დიდი მსჯელობებია COVID-19-ის გავრცელება-არგავრცელების შესახებ. არის ვერსია, რომ სამხრეთ ნახევარსფეროში იმიტომაა ცოტა შემთხვევა, რომ ვირუსებზე, როგორც წესი, სიცხე მოქმედებს.
არის ასევე ვერსია, რომ რამდენიმე წამლის კომბინაცია, მათ შორის მალარია/ციების საწინააღმდეგო წამლის - სრულიად კურნავს ვირუსისგან.
ვირუსის გავრცელების რუკა დღევანდელ აღმოსავლეთ ნახევარსფროში ასეთია:
დასავლეთ ნახევარსფეროში ასეთი სურათია:
ევრაზიიდან დასავლეთ ნახევარსფეროში გავრცელება შეიძლება კონტაქტების ნაკლებობა-მეტობას დავაბრალოთ და ასევე, ამით ავხსნათ აშშ აღმოსავლეთ სანაპიროზე ვირუსის შემთხვევების დიდი რაოდენობა. ამ არგუმენტითვე იხსნება კორონავირუსის სამხრეთ ამერიკაში გავრცელების სიმცირე.
https://en.wikipedia.org/wiki/2020_coronavirus_pandemic_in_Italy
ამიტომ, ხომ არ არის რაიმე სხვა სხვაობა ამ ქვეყნებს/ხალხებს შორის, რომელიც ვირუსის ასეთ არათანაბარ შედეგებს განაპირობებს?
როგორც ხედავთ, G ჰაპლოჯგუფის გავრცელების რუკა დაახლოებით ემთხვევა ვირუსის ე.წ. ადვილი შემთხვევების რუკას. თუმცა, ეს ეს რუკა არ არის ზუსტი, რადგან, გენეტიკური კვლევისას მასალის აღება არ ხდება ისეთი რეპრეზენტატიული სიზუსტით, როგორც მაგალითად, შინამეურნეობის კვლევისას, და მეორეც - პირდაპირ ჰაპლოჯგუფიდან გამომდინარე, შეუძლებელია იმსჯელო ადამიანების ჯგუფის ამა-თუ-იმ თვისებაზე ან იმუნიტეტზე.
ხედვის ასეთი კუთხე საინტერესო ინფორმაციას გვაძლევს იტალიის შესახებ: იტალიის ჩრდილოეთში G ჰაპლოჯგუფის წილი 3%მდეა, როდესაც სამხრეთში ეს წილი 10%-ს აღწევს.
მაგრამ, სავსებით შესაძლებელია დავუშვათ, რომ G ჰაბლოჯგუფის ადამიანებისათვის, რომლებიც 26 000 წელია რეგიონში სახლობენ და ზოგიერთი ვერსიით, ამ რეგიონში წარმოიშვნენ კიდეც, COVID-19 ვირუსი არ არის პირველი ეპიდემია, რომელთანაც მათ მოუწიათ შეხვედრა. ისევე როგორც დღეს, 26 000 წლის განმავლობაშიც შესაძლებელია ეპიდემია ჩინეთიდან გავრცელებულიყო - ყველაზე ოპტიმალური გზა დასავლეთისკენ მაშინ ცენტრალურ კავკასიაზე გადიოდა: ერთ-ერთი ვერსიით, რომ შავი ჭირის ეპიდემია (ბაქტერიული, არა ვირუსული, მაგრამ მაინც), რომლემაც 1346-1352 წლებში 25 მილიონი ევროპელი შეიწირა, ჩინეთი-ცენტრალური კავკასია-შავი ზღვის გზით გავრცელდა. ამიტომ, ასევე შესაძლებელია, რომ G ჰაბლოჯგუფის ადამიანებს აქვს სპეციფიკური იმუნიტეტი, რომელიც მსგავსი ვირუსების გავრცელებას წარმატებით ეწინააღმდეგება. და ასევე, შესაძლებელია, რომ ამ იმუნიტეტის გამომუშავება-ფლობამ გადააქცია ისინი დომინანტურ ჰაპლოტიპურ ჯგუფად ცენტრალურ კავკასიაში (ანუ, სხვა ჰაპლოჯგუფის წევრები ეპიდემიებმა დახოცა). მით უმეტეს, საქართველოს დასავლეთის სუბ-ეროვნული ჯგუფები ცნობილები არიან მალარიასთან და ჭაობის ციების წინაამღდეგ გამომუშავებული იმუნიტეტით.
ასე რომ, მართალია, ამას შემდგომი ბევრი კვლევა სჭირდება, მაგრამ, შესაძლებელია დასაწყისისთვის, ძალიან ფრთხილად ვივიარაუდოთ, რომ G ჰაბლოჯგუფით მჭირდოდ დასახლებულ რეგიონებში ვირუსის ნაკლები და ნაკლებად ტრაგიკული გავრცელებაა, ვიდრე იქ, სადაც ამ ჰაპლოჯგუფის წარმომადგენელი ან ძალიან ცოტაა, ან საერთოდ არ არის.
ეს საკმაოდ უხეში რუკაა, და ჰაპლოჯგუფების გავრცელების მთელ რიგ მცირე ნიუანსებს არ ითვალისწინებს. მაგრამ, რომ დააკვირდეთ, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ პანდემიის სირთულე-სიიოლე თითქმის ემთხვევა ჰაპლოჯგუფების განაწილებას: R1b ჰაპლოჯგუფისთვის პანდემიით გამოწვეული შედეგები მძიმეა (იტალია, ესპანეთი, გერმანია, აშშ, კანადა...), და ასევე, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ იქ, სადაც ჯერ არ არის ვირუსი გავრცელებული, მძიმე შედეგები ექნება. მონღოლეთში და ყაზახეთში თითქმის ერთნაირი მსუბუქი სურათია, საქართველოში და ჩრდილო კავკასიის ნაწილში სურათი განსხვავებულია, ასევე, სიიოლის თვალსაზრისით. იაპონიაში სხვა სურათი უნდა იყოს ვიდრე დანარჩენ მსოფლიოში და ასევე - აფრიკაშიც პანდემიის სხვა სურათს უნდა ველოდოთ. ცხადია, ამას ერთვის ტემპერატურული სხვაობები, რომლებიც ამძაფრებენ/არბილებენ ვირუსის ზემოქმედებას და შესაძლებელია, კიდევ ბევრი სოციო-ბიოლოგიური ფაქტორი. ამ სურათით სავარაუდოთ გასაგებია, რატომაა რუსეთში, ბელორუსიაში და სხვა სლავურ ქვეყნებში ნაკლები სიკვდილიანობა. სავარაუდოთ, ვიმეორებ.
არ ვამბობ, რომ ეს ერთადერთი ფაქტორია, რომელიც ხსნის ვირუსის გავრცელება-არგავრცელებას, მაგრამ, ვფიქრობ, რომ ბედნიერი/უბედური შემთხვევების უკან უფრო ასეთი განაწილება უნდა იდგეს, ვიდრე დღეს შემოთავაზებული ‘წინდახედულიქვეყნები versus წინდაუხედავიქვეყნების“ ამბავი.
ისევ ვამბობ, ჰაპლოჯგუფები დაჯგუფების მოხერხებული ხერხია (ჰმ, ტავტოლოგია), და რაღაც ანტი-ვირუსული იმუნიტეტის არსებობა შეიძლება ადვილად ავხსნათ ჩინეთთან, როგორც პანდემიების ისტორიულ და პრე-ისტორიულ სამშობლოსთან სიახლოვე-სიშორით და ასევე, კონკრეტული ხალხების კონკრეტულ ტერიტორიებზე ცხოვრების ისტორიულ-პრეისტორიულ განგრძობითობასთან კავშირით.
არ ვიცი, რამდენად შეიძლება ამ ხედვამ დამაჯერებლობა მოიპოვოს, თუ, ის ისევე ჩაიკარგება დღევანდელი ჰიპოთეზების მრავალფეროვნებაში, როგორც მაგალითად, ტუბერკულოზის აცრის ჰიპოთეზა მინავლდა. მაგრამ, ვფიქრობ, რომ დამატებითი დასაბუთებების მოპოვების შემთხვევაში, ასეთი ხედვა ბევრ რამეს შეცვლის.
ამის შესახებ - შემდეგ.
ავტორი: სოციოლოგი და ფილოსოფოსი გიგი თევზაძე
წყარო: "კრიტიკული აზროვნების სკოლის" გვერდი