,
პროექტი „მსოფლიო კორონავირუსის შემდეგ“ - წარმოადგენს საინფორმაციო-ანალიტიკური სააგენტო „თბილისი პოსტის“ მცდელობას შეიქმნას გამოკითხვების, სტატიების და ინტერვიუების ციკლი, სადაც თავმოყრილი იქნება პოსტკორონასეულ ეპოქაში მსოფლიოს ახალი გეოპოლიტიკური მოწყობის, ეკონომიკის განვითარების, ახალი სოციალური ურთიერთობების და სხვა საზოგადოებისთვის საინტერესო თემების ირგვლივ საჯარო პირების, პოლიტოლოგების, ჟურნალისტების, მეცნიერების, ექსპერტების, პოლიტიკოსების, ფუტუროლოგების და უბრალოდ დაინტერესებული ადამიანების ხედვები, პროგნოზები და შეხედულებები.
ჩვენ ვსვამთ შეკითხვებს და ვთავაზობთ ყველას, გაგვიზიაროს საკუთარი შეხედულებები.
ზვიად არჩუაძე - გარედან მოტანილი ფული, იმის წინაპირობა იქნება, რომ უფრო მეტი ფული გავიდეს გარეთ.
პროექტის კითხვებს პასუხობს ეკონომიკის ექსპერტი ზვიად არჩუაძე
თქვენი დაკვირვებით, პანდემიის პირობებში რამდენად ადეკვატურია ჩვენი ხელისუფლების ეკონომიკური პოლიტიკა?
პირველი ნაბიჯები: სხვადასხვა გადასახდელებისგან გათავისუფლება, ბანკის პროცენტის გადახდის გადავადება - შემდეგ ეკონომიკურ პოლიტიკასთან დაკავშირებით გადაწყვეტილებები, ჩამორჩება სხვა ქვეყნების მიერ მიღებულ გადაწყევტილებებს ტემპით და მიმართულებების მრავალფეროვნებით.
თქვენზე რომ იყოს დამოკიდებული თქვენ რა კორექტივებს შეიტანდით ამ ეტაპზე ხელისუფლების ეკონომიკურ პოლიტიკაში?
რეკომენდაციები: კლასტერული მიდგომა, სექტორულის ნაცვლად დივერსიფიკაცია გადაწყვეტილებების მიღებაში რეგიონების და მუნიციპალიტეტების დონეზე; სპეციალური პროგრამა ქალაქების ეკონომიკის განვითრებისთვის; მიკრო და მცირე ბიზნესის განვითარების მხარდამჭერი ცენტრების შექმნა რეგიონებში, ბიზნესის მიერ პირველად ინვესტიციებზე დანახარჯების შესამცირებლად და ა.შ.
ბრიტანეთის ყოფილმა პრემიერმა გორდონ ბრაუნმა განცხადება გააკეთა, რომ მსოფლიოს დროებითი გლობალური მმართველობა სჭირდება პანდემიის ეკონომიკური კრიზისის დასაძლევად. რეალურად რა მოვლენას ვაკვირდებით ახლა, შესაძლებელია მოხდეს გლობალური მთავრობის იდეის პედალირება?
არა. ჩემი აზრით უფრო ადგილობრივი ეფექტური მთავრობის როლი გაიზრდება.
რამდენად შეძლებს საქართველო ელექტრონულ მმართველობაზე გადავიდეს, ექნება ამის პოლიტიკური ნება ხელისუფლებას? აქ იგულისხმება ხელოვნური ინტელექტის და ბლოკ-ჩეინის შესახებ კანონმდებლობის მიღება, ციფრული მმართველობა, არჩევნები, საგანმანათლებლო და ადმინისტრაციული სერვისები და სხვ. და რა ტიპის გამოწვევებთან იქნება ეს დაკავშირებული?
შემდეგი გამოწვევები იქნება: პოლიტიკური ნება, ტექნიკური მზაობა ხელისუფლების და მოსახლეობის, ფინანსები
პანდემიამ დაგვანახა თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ქვეყნის სასურსათო უსაფრთხოება. ეს კომპლექსური პრობლემაა და რა უნდა გაკეთდეს იმისთვის რომ საქართველო დაცული იყოს ამ კუთხით ახალ პოსტკორონასეულ პერიოდში?
მსოფლიოში სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის ჭარბწარმოებაა. მსყიდველობითი უნარის შემთხვევაში ყოველთვის არის შესაძლებელი პროდუქციის მიღება. მინიმალური მარაგების შექმნა, სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის გადამუშავების შესაძლებლობის არსებობა საჭიროა ადგილებზე.
ბევრი მოსაზრებაა იმის შესახებ, რომ საჭიროა ყურადღების გამახვილება ისეთ დარგებზე, როგორიცაა ხორბლის წარმოება, ქათმის ხორცისა და კვერცხის წარმოების ბაზის გაფართოება, მეხორცეობა, მეთევზეობა, რომელიც საერთოდ მიგდებული გვაქვს ეხლა. თქვენ რას ფიქრობთ საით უნდა წავიდეთ და როგორ?
მთავარი არის თანამედროვე ტექნოლოგიები და მცოდნე ადამიანები. როცა არც ერთი არ გაქვს და არც მეორე, მიმართულების წარმართვა დამოკიდებული იქნება, იმაზე თუ რომელ სფეროშიც უფრო სწრაფად შევძლებთ ცვლილებების მოხდენას.
ყველა ერთხმად აღნიშნავს, რომ პანდემიის შემდეგ ყველაზე მეტად იქნება ფულის ნაკლებობა მსოფლიოში. ანუ ფული იქნება, მაგრამ დღესვე საჭიროა მის მისაღებად მოქმედება და შემდეგ მისი გონივრულად დახარჯვა. სად უნდა ვიშოვოთ ეს ფული და სად და რაში დავხარჯოთ შემდეგ?
მთავარი იქნება ჯაჭვების ისე აწყობა რო ადგილობრივმა ბიზნესმა მიიღოს შემოსავალი და არა გარედან მოტანილი ფული, რაც წინაპირობა იქნება იმისა, რომ უფრო მეტი ფული გავიდეს გარეთ.
პანდემია ერთგვარი გამოცდაც არის კონსერვატიზმსა და ლიბერალიზმს შორის მიმდინარე მუდმივი პაექრობისა. განსაკუთრებით ეს რელიგიასთან მიმართებაში ჩანს კარგად. თქვენი აზრით მსოფლიო უფრო კონსერვატიული გახდება ვიდრე ლიბერალური თუ პირიქით?
დამოკიდებულია საზოგადოებაზე და შედეგებზე. კონსერვატიული საზოგადოება კიდევ უფრო კონსერვატიული გახდება სუსტი საერო ხელისუფლების პირობებში.
სულიერებას მოკლებული და მხოლოდ მოხმარებაზე ორიენტირებული საზოგადოება დღეს გადის პანდემიის მძიმე პერიოდს, ისევ ისეთი იქნება ის პანდემიის შემდეგ თუ განიცდის ტრანსფორმაციას? როგორია თქვენი მოსაზრებები ამ კუთხით?
როცა არავინ არის სანდო, ვინც ამაზე დაელაპარაკება საზოგადოებას, არ მგონია ამას პანდემიამ უშველოს.
სოციალური მდგომარეობა და უმუშევრობა. დაიკარგება უამრავი სამუშაო ადგილები, ბევრი ადამიანი გახდება უფრო მეტად დაუცველი სოციალურად ვიდრე აქამდე იყო. რა უნდა ვქნათ, რა ნაბიჯები გადავდგათ დღეს და ხვალ, რომ ეს ასე არ იყოს?
ვიფიქროთ საზოგადოების მომზადებაზე ახალი სამუშაო პირობებისთვის და პირობების მომზადება ასეთი ხალხისთვის. მაგ., შეიძლება დიდი რაოდენობის სტაფები აღარ ყავდეთ კომპანიებს ოფისებში, მაგრამ არ უნდოდეთ შეამცირონ სამუშაო ადგილები. იმისთვის რომ მათთან იმუშაონ გჭირდება კვალიფიკაცია, ინტერნეტი და ადგილი საიდანაც იმუშავებ. ამაზე ნაკლებად დახარჯავს ფულს ბიზნესი.
რას ეტყვით ბიზნესს, განსაკუთრებით მცირე და საშუალო ბიზნეს? თუ მას თქვენი აზრით, ეხლა და პანდემიის შემდეგაც დახმარება ჭირდება სახელმწიფოს მხრიდან, რა თანმიმდევრობით და რა ნაბიჯები უნდა გადაიდგას (დღეიდან დაწყებული), რომ ბიზესი არა მარტო გადარჩეს არამედ მის წინ ახალი პერსპექტივებიც გამოჩნდეს?
ელაპრაკოს ხელისუფლებას (ცენტრალურ და ადგილობრივს), დიდ ბიზნესს. არ ელოდოს რომ მათთვის ვინმე რამეს გაიმეტებს. ბევრი ელოდება როდის გაკოტრდება სხვისი ბიზნესი, რათა ქონება ჩაიგდონ ხელში და გააფართოონ თავიანთი მომსახურების სეგმენტი.
ისევ მსოფლიო - როგორი იქნება ევროკავშირის მომავალი? როგორი იქნება უახლოესი მომავლის ფულის ერთეული? რა ელოდება საერთაშორისო ორგანიზაციებს? გახდება თუ არა უფრო ეფექტური გაერო?
უცბად არაფერი შეიცვლება. ბევრი ცვლიელების განსახორციელებლად არავინ მზად არ იქნება, განსაკუთრებით აშშ-ში არჩევნების წლის გამო
დაგვანახა თუ არა პანდემიამ რომ მიწა უფრო მეტად ღირებულია სახელმწიფოსთვის ვიდრე აქამდე ვთვლიდით? თქვენი პოზიცია პანდემის დროს დანახული და პანდემიის შემდეგ - უნდა აიკრძალოს თუ არა არასასოფლო-სამეურნეო მიწების გაყიდვა უცხოელებზე? რა დაგავანახა პანდემიამ - გვაქვს თუ არა ქვეყანაში თვითმმართველობა? როგორი და რა დოზით თვითმმართველობა გვჭირდება პანდემიის მერე?
უნდა აიკრძალოს მიწის გამოუყენებლობა ქართველებზეც და უცხოელებზეც. მიწის გრძელვადიანი გაქირავება მიღებული პრაქტიკაა მსოფლიოში. თვითმმართველობისთვის არ არის მზად საზოგადოება. მინიმუმ დეკონცენტრაციაა საჭირო ბევრი საკითხის თუ არა დეცენტრალიზაცია და ე.წ. გუდ გავერნენსის პრინციპების დანერგვა თვითმმართველობაში.
და ბოლოს სულ ერთი წინადადებით - როგორი იქნება პოსტპანდემიული საქართველო და ქართველი?
თუ ძალიან ცუდი შედეგი არ დაგვიდგა არაფერი შეიცვლება. საზოგადოება ინერტულია.
დიდი მადლობა ბ-ნ ზვიადს პასუხების მოწოდებისთვის.
პატივისცემით, საინფორმაციო-ანალიტიკური სააგენტო „თბილისი პოსტი“
პროექტის ანოტაცია და კითხვები იხილეთ ბმულზე:https://tbilisipost.ge/
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
