,
საინფორმაციო სააგენტო «Эхо Кавказа»-ში გამოქვეყნებულია სტატია უმუშევრობა აფხაზეთში: რა იმალება "მყვირალა ციფრების' მიღმა?. მასში ნათქვამია, თუ რა ნიშნულს მიაღწია აფხაზეთში უმუშევრობის დონემ და როგორ უყურებენ ამ პრობლემას აფხაზეთში
გთავაზობთ პუბლიკაციის შინაარსს:
ამა წლის 27 იანვარს ე.წ. აფხაზეთის პრეზიდენტნ ასლან ბჟანიასთან გამართულ გაფართოებულ შეხვედრაზე, რომელზეც დედაქალაქისა და რაიონების ადმინისტრაციის ხელმძღვანელებმა გასულ წელს გაწეული სამუშაოს შესახებ მოხსენება გააკეთეს, სახელმწიფოს მეთაურმა საუბრის დასკვნით ნაწილში განაცხადა:
„ეს არის მყვირალა რიცხვები. მე მათ გავახმოვანებ. უმუშევრობის დონე გალის რაიონში 69 %-ა, ოჩამჩირის რაიონში - 85%, გუდაუთის რაიონში - 81%, ტყურაჩალის რაიონში - შრომისუნარიანი მოსახლეობის 85% უმუშევარია. სოხუმის რეგიონში - 87%, ეს ყველაზე დიდი მაჩვენებელია. გულრიფში - 53%. ქალაქ სოხუმში - 40%. გაგრის რაიონში უმუშევართა დაახლოებით 65%-ია. ეს არის მთავარი პრობლემა. როგორ მოვაგვაროთ ეს პრობლემა? ბესლან ციბოვიჩ (ჯოპუა, ვიცე-პრემიერი) ამ პრობლემის გადაჭრა საკვანძოა. ამასტან დაკავშირებით მთავრობას ვაძლევ დავალებას... მითითების შესრულების ვადებს ცოტა მოგვიანებით დავასახელებთ... კერძოდ, ხალხი საქმით უნდა იყოს დაკავებული. ჩვენ გვაქვს განვითარების პროგრამა, ხელი მოვაწერეთ...“
ბუნებრივია, პრეზიდენტის ასეტ განცხადებას მაშინვე გამოეხმაურა საზოგადოება,. მისი ეს განცხადება "საინფორმაციო ბომბად" იქნა აღქმული და რეაქციაც ორაზროვანი იყო. მაგალითად, მოსკოვის ბლოგერი, აფხაზური პროექტების პარტნიორობის ხელმძღვანელი კირილ ბაზილევსკი ფეისბუქზე მოკლე პოსტში, სადაც აღნიშნული ციფრები იყო მოცემული, წერს:
„უმუშევრობა აფხაზეთში. აფხაზეთის პრეზიდენტმა ასლან ბჟანიამ მოიყვანა, ერთი შეხედვით, უმუშევრობის კოშმარული მაჩვენებლები... მაგრამ რა კვლევების საფუძველზე იქნა მიღებული ასეთი მაჩვენებლები? ფაქტიურად ეს მაჩვენებელი მხოლოდ აფხაზეთის ეკონომიკის ნაცრისფერ ხასიათზე მეტყველებს. უმუშევარი ადამიანების უმეტესობა მუშაობს სადმე და იღებს შემოსავალს. ოჩამჩირის რეგიონში უმუშევართა 85%? გემუდარებით რა..."
ამ პოსტის კომენტარებში ორი აზრი შეეჯახა ერთმანეთს. ერთი, დიახ, აფხაზეთში მძვინვარე უმუშევრობაა და, ბუნებრივია, ამაში ხელისუფლებაა დამნაშავე, რადგან მან არ შექმნა მიმზიდველი სამუშაო ადგილების საკმარისი რაოდენობა. მეორე, დიახ, ასეა; გარდა ამისა, ბევრი ჩვენი შრომისუნარიანი მოქალაქე თავად არის ზედმეტად არჩევითი და საერთოდ არ ჩქარობს ე.წ. გასტრაიბატერების სამსახურიდან განდევნას; გარდა ამისა, საკმაოდ ბევრია, ვისაც საბჭოთა დროს პარაზიტებს ეძახდნენ და რომლებიც ახლა შრომისმოყვარე და წარმატებული ნათესავების ხარჯზე ცხოვრობენ, მაგრამ მაჩვენებლები მაინც არაადეკვატურია რეალობისთვის - ისე, არ შეიძლება იყოს, რეგიონის შრომისუნარიანი მოსახლეობის 15%-ი ინახავდეს დანარჩენ ქმედუნარიანებს. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ: რა თქმა უნდა, უსაქმური ბევრი გვყავს, მაგრამ არა ამდენი! პოსტის ავტორმა საკუთარი აზრი კომენტარებში განავითარა:
„ეს ორაზროვანი კითხვაა. ვითვალისწინებთ გლეხებს თუ არა? მუშაობენ თუ არა? მაგალიტად მე მყავს მეგობრები (აფხაზეთში). სამი ძმა. უფროსი მშენებლობაშია. აქ გასაგებია, რომ არის ინდმეწარმე, რადგან მისი მუშაობის გარკვეული ნაწილი ოფიციალურია. მეორე ძმა სოფელში მეურნეობით არის დაკავებული, ფერმა საკმაოდ დიდია და მას სხვა დამატებიტი სამუშაო არა აქვს, თუმცა იღებს შემოსავალს გაყიდული პროდუქტებიდან. მესამე ძმა საუცხოო ჭაჭას აკეთებს, რომელიც ყველა ფაცხასი იყიდება ფსოუმდე. უმუშევარია თუ არა ის?
„ეხო კავკასა“ დაუკავშირდა მეცნიერებათა აკადემიის ეკონომიკისა და სამართლის ინსტიტუტის დირექტორს, ეკონომიკის მეცნიერებათა დოქტორ ზაურ შალაშას და ამ საკითხზე მისი აზრიტ დაინტერესდა:
„მე მომეჩვენა, რომ ეს მონაცემები, ზოგადად აიღეს. იმის მიხედვით თუ აწვდიან ხელისუფლებას იურიდიული პირები: ისინი წარმოადგენენ ბალანსებს, სახელფასო ფონდს, საშუალო თვიურ ხელფასს... ეს ყველაფერი სტატისტიკის სახელმწიფო კომიტეტის მონაცემებში შედის. მაგრამ ე.წ. მცირე ბიზნესში დასაქმებულები, მომსახურების სექტორში... თვითდასაქმებულები, როგორც წესი, ჩვენთან არ არიან რეგისტრირებული, როგორც რუსეთის ფედერაციაში. მაგრამ ეს ინფორმაცია უნდა ქონდეტ ადმინისტრაციის მეთაურებს. პრეზიდენტის მიერ გამოცხადებულ ციფრებში არ იყო გათვალისწინებული, ჩემი აზრით, ის ინფორმაცია, რომელიც აფხაზეთის ქალაქებისა და რეგიონების ადმინისტრაციის ხელმძღვანელებს აქვთ. ეს შეუსაბამობაა აქ, ასე მომეჩვენა. ჩვენ გვაქვს აშკარა ხარვეზი კანონმდებლობაში. სტატისტიკის სახელმწიფო კომიტეტის თავმჯდომარე კამა გოგია ყოველთვის აყენებს ამ საკითხს სხვადასხვა დონეზე - რა უნდა შეიცვალოს. მეწარმეები რეგისტრირდებიან იუსტიციის სამინისტროში, როცა ისინი ფუძდებიან, მაგრამ შემდეგ ბევრი მათგანი არანაირ ანგარიშს არ წარადგენს“.
გლეხებთან დაკავშირებით, რომლებიც წარმოადგენენ რესპუბლიკის მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილს, შალაშამ თქვა, რომ ისინი:
„პრეზიდენტის მიერ გამოცხადებულ ციფრებში უნდა ყოფილიყო გათვალისწინებული. ისინი ალბათ იქ მოხვდნენ, თუმცა ისინი იხდიან მიწის და კომუნალურ გადასახადებს“.
არის კიდევ ერთი კომპონენტი - ის ფაქტი, რომ ბევრი თვითდასაქმებული ცდილობს არ მოახდინოს საკუთარი შემოსავლის რეკლამირება. ზაურ ივანოვიჩი ამბობს:
„ეს არის ზუსტად ის კითხვა, რომელიც მუდმივად ჩნდება. სწორედ ამისთვის არსებობს სახელმწიფო ორგანოები... ასე მაგალიტად შარშან, საგადასახადო სამსახურის თანამშრომლები გაემგზავრნენ გაგრის რაიონში და იქ რამდენიმე თვე მუშაობდნენ ადგილობრივ საგადასახადო სამსახურთან ერთად. ჩაატარეს სრული აღწერა არარეგისტრირებული მეწარმეების და ამან შედეგი გამოიღო: სულ რაღაც ერთ წელიწადში დარეგისტრირდა ექვსასზე მეტი მეწარმე, რომლებიც დაკავებული არიან საკურორტო, მომსახურების და ვაჭრობის სექტორში. ასე გახდა სესაძლებელი მათი ოფიციალური რეგისტრაცია. ასე უნდა მოხდეს აფხაზეთის ყველა რეგიონში“.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
