USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
«TRT - Turkish Radio and Television Corporation» (თურქეთი): „ღაზას სექტორში მიმდინარე ომის დამარცხებულები“
თარიღი:  205

„მაშინაც კი, თუ ისრაელი ღაზას სექტორში მიმდინარე ომში სამხედრო წარმატებას მიაღწევს, ის მაინც ომში დამარცხებული იქნება. 7 ოქტომბრის შემდეგ ღაზას წინააღმდეგ წარმოებული მძიმე კამპანიის გამო, ისრაელმა ვერ ან არ აირჩია გამოეყენებინა უდიდესი ისტორიული შესაძლებლობა, რაც ჰქონდა დაარსების დღიდან. დღეს მას ემუქრება უსაფრთხოების ონტოლოგიური კრიზისი და სტატუსის შფოთვა ისეთი მასშტაბით, როგორიც 1948 წლის შემდეგ“, - ნათქვამია თურქეთის სახელმწიფო რადიოტელეკორპორაციის (TRT - Turkish Radio and Television Corporation) ქართულენოვან ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებულ სტატიაში სათაურით „ღაზას სექტორში მიმდინარე ომის დამარცხებულები“ (ავტორი - მურათ იეშილთაში, პროფესორი,ანალიტიკურ ცენტრ SETA/სეტას უსაფრთხოების კვლევების დირექტორი).

შვიდი ოქტომბრის შემდეგ ისრაელი არის ქვეყანა, რომელმაც ბევრ ფრონტზე წააგო და უახლოეს წლებში მოუწევს ამით ცხოვრება. 7 ოქტომბრის ერთ-ერთი პირველი სტრატეგიული შედეგი უსაფრთხოებას უკავშირდება. სამხედრო თვალსაზრისით, ისრაელის უსაფრთხოების დოქტრინას აქვს ოთხი საყრდენი. მათგან ყველაზე მნიშვნელოვანია სამხედრო შეკავება. თავშეკავება არის ქვეყნის ყველაზე მნიშვნელოვანი იარაღი თავდაცვის წინ. 7 ოქტომბრის თავდასხმებმა და ისრაელის არმიის სისუსტემ ომის მდგრადობის კუთხით გამოიწვია თავდაცვის მითის დაშლა. კიდევ ერთი ელემენტია ადრეული გაფრთხილება. ადრეული გაფრთხილება ემყარება მტრის მოქმედების წინასწარი ცოდნის უპირატესობას, ქვეყნის ყველა სადაზვერვო შესაძლებლობის წყალობით. 7 ოქტომბერი აჩვენებს, რომ ისევე, როგორც 1973 წელს, ისრაელის ადრეული გაფრთხილების შესაძლებლობა არ არის სრულყოფილი. ისრაელის უსაფრთხოების დოქტრინის კიდევ ერთი ელემენტია თავდაცვა. თავდაცვა შედგება იმ შესაძლებლობების ჯამისგან, რომელიც საშუალებას აძლევს არმიას დაიცვას თავი, როგორც ძირითადი ძალა იმ სიტუაციაში, როდესაც შეკავება არ მუშაობს და ხდება აგრესია. ისრაელის არმიამ 7 ოქტომბერს არამარტო ვერ შეასრულა საკუთარი თავის თავდაცვითი მოვალეობა, არამედ გაუჭირდა ბრძოლა ღაზაში, როგორც ნამდვილი ჯარი. უსაფრთხოების დოქტრინის მეოთხე საყრდენი არის აბსოლუტური გამარჯვება. აბსოლუტური გამარჯვება გულისხმობს უდავო სამხედრო გამარჯვებას, რომელიც შეუძლებელს ხდის მტრის გადაჯგუფებას და ხელახლა შეტევას. მიუხედავად იმისა, რომ ისრაელის ომის სტრატეგიული მიზანი ღაზაში გამოცხადდა, როგორც ჰამასის განადგურება, გასაგები იყო, რომ ეს არ მოხდებოდა. ამ მიზეზით, ნეთანიაჰუს ადმინისტრაციამ შეცვალა სტრატეგია „განადგურების“ შესაჩერებლად და მისი დასუსტების მიზნით.

ამ ომში, ისრაელის დანაკარგები მხოლოდ სამხედრო დანაკარგებით არ შემოიფარგლება. შეუძლებელია ამით ქვეყანა მოექცეს, როგორც საერთაშორისო ურთიერთობების არანორმალური წევრი, როდესაც ფუნდამენტური ელემენტები, რომლებიც კვებავს მის ინტერესებსა და შიშებს, უფრო რელიგიურია, ვიდრე რაციონალური. მაგალითად, დაეში არის ასეთი მაგალითი. ნიადაგი, რომელიც კვებავს მათ ინტერესებსა და შიშებს, არის რელიგიური და არა ამქვეყნიური. ამ მიზეზით, ის არ გრძნობს რაიმე წესებს. ისრაელის თავდასხმებმა ღაზაზე, რომელიც არ შეესაბამება ომის კანონებს, ისრაელი გადააქცია სახელმწიფოდ, რომელიც მოქმედებს საერთაშორისო სამართლის მიღმა. 7 ოქტომბრის შემდეგ განხორციელებულმა „ღაზას გენოციდმა“ აშკარად გამოიწვია ისრაელის გენოციდურ ქვეყნად გადაქცევა. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ვითარება ისტორიული ტრაგედიაა, ის მომავალში ისრაელის საერთაშორისო რეპუტაციის განუყოფელი ნაწილიც იქნება. ის ფაქტი, რომ ნეთანიაჰუს მთავრობისა და ომის მხარდამჭერების მიერ ომი არაერთხელ გამოხატულია რელიგიური ცნობებით, გაცილებით ღრმა პრობლემას ავლენს. ისრაელის ე.წ. საერო პოლიტიკური რეჟიმი სხვა არაფერია, თუ არა უსაფუძვლო რიტორიკა; უარესი, ეს ადასტურებს, რომ ისრაელი მესიანური ქვეყანაა. შედეგად, ღაზას ომმა გამოიწვია ისრაელის დაშიფვრა, როგორც რადიკალური ქვეყანა, რომელიც არ დაემორჩილა საერთაშორისო სამართლის წესებს და ომი რელიგიური გახადა. სინამდვილეში, გლობალური მასშტაბით პალესტინის მხარდამჭერი ისრაელის საწინააღმდეგო დემონსტრაციები იწვევს თელ-ავივის იზოლირებას გლობალურ დონეზე.

კიდევ ერთი დანაკარგი ისრაელისთვის, როგორც რადიკალური სახელმწიფოსთვის, არის საკუთარი საზოგადოების დაკარგვა. მიუხედავად იმისა, რომ 7 ოქტომბერმა რადიკალურად შეარყია ისრაელის უსაფრთხოების განცდა არა მხოლოდ როგორც სახელმწიფოს, არამედ როგორც საზოგადოებას, თავდასხმების ისტორიული ჩარჩო „ჰოლოკოსტის“ თვალსაზრისით ემსახურებოდა დაუცველობისა და სოციალური შეშფოთების გაღრმავებას. თავდასხმებზე ისრაელის სამხედრო პასუხის ძალადობამ კიდევ უფრო გააფართოვა და გააძლიერა გლობალური ისრაელის საწინააღმდეგო განწყობები, რამაც გამოიწვია ებრაული თემი გადაექცია გლობალური მასშტაბის შეშფოთების საზოგადოებად. ამ ვითარებაზე პასუხისმგებელი თავად ისრაელის მთავრობაა.

ამ ეტაპზე კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი დანაკლისი არის ის, რომ ისრაელი გადაიქცევა ქვეყნად, რომელიც თანდათან შორდება დემოკრატიულ პრაქტიკას და ხდება ავტორიტარული ექსტრემიზმის ღერძზე. შეუძლებელია პოლიტიკისა და საზოგადოების ნორმალიზება ქვეყანაში, სადაც პოლიტიკის ძირითადი დინამიკა მუდმივად სხვებზე მაღლა დგას. მსგავსი პროცესი იქმნება ისრაელში, 7 ოქტომბრის შემდეგ. ამ კონტექსტში, ისრაელში პოლიტიკური ცხოვრება უფრო რადიკალიზებული გახდება, პოლიტიკური დისკურსები გამკაცრდება და საჯარო სფერო ხელახლა გაძლიერდება ნაციონალისტური ებრაული იდენტობის გარშემო. ეს სიტუაცია ისრაელს კიდევ უფრო მკაცრ ბანაკში გადააყენებს პალესტინის საკითხთან დაკავშირებით და პრობლემის ორი სახელმწიფოს ფორმატში გადაწყვეტა შეუძლებელი გახდება.

სამხედრო, პოლიტიკური და სოციალური დანაკარგების გარდა, ისრაელის ყველაზე მნიშვნელოვანი დანაკარგი ხდება, მის რეგიონულ გეოპოლიტიკურ პოზიციაზე. 7 ოქტომბრამდე რეგიონულმა ნორმალიზებამ ისრაელს ისტორიული იზოლაციის დაძლევის სტრატეგიული შესაძლებლობა შეუქმნა. თუმცა, ისრაელის ხედვა პალესტინის საკითხზე, როგორც ნულოვანი ჯამის თამაშზე, რომელშიც მხოლოდ ის იმარჯვებს და მისი მტრული დამოკიდებულება რეგიონული აქტორების მიმართ, იწვევს მის იზოლაციას. ბევრი სტრატეგიული შესაძლებლობა, განსაკუთრებით არაბულ-ისრაელის ნორმალიზაცია, რეგიონალური ეკონომიკური პროექტები და ენერგეტიკული პარტნიორობა, აღარ არის შესაძლებელი ღაზაში განვითარებული მოვლენების გამო. ამ შესაძლებლობის არეალის ხელახლა შექმნა ადვილი არ იქნება.

შედეგად, ღაზაზე ისრაელის თავდასხმები და არაპროპორციული ძალადობა; ამან გამოიღო შედეგი, რომლითაც ისრაელმა ცუდი რეგიონალური და გლობალური იმიჯი შეიძინა. ისრაელი ახლა უფრო იზოლირებული და დაუცველი ქვეყანაა ახლო აღმოსავლეთში, ვიდრე წარსულში.

წყარო: https://www.trt.net.tr/georgian/regioni-da-sak-art-velo/2023/12/01/ak-tualuri-t-emis-analizi-66-2023-2071517

 

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.