USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
Тбилиси
«TRT - Turkish Radio and Television Corporation» (თურქეთი): „თურქეთის ჰიდროენერგეტიკა: წყლის ძალა იძლევა სინათლეს“
дата:  

თურქეთის სახელმწიფო ტელერადიოკორპორაცია TRT (Turkish Radio and Television Corporation) თავის ვებ-გვერდზე რუბრიკით „ენერგეტიკული დღის წესრიგი“, აქვეყნებს სტატიას სათაურით „თურქეთის ჰიდროენერგეტიკა: წყლის ძალა იძლევა სინათლეს“, რომელშიც ჩვენი მეზობელი თურქეთის ენერგეტიკის მდგომარეობაა განხილული, ბოლო 20 წლის განმავლობაში. პუბლიკაციაში ნახსენებია აგრეთვე მდინარე ჭოროხზე აგებული იუსეფელისა და დერინერის ჰიდროელექტროსადგურები.

გთავაზობთ სტატიის ტექსტს:

დღეს განვიხილავთ მნიშვნელოვან საკითხს - წყლის მნიშვნელობას ენერგიის წარმოებაში და თურქეთის მიერ წყლის პოტენციალის დასაცავად განხორციელებულ პროექტებს.

თურქეთის მთლიანი ელექტროენერგიის ერთ მესამედს ჰიდროელექტროსადგურები (ჰესები) 32 ათას 400 მეგავატით უზრუნველყოფენ. ჰესები, როგორც გამორჩეული, ადგილობრივი, განახლებადი და სუფთა ელექტროენერგიის წარმოების მეთოდი,  არ იწვევს ნარჩენების ან ნახშირბადის გამოყოფას ენერგიის წარმოების პროცესში და დიდი წვლილი შეაქვს თურქეთის ენერგეტიკული საჭიროებების დაკმაყოფილებაში.

2002 წლიდან ექსპლუატაციაში შევიდა 625 ჰიდროელექტროსადგური, მათ შორის მსოფლიოში მნიშვნელოვანი პროექტები, როგორიცაა იუსუფელის კაშხალი და ჰესი, ილისუს კაშხალი და ჰესი, დერინერის კაშხალი და ჰესი, ერმენეკის კაშხალი და ჰესი.

ჰიდროელექტროსადგურების წლიური წარმოების სიმძლავრე, რომელიც 22 წლის წინ 45 მილიარდი კილოვატსათი იყო, დაახლოებით 112 მილიარდ კილოვატ საათამდე გაიზარდა.

თურქეთის მთლიანი ელექტროენერგიის მესამედს ჰიდროელექტროენერგია  შეადგენს 32 ათას 400 მეგავატით. ამრიგად, თურქეთში ყოველი სამი ნათურიდან ერთი ჰესების ენერგიას იყენებს. მიზანი აქ არის ის, რომ იყოს რესურსების ყველაზე ეფექტური გამოყენება და მომავალ თაობებს გადაეცეს „ენერგეტიკაში სრულიად დამოუკიდებელი თურქეთი“.

იუსუფელის კაშხალი და ჰესი სიმაღლით 275 მეტრი, არის ყველაზე მაღალი კაშხალი თურქეთში და მეხუთე ყველაზე მაღალი კაშხალი თავის კატეგორიაში მსოფლიოში. ეს პროექტი ელექტროენერგიის საშუალო წლიური წარმოების სიმძლავრით 1,9 მილიარდ კილოვატ/საათში, შეძლებს დააკმაყოფილოს 2,5 მილიონი ადამიანის ელექტროენერგიის საჭიროება, რაც უტოლდება ანტალიის ზომის ქალაქის მოსახლეობას.

ილისუს კაშხალი და ჰესი არის თურქეთის სიდიდით მეოთხე ელექტროსადგური ათათურქის, ქარაქაიასა და ქებანის კაშხლების შემდეგ დამონტაჟებული სიმძლავრის მიხედვით და სიდიდით მეორე კაშხალი შევსების მოცულობით.

ილისუს კაშხლის, რომლის სიმაღლე საძირკვლიდან 135 მეტრია, შევსების მოცულობა 24 მილიონი კუბური მეტრი და წვერის სიგრძე 2 ათას 327 მეტრია. "წინა სახის ბეტონით დაფარული კლდის შემავსებელი კაშხალის" ტიპის კაშხლებს შორის პირველ ადგილზეა მსოფლიოში შევსების მოცულობით, სხეულის სიგრძით და ბეტონის ზედაპირის ფართობით.

ობიექტმა, რომელმაც პირველი ელექტროენერგია 2020 წლის 19 მაისს გამოიმუშავა და სრული სიმძლავრით 2020 წლის 23 დეკემბერს დაიწყო ფუნქციონირება, ქვეყნის ეკონომიკაში დაახლოებით 23 მილიარდი ლირა შეიტანა დღემდე 8 მილიარდი კილოვატი ელექტროენერგიის წარმოებით.

დერინერის კაშხალი და ჰესი კი არის თურქეთის მე-2 ყველაზე მაღალი კაშხალი იუსუფელის შემდეგ 249 მეტრი სიმაღლით და 670 მეგავატი დამონტაჟებული სიმძლავრით შეუძლია ყოველწლიურად აწარმოოს საშუალოდ 2 მილიარდ 118 მილიონი კილოვატ/საათ ელექტროენერგია.

ჰიდროელექტროენერგიის დამონტაჟებული სიმძლავრის გლობალურ რეიტინგში თურქეთი მე-9 ადგილზეა მსოფლიოში და მე-2 ევროპაში 32 GW-ით, ხოლო ჩინეთი პირველ ადგილზეა 415 ათასი MW-ით, მეორეზე ბრაზილია 110 ათასი მეგავატით, ხოლო აშშ – 102 ათასი მეგავატით მესამეზე.

თურქეთის კაშხლის ინვესტიციებს დიდი მნიშვნელობა აქვს ელექტროენერგიის წარმოების თვალსაზრისით, მაგრამ ეს არ არის ერთადერთი მიზეზი, რის გამოც კაშხლის მშენებლობას მნიშვნელობა ენიჭება.

ერთ სულ მოსახლეზე არსებული წყლის რაოდენობის გათვალისწინებით, თურქეთი ითვლება წყლის სტრესის მქონე ქვეყნად. პროგნოზების მიხედვით, თურქეთში წყლის რაოდენობა ერთ სულ მოსახლეზე, რომელიც დღეს 1519 კუბური მეტრია, 2030 წელს 1100 კუბური მეტრამდე შემცირდება, როცა მოსახლეობა 100 მილიონს მიაღწევს. ეს თურქეთს წყლით ღარიბ ქვეყნებს შორის აყენებს.

ამ მიზეზით ქვეყანა ახორციელებს კიდევ ერთ ძალიან მნიშვნელოვან პროექტს წყლის ეფექტური გამოყენებისთვის.

სახელმწიფო წყლის ორგანიზაცი DSİ ასევე აჩქარებს შენახვის ობიექტების დასრულებას, როგორიცაა კაშხლები და აუზები, რათა გააუმჯობესოს გამოსაყენებელი წყლის პოტენციალი. ამჟამად ობიექტების ტევადობა 186 მილიარდი კუბური მეტრია. მიზნად ისახავენ 2025 წლისთვის ამას კიდევ 8 მილიარდი კუბური მეტრი დაემატოს.

წყლის მართვის გენერალური დირექტორატი ასევე აქტიურ როლს ასრულებს წყლის სტრესის წინააღმდეგ ბრძოლაში. სასმელი წყლის აუზის დაცვის გეგმების გარდა მზადდება დარგობრივი წყლის განაწილების გეგმები წყლის რესურსების სწორად გამოყენების დასაგეგმად, წყლის სამართლიანი და დაბალანსებული განაწილების უზრუნველსაყოფად წყლის გამომყენებელ სექტორებს შორის და წყლის გამოყენებისგან მაქსიმალური სარგებელის მისაღებად.

თურქეთის მასშტაბით 246 მიწისქვეშა კაშხალი შენდება. ამ კაშხლებს უწოდებენ "მიწისქვეშა წყლების შევსების ობიექტებს".

ცნობილია, რომ დასრულებული კაშხლების რაოდენობამ 150-ს მიაღწია. დასრულებული მიწისქვეშა კაშხლებიდან უზრუნველყოფილი იყო სარწყავი წყალი 36 ათასი დეკარი ფართობისთვის და 21 მილიონი კუბური ჰექტომეტრი სასმელი წყალი.

მიწისქვეშა კაშხლებში დაგროვილი წყალი შეიძლება ზედაპირზე იქნას ამოღებული და საჭიროების შემთხვევაში გამოყენებული. ის ხელს უშლის მტკნარი წყლის უშედეგოდ გადინებას მიწისქვეშიდან ზღვაში. მტკნარი წყალი და მარილიანი წყალი არ ერევა და, რა თქმა უნდა, ხელი ეშლება აორთქლებას.

წყარო: https://www.trt.net.tr/georgian/programebi/2024/02/05/energetikuli-dg-is-cesrigi-6-2024-2097868

 

 

аналитика
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати