USD 2.7484
EUR 2.8998
RUB 2.7361
თბილისი
«Myśl Polska» (პოლონეთი): „რუსეთისა და უკრაინის არმიების საზაფხულო და საშემოდგომო ოპერაციები: კიევის ჯარი მძიმე მდგომარეობაშია“
თარიღი:  281

„შემოდგომის წვიმებით გამოწვეული უგზოობის წინ, რომელიც რუსეთ-უკრაინის ომის ფრონტებზე ბრძოლების სიმწვავეს გარკვეულწილად შეანელებს, უკრაინის არმია მძიმე მდგომარეობაშია - კიევის ჯარები თითქმის ყველა მიმართულებით უკან იხევენ. ქვედანაყოფების უმეტესობა პრაქტიკულად სისხლგამოცლილი და დაქანცულია, სტრატეგიული რეზერვები კი გამოფიტული. უკრაინის არმიის დანაკარგები მაღალია, მორალური სული კი - დაბალ დონეზე, ჰყვავის დეზერტირობა, წარმატების რწმენა და იმედი ფაქტიურად გამქრალია. რა თქმა უნდა, რუსეთის ჯარებიც დიდ ზიანს განიცდიან, განუწყვეტელი ბრძოლებით ისინიც დაიქანცნენ, მაგრამ განსხვავება ისაა, რომ კრემლი ჯერ კიდევ ინარჩუნებს შემტევ პოტენციალს“, - ნათქვამია პოლონეთის ყოველკვირეულ გაზეთ „მისლ პოლსკა“-ში («Myśl Polska» - „პოლონეთის აზრი“, გამოდის 1941 წლიდან - რედაქცია 1992 წლამდე ლონდონში იყო, ამჟამად კი ვარშავაშია) გამოქვეყნებულ სტატიაში სათაურით „რუსეთისა და უკრაინის არმიების საზაფხულო და საშემოდგომო ოპერაციები“ (ავტორი - ქშიშტოფ პოდგურსკი).

გთავაზობთ ამონარიდებს პუბლიკაციიდან:

რუსეთის არმიის ტაქტიკა და სტრატეგია

ორი წლის წარუმატებლობის შემდეგ, რუსული არმიის სტრატეგიას უკვე შეიძლება წარმატებული ვუწოდოთ, მაგრამ, ობიექტურად თუ ვიტყვით, ტერიტორიული შენაძენები მაინცდამაინც დიდად და შთამბეჭდავად არ მოჩანს. თუმცა საქმე მათში არ არის. დასავლელ ანალიტიკოსთა უმრავლესობა ვერ აცნობიერებს, რომ რუსეთის არმიის ზაფხულ-შემოდგომის ოპერაციების მთავარ მიზანს არა იმდენად ტერიტორიის დაკავება წარმოადგენდა, რამდენადაც უკრაინის ჯარების რაც შეიძლება მეტი განადგურება. შესაბამისად, უკვე შესამჩნევია, რომ კიევმა საკუთარი რეზერვები უკვე ამოწურა: ლოკალური კრიზისები გადაზრდილია ოპერატიული მნიშვნელობის კრიზისების სერიაში და თუ ზამთარში რუსები შეტევას იმავე ინტენსიურობით გააგრძელებენ, უკრაინის არმია სტრატეგიული დონის კრიზისში აღმოჩნდება.

კურსკი - უკრაინის „არდენები-1944“

დღეს ცხარე დავა მიმდინარეობს - რამდენად სწორი და გამართლებული იყო აგვისტოში უკრაინის ჯარების შეჭრა რუსეთის ტერიტორიაზე, კურსკის ოლქის სამხრეთ ნაწილში? სამხედრო ხელოვნების თვალსაზრისით, უკრაინის არმიის შეტევა კურსკის ოლქზე დიდ ავანტიურას წარმოადგენს - უაზრო ნაბიჯს, რომელსაც, საბოლოო ჯამში, ზიანის გარდა, კიევისათვის არანაირი სარგებელი არ მოუტანია.

კურსკის ოპერაციას, რომლის უპირველესი მიზანი ქალაქ კურჩატოვში მდებარე ატომური ელექტროსადგურის ხელში ჩაგდება იყო, უკრაინელებისათვის იგივე მნიშვნელობა აქვს, რაც გერმანელებისთვის ანტვერპენის ნავსადგურის დაკავების ოპერაციას ჰქონდა, რომელიც გერმანელებმა ბელგიაში, არდენის მთებში 1944 წლის დეკემბერში წამოიწყეს და რომელიც საბოლოოდ, ნაცისტთა ჯარების უკანდახევით და განადგურებით დასრულდა. არდენების ოპერაცია მოკავშირეთა ჯარების მთავარსარდალმა დუაიტ ეიზენჰაუერმა ასეთნაირად შეაფასა: „ეს იყო სერიოზული შეცდომა - განწირულთა შეტევა, რომელმაც თავის მთავარ მიზანს ვერ მიაღწია“.

მეორე მიზანი, რომელიც უკრაინის ქვედანაყოფებს ჰქონდათ დასახული, ეს იყო რუსეთის არმიის ნაწილების მაქსიმალური მიზიდვა კურსკის ოლქში, რაც ნიშნავდა დონბასიდან რუსეთის ჯარების კურსკის ფრონტზე გადასროლას და აღმოსავლეთის ფრონტზე რუსების შეტევის შესუსტებას, რაც უკრაინელებს კონტრშეტევაზე გადასვლის შესაძლებლობას მისცემდა, მაგრამ არაფერი მსგავსი არ მომხდარა.

კურსკის ოლქში შეჭრის დროს მიღწეული პირველი წარმატებების შემდეგ, როცა კიევის კარგად გაწრთვნილმა და ბრძოლებში გამოცდილმა ელიტურმა ბრიგადებმა რუსი მესაზღვრეებისა და სუსტად მომზადებული საარმიო ქვედანაყოფების წინააღმდეგობა გატეხეს, უკრაინელები ჩიხში აღმოჩნდნენ. მართალია, მათ მოახერხეს სასაზღვრო ქალაქ სუჯას დაკავება და რაიონის ნაწილობრივ გაკონტროლება, მაგრამ მათი შემდგომი წინსვლა შეჩერებული იქნა. მოკლედ, უკრაინელებს რუსებისათვის ხელების შეკვრა ჰქონდათ დაგეგმილი, პირიქით კი მოხდა - კურსკის ოპერაციით თვითონ აღმოჩნდნენ ხელფეხშეკრულნი.

დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას:

ოქტომბრის პირველ დღეებში მკაფიოდ გამოიკვეთა, რომ უკრაინის ომში ოპერატიულ ინიციატივას უდაოდ რუსული მხარე ფლობს. რუსები აკონტროლებენ ფრონტის ხაზს და სიტუაციას. უკრაინული მხარე ღრმა თავდაცვაში იმყოფება, მან უკვე თითქმის ამოწურა თავისი რეზერვები. დონბასის ფრონტის ბევრ უბანზე უკრაინის ჯარები უკვე უკანდახეულები არიან იმ გამაგრებული ზღუდეებიდან, რომლებსაც ისინი ათი წლის განმავლობაში აშენებდნენ, 2014 წლიდან დაწყებული. საზაფხულო-საშემოდგომო შეტევის შედეგად რუსეთის არმიამ დაიკავა ქალაქი-ციხე-სიმაგრეები კრასნოგოროვკა და უგლედარი, ხოლო ტორეცკისა და პოკროვსკის დაცვას უკრაინელები ძალების უკანასკნელი დაძაბვით ცდილობენ.

რუსეთის არმია მოქმედებს ბომბდამშენი და საარმიო ავიაციის მხარდაჭერით. რუსეთის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსი ავიაციას რეგულარულად და საკმარისი რაოდენობით ამარაგებს პლნირებადი მოდულის მქონე ბომბებით, რომელთა წობა 250 კილოგრამიდან 3000-მდეა. სწორედ სამხედრ-საჰაერო ძალები წარმოადგენენ რუსეთის სახმელეთო ოპერაციების წარმატების „გასაღებს“.

რუსეთის არმია ასევე მარაგდება საკმარისი რაოდენობის საარტილერიო საბრძოლო მასალებით და უპილოტო საფრენი აპარატებით (დრონებით). რუსული არტილერია, ნატოს სარაკეტო-საარტილერიო სისტემებთან შედარებით ნაკლები სროლის სიშორის მიუხედავად, ეფექტურად არიან რეორგანიზებულები. ამჟამად რუსული რეაქტიული სისტემები, ქვემეხებთან და ჰაუბიცებთან ერთად, ჰაერიდან დრონების მხარდაჭერით, საკმაოდ შედეგიანად მოქმედებს.

ჩვენ მოწმენი ვართ უკრაინის არმიის აშკარად სისტემური განადგურებისა და ვხედავთ, რომ მისი ტაქტიკური კრიზისები ოპერატიულ კრიზისებად ტრანსფორმირდნენ. უკრაინის არმია „შიმშილობს“ - ვერ იღებს რეგულარულ შევსებას ცოცხალი ძალით, აკლია სამხედრო ტექნიკა, მორალური და საბრძოლო სული დაბალია, განსაკუთრებით იმ ჯარისკაცებისა, რომლებიც ფრონტზე იძულებით იქნენ გაწვეულნი.

რუსეთის არმიის ზაფხულ-შემოდგომის  შეტევა, მართალია, ჯერ არ დასრულებულა, მაგრამ მან, სარდლობის მიერ დასახული ამოცანები ძირითადად უკვე შეასრულა. ამ მხრივ 2024-2025 წლების ზამთრის კამპანია გადამწყვეტი იქნება.

წყარო: https://myslpolska.info/2024/10/07/rosyjska-letnio-jesienna-operacja-ofensywna/

 

ანალიტიკა
«Lauterbacher Anzeiger» (გერმანია): „საქართველო პუტინის ორბიტაზე გადადის: უშვებს თუ არა „შეცდომას“ ევროკავშირი?“

გერმანული გაზეთი „ლაუთერბახერ ანცეიგერი“ (Lauterbacher Anzeiger - იბეჭდება ჰესენის მხარეში) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „საქართველო პუტინის ორბიტაზე გადადის: უშვებს თუ არა „შეცდომას“ ევროკავშირი?“ (ავტორი - ფლორიან ნაუმანი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

საქართველოში ჩატარებული არჩევნებიდან სამ კვირაზე მეტი გავიდა, მაგრამ ევროკავშირს ჯერ კიდევ არ აქვს გამოხატული მკაფიო პოზიცია და ამ ეტაპზე მხოლოდ განმარტებებს ითხოვს. ბრიუსელს ამისათვის საკმაო მიზეზები აქვ: არცევნებში რატომღაც მოულოდნელად გაიმარჯვა სულ უფრო ავტორიტარმა და პრორუსულად განწყობილმა პარტიამ „ქართულმა ოცნებამ“, რაც ბევრ კითხვას იწვევს. ოქტომბრის ბოლოდან ოპოზიცია არჩევნების დროს მომხდარი დარღვევების ფაქტებს აგროვებს, მაგრამ მნიშვნელოვანი კანონდარღვევების რაოდენობა, როგორც ჩანს, საკმარისი არ არის.

დებატები ევროპარლამენტში: საით მიდის საქართველო?

ამ კვირაში ევროპის პარლამენტში მიმდინარე დებატების დროს ორი მომენტი აშკარად გამოიკვეთა: პარლამენტართა ერთმა ნაწილმა ევროკავშირი ორმაგი პოლიტიკის გატარებაში  და არჩევნების შედეგების მხოლოდ პოლიტიკური ნიშნით შეფასებაში დაადანაშაულა, ხოლო მეორე ნაწილმა საქართველოს მთავრობის მიმართ უფრო ხისტი ზემოქმედება მოითხოვა. გადაწყვეტილება (ალბათ, სიმბოლური მნიშვნელობის მქონე) ჯერ მიღებული არ არის.

საბოლოო ჯამში, როგორც ჩანს, ამჟამად საკითხის აქტუალობა იმაშია, გადავა თუ არა  საქართველო რუსეთის ორბიტაზე და გახდება თუ არა მისი თანამგზავრი - მიუხედავად იმისა, რომ მოსახლეობას ევროპული ორიენტაცია აქვს. ასევე მნიშვნელოვანია დადგინდეს - იყო თუ არა არჩევნები დემოკრატიული და სამართლიანი.

გერმანიის „მწვანეთა“ პარტიის წარმომადგენელი სერგეი ლაგოდინსკი და ესტონელი სოციალ-დემოკრატი მარინა კალიურანდი ჯერ კიდევ არ არიან დარწმუნებულები იმაში, რომ საქართველოში არჩევნები გაყალბდა. ყოველ შემთხვევაში, ისინი დამადასტურებელ ფაქტებს ვერ ხედავენ. ორივე პოლიტიკოსი ევროპარლამენტის დელეგაციის - „ევრონესტის“ წევრები არიან, რომელთა მოვალებაშია ურთიერთობა და აზრთა გაცვლა-გამოცვლა ჰქონდეთ ისეთ ქვეყნებთან, როგორებიცაა საქართველო, მოლდოვა, უკრაინა და სომხეთი. სერგეი ლაგოდინსკი, თავის მხრივ, „ევრონესტის“ თავმჯდომარეა.

თბილისი მოსკოვსა და ბრიუსელს შორის

„საქართველო და მოლდოვა ჭადრაკის ფიგურები არ არიან, რომ ჩვენ ისინი დაფაზე გადავაადგილოთ. ისინი სახელმწიფოებს წარმოადგენენ და მათ თავიანთი მომავალი აქვთ“, - ამბობს სერგეი ლაგოდინსკი, რომელსაც მხედველობაში აქვს ორივე ქვეყანაში ჩატარებული არჩევნები. თუმცა იგი ყურადღება ასევე ამახვილებს სავარაუდო გაყალბებაზეც და აღნიშნავს, რომ არსებობს არგუმენტები განმეორებითი არჩევნების ჩასატარებლად.

 „პირადად ჩემთვის საკითხი ასე გამოიხატება: რა უნდა ვუქნათ იმ პარტიას, რომელიც ანტიკონსტიტუციურ პოლიტიკას ატარებს? საქართველოს ძირითად კანონში ჩაწერილია, რომ ქვეყნის მიზანს ევროკავშირთან ინტეგრაცია წარმოადგენს“, - აცხადებს სერგეი ლაგოდინსკი. მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ სიტყვით ოფიციალურად ადასტურებს, რომ მისი მიზანი 2030 წლისათვის ევროკავშირში გაწევრიანებაა, მაგრამ საქმით მთავრობამ უკვე დიდი ხნის გადაუხვია ევროკავშირისაკენ მიმავალი გზიდან, როცა პრორუსული კანონები მიიღო, ბრიუსელის გაფრთხილებისა და საპროტესტო აქციების მიუხედავად. „ვფიქრობ, მართლაც გონივრული იქნებოდა არჩევნების განმეორებით ჩატარება - უბრალოდ, საზოგადოება რომ სიმართლეში დარწმუნდეს“, - ამბობს სერგეი ლაგოდინსკი, - ნებისმიერ შემთხვევაში, თუ დამტკიცდება, რომ მანიპულაციები მართლაც მოხდა, ახალი არჩევნების ჩატარება აუცილებელია, თანაც საერთაშორისო კონტროლით“.

მარინა კალიურანდსაც ასეთივე თავალსაზრისი აქვს: „უნდა დაველოდოთ განმარტებებს [და სასამართლოს გადაწყვეტილებებს], სპეკულირება არ უნდა მოხდეს... მაგრამ თუ დამტკიცდება, რომ არჩევნები იმაზე უარესად ჩატარდა, როგორც ამას ეუთოს დამკვირვებლები აღწერენ, მაშინ ჩვენ მკაფიო რეაგირება უნდა მოვახდინოთ“. აღსანიშნავია, რომ ეუთოს მისიამ დაგმო ცალკეული დარღვევები, მიუთითა მთავრობისა და ოპოზიციის არათანაბარ პირობებზე, მაგრამ არჩევნებში მასშტაბური ფალსიფიცირება არ დაუფიქსირებია.

„ეუთოს მისიამ 2020 წლის არჩევნებიც დაახასიათა როგორც კონკურენტული და კარგად ორგანიზებული“, - ამბობს მარინა კალიურანდი, რომელიც ადრე ესტონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი იყო, მანამდე კი ესტონეთის ელჩი რუსეთში, - „თუმცა ასეთი დახასიათება დემოკრატიული ქვეყნისათვის საკმარისი არ არის. ჩვენ ყველას გვსურს, რომ არჩევნები გამჭვირვალე და პატიოსნად ჩატარდეს“. მისი თქმით, საქართველოსთვის კანდიდატის სტატუსის გაუქმება ლოგიკური იქნება, თუ ქვეყანა თამაშის წესებს არ დაიცავს.

განხეთქილება ევროპარლამენტის მემარჯვენეთა ბანაკში

სერგეი ლაგოდინსკის თქმით, საქართველოს ახალგაზრდა იურისთა ასოციაცია თვლის, რომ არჩევნებში მრავალი დარღვევა მოხდა. „თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ასოციაციის წევრები ობიექტურად აფქსირებდნენ დარღვევებს მიხეილ სააკაშვილის მმართველობის დროსაც, მაშინ მათი პოზიცია პოლიტიკურად მიუკერძოებლად  უნდა ჩაითვალოს. ეს სერიოზული არგუმენტია“, - ამბობს მწვანეთა პარტიის წარმომადგენელი.

დღემდე ევროკავშირს თავისი მტკიცე პოზიცია დაფიქსირებული არ აქვს. „ალბათ, ეს იმას უკავშირდება, რომ ჯერ-ჯერობით მოსმენები კომისიებში ისევ მიმდინარეობს... საბოლოო ჯამში გადაწყვეტილების მიღება ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ნებაზეა დამოკიდებული. ამჟამად რაიმე კონფრონტაცია არ შეიმჩნევა“, - აცხადებს სერგეი ლაგოდინსკი.

ევროპარლამენტში 13 ნოემბერს დებატების დროს აზრდტა სხვადასხვაობა დაფიქსირდა აღმოსავლეთევროპელ მემარჯვენეთა შორის. უნგრელი პოლიტიკოსის ანდრაშ ლასლოს აზრით, საქართველოს მთავრობა ევროკავშირის კურსის ერთგულია და რომ არჩევნების შედეგები ევროკავშირმა უნდა აღიაროს. პოლონელმა მალგოჟატა ჰოსევსკამ ყოფილი მმართველი პარტიიდან „კანონი და სამართლიანობა“, პირიქით, განაცხადა, რომ „საქართველოს ხელისუფლებაში არის პიროვნება, რომელსაც [რუსეთთან] გაურკვეველი კავშირები აქვს“ (იგულისხმება ბიძინა ივანიშვილი). პოლონელმა დეპუტატმა ევროკავშირს მოუწოდა, რომ „საქართველოს მმართველი რეჟიმის ირგვლივ სანიტარული კორდონი უნდა შეიქმნას“.

წყარო: https://www.lauterbacher-anzeiger.de/politik/georgien-rueckt-in-putins-umlaufbahn-begehen-die-eu-einen-error-zr-93415845.html

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.