USD 2.7050
EUR 3.0872
RUB 3.3681
თბილისი
რუსეთის მიერ ჩადენილი სამხედრო დანაშაულებები აფხაზეთის ომის დროს 1992-93 წლებში
თარიღი:  2765

ნაწილი პირველი

კონფლიქტის ისტორია

რუსეთის მიერ პროვოცირებული და ხელშეწყობილი ქართლ-აფხაზური კონფლიქტი1989-1991 წლებში გამწვავდა  1991 წლის 9 ივლისს მიღებულ იქნა აფხაზეთის ახალი საარჩევნო კანონი, რომლის მიხედვით აფხაზეთის უმაღლეს საბჭოში უმრავლესობა დაეთმო ეთნიკურ უმცირესობას: ქართველები (მოსახლეობის 47 %) უმაღლეს საბჭოში წარმოდგენილ იქნენ 26 დეპუტატით; ხოლო აფხაზები (17 %) – 28 დეპუტატით; სხვა ეთნოსები 11 დეპუტატით. უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე უნდა ყოფილიყო აფხაზი, რომელსაც ეყოლებოდა ქართველი და სხვა ეროვნების მოადგილე. მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარედ კი დაინიშნებოდა ქართველი.

1992 წელს საქართველოში შექმნილი არეულობით ისარგებლა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ხელისუფლებამ და დამოუკიდებლობისთვის მზადება დაიწყო. აფხაზეთის უზენაესმა საბჭომ კონტროლი დაამყარა სამხედრო შენაერთებზე. 1992 წლის მარტიდან დაწესდა ადგილობრივი სამხედრო გაწვევა.

24 ივნისს დილის 10 საათზე აფხაზეთის შინაგანი საჯარისო ფორმირების, რომელიც უშუალოდ აფხაზეთის ასსრ-ის უზენაეს საბჭოს თავჯდომარეს ექვემდებარებოდა, სამოცკაციანმა ჯგუფმა თავდასხმა განახორციელა აფხაზეთის შინაგან საქმეთა სამინისტროზე. ავტომატებით შეიარაღებული თავდამსხმელები შეიჭრნენ შენობაში და ძალადობრივი გზით დაატყვევეს სამინისტროს ცენტრალური აპარატის რიგითი მუშაკები, სასტიკად სცემეს მინისტრი, მილიციის გენერალ მაიორი გივი ლომინაძე. აფხაზეთის ასსრ-ის შინაგან საქმეთა მინისტრის მოადგილის მ. გამზარდიას სიტყვებით, დილის 10 საათზე სამინისტროში შემოიჭრა სამხედრო ფორმაში ეკიპირებული ხალხი. მინისტრის კაბინეტის კარები შეამტვრია და შიგ შეიჭრა ათკაციანი ჯგუფი აფხაზეთის შინაგანი ჯარების სარდლის ვიქტორ კაკალიას მეთაურობით. ოპერაციის დროს შეიარაღებულმა პირმა (ვლადიმერ ანცუპოვმა) ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენა მინისტრს. ოპერაციაში მონაწილეობდნენ ასევე სამინისტროს ცენტრალური აპარატის მუშაკებიც. შენობის შიგნით ყველაზე მეტად აქტიურობდა სისხლის სამართლის სამძებრო განყოფილებაში ახლად მიღებული ძიაფშპა, რომელიც ოპერაციას სამინისტროს მხრიდან ხელმძღვანელობდა. სამინისტროს პირადი შემადგენლობა განიარაღებულ იქნა, ხოლო მინისტრისა და მინისტრის მოადგილის კაბინეტში უკანონო ჩხრეკა მოეწყო. ჯამში ოპერაციის დროს ადგილზე იმყოფებოდნენ გ. ლომინაძე, მინისტრთა საბჭოს თავჯდომარის პირველი მოადგილე ს. ბაგაფში, ვ. კაკალია, უზენაესი საბჭოს დეპუტატები: ა. ანქვაბი, ე. ასტემიროვა, ზ. ჯგუბურია, გ. გვაზავა, თ. მჟავია, კ. ჯაჭვლიანი და რ. ქარაია. კითხვაზე თუ რას ნიშნავდა ყოველივე ეს, სერგეი ბაგაფშმა თქვა: — „ეს ჩემი ჩადენილი არ არის, და თუ არა მოვლენების ასეთი განვითარება შეიძლება უარესიც მომხდარიყო“.

23 ივლისს უმაღლესმა საბჭომ აღადგინა აფხაზეთის 1925 წლის კონსტიტუციის მოქმედება, რითაც, ფაქტობრივად, დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. ვითარება უკიდურესად დაიძაბა. აფხაზეთის უმაღლესი საბჭოს ქართველმა წევრებმა ბოიკოტი გამოუცხადეს საბჭოს სხდომებს. საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო საბჭომ გააუქმა 23 ივლისის გადაწყვეტილება.

1992 წლის 14 აგვისტოს დილის შვიდ საათზე საქართველოს თავდაცვის ძალების კოლონა თავდაცვის მინისტრ თენგიზ კიტოვანის ხელმძღვანელობით აფხაზეთში შევიდა. ოფიციალურად მას რკინიგზის სოჭი-ზუგდიდის მონაკვეთის დაცვა ჰქონდა დავალებული. პირველი შეტაკება მოხდა ოჩამჩირის რაიონ სოფელ ოხურეითან, სადაც აფხაზმა გვარდიელებმა მოულოდნელად ცეცხლი გაუხსნეს პოლიციის კოლონას. მეორე შეტაკება გულრიფშის რაიონის დასახლება აგუძერაში მოხდა, რომლის დროსაც განადგურდა პოლიციის ერთი ჯავშანმანქანა. შეტაკება დაფიქსირდა აგრეთვე სოფელ მაჭარასთან, სადაც დაიღუპა ერთი აფხაზი მებრძოლი. სისხლისღვრის თავიდან აცილების მიზნით, პოლიციის შენაერთი დაბანაკდა სოხუმის მისასვლელთან, ტურბაზის ტერიტორიაზე. ვლადისლავ არძინბამ მობილიზაცია გამოაცხადა. აფხაზთა სამხედრო შენაერთებმა დაიკავეს სოხუმი.

15 აგვისტოს გაგრის ზონაში ზღვიდან გადასხმულ იქნა მცირერიცხოვანი ქართული სამხედრო შენაერთი. ამავე დღეს სოხუმში ჩავიდნენ საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო საბჭოს წევრები თენგიზ სიგუა და ჯაბა იოსელიანი. აფხაზებთან მოლაპარაკებაში ამ ორის გარდა მონაწილეობდნენ აგრეთვე აფხაზეთის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე თამაზ ნადარეიშვილი, დეპუტატები ვახტანგ ყოლბაია და ნაპოლეონ მესხია, აფხაზეთის უშიშროების სამსახურის უფროსი ავთანდილ იოსელიანი. აფხაზური მხრიდან შეხვედრაში მონაწილეობდნენ: სერგეი ბაღაფში, ზურაბ ლაბახუა, ალექსანდრე ანქვაბი, ზურაბ აჩბა და სხვ. თენგიზ სიგუამ მოითხოვა ვლადისლავ არძინბასთან შეხვედრა, მაგრამ ამ უკანასკნელმა უარი განაცხადა. ბოლოს შეთანხმდნენ, რომ ორივე მხრიდან 200–200 კაციანი სამხედრო შენაერთი მდინარე ფსოუდან სამეგრელომდე დაიცავდა რკინიგზას და სხვა კომუნიკაციებს, მაგრამ შემუშავებულ დოკუმენტს ხელი არ მოეწერა. სერგეი ბაღაფშმა სოხუმიდან გასვლისთვის ითხოვა დრო. ამით დასრულდა ეს მოლაპარაკება. აფხაზები დროის გაყვანას ცდილობდნენ. 16 აგვისტოს გაგრაში გაიმართა ქართული და აფხაზური მხარეების შეხვედრა. მაშინ შეთანხმდნენ, რომ ქართული დესანტი არ შევიდოდა გაგრაში, დარჩებოდა განთიად–ლესელიძეში და კონტროლს იქიდან გაუწევდა რკინიგზასა და საავტომობიო მაგისტრალს. შეთანხმება 16 აგვისტოს შევიდა ძალაში. 17 აგვისტოს აფხაზებმა სოფელ ბზიფთან შეიარაღებული პიკეტები დააყენეს. რამდენიმე საათში ქართული შეიარაღებული ძალების პიკეტები განლაგდა სოფელ კოლხიდასთან და ერთმანეთს დაუპირისპირდნენ ქართულ–აფხაზური შენაერთები. აქვე მოხდა ტყვეების პირველი გაცვლა. გაგრის ადმინისტრაციის მეთაურმა რ. იაზიჩბამ განაცხადა, რომ ქართულ მხარესთან შეთანხმებით ბიჭვინთიდან დაიწყებოდა რუსი დამსვენებლების გადაყვანა ფოთში.

18 აგვისტოს ვლადისლავ არძინბამ დატოვა სოხუმი, გუდაუთაში გადავიდა და თან გაიყვანა როგორც მსუბუქი, ასევე სატვირთო ავტომანქანები, ტაქსები, ავტობუსები, გაძარცვეს რესპუბლიკის სააფთიაქო სამმართველო და უკონტროლო შეიარაღებულმა ფორმირებებმა წაიღეს ნარკოტიკული საშუალებები და სახვა მედიკამენტების მთელი მარეგი. ამ დღე ქართული შენაერთები შევიდნენ სოხუმში. მათ დიდი წინააღმდეგობა არ შეხვედრიათ. ქართული მხრიდან დაიღუპა შინაგანი ჯარის მებრძოლი ნ. ქეცბაია. საბოლოოდ ქართულმა შენაერთებმა პოზიციები მდინარე გუმისთასთან დაიკავეს. 19 აგვისტოს გაგრაში შვიდნენ ქართული შენაერთები. ქალაქის კომენდანტად დაინიშნა მხედრიონელი ბ. ფირცხელიანი, ხოლო მოადგილედ ილია ჭავჭავაძიის საზოგადოების წევრი ჯ. ლატარია. ქალაქში ჩავიდნენ საქართველოს საევაკუაციო კომისიის წევრები. 20 აგვისტოს არმავირში შეიკრიბნენ კავკასიის რესპუბლიკების, როსტოვის ოლქის, სტავროპოლისა და კრასნოდარის მხარეების ხელმძღვანელები, რომლებმაც გადაწყვიტეს საქართველოში გაეგზავნათ შეიარაღებული რაზმები. ამ წინადადებით მათ მიმართეს რუსეთის პრეზიდენტს ბორის ელცინს.

1992 წლის 3 სექტემბერს მოსკოვში, რუსეთის პრეზიდენტ ელცინის შუამავლობით შევარდნაძემ და არძინბამ მიიღეს ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმება. შეთანხმება მალევე დაირღვა. 1993 წლის 27 ივლისს კიდევ ერთი შეთანხმება გაფორმდა, ამჯერად სოჭში. 16 სექტემბერს აფხაზურმა და რუსულმა შენაერთებმა შეთანხმება დაარღვიეს და დაიწყეს შეტევა, რაც სოხუმის დაცემით დასრულდა. საქართველომ ომი წააგო და 200 ათასამდე ქართველმა აფხაზეთი დატოვა.

1992-93 წლებში აფხაზეთის ომის დროს ჩადენილი სამხედრო დანაშაულებები

დღეს როდესაც, მთელი მსოფლიოს აღშფოთებულია და გმობს, რუსეთის მიერ უკრაინის ქალაქ ბუჩაში ჩადენილ სამხედრო დანაშაულებებს, უპრიანია გავიხსენოთ ჩვენი 30 წლის უკანდელი ისტორია, როდესაც იგივე აგრესორი ანალოგიური დანაშაულებებრივ ქმედებებს ჩადიოდა, საქართველოში, კერძოდ კი აფხაზეთში. 

ჩვენ გვინდა საქართველოს უახლესი ისტორიის შეხსენება მათთვის, ვისაც რუსეთთან მეგობრობა და ურთიერთობის დალაგება უნდა და ფიქრობს, რომ ეს მხოლოდ მათთან მოლაპარაკებების და დათმობების გზითაა შესაძლებელი. გთავაზობთ 1992-1993 წლებში რუსეთის მიერ აფხაზეთში ჩადენილი დანაშაულების მსხვერპლთა სიას და შეგახსენებთ, რომ 30 წლის წინ  პუტინი არ იყო რუსეთის პრეზიდენტი. 

გაგრა - გაგრის რაიონი

ქალაქი გაგრა

  1. აბსანძე ჯუმბერ ნიკოლოზის ძე - 57 წლის, წერეთლის ქ., № 54/4, ბ. 14, 1992 წლის 2 ოქტომბერს წამებით მოკლეს.
  2. აკობია აქვსენტი - 80 წლის, რუსთაველის ქ., № 154, დახვრიტეს საკუთარ სახლში.
  3. ალასანია ოლღა ანდრეს ასული - 85 წლის, წერეთლის ქ., № 150, 1994 წლის 9 ივნისს წამებით მოკლეს - ჩამოაგდეს საკუთარი სახლის მე-5 სართულიდან წერეთლის ქ., № 59/4, ბ. 24.
  4. ალასანია თამაზ კირილეს ძე - 42 წლის, წერეთლის ქ., 1992 წლის ოქტომბერში წამებით მოკლეს.
  5. ალიევი ვალერი ყურბანის ძე - 65 წლის, წერეთლის ქ., № 49/3, ბ. 4, 1993 წლის იანვარში დახვრიტეს  საკუთარ სახლში.
  6. ამირეჯიბი ვალერი - 32 წლის, ზღვის ქ., № 2, მოკლეს სოფელ ლესელიძეში.
  7. ბანცაძე ჯამბულ სიმონის ძე - 42 წლის, 1992 წლის 10 ოქტომბერს დახვრიტეს.
  8. ბარამია ცისია ალექსანდრეს ასული - 30 წლის, ოქტომბრის ქ., № 13, 1992 წლის 2 ოქტომბერს მშობლების თვალწინ გააუპატიურების შემდეგ დახვრიტეს საკუთარ სახლში მშობლებთან ალექსანდრე და ნათელასთან და სამ სტუმართან ერთად.
  9. ბარამია ალექსანდრე ილარიონის ძე - 78 წლის, ოქტომბრის ქ., № 13, 1992 წლის 2 ოქტომბერს მოკლეს საკუთარ სახლში მეუღლე ნათელასთან, ქალიშვილ ცისიასთან და სამ სტუმართან ერთად.
  10. ბარამია-ნადარეიშვილინათელა ვლადიმერის ასული - 70 წლის, ოქტომბრის ქ., № 13, 1992 წლის 2 ოქტომბერსმოკლეს საკუთარ სახლში მეუღლე ალექსანდრესთან, ქალიშვილ ცისიასთან და სამ სტუმართან ერთად.
  11. ბაღათურიაგულნაზი ალისტარქეს ასული - 46 წლის, წერეთლის ქ., № 2 და № 111, 1993 წლის 19 მარტს მოკლეს.
  12. ბერაიაალექსანდრე ამირანის ძე - 64 წლის, სოხუმის გზატკ., № 15, 1993 წლის 22 მარტს მოკლეს მეუღლე მაყვალასთან ერთად.
  13. ბერაიამაყვალა პავლეს ასული - 60 წლის, სოხუმის გზატკეცილი, № 15, 1993 წლის 22 მარტს მოკლეს მეუღლე ალექსანდრესთან ერთად.
  14. ბერიძე შოთა- 70 წლის, ქ. გაგრის ოკუპაციის შემდეგ დახვრიტეს.
  15. ბობოხიძეალექსანდრე ნიკოლოზის ძე - 68 წლის, ნინოშვილის ქ., № 16, დახვრიტეს საკუთარ სახლში.
  16. ბჟალავაომარ - გაგრის მილიციის თანამშრომელ, 1992 წლის 2 ნოემბერს მოკლეს საკუთარ სახლში მეუღლისა და შვილების თვალწინ.
  17. გაბედავაპროკოფი პავლეს ძე - 73 წლის, წერეთლის ქ., № 16, დახვრიტეს საკუთარ სახლთან.
  18. გალანსკი იური ივანეს ძე -60 წლის, 1992 წლის 2 ოქტომბერს დახვრიტეს.
  19. გამხუაშვილიგოდერძი - ჭანბას ქ., № 31, ქ. გაგრის ოკუპაციის შემდეგ დახვრიტეს.
  20. გეგეჭკორიგიორგი მიხეილის ძე - 69 წლის, ნინოშვილის ქ., № 24, დახვრიტეს საკუთარ სახლში.
  21. გვაზავა შალვა- წერეთლის ქ., 1992 წლის 2 ოქტომბერს დახვრიტეს ალექსანდრე ბარამიას  ოჯახის წევრებთან ერთად.
  22. გიორბელიძე შოთა რაჟდენის ძე- 37 წლის, ლენინის ქ., ქ. გაგრის ოკუპაციის შემდეგ დახვრიტეს.
  23. გოროზიალავრენტი - წამებით მოკლეს მეუღლე ციალა ინჯგიასთან ერთად - ორივეს თავი მოკვეთეს.
  24. გუგავაკონსტანტინე ბაგრატის ძე - 62 წლის, ვაჟა-ფშაველას ქ., № 29, 1992 წლის 31 დეკემბერს დახვრიტეს.
  25. გუგუშვილივალენტინა ზაურის ასული - 64 წლის, ლენინის ქ., მოკლეს თავის ბინაში.
  26. გუგუშვილიმარია - 25 წლის, 1992 წლის ოქტომბერში დახვრიტეს.
  27. გულორდავაემა - 55 წლის, რუსთაველის ქ., № 118, მოკლეს საკუთარ სახლში ქალიშვილ მთვარისასთან ერთად.
  28. გულორდავამთვარისა სერგოს ასული - 18 წლის, რუსთაველის ქ., № 118, მოკლეს საკუთარ სახლში დედა ემასთან ერთად.
  29. ვაჩაძე ბუთხუზი-  ქ. გაგრის ოკუპაციის შემდეგ დახვრიტეს.
  30. ზამბახიძეევგენი არჩილის ძე - 1-ლი მაისის ქ., № 5, დახვრიტეს საკუთარ სახლში მეუღლესთან და შვილთან ერთად.
  31. ზამბახიძე(ევგენის მეუღლე) - 1-ლი მაისის ქ., № 5, დახვრიტეს საკუთარ სახლში მეუღლე ევგენი და შვილთან ერთად.
  32. ზამბახიძეიური ევგენის ძე - 1-ლი მაისის ქ., № 5, დახვრიტეს საკუთარ სახლში მშობლებთან ერთად.
  33. ზარქუაქსენია კონსტანტინეს ასული - 70 წლის, წერეთლის ქ., № 11ა, წამებით მოკლეს - გამოუსკვნეს ე. წ. კოლუმბიური ჰალსტუხი.
  34. თორდიავალერიან ტრიფონის ძე - 72 წლის, წერეთლის № 59, მოკლეს საკუთარ სახლში მეუღლე ელენესთან ერთად.
  35. თორდიაელენე72 წლის, წერეთლის № 59, მოკლეს საკუთარ სახლში მეუღლე ვალერიანთან ერთად.
  36. თოფჩიანიაიკი - ქ. გაგრის ოკუპაციის შემდეგ დახვრიტეს.
  37. თოფჩიანილევონ - ქ. გაგრის ოკუპაციის შემდეგ დახვრიტეს.
  38. ინჯგიაციალა - წამებით მოკლეს მეუღლე გოროზია ლავრენტისთან ერთად, ორივეს თავი მოკვეთეს.
  39. იოსავაჯემალ - წამებით მოკლეს 1992 წელს.
  40. კაჭარავაღუღუნი - 50 წლის, წერეთლის ქ., 1992 წლის 2 ოქტომბერს ცოცხლად დაწვეს საკუთარ სახლში.
  41. კეთილაძეგოგი - 66 წლის, წერეთლის ქ., № 51, 1992 წლის 6 ოქტომბერს დახვრიტეს.
  42. კვარაცხელია აკაკი- 75 წლის, ქ. გაგრის ოკუპაციის შემდეგ დახვრიტეს.
  43. კობახიძეანზორ - 55 წლის, წერეთლის ქ., 1992 წლის 10 ოქტომბერს წამებით მოკლეს - თავი მოკვეთეს.
  44. კუპრეიშვილიგია გურამის ძე - 21 წლის, ჭანბას ქ., 1992 წლის 2 ოქტომბერს დახვრიტეს.
  45. კუპრეიშვილიდავით მალაქიას ძე - 75 წლის, ფოთის ქ., წამებით მოკლეს და შემდეგ დაწვეს მეუღლე ზინასთან ერთად.
  46. კუპრეიშვილიზინა - 65 წლის, ფოთის ქ., წამებით მოკლეს და შემდეგ დაწვეს მეუღლე დავითთან ერთად.
  47. კუციაბორის - ოქტომბრის ქ., დახვრიტეს ალექსანდრე ბარამიას სახლში მის ოჯახის წევრებთან და სტუმრებთან ერთად.
  48. კუციადომენტი - 75 წლის, მოკლეს საკუთარ სახლთან.
  49. კუციაალექსანდრე - 45 წლის, დახვრიტეს.
  50. კუცია-წულეისკირი ლუბა81 წლის, წერეთლის ქ., № 38, 1994 წლის ნოემბერში დახვრიტეს მეუღლე ამბაკო წულეისკირთან ერთად.
  51. კუჭავანორა ივანეს ასული - 65 წლის, დემერჯიპას ქ., დახვრიტეს.
  52. ლიპარტელიანიშალვა - დახვრიტეს.
  53. ლობჟანიძევლადიმერ - 55 წლის, წერეთლის ქ., № 55/10, 1992 წლის 2 ოქტომბერს დახვრიტეს.
  54. ლოლუალუბა აქვსენტის ასული - 66 წლის, რუსთაველის ქ., წამებით მოკლეს და თამარ ლოლუასთან ერთად - დანით დაჩეხეს.
  55. ლოლუათამარ აქვსენტის ასული - 60 წლის, რუსთაველის ქ., წამებით მოკლეს და ლუბოვი ლოლუასთან ერთად - დანით დაჩეხეს.
  56. მაისურაძებესარიონ ვალერიანის ძე - 35 წლის, ლაკობას ქ., № 17, 1992 წლის 3 ოქტომბერს დახვრიტეს.
  57. მაისურაძეზურაბ - დახვრიტეს.
  58. მალანიაპალა (ლიანა) - პედაგოგი, დახვრიტეს ქ. გაგრის ოკუპაციის შემდეგ.
  59. მამარდაშვილი ნიკოლოზ ვლადიმერის ძე- 58 წლის, წერეთლის ქ., № 47/5, ქ. გაგრის ოკუპაციის შემდეგ დახვრიტეს.
  60. მანაგაძე გიორგი - დემერჯიპას ქ., 1992 წლის 2 ოქტომბერს დაწვეს საკუთარ სახლში მეუღლესთან ერთად.
  61. მანაგაძე(გიორგის ცოლი) - დემერჯიპას ქ., 1992 წლის 2 ოქტომბერს დაწვეს საკუთარ სახლში მეუღლე გიორგისთან ერთად.
  62. მანაგაძე ნუგზარ -დემერჯიპას ქ., 1992 წლის 2 ოქტომბერს ბენზინი გადაასხეს და დაწვეს საკუთარი სახლის ჭიშკარან.
  63. მანუკიანი- რუსთაველის ქ., 1992 წლის ოქტომბრის პირველ რიცხვებში, გაგრის შემოვლით გზაზე, ოჯახის 5 წევრთან ერთად ჩაცხრილეს.
  64. მანუკიანი- რუსთაველის ქ., 1992 წლის ოქტომბრის პირველ რიცხვებში, გაგრის შემოვლით გზაზე, ოჯახის 5 წევრთან ერთად ჩაცხრილეს.
  65. მანუკიანი- რუსთაველის ქ., 1992 წლის ოქტომბრის პირველ რიცხვებში, გაგრის შემოვლით გზაზე, ოჯახის 5 წევრთან ერთად ჩაცხრილეს.
  66. მანუკიანი- რუსთაველის ქ., 1992 წლის ოქტომბრის პირველ რიცხვებში, გაგრის შემოვლით გზაზე, ოჯახის 5 წევრთან ერთად ჩაცხრილეს.
  67. მანუკიანი- რუსთაველის ქ., 1992 წლის ოქტომბრის პირველ რიცხვებში, გაგრის შემოვლით გზაზე, ოჯახის 5 წევრთან ერთად ჩაცხრილეს.
  68. მანუკიანი- რუსთაველის ქ., 1992 წლის ოქტომბრის პირველ რიცხვებში, გაგრის შემოვლით გზაზე, ოჯახის 5 წევრთან ერთად ჩაცხრილეს.
  69. მარიამიძე ავთანდილი სერგოს ძე - 43 წლის, წერეთლის ქ., № 47, ბ. 5, 1992 წლის 12 ოქტომბერს მის თვალწინ, 13 მებრძოლის მიერ, ქალიშვილ ანას გაუპატიურების შემდეგ, ორივე მიაბეს ხეზე და ცოცხლად დაწვეს.
  70. მარიამიძეანა ავთანდილის ასული - 19 წლის, წერეთლის ქ., № 47, ბ. 5, 1992 წლის 12 ოქტომბერს, მამის თვალწინ, გააუპატიურა 13 მებრძოლმა, შემდეგ ორივე მიაბეს ხეზე და დაწვეს.     

გაგრძელება იქნება

ანალიტიკა
7 ფუნდამენტური კითხვა რუსეთ-უკრაინის ომში - გიორგი კობერიძე
მოდით გავაანალიზოთ 7 ფუნდამენტური კითხვა რუსეთ-უკრაინის ომში:
1. პოლიტიკური თვალსაზრისით ვინ იმარჯვებს ომში?
- ჩინეთი: ამ ომს ჯერჯერობით ერთადერთი გამარჯვებული ჰყავს და ეს ჩინეთია. ჩინეთზე ახლა მსოფლიო ლიდერების ფოკუსი არ არის მიმართული, ეს კი მას მეტ-ნაკლებად შეუმჩნეველი განვითარების საშუალებას აძლევს. რაც უფრო მეტს იფიქრებს დასავლეთი რუსეთზე და რაც უფრო მეტ რესურსს დახარჯავს მის შესაკავებლად, მით უფრო ნაკლებად ეცლებათ ჩინეთისათვის.
ამასობაში პეკინის გავლენები კარდინალურადაც გაიზარდა რუსეთში, რომლისაგანაც რესურსებს საბითუმო ფასებში იღებს, ხოლო ჩინელებმა რუსეთის აღმოსავლური პროვინციების ათვისება კიდევ უფრო განავითარეს. ჩინური რბილი - კულტურულ-ეკონომიკური - ძალის ზრდასთან ერთად რუსი ქალები სიხარულით მიჰყვებიან ჩინელ მამაკაცებს, რომელთაც ქალების დეფიციტი აქვთ.
2. რატომ არ თანხმდება რუსეთი სამშვიდობო ინიციატივებს?
- რუსეთს სჯერა რომ ამ ომს იგებს. სანამ გჯერა რომ ომს იგებ, მანამდე ცეცხლს არ შეწყვეტ;
- რუსეთს ჯერ ვერ მიუღწევია სამხედრო მიზნებისათვის - მის ხელში არაა ხერსონი, ზაპორიჟია, ლუგანსკი და დონეცკი. ყირიმს ომამდე ისედაც ის აკონტროლებდა. შესაბამისად, ასობით ათასი მკვდარი სამხედრო, ოფიცრობა, გემები, ავიაცია და განადგურებული ტექნიკა ამ ტერიტორიების ოკუპაციით არ შეიძლება გამართლდეს.
- რუსეთს იმაზე მეტის წაღება უნდა, ვიდრე დაანონსებული აქვს. რუსეთის მიზანი არამხოლოდ ხერსონი, ლუგანსკი, დონეცკი, ყირიმი და ზაპირიჟიას ოლქია, არამედ მიკოლაივზე, დინიპროპეტროვსკზე, ხარკოვსა და ოდესაზეც არ იტყვის უარს თუკი ამის შესაძლებლობა ექნება. ნოვოროსიის პროექტი სწორედ ამას გულისხმობს თავის თავში. სწორედ ეს პროექტია, რომელიც პროგრამა მინიმუმად იყო მოაზრებული რუსი შოვინისტების მიერ. აღსანიშნავია ისიც, ნოვოროსიის პროექტის გარდა რუსეთისათვის უკრაინის სახელმწიფოს არსებობაც კი მიუღებელია.
- რუსეთს ძალიან გაუჭირდება ასობით ათასი რუსი მობილიზებული სამხედროს სახლში დაბრუნება და მათი საზოგადოებაში რეინტეგრაცია - ეკონომიკურადაც, ფსიქოლოგიურადაც და რეიციდივის თვალსაზრისითაც. ამაზე უკვე დიდი ხანია მსჯელობენ რუსები თავად. ამიტომ ომის თავისი პირობების გარეშე დასრულება არ აწყობს მოსკოვს;
- სამხედრო ეკონომიკის მუშაობა ერთია და ომის დასრულების შემთხვევაში სამოქალაქო ეკონომიკა როგორ იმუშავებს უმუშევარი ადამიანების და ომიდან დაბრუნებული დაუსაქმებელი ხალხის ფონზე - მეორე.
- ჩინეთს არ სურს რუსეთმა ომი შეწყვიტოს. რუსეთი კიდევ უფრო უნდა დასუსტდეს, რომ კიდევ უფრო მეტად დაექვემდებაროს მას.
3. ომი როდის დამთავრდება?
- მანამ არ დამთავრდება სანამ რუსეთს კიდევ უფრო არ გაეზრდება მსხვერპლი: ტრამპმა დღეს აღნიშნა რომ მხოლოდ ივლისის თვეში რუსეთს 20 ათასი მოკლული სამხედრო ჰყავს (მოკლული და არა დაჭრილი ან დაშავებული). გასაგებია, რომ ცუდად იკითხება და ისმინება, მაგრამ ფაქტია, თუ ბევრი სამხედრო არ კვდება, ომი გრძელდება.
- მანამ არ დამთავრდება სანამ დარტყმები რუსეთის ტერიტორიაზე არ გადავა და ელიტებს არ შეაწუხებს - დაბომბვები რუსეთის სამხედრო ეკონომიკასა და წარმოებზე უკმაყოფილების ზრდასთან ერთად ისედაც ომისაგან გაუცხოებულ საზოგადოებას, კიდევ უფრო გააუცხოებს და ომის ზიანზე დააწყებინებს ფიქრს. სანამ ომი რუსეთში არ აწუხებთ, მანამდე გაგრძელდეს რა. ვიღაც მდიდარ მოსკოველს სულაც არ დარდებს ბურიატისა და დაღესტანელის ფრონტზე სიკვდილი.
- მანამ არ დამთავრდება ომი სანამ უკრაინა არ დაიწყებს ტერიტორიების გათავისუფლებას - ისე არაფერი ახდენს საზოგადოების კონსოლიდაციას, როგორც გამარჯვებები, ხოლო ისე არაფერია დემორალიზების მომტანი, როგორც მარცხების სერია. რუსეთმა თუკი დაიწყო ტერიტორიების დაკარგვა უკრაინაში ეს ომის დასრულის დასაწყისი იქნება.
- მანამ არ დამთავრდება ომი სანამ რუსეთი არ დარწმუნდება რომ ომი მოგებადი აღარ არის. ომის დამთავრებაზე გადაწყვეტილება ადამიანების ტვინში მიიღება და არა ფრონტის ხაზზე.
- ამის საპირისპირო და უკრაინის საზიანო სცენარით რომ ვთქვათ: მანამ არ დამთავრდება ომი, სანამ რუსეთის არმია მასობრივად არ დაიწყებს უკრაინის დამარცხებას და რამდენიმე მიმართულებიდან ჩამოშლის უკრაინის თავდაცვას, უკან დახევა იქნება ქაოსური და უკრიანაში მასობრივად გაჩნდება მხარდაჭერა დათმობებთან დაკავშირებით.
4. რა სვლები აქვს აშშ-ს?
- ტოტალური სანქციები და რუსეთთან ვაჭრობის აკრძალვა და რაც რუსეთის ყველა მოკავშირის წინააღმდეგ ეკონომიკური ომის გამოცხადებაა: ეს ეკონომიკური თვასლაზრისით ატომური სვლაა. ამით არამხოლოდ რუსეთზე იქნება დარტყმა, არამედ რუსეთთან მოვაჭრე მცირე თუ დიდ სახელმწიფოებზე. ამას დასჭირდება დიდი რესურსების მობილიზება და ხარჯვა. ეს მოითხოვს იმაზე ბევრად დიდ ენერგიას, ვიდრე ჩრდილოეთ კორეისა და ირანის სანქცირება იყო.
- ნავთობის ფასის ვარდნა - ბაზაზე ნავთობის ჭარბი მიწოდება და მოკავშირეების დარწმუნება. ამით ნავთობის ფასი უნდა დასწიონ 30 დოლარზე და დაბლა. შედეგად, რუსეთის ეკონომიკას უზარმაზარი დარტყმა მიადგება;
- უკრაინისათვის დიდი რაოდენობით იარაღის მიწოდება და შეზღუდვების მოხსნა: აშშ-ს შეუძლია რუსეთის მუქარების მიუხედავად დიდი რაოდენობით იარაღი მიაწოდოს უკრაინას და მისი თავისუფლად, მათ შორის რუსეთის ტერიტორიაზე გამოყენების უფლება მისცეს. მაღალტექნოლოგიური შეიარაღება ომში შეიძლება გარდამტეხი აღმოჩნდეს. ამ ვარიანტში აშშ-ს მხრიდან რუსეთის წინააღმდეგ კონტრმუქარების წაყენება არანაკალებ რეალისტური იქნება, რისი მიზანიც რუსეთის მოლაპარკებებზე დაყოლიების იძულების მცდელობა იქნება.
- პროცესების ისე გაგრძელება როგორც არის: დროის გაყვანა, წინადადებებზე ფიქრი, კიდევ მეტი ვადების მიცემა და პროცესების გაწელვა. ამასობაში უკრაინისათვის იარაღის მიწოდება გაგრძელდეს, თუმცა ჩვეულ რიტმში.
- ჩახსნა: შეიძლება აშშ თანდათან ჩაეხსნას სიტუაციას და გადაერთოს სხვა საკითხებზე, უკრაინის თემა კი ევროპას მიუგდოს მოსაგვარებლად. თუმცა ეს ტრამპის ადმინისტრაციასა და მის პერსონალურ პოლიტიკაზე ძალიან ცუდად აისახება, მით უფრო რომ ქვეყნის შიგნით ისედაც პრობლემები აქვს.
- რუსულ თამაშზე დაყოლა - უკრაინაზე ზეწოლა რუსულ ულტიმატუმებზე დათანხმების შესახებ. ეს ყველაზე ცუდი სცენარია.
აქვე:
- ევროპას სხვა სვლა არ აქვს: ევროპა ახლა უკრაინაში რუსეთის ჩაფლობით დროს იგებს და მილიტარიზაციას ახდენს. მოკლე ვადაში მას აშშ-ს სრული ჩანაცვლება გაუჭირდება, მაგრამ საშუალო ვადაში მან კარგად იცის, რომ ერთის მხრივ უკრაინის სამხედრო წარმოებაში უნდა ჩადოს ფული - და აკეთებს კიდეც ამას - ხოლო მეორეს მხრივ საკუთრი წარმოება უნდა აამუშაოს. ეს ომი პირველ რიგში ევროპის უსაფრთხოების ომია. შესაბამისად, უკრაინის მარცხი ევროპის მარცხი იქნება.
5. რა მოხდება თუკი რუსეთმა გაიმარჯვა:
- მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ ევროპაში პირველი დაპყრობითი ომი შედგება, რომელსაც აუცილებლად მიჰბაძავენ სხვები და დაპყრობითი ომები დაბრუნდება საერთაშორისო პოლიტიკაში;
- რუსეთი ულტიმატუმებს წაუყენებს მეზობლებს - ზოგი შეიძლება შთანთქას (მაგ. ბელარუსი), ზოგსაც თავის სამხედრო და პოლიტიკურ ორბიტაზე გადმოყვანა აიძულოს. ვინც ულტიმატუმებს არ მიიღებს, შეიძლება აწარმოოს ახალი ომები რუსული უმცირესობების დასაცავად, მაგალითად ყაზახეთში.
- რუსეთი წააქეზებს ახალ კონფლიქტებს ევროპის კონტინენტზე: ბალკანეთი დიდ ნაღმზე ზის, არც კავკასიაა მშვიდი, ბალტიისპირეთში რუსები ცხოვრობენ, ამ ფონზე ევროპის შიგნით სხვა ძალებიც გამოჩნდებიან, ვისაც მოუნდება თავისი წილი ტერიტორიული ნაჭრის მოთხოვნა - ასეთი დავები კი ევროპაში ძალიან ბევრია;
- მსოფლიოში სხვებიც მიბაძავენ რუსებს - თუკი ევროპაში შეიძლება დაპყრობითი ომი, რატომ არ შეიძლება სხვაგან, სხვა ძალების მიერ?!
- დასავლეთის დაისი - რუსეთი ახლა ფიქრობს რომ ის უპირისპირდება არა უკრაინას, არამედ მთელს დასავლეთს. თუ დაამარცა უკრაინა ამით ძალიან მძიმედ დაზარალებული და რეპუტაცია შერყეული გამოვა დასავლეთი, ხოლო ბირთვულ იარაღზე მუშაობა სხვა სახელმწიფოთა მხრიდან უფრო აქტიური გახდება.
6. რა არის რუსეთის მარცხი და რა არის გამარჯვება?
- რუსეთი დამარცხებული იქნება, თუკი უკრაინის ის ტერიტორიები ვერ დაიკავა, რომელიც ახლა გაცხდებული აქვს მის კუთვნილად - მთელი ხერსონი, ზაპორიჟია, დონეცკი, ლუგანსკი და ყირიმი.
- რუსეთი დამარცხებული იქნება, თუკი უკრაინას სახლემწიფოებრიობის რაიმე საერთაშორისო განატია მიეცა და მისი მილიტარიზაცია გაგრძელდა (ანუ უკრაინა გრძელვადიანადაც გადარჩა): ნატო, ცის კონტროლი, ბირთვული იარაღი, მოკავშირეების ბაზები მის ტერიტორიაზე და სხვა. ამ შემთხვევაში უკრაინის მილიტარიზაციაც გრძელდება და რუსული ოკუპაცია ან მთავრდება ან ძალიან მყიფედ რჩება.
- რუსეთი გამარჯვებული იქნება, თუკი დასახული ტერიტორიული ამონაცა შეასრულა და ხელში ჩაიგო მთელი ხერსონი, ზაპორიჟია, დონეცკი, ლუგანსკი და ყირიმი.
- რუსეთი გამარჯვებულია თუკი ცეცხლი შეწყდა ისე, რომ უკრაინის მილიტარიზაცია შეწყდა, მისთვის საერთაშორისო გარანტიები არ იქნა განსაზღვრული, ხოლო რუსეთს სანქციები მოეხნა.
- რუსეთი გამარჯვებულია თუკი ოკუპირებული ტერიტორიების საერთაშორისოდ აღიარება მოახდინა და დაიკანონა.
- რუსეთი გამარჯვებულია თუკი ომში ან ომის შემდეგ კიევში პრორუსული მთავრობა მოიყვანა.
აქვე უნდა აღინიშნოს რომ:
- კიევის ვერ აღება უკვე წარუმატებლობაა რუსეთისათვის;
- უკრაინის წინააღმდეგ გამოცხადებული დემილიტარიზაციის კამპანია ამ ეტაპზე ჩავარდა - უკრაინა ევროპის ერთ-ერთი ყველაზე მილიტარიზებული სახელმწიფოა.
7. რა სოციალური კონტრაქტი აქვს რუსეთსა და უკრაინას თავის ხალხთან:
- რუსეთში 90-ნების შემდეგ ასეთი სოციალური კონტრაქტი დაიდო: შენ პოლიტიკაში ნუ ჩაერევი, დიდ პოლიტიკურ ბიზნესში ცხვირს ნუ ჩაყოფ, უყურე ტელევიზორს, ტაში დაუკარი ლიდერს, იამაყე შენი ქვეყნის იმპერიული წარსულით და შენ არავინ შეგეხება, დანარჩენი რაც გინდა ის აკეთე. ეს კონტრაქტი ქრება, რადგან სალხში შენთვის ყოფნა მაინც ფრონტზე ყოფნით დამთავრდა.
ახლა რუსეთი საკუთარ მოსახლეობას ახალ კონტრაქტს უდებს და ეუბნება, რომ რუსეთის ინტერესებს დაცვა და ბრძოლა სჭირდება, რაც შეიძლება სიკვდილით დასრულდეს, მაგრამ ეს საამაყო ამბავია - წინაპრებიც ასე იბრძოდნენ და კვდებოდნენო. ეს ყველაფერი პროაქტიულად კი არ უნდა გააკეთო, არამედ თუკი სახელმწიფო მოგიხმობს უნდა გაჰყვე მას და კითხვები არ დასვაო. მწყემსმა კეთილმა კარგად იცის რა არის სწორი და არაო. ყველა ჩვენ გვებრძვის თორემ რუსეთი რა შუაშიაო. იდეალი სტალინია და მის პრინციპებს უნდა დაემორჩილოთო.
- უკრაინაში სოციალურ კონტრაქტს ორი საფუძველი აქვს:
1. ყველანი ვებრძვით გარე, ისტორიულ მტერს, რომელის ჩვენს არსებობასა და იდენტობას ეგზისტენციალურ საფრთხეს უქმნის და მზადაა მოაწყოს გენოციდი.
2. ვებრძვით კორუფციას, რომელმაც ათწლეულობით უმძიმესი დარტყმა მიაყენა ქვეაყანას. ამ უკანასკნელზე როდესაც კითხვები გაჩნდა რამდენიმე დღის წინ, ხალხი ქუჩაში გამოვიდა და დემონსტრაციები გამართა კორუფციის ბიუროს დამოუკიდებლობის აღსადგენად.
 
 
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.