,
„საქართველოს მთავრობა ბრიუსელს სიტყვით ერთგულებას ეფიცება, მაგრამ საქმით მოსკოვისაკენ უხვევს“, - ამბობს ქართული პოლიტიკის ექსპერტი მარსელ რეტიგი. ასეთი კურსი საფრთხეს უქმნის ქვეყნის სავარაუდო გაწევრიანებას ევროკავშირში, - ნათქვამია გერმანული ტელეარხის ZDF Heit-ის მიერ ეთერში გადაცემულ სიუჟეტში, სათაურით „საქართველო - „ქვეყანა, რომელიც ევროკავშირს და რუსეთს შორის მერყეობს“.
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
საქართველოში ყველაფერი დუღს. ხალხი ქუჩაშია გამოსული პარლამენტის მიერ სკანდალური კანონპროექტის - „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ - მიღების გამო, რომელსაც „უცხოური აგენტების“ კანონპროექტსაც უწოდებენ. დოკუმენტი ავალდებულებს არასამტავრობო ორგავნიზაციებს და მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებს გაამჟღავნონ თავიანთი საზღვარგარეთული დაფინანსების თაობაზე და თუ ამას არ გააკეთებენ, მათ უცხოური გავლენის აგენტებად შერაცხავენ და მოზრდილ ჯარიმებსაც გადაიხდიან. სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლები შიშობენ, რომ კანონპროექტი შეზღუდავს აზრის გამოხატვის თავისუფლებას და საფრთხეს შეუქმნის საქართველოს სწრაფვას ევროპისაკენ.
როგორც მარსელ რეტიგი - გერმანული ფრიდრიხ ებერტის ფონდის სამხრეთკავკასიური განყოფილების ხელმძღვანელი - ამბობს, კანონპროექტში ჩადებული „გამჭვირვალეობის“ მოთხოვნა მხოლოდ წინასწარ შენიღბულ მიზეზს წარმოადგენს: „საქართველოში სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების 90% მხოლოდ უცხოეთის ქვეყნებიდან გადმორიცხული თანხებით არსებობენ. კანონპროექტის ძალაში შესვლის შემდეგ ისინი მიიღებენ ისეთი ორგანიზაციების სტატუსს, რომლებიც უცხოური გავლენის გამტარებლები იქნებიან. მმართველი პარტიის „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარემ ეს ორგანიზაციები „სამშობლოს გამყიდველებად“ შერაცხა“, - ამბობს მარსელ რეტიგი.
ქართული კანონპროექტი, რომელიც რუსულს ჰგავს
ექსპერტი ქართულ კანონში 2012 წელს მიღებული რუსული კანონის კვალს ხედავს, რომელსაც რუსეთის მმართველი რეჟიმი საკუთარი სამოქალაქო საზოგადოების მიმართ ზეწოლისათვის იყენებს. „ჩვენ ვიცით, თუ როგორ ახშობს და ზღუდავს კრემლი რუსული არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობას“, - ამბობს მარსელ რეტიგი.
საქართველოს ხელისუფლება, თავის მხრივ, უარყოფს რუსეთის რაიმე გავლენას ქარტულ პოლიტიკაზე და კერძოდ, კანონპროექტის შემუშავება-მიღების დროს. „საქართველო მთავრობა, რასაკვირველია, რუსეთის მარიონეტულ რეჯიმს ნამდვილად არ წარმოადგენს“, - ხაზს უსვამს მარსელ რეტიგი, - „მოსკოვის პირდაპირი გავლენა თბილისზე, ალბათ, არ არის. მე ვერ ვიტყვი, რომ მოსკოვიდან დარეკეს და თბილისს ამ კანონის მიღება უბრძანეს... ალბათ, უფრო მეტად მიზეზი ისაა, რომ მმართველ პარტიას ეშინია, რომ ოქტომბერში დაგეგმილი საპარლამენტო არჩევნების შედეგად ძალაუფლებას დაკარგავს. ამიტომ „ქართული ოცნება“ ცდილობს ქვეყნის საზოგადოების დანაწილებას მომხრეებად („მეგობრებად) და მოწინააღმდეგეებად („მტრებად“). მოწინააღმდეგეები („მტრები“) კი ყველა ისინია, რომლებიც დასავლეთთან თანამშრომლოებენ. ამრიგად, იქმნება პოლარიზების ატმოსფერო“.
კიდევ ერთ მოტივად ითვლება საქართველოს მუდმივი შიში რუსეთთან კონფლიქტის სავარაუდო გამწვავების მიმართ. თბილისს ეშინია, რომ რუსეთი საქართველოს ეკონომიკურ ომს გამოუცხადებს და ამის გამო კრიზისი დაიწყება. გარდა ამისა, არ არის გამორიცხული, რომ კრემლმა საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიების - აფხაზეთისა და ე.წ. „სამხრეთ ოსეთის“ ანექსია მოახდინოს და მეტიც - დამატებითი ტერიტორიები მიიტაცოს. ესე იგი, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ კანონპროექტის მიღება თბილისის სიგნალს წარმოადგენს მოსკოვისათვის, რომ საქართველოს ევროპული ინტეგრაციის საკითხში „ძალიან ღრმად შესვლა არ სურს“.
საერთაშორისო დემოკრატიულმა საზოგადოებამ ქართული კანონპროექტი მკვეთრად გააკრიტიკა და თბილისს მისი უკან გაწვევისაკენ მოუწოდა. ევროკომისია და ევროპარლამენტი დოკუმენტს განიხილავენ როგორ პირდაპირ დარღვევად იმ პირობებისა, რომელთა შესრულება საქართველომ ივალდებულა ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მიღების დროს. „აი, სწორედ ამის გამო გამოხატავს უკმაყოფილებას ხალხი. თბილისის მიზნები სცილდება კანონპროექტის ჩარჩოებს, საკითხი ეხება პრინციპულ გადაწყვეტილებას - გააგრზელებს თუ არა ევროპულ კურსს საქართველოს ხელისუფლება“, - განმარტავს მარსელ რეტიგი.
საქართველო რყევისა და გაურკვევლობის პერიოდში შედის - როგორი იქნება მომავალში ქართული სახელმწიფო? მისი პერსპექტივა რამდენიმე თვეში უნდა გადაწყდეს. გაგრძელდება თუ არა პროტესტები? იქნება თუ არა ოქტომბერში დაგეგმილი საპარლამენტო არჩევნები თავისუფალი და სამართლიანი? დაემორჩილება თუ არა საქართველოს ხელისუფლება ევროკავშირის ზეწოლას და კანონპროექტს უკან გაიწვევს? ქუჩაში გამოსული ადამიანები მკაფიო მიმართულებას ითხოვენ: „შორს რუსეთისაგან და ახლოს ევროკავშირთან“.
„საქართველოს შეიძლება ვუწოდოთ ქვეყანა, რომელიც ევროკავშირსა და რუსეთს შორის მერყეობს: ერთი მხრივ, „თვალების ციმციმით უყურებს“ ბრიუსელს, მეორე მხრივ კი შეიძლება სახე კრემლისაკენ მიაბრუნოს“, - ასეთ დასკვნას აკეთებს მარსელ რეტიგი.
წყარო: https://www.zdf.de/nachrichten/politik/ausland/georgien-interview-roethig-100.html
ბრიტანული გაზეთის „დეილი ტელეგრაფის“ (The Daily Telegraph) 19 ივნისის ნომერში დაბეჭდილია სტატია სათაურით „პუტინი დღეს ისეთი მოწყვლადია როგორც არასდროს: კრემლი ახლო აღმოსავლეთში კიდევ ერთ საკვანძო მოკავშირეს კარგავს“ (ავტორი - კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია რუსეთის საგარეო პოლიტიკის მდგომარეობა ახლო აღმოსავლეთში, რომელიც კრემლისათვის ცუდი პერსპექტივის მომასწავებელია: რუსეთის ავტორიტეტი რეგიონში ეცემა.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
ისრაელის ირანზე თავდასხმა არამარტო აიათოლებისათვის არის საზარალო: ირანის სამხედრო ინფრასტრუქტურის დანგრევა ცუდი ამბავია სხვა დეპოტური რეჟიმებისათვის - ისეთებისათვის, როგორსაც, ვთქვათ, რუსეთი წარმოადგენს. მათ ყოველთვის ჰქონდათ იმედი, რომ ირანი ნებისმიერ შემთხვევაში სრულად თუ არა, ნაწილობრად მაინც გაუწევდა დახმარებას.
მას შემდეგ, როცა ვლადიმერ პუტინმა გააცნობიერა, რომ მის მიერ უკრაინის წინააღმდეგ დაწყებული „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“ ორ კვირას კი არა (გახსოვთ მისი ტრაბახი?), უფრო მეტი ხნის განმავლობაშიც არ დასრულდებოდა, მოსკოვმა დიდი ძალისხმევა დახარჯა თეირანთან უფრო მჭიდრო კონტაქტების ჩამოსაყალიბებლად.
რუსეთი და ირანი ბუნებრივი მოკავშირეები არ არიან. ირანელი ხალხის ხსოვნაში შემონახულია მწარე მოგონებები საბჭოთა არმიის შეჭრის თაობაზე ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში, მეორე მსოფლიო ომის დროს. იგივეს აკეთებდა მეფის რუსეთიც მე-19 საუკუნეში და მე-20 საუკუნის დასაწყისში. ამის მიუხედავად, მოსკოვსა და თეირანს შორის მაინც ჩამოყალიბდა ურთიერთმომგებიანი კავშირი - რუსები აქტიურ მონაწილეობას იღებდნენ ირანის პირველი ატომური ელექტროსადგურის მშენებლობაში, რომელიც ქალაქ ბუშერთან ახლოს მდებარეობს.
მაგრამ რუსეთისა და ირანის ურთიერთობა უფრო მტკიცე და მეგობრული გახადა 2022 წლის აგვისტოდან, უკრაინასთან ომის დროს, როცა ვლადიმერ პუტინი თეირანს ეწვია და ხელი მოაწერა შეთახმებას, რომ თეირანს მოსკოვისათვის დრონები, რაკეტები, ნაღმები და სხვა საბრძოლო მასალები მიეწოდებინა. მოგვიანებით კრემლმა ეს იარაღი უკრაინის სამხედრო ობიექტებისა და კრიტიკული ინფრასტრუქტურის დასაბომბად გამოიყენა.
უფრო მეტიც - რუსეთის მზარდი დამოკიდებულება ირანის მხრიდან გაწეულ სამხედრო მხარდაჭერაზე იმდენად აშკარა გახდა, რომ ვლადიმერ პუტინმა, თავისი ირანელი კოლეგის მასუდ პეზეშკიანის მოსკოვში ვიზიტის დროს, მიმდინარე წლის იანვარში, გააფორმა 20-წლიანი ხელშეკრულება „ყოვლისმომცველი სტრატეგიული პარტნიორობის შესახებ“ - სულ რაღაც სამი დღით ადრე დონალ ტრამპის ინაუგურაციამდე.
მოსკოვი დათანხმდა თეირანის თხოვნას - ირანული საბრძოლო ტექნიკითა და იარაღით (დრონებით, რაკეტებით...) კრემლისთვის მიწოდების სანაცვლოდ, რუსეთი დაეხმარებოდა ირანს ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვისა და სამხედრო-საჰაერო ძალების გაძლიერებაში (თუმცა ისრაელისთვის ამ გარემოებას ირანზე თავდასხმაში ხელი არ შეუშლია).
სხვათა შორის, რუსეთ-ირანის სტრატეგიული პარტნიორობა მოიცავს აგრეთვე საკმაოდ დაუკონკრეტებელ დებულებებს ორმხრივი ვალდებულებების შესახებ - მათ ერთმანეთს დახმარება უნდა გაუწიონ რომელიმე მესამე მხარის თავდასხმის დროს, მაგრამ საეჭვოა ეს პირობა ვლადიმერ პუტინმა შეასრულოს - ბენიამინ ნეთანიაჰუსთან თავისი ახლო კავშირების გამო.
მაგრამ დღეისათვის ვლადიმერ პუტინის ყველაზე მთავარი საზრუნავი არის ის, თუ როგორ გავლენას მოახდენს ისრაელის თავდასხმა ირანზე - გააგრძელებს თუ არა თეირანი მოსკოვის პრაქტიკულ მხარდაჭერას უკრაინასთან ომში, ანუ ძველებურად ექნება თუ არა ირანს დრონებისა და რაკეტების წარმოების და მიწოდების შესაძლებლობა?
როგორც ისრაელის ავიადარტყმების შედეგად ჩანს, ირანის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსმა საკმაო ზარალი განიცადა - დაიბომბა უპილოტო საფრენი აპარატების (დრონების) ამწყობი და რაკეტმშენებელი ქარხნები. აქედან გამომდინარე, ირანის პოტენციალი სამხედრო მრეწველობის მხრივ მნიშვნელოვნად შესუსტდა - ირანს დრონები და რაკეტები ისრაელისაკენ გასაშვებადაც არ ჰყოფნის, არათუ რუსეთისათვის მისაწოდებლად.
კიდევ ერთი გარემოება, რომელიც ვლადიმერ პუტინზე ძლიერ ზეწოლას ახდენს - ეს არის პერსპექტივა იმისა, რომ რუსეთი კარგავს თავის კიდევ ერთ ახლოაღმოსავლელ მოკავშირეს - ირანს, თანაც ძალიან სწრაფად: კრემლისადმი მეგობრულად განწყობილი სირიის რეჟიმის დაცემის შემდეგ მხოლოდ ექვსი თვეა გასული.
ვლადიმერ პუტინი რუსეთის გლობალური ავტორიტეტის ზრდას სწორედ ახლო აღმოსავლეთში კრემლის გავლენის გაფართოებით ცდილობდა. მას ასევე სურდა ეჩვენებინა რეგიონის ქვეყნებისათვის, რომ რუსეთი მათთვის უფრო საიმედო მოკავშირე და პარტნიორია, ვიდრე აშშ.
2015 წელს, როცა ვლადმერ პუტინი სირიის მმართველს ბაშარ ალ-ასადს დაეხმარა და იგი აჯანყებული საკუტარი ხალხისგან და ისლამისტებისაგან დამხობას გადაარჩინა, ამით მოსკოვის რეპუტაცია განმტკიცდა. მოსკოვს შესაძლებლობა მიეცა მნიშვნელოვანი სამხედრო-საზღვაო და სამხედრო-საჰაერო ბაზები შეექმნა აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთში (ტარტუსი და ხმეიმიმი, სირიის ტერიტორიაზე).
იმის გათვალისწინებით, რომ პრეზიდენტყოფილი ბაშარ ალ-ასადი დღეს მოსკოვში, დევნილობაში იმყოფება, ხოლო აიათოლები ისრაელთან ომში არიან ჩაბმულნი, ვლადიმერ პუტინის რეპუტაციასა და ავტორიტეტს, მის გავლენებს რეგიონში სწრაფი კრახი ემუქრება.
ირანის მძიმე მდგომარეობა კრემლს საკმაოდ რთულ სიტუაციაში აყენებს ისრაელის პრემიერ-მინისტრთან ბენიამინ ნეთანიაჰუსთან პირადი მჭიდრო კავშირების გამო. ადრე ვლადიმერ პუტინი ყურადღებას არ აქცევდა და თვალს ხუჭავდა ისრაელის ცალკეულ შეტევებზე ირანის წინააღმდეგ, როცა ეს მის ინტერესებში შედიოდა: იყო შემთხვევები, რომ როცა რუსული და ირანული სამხედრო ქვედანაყოფები სირიაში ბაშარ ალ-ასადის ხელისუფლებას იცავდნენ, რუსები ჩუმად თიშავდნენ თავიანთ ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვის საშუალებებს, რათა ისრაელს ირანელების პოზიციები დაებომბა.
რასაკვირველია, რუსეთის გარდა, ირანის მძიმე მდგომარეობას თვალს ადევნებენ „დესპოტური ქვეყნების ღერძის“ წევრი სხვა ქვეყნები - ჩრდილოეთ კორეა და ჩინეთი.
ფხენიანს და თეირანს ერთმანეთთან დიდი ხნის წინ გაფორმებული ხელშეკრულება აკავშირებს: ორივე მხარე მჭიდროდ თანამშრომლობს ბირთვული კვლევების სფეროში, რაკეტმშენებლობაში და სხვა დარგებში. თავის მხრივ, პეკინსაც აქვს საკუთარი ინტერესები ირანში - ჩინეთი ცდილობს სრულყოფილად ისარგებლოს ირანის ბუნებრივი რესურსებით, თუმცა დღეს 2021 წელს დადებული ხელშეკრულების პირობების შესრულება კითხვის ნიშნის ქვეშ რჩება - ისრაელი განუწყვეტლივ ბომბავს ირანის ნავთობისა და გაზის მომპოვებელი ინფრასტრუქტურის ობიექტებს.
ისრაელის სამხედრო კამპანია ირანის წინააღმდეგ არამარტო აიათოლების სიკვდილ-სიცოცხლის და მათი გადარჩენა-არდგადარცენის საკითხს ეხება. ისრაელის თავდასხმას ირანზე სერიოზული შედეგები ექნება ყველა სხვა დესპოტური რეჟიმისათვის, რომლებმაც მცდარი ნაბიჯი გადადგეს, ბედი ირანს დაუკავშირეს და იფიქრეს, რომ მათ, დასავლეთთან შედარებით, უფრო მეტ სარგებელს თეირანთან ურთიერთობა მოუტანდა.
