეთის რესპუბლიკებს შორის ურთიერთობის ნორმალიზებას“.
წყარო: https://www.bbc.com/russian/articles/c4gq8zlw2qro
ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.
დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.
აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.
კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.
უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?
როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.
რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.
ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან) ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.
არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.
იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.
ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.
თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.
