USD 2.7264
EUR 2.9595
RUB 2.7843
თბილისი
«TRT - Turkish Radio and Television Corporation» (თურქეთი): „ნავთობი და დაძაბულობა ახლო აღმოსავლეთში“
თარიღი:  279

თურქეთის სახელმწიფო ტელერადიოკორპორაცია TRT (Turkish Radio and Television Corporation) რუბრიკით „ენერგეტიკული დღის წესრიგი“, თავის ვებ-გვერდზე აქვეყნებს ანალიტიკურ სტატიას სათაურით „ნავთობი და დაძაბულობა ახლო აღმოსავლეთში“ (ავტორი - მაჰმუთ გიურერი, TRT Haber-ის რედაქტორი), რომელშიც განხილულია ნავთობის როლი რეგიონში მიმდინარე მოვლენებში. ბუნებრივია, მასალაში თურქული პოზიციაა წარმოჩენილი.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

ერთი წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც ისრაელმა ღაზას სექტორზე თავდასხმები დაიწყო. დახოცილ პალესტინელთა რიცხვი 45 ათასს უახლოვდება. ათასობით მოხუცის, ქალის, ბავშვისა და ჩვილის ცხედარი კვლავ დაბომბილი შენობების ქვეშ რჩება... დაჭრილთა რაოდენობა კი 100 ათასს უახლოვდება. ღაზას სექტორში 1,2 მილიონზე მეტი ადამიანი იძულებით გადაადგილდა და უსახლკაროდ დარჩა...

თუმცა, ისრაელის აგრესია ამით არ შემოიფარგლება... ირანთან დაძაბულობის შემდეგ თელ-ავივის ხელისუფლებამ ლიბანი დაისახა სამიზნედ. ჰეზბოლას ელემენტები გახდნენ სამიზნეები. ისრაელის თავდასხმების შედეგად ლიბანში ბოლო ერთი წლის განმავლობაში დაახლოებით 2500 ადამიანი დაიღუპა და ათასობით დაშავდა.

გაეროსა და საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან ისრაელის ამ მიდგომის წინააღმდეგ რაიმე პრევენციული ზომების არმიღება კვლავ კითხვის ნიშნის ქვეშ ტოვებს, თუ რამდენ ხანს გაგრძელდება ეს პროცესი.

თუმცა, ისრაელის აგრესიული პოზიცია რეგიონში ახალი კრიზისების საფრთხესაც შეიცავს... ყველა ეს მოვლენა გვახსენებს წარსულში მომხდარ სხვა კრიზისს. 1973 წელს არაბეთ-ისრაელის ომის შემდეგ, აშშ-ს მიერ თელ-ავივის მხარდაჭერამ ნავთობის მწარმოებელი არაბული ქვეყნები გააქტიურა. საუდის არაბეთის ხელმძღვანელობით ქვეყნებმა აშშ-ს წინააღმდეგ ნავთობის ემბარგო დაიწყეს. მოგვიანებით ემბარგო დასავლეთ ევროპასა და იაპონიაზეც გავრცელდა. ემბარგოს შედეგად ნავთობის ბარელის ფასი ერთ წელიწადში 3 დოლარიდან 12 დოლარამდე გაიზარდა.

ინდუსტრიულად განვითარებულ დასავლეთ ევროპასა და ამერიკის შეერთებულ შტატებში საავტომობილო სექტორმა სერიოზული ზიანი განიცადა.

იაპონია, რომელიც ამ ემბარგოს წინაშე აღმოჩნდა, იძულებული გახდა ისრაელთან ურთიერთობები მინიმალურ დონეზე დაეყვანა.

დიდმა ბრიტანეთმა კი არაბების წინააღმდეგ მოქმედი ემბარგო მოხსნა და ისრაელის წინააღმდეგ იარაღის ემბარგო დაიწყო.

ნავთობის ფასის 400 პროცენტით გაზრდის გამო ევროპაში სამრეწველო პროდუქციის ფასები მკვეთრად გაიზარდა. ამან სერიოზული ინფლაცია გამოიწვია.

დღევანდელი მოვლენების ფონზე არაბული ქვეყნების მიერ მასშტაბური ნავთობის ემბარგოს დაწესება მოსალოდნელი არ არის. თუმცა, ირანის საკვანძო როლი ნავთობის ბაზრებზე პირდაპირ გავლენას ახდენს საერთაშორისო ბაზრებზე.

ნავთობის ბაზრებისთვის მთავარი შეშფოთების წყაროა ისრაელის მიერ საპასუხო დარტყმის სახით ირანის ნავთობის ობიექტების დამიზნება და ამის შედეგად ნედლი ნავთობის ფასების მნიშვნელოვანი ზრდის პოტენციალი...

ნავთობის ექსპორტიორი ქვეყნების ორგანიზაციის (OPEC) მონაცემებით, აგვისტოში დღიურად 3,3 მილიონ ბარელზე მეტი წარმოებით ბოლო ხუთი წლის მაქსიმუმს მიაღწია ირანმა, რომელიც მსოფლიოს 10 უდიდეს ნავთობმწარმოებელს შორისაა.

ირანი გლობალური მიწოდების დაახლოებით 2 პროცენტს წარმოადგენს და წარმოების ნახევარი ექსპორტზე გააქვს.

დიდი შეშფოთება არსებობს იმის გამო, რომ ისრაელის მიერ დაძაბულობის შემდგომი ესკალაცია და რეგიონული ომის დაწყება ნავთობის ფასების მნიშვნელოვან ზრდას გამოიწვევს. არსებობს შიში, რომ ეს კიდევ უფრო გაართულებს უკვე არსებულ მაღალ გლობალურ ინფლაციის პერსპექტივას.

რეგიონული კრიზისის გავლენა არა მხოლოდ ნავთობის ფასზე, არამედ ნავთობის ტრანსპორტირების მარშრუტებზეც პირდაპირ აისახა...

იემენის ჰუსიტების განცხადებამ, რომ ისინი წითელ ზღვაში ნავთობის ტანკერებს დაესხმიან თავს, გემების მარშრუტის შეცვლა გამოიწვია. წითელი ზღვის მარშრუტი, რომელზეც მსოფლიო ვაჭრობის 10 პროცენტი მოდის, უკვე აღარ არის პრიორიტეტული დიდი სატრანსპორტო კომპანიებისთვისაც.

ბაბ ელ-მანდების (ცრემლების ჭიშკარი) სრუტე აზიისა და აფრიკის კონტინენტებს შორის მდებარეობს. სრუტე იემენსა და ჯიბუტს შორის წითელ ზღვას ინდოეთის ოკეანესთან აკავშირებს. სრუტის ყველაზე ვიწრო ადგილი 32 კილომეტრია და წელიწადში დაახლოებით 33,000 გემი გადის.

ამ გემების მნიშვნელოვანი ნაწილი სპარსეთის ყურის ქვეყნების ნავთობის გადამზიდი ტანკერებია.

საერთაშორისო საზოგადოება ყურადღებით აკვირდება სრუტეში მოძრაობის უსაფრთხოებას, სადაც მსოფლიო ნავთობის მოხმარების დაახლოებით მეხუთედი გადის. აშშ, რუსეთი, ჩინეთი, საფრანგეთი და ისრაელი სრუტესთან ახლოს მდებარე ქვეყნებში სამხედრო ბაზების ქონას ცდილობენ.

მეორე მხრივ, სუეცის არხი, ხელოვნური წყლის გზა, რომელიც ხმელთაშუა ზღვას წითელ ზღვასთან აკავშირებს, ამოკლებს საზღვაო სავაჭრო გზას ევროპასა და აზიას შორის, აფრიკის კონტინენტის გარშემო უფრო გრძელი მარშრუტის გავლის გარეშე. თუმცა, ჰუსიტების თავდასხმების გამო ბოლო 1 წლის განმავლობაში ასობით გემი, მიუხედავად უფრო მაღალი ხარჯებისა, სუეცის არხის ნაცვლად კეთილი იმედის კონცხის მარშრუტს იყენებს. ამ სიტუაციამ განსაკუთრებით თხევადი ბუნებრივი აირის ფასების ზრდა გამოიწვია.

წყარო: https://www.trt.net.tr/georgian/programebi/2024/10/14/energetikuli-dg-is-cesrigi-42-2024-2198335

 

 

ანალიტიკა
აშშ-ს საპრეზიდენტო არჩევენები და მისი შედეგების სავარაუდო ზეგავლენა საქართველოზე

5 ნოემბერს აშშ-ში საპრეზიდენტო არჩევნები იმართება.

აშშ-ის 2024 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში კანდიდატები კამალა ჰარისი, რომელიც დემოკრატიულ პარტიას წარმოადგენს, და რესპუბლიკელი დონალდ ტრამპი არიან. ეს არჩევნები მსოფლიო ყურადღების ცენტრშია, რადგან მისი შედეგი გავლენას მოახდენს როგორც აშშ-ის შიდა პოლიტიკაზე, ასევე საერთაშორისო ურთიერთობებზე და გლობალურ ეკონომიკაზე.

საარჩევნო გარემო და გამოკითხვების შედეგები

ჰარისი და ტრამპი გამოკითხვებში თითქმის თანაბრად არიან, თუმცა ზოგიერთი კვლევა ჰარისს მცირედ უპირატესობას ანიჭებს. ეროვნული გამოკითხვები მხოლოდ ზოგად სურათს ქმნის, რადგან აშშ-ის პრეზიდენტი პირდაპირი ხმის მიცემით არ ირჩევა – გამარჯვებას საბოლოოდ ელექტორალური კოლეგია განსაზღვრავს. საარჩევნო რუკაზე გადამწყვეტი „მერყევი“ შტატებია, როგორიცაა პენსილვანია, მიჩიგანი და ჯორჯია. მათი პოზიციები კვლავ გაურკვეველია, რაც საბოლოო შედეგებს გაურკვევლობას მატებს

არჩევნების შესაძლო შედეგები და მათი გავლენა აშშ-სა და მსოფლიოზე

კამალა ჰარისის გამარჯვების გავლენა: ჰარისის ადმინისტრაცია, დიდი ალბათობით, ბაიდენის კურსის გაგრძელებას შეეცდება. საგარეო პოლიტიკის კუთხით ეს გულისხმობს მჭიდრო თანამშრომლობას ნატო-სთან და ევროპასთან, რაც ხელს შეუწყობს უსაფრთხოების გაძლიერებას ევროპაში, განსაკუთრებით რუსეთის გავლენის გათვალისწინებით. ჰარისი ასევე გააგრძელებს უკრაინის მხარდაჭერას, რაც დიდი სტრატეგიული მნიშვნელობის საკითხია ნატო-სთვის.

ჰარისი ასევე დაიცავს გარემოსდაცვით ინიციატივებს, რაც განახლებადი ენერგიის სექტორში ინვესტიციებს გაზრდის და კლიმატურ ცვლილებებთან ბრძოლას შეუწყობს ხელს. ეს შეიძლება არა მხოლოდ აშშ-ის ეკონომიკურ ტრანსფორმაციას დაასახელოს პრიორიტეტად, არამედ მსოფლიოს წამყვანი ქვეყნების გარემოსდაცვითი რეგულაციებისა და პრიორიტეტების ჩამოყალიბებაზე გავლენა იქონიოს. მისი მიდგომები, სავარაუდოდ, გაამარტივებს გლობალურ სავაჭრო პარტნიორობას და საერთაშორისო ურთიერთობებს.

დონალდ ტრამპის გამარჯვების გავლენა: ტრამპის პოლიტიკა კვლავ "ამერიკა პირველია" პრინციპზე იქნება დაფუძნებული. მისი გამარჯვების შემთხვევაში შესაძლოა შემცირდეს აშშ-ის ჩართულობა საერთაშორისო ალიანსებში, განსაკუთრებით ნატო-სა და უკრაინის მხარდაჭერაში. ეს მიდგომა ევროპისთვის უფრო რთულ გარემოს შექმნის, რადგან აშშ-ის როლი შესუსტდება უსაფრთხოების საკითხებში.

კლიმატის ცვლილების პოლიტიკა ტრამპის ადმინისტრაციის პირობებში განსხვავებული იქნებოდა – სავარაუდოდ, შემცირდება გარემოსდაცვითი რეგულაციები და შეზღუდვები, რაც ამერიკის ინდუსტრიას საშუალებას მისცემს მოკლე პერიოდში გაძლიერდეს. თუმცა, გრძელვადიანი პერსპექტივით ეს გადაწყვეტილებები გარემოსდაცვით პრობლემებს კიდევ უფრო გაამწვავებს, რაც შეიძლება გლობალურ გარემოსდაცვით გეგმებზე გავლენას მოახდინოს.

აშშ-ის 2024 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში ჰარისისა და ტრამპის გამარჯვებას საქართველოსთვის განსხვავებული შედეგები ექნება, განსაკუთრებით საგარეო პოლიტიკისა და უსაფრთხოების კუთხით.

კამალა ჰარისის გამარჯვება

ჰარისის პოლიტიკა, დიდი ალბათობით, ბაიდენის კურსს გააგრძელებს, რაც საქართველოსთვის დადებითი სიახლე იქნება, რადგან ბაიდენის ადმინისტრაცია მხარს უჭერს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობასა და დემოკრატიულ განვითარებას. აშშ-სა და ევროპასთან ჰარისის გაძლიერებული თანამშრომლობა ხელს შეუწყობს ნატო-ს და აღმოსავლეთ ევროპაში უსაფრთხოების გაძლიერებას, რაც საქართველოსთვის დამატებითი მხარდაჭერისა და უსაფრთხოების გარანტიას შექმნის. ჰარისის ადმინისტრაცია, სავარაუდოდ, გააგრძელებს რუსეთის წინააღმდეგ მკაცრი სანქციების პოლიტიკას, რაც რუსეთის ზეწოლის შესუსტებას შეიძლება შეუწყოს ხელს სამხრეთ კავკასიაში, მათ შორის საქართველოზე.

ეკონომიკური და პოლიტიკური მიმართულებით, ჰარისის კლიმატური ინიციატივები და დემოკრატიული რეფორმების მხარდაჭერა საქართველოსთვის დამატებითი თანამშრომლობისა და ინვესტიციების შესაძლებლობებს შექმნის. ასევე, ჰარისის კურსი მხარს დაუჭერს საქართველოს ევროკავშირთან და ნატო-სთან დაახლოების პროცესს, რაც ქვეყნის დასავლურ ინტეგრაციას განამტკიცებს.

დონალდ ტრამპის გამარჯვება

თუ ტრამპი გაიმარჯვებს, სავარაუდოდ, აშშ-ის ინტერესები საერთაშორისო ურთიერთობებში ნაკლებად აქცენტირებული იქნება, რაც საქართველოსთვის ნატო-ს მხარდაჭერის შემცირებას ნიშნავს. ტრამპის მიდგომა ნატო-სადმი უფრო კრიტიკულია, და შესაძლოა მან შეამციროს დახმარება აღმოსავლეთ ევროპისა და კავკასიის ქვეყნების უსაფრთხოებისთვის, მათ შორის საქართველოსთვის.

ტრამპის „ამერიკა პირველია“ პოლიტიკა შესაძლოა, საქართველოსთვის დასავლეთისკენ ინტეგრაციის პროცესის შენელებას გამოიწვიოს, რაც მეტ სირთულეს შექმნის როგორც პოლიტიკური, ისე ეკონომიკური მიმართულებით. მისი ადმინისტრაცია ნაკლებად არის დაინტერესებული დემოკრატიული რეფორმებისა და კლიმატის ინიციატივებით, რაც საქართველოსთვის ინვესტიციების შემცირებასა და საერთაშორისო მხარდაჭერის ნაკლებობას ნიშნავს.

დასკვნა

აშშ-ის 2024 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები, გარდა ქვეყნის შიდა პოლიტიკისა, დიდ გავლენას მოახდენს გლობალურ პოლიტიკურ ურთიერთობებზე, ეკონომიკურ ბაზრებზე და ეკოლოგიურ სტაბილურობაზე. კამალა ჰარისის და დონალდ ტრამპის განსხვავებული ხედვები აშშ-ის როლს განსაზღვრავს მსოფლიოს სხვადასხვა სფეროში, იქნება ეს საერთაშორისო ურთიერთობები, კლიმატური პოლიტიკა თუ უსაფრთხოების საკითხები.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.