1801 წლის 12 მარტის (ახალის სტილით 24 მარტის) ღამეს სანკტ-პეტერბურგში, თავის სასახლეში, თავის საძინებელში შეთქმულებმა მოკლეს რუსეთის იმპერატორი პავლე I. ის იყო შვილი პეტრე III-სა და ეკატერინე II-სა.

სწორედ პავლე პირველი გახლდათ გიორგიევსკის ტრაქტატის დამრღვევი, გიორგი XII-სთან მოლაპარაკებების უგულებელმყოფი და ქართლ-კახეთის სამეფოს გამაუქმებელი.

მან 1801 წლის 18 იანვარს  გამოაქვეყნა მანიფესტი საქართველოს რუსეთთან შეერთების შესახებ. მაშინ როცა ორმოციც არ იყო გასული გიორგი XII-ის გარდაცვალებიდან.

სულ ორ თვეში კი თავადაც ემსხვერპლა საქართველოს წინაშე ჩადენილ ბოროტებას  – 1801 წლის 11 მარტს, და მის სიკვდილში ქართველმა კაცმაც მიიღო მონაწილეობა.

ეს ქართველი კაცი იყო ვლადიმერ იაშვილი. იგი იბრძოდა რუსეთ–თურქეთის ომში 1787–91 წლებში, ბენდერის, კინბურნის, ბრძოლებში, იზმაილის აღებაში. ებრძოდა პოლონელებნს 1792-94 წლებში.  1800 წლიდან ირიცხებოდა პოლკოვნიკად ბოგდანოვის საცხენოსნო ბატალიონში.

 შეთქმულებას მეფის წინააღმდეგ ხელმძღვანელობდნენ პეტერბურგის გენერალ-გუბერნატორი გრაფი პალენი და ცნობილი საბრძოლო გენერალი ბენიგსენი. სხვა ვერსიით, ინიციატორთა შორის, პალენთან ერთად, იყვნენ ვიცე–კანცლერი პანინი და ადმირალი რიბასი.

იმისათვის, რომ პანინის გეგმა შესრულებულიყო, საჭირო იყო ალექსანდრეს თანხმობა. პანინის წერილი იმპერატრიცა მარია ფეოდოროვნასადმი ცხადყოფს, რომ თანხმობა, და ისიც წერილობითი, მიღებული იყო. ესე იგი,  ტახტის მემკვიდრე ალექსანდრე თანახმა იყო, ოღონდ  ყველაფერს უმტკივნეულოდ უნდა ჩაევლო – მეფე კი არ უნდა მოეკლათ, უნდა გადაეყენებინათ და ახალი იმპერატორი ალექსანდრე, დესპოტური და ქაოტური მმართველობის ნაცვლად, წესრიგს დაამყარებდა.

11 მარტის საღამოს შეთქმულები ვახშმად შეიკრიბნენ. აქ იყვნენ მკვლელობის თანამონაწილენი და რა თქმა უნდა, მათ შორის იყო იაშვილიც. თვითონ იმპერატორს ძალიან ძლიერი ეჭვები ჰქონდა – გრძნობდა, რომ მის თავზე ცა შავი ღრუბლებით გაივსო. ყოველთვის ეშინოდა რომ მოწამლავდნენ, ამიტომაც, არ ენდო თანამემამულე მზარეულებს და ეს საპატიო მისია ინგლისიდან ჩამოსულ ბებერ, კეთილ მზარეულს დააკისრა.

ზოგადად, პავლე პირველს ყოველთვის ეშინოდა, რომ მოკლავდნენ, მანამდეც კი, სანამ ტახტზე ავიდოდა.  მოხდა ისე, რომ,  იმპერატორ მიხეილის საკმაოდ ძლიერად დაცულ სასახლეში, სადაც პავლე პირველი ოჯახისგან განცალკევებით ცხოვრობდა, შეთქმულები შეიჭრნენ და მონარქი სიცოცხლეს გამოასალმეს.

ამ მოვლენათა მემატიანე ისტორიკოსების მიერ ერთხმად სახელდება მეფის უშუალო მკვლელი – პოლკოვნიკი ვლადიმერ იაშვილი. საძინებელში წასვლამდე იმპერატორმა შვილებთან ერთად ივახშმა, საკმაოდ კარგ ხასიათზე იყო და, რატომღაც უთქვამს: „რაც მოსახდენია, მოხდება“. სხვადასხვა ისტორიკოსი თვითონ მკვლელობის სცენას სხვადასხვანაირად აღწერს, მაგრამ, ფაქტია, რომ მეფემ ხმაური გაიგო და ფარდის უკან დაიმალა, თუმცა, ის იპოვეს და მოკლეს. როცა დაუცავად დარჩენილმა იმპერატორმა თქვა, ოღონდ არ მომკლათ, გადადგომაზე ხელს მოვაწერო (და დანდობის იმედიც ექნებოდა), ვლადიმერ იაშვილს შეუძახია: "დიახ, დღეს ხელს მოაწერს ყველაფერს, რაც ჩვენ გვინდა, ხვალ კი ყველას ეშაფოტზე თავებს დაგვაყრევინებს". ექიმი ვილიე მთელი ღამის განმავლობაში აწესრიგებდა  იმპერატორის ხმლებით აკუწულ სხეულს, რომ დილით მისი გარდაცვლილი სხეული ჯარისთვის ეჩვენებინათ და დაემტკიცებინათ, რომ ის ბუნებრივი გზით გარდაიცვალა. თუმცა, ამის დაფარვა მაინც ვერ შეძლეს.

1909 წელს, პავლეს მკვლელობიდან საუკუნეზე მეტი ხნის შემდეგ, ჟურნალმა "რუსსკაია სტარინამ" გამოაქვეყნა ვლადიმერ იაშვილის წერილი ახალი იმპერატორის, ალექსანდრე პირველისადმი, საიდანაც ნათელი ხდება მკვლელობის პოლიტიკური წინარეგანზრახულობა:

 "მეფეო, იმ დღიდან მოყოლებული, რაც მამათქვენი ტახტზე ავიდა, მე გადავწყვიტე თავი შემეწირა, თუკი ეს საჭირო იქნებოდა რუსეთის ინტერესებისათვის, ქვეყნისთვის, რომელიც დიდი პეტრეს სიკვდილის შემდეგ, ჯერ მედროვეების სათამაშოდ იქცა, შემდეგ - მსხვერპლადაც... ჩვენი ქვეყანა თვითმპყრობელობის ხელშია, მილიონობით ადამიანის ბედ-იღბალი ერთი ადამიანის ჭკუაზე და სულისკვეთებაზეა დამოკიდებული. პეტრე დიდს კი შეეძლო, მართლაც, ყოფილიყო თვითმპყრობელი, მისი ბრძნული მმართველობით ქვეყანა ისვენებდა, მაგრამ გენიოსები ხომ ესოდენ იშვიათია...

 ღმერთმა ხომ იცის, ჩვენ ხელები სისხლში პირადი გამორჩენის გამო არ გაგვისვრია. გვინდოდა მსხვერპლს სიკეთე მოეტანა. გაგვიგეთ, ჩვენ დიდი მოწოდება გვამოძრავებდა. ტახტზე რომ ზიხართ, თუკი ეს შესაძლებელია, იყავით პატიოსანი ადამიანი, რუსეთის მოქალაქე. გაიგეთ, რომ სასოწარკვეთილებაში ჩავარდნილ ადამიანს ყოველთვის აქვს გამოსავალი და სამშობლოს დაღუპვამდე ნუ მიიყვანთ.

 ადამიანს, რომელმაც რუსეთისათვის თავი გასწირა, შეუძლია თქვენ ასე გითხრათ. მე ახლა უფრო დიდი ვარ, ვიდრე თქვენ, იმიტომ, რომ არაფერი მსურს, არაფერს მოვითხოვ... მეფეო! მე ხელმწიფისათვის, სამშობლოსათვის ვარ, შვილისათვის კი - მამის მკვლელი!"

წერილი ცხადყოფს, რომ  პავლე I-ის ნამდვილი მკვლელი ვლადიმერ იაშვილი კი არა, იმპერატორი ალექსანდრე I იყო. მან ყველაფერი იცოდა და წინასწარ ხელები დაიბანა. შემდეგ კი ისე იქცეოდა, თითქოს არაფერ შუაში იყო, ამიტომაც შემდეგში "ცბიერი ბიზანტიელის" სახელიც დაიმსახურა.

არც ერთი დაპირება ქვეყანაში მდგომარეობის შემსუბუქების შესახებ ახალ იმპერატორს არ შეუსრულებია. სწორედ ამან დააწერინა ვლადიმერ იაშვილს ესოდენ აღელვებული წერილი. მეორე მხრივ, მამისმკვლელ ალექსანდრეს, ეტყობა, მართლაც ქენჯნიდა სინდისი. ამიტომაც შეეცადა, ყველა შეთქმული, დიდი იქნებოდა თუ პატარა, თავიდან მოეცილებინა.სანქციები, რასაკვირველია, ვლადიმერ იაშვილსაც შეეხო.

1803 წელს მას თანამდებობა დაატოვებინეს და იმპერატორ ალექსანდრე I–ის ბრძანებით პოლიციის ზედამხედველობის ქვეშ, თავის სოფელ მურომცევოში (კალუგის გუბერნია) გადაასახლეს. ამიერიდან მას ორივე დედაქალაქში, პეტერბურგში და მოსკოვში, ბინადრობის უფლებაც აღარ ჰქონდა. ასე იცხოვრა სოფელში გვარდიის პოლკოვნიკმა (სხვა ცნობით, გენერალ-მაიორმა) ვლადიმერ იაშვილმა მთელი 9 წლის განმავლობაში, დარწმუნდა, რომ ახალი იმპერატორი არაფრით ყოფილა ძველზე უკეთესი. 1812 წელს, როცა რუსეთს ნაპოლეონი შემოესია, იაშვილმა თხოვნით მიმართა გენერალ შეპელევს, უფლება მიენიჭებინათ ფრანგების წინააღმდეგ საბრძოლველად, რის შემდეგაც კალუგის გუბერნიაში რაზმი ჩამოაყალიბა და ბრძოლაში ჩაება. მცირე ხნის მანძილზე მან დიდი წარმატება მოიპოვა ელნიასთან ბრძოლითა და მისი გათავისუფლებით. ომში მისი მონაწილეობა სულ 45 დღე გაგრძელდა.

როცა ეს ამბავი იმპერატორმა ალექსანდრე I -მა გაიგო, სასტიკად განრისხდა. მან უბრძანა კუტუზოვს, დაუყოვნებლივ განეშორებინა მისი მამის მკვლელი სამხედრო მოქმედებებისგან და დაებრუნებინა გასახლების ადგილას, რაც 1812 წლის 31 ოქტომბერს განხორციელდა. 1815 წელს, ვლადიმერ იაშვილი 50 წლისა გარდაიცვალა მურომცევოში.