,
----------------------------------
უნგრული პოპულარული ინგლისურენოვანი ელექტრონული გაზეთი „ჰანგერი თუდეი“ (Hungary Today – „უნგრეთი დღეს“) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „უნგრეთი იბრძვის იმისთვის, რომ საქართველო სხვისი ხელებით მორიგ ბრძოლის ველად არ გადაიქცეს: ბუდაპეშტი თბილისს „ფერადი რევოლუციის“ თავიდან აცილებაში ეხმარება“ (ავტორი - დენიელ დემე). მასალაში განხილულია უნგრეთის მხარდაჭერა საქართველოს მიმართ, ევროპისაკენ მიმავალ „ეკლიან გზაზე“.
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
დასავლელი ლიდერები, რომლებიც თვლიან, რომ უნგრეთის მიერ გამოხატული მხარდაჭერა საქართველოს მთავრობისა და პრემიერ-მინისტრის მიმართ თითქოსდა ამ პატარა კავკასიური ქვეყნის სასიკვდილო აგონიაში ყოფნის დადასტურებას წარმოადგენს, შეცდომას უშვებენ. იბადება კითხვა: რა დგას უნგრულ-ქართული კავშირების განმტკიცების უკან - იმ კავშირებისა, რომლებიც ბევრში ნეგატიურ რეაქციას იწვევს?
ამ კვირაში უნგრეთს საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრი მაკა ბოჭორიშვილი ეწვია - ეს მისი პირველი საზღვაგარეთული ვიზიტია ოქტომბრის არჩევნების შემდეგ. თავის ქართველ კოლეგასთან შეხვედრისას უნგრეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა პეტერ სიარტომ განაცხადა, რომ ყოველთვის მხარს დაუჭერს საქართველოს სუვერენიტეტსა და მისი ინტერესების განხორციელებას. „ჩვენ - საქართველო და უნგრეთი - თავდასხმების ობიექტები გავხდით... შეტევებს, რომლებსაც ჩვენს წინააღმდეგ ლიბერალური მეინსტრიმი აწყობს, პოლიტიკური და იდეოლოგიური ხასიათი აქვთ. როცა არჩევნებში კონსერვატიული პატრიოტული პარტია იმარჯვებს, ამ დროს ქვეყნის პოლიტიკური სისტემის დემოკრატიული ხასიათი ეჭვქვეშ დგება, ხოლო როცა ლიბერალური პარტია იმარჯვებს, ამ გამარჯვებას ბერავენ და დემოკრატიის ფანტასტიკური ტრიუმფად წარმოაჩენენ“. მინისტრმა განაცხადა, რომ უნგრეთი ვეტოს დაადებს ევროკავშირის ნებისმიერ მცდელობას სანქციები დააწესოს საქართველოსა და ქართველი პოლიტიკოსების მიმართ..
ოქტომბრის ბოლოს, როცა საქართველოში საპარლამენტო არჩევნები ჩატარდა, თბილისს უნგრეთის პრემიერ-მინისტრი ვიქტორ ორბანი ეწვია. ვიზიტის დრო იმ გათვლით იყო შერჩეული, რომ სიგნალი გაგზავნილიყო როგორც არჩევნებში გამარჯვებული პარტია „ქართული ოცნებისათვის“, ასევე ევროკავშირისთვისაც: ევროპული კონსერვატიული პოლიტიკური სისტემა მზადაა მოიგერიოს შეტევები ქართველ კონსერვატორებზე და დემოკრატიულად ჩატარებული არჩევნების შედეგებზე.
მართლაცდა, ევროპელი ლიბერალების შეტევებმა არ დააყოვნა. პროცესის ევოლუცია ყველაზე კარგად ჩანს ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკის უმაღლესი წარმომადგენლის ჯოზეპ ბორელის განცხადებებში.
თავის პირველ განცხადებაში, 26 ოქტომბერს, ჟოზეპ ბორელი იმოწმებს ეუთოს სადამკვირვებლო მისიის შეფასებას და ამბობს, რომ არჩევნები კარგად იყო ორგანიზებული, თუმცა გავრცელდა ცნობები სახელმწიფო მოსამსახურეთა თითქოსდა დაშინებების თაობაზე. 29 ოქტომბერს ჟოზეპ ბორელი აკეთებს მეორე განცხადებას და ახსენებს საჩივრებს, რომლებიც „შიდა დამკვირვებლებისაგან“ მიიღო - თითქოსდა არჩევნები არ იყო „თავისუფლად და პატიოსნურად ჩატარებული“. 19 ნოემბერს კი ჟოზეპ ბორელმა განაცხადა, რომ „ქართული ოცნების“ ლიდერებმა საქართველოს იმ სწორი გზიდან გადაახვევინეს, რომელსაც ქვეყანა ევროკავშირისაკენ მიჰყავს. ანუ ეს ნიშნავს, რომ „ჭეშმარიტების გზიდან გადახვეული „ქართული ოცნების“ მიერ ჩატარებული არჩევნები არასწორია და რომ ყველაფერი გამოძიებული უნდა იყოს.
რა თქმა უნდა, ეშმაკი დეტალებში იმალება. კერძოდ, მოცემულ შემთხვევაში ზედმეტი არ იქნებოდა ვიცოდეთ, თუ ვინ არიან ზემოთ ნახსენები „შიდა დამკვირვებლები“, რომლებიც ესოდენ ბეჯითად და მტკიცედ გამოხატავენ ეჭვებს, თითქოსდა ჩატარებული არჩევნები არც სამართლიანი არ იყო და არც პატიოსანი. ერთი მხრივ, ასეთი საჩივრების ავტორები არიან ოპოზიციური პარტიები, რომელთა ყველაზე ხმაურიან და გააფთრებულ მხარდამჭერად იქცა პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილი, რომელსაც პრემიერ-მინისტრ ირაკლი კობახიძესთან პირადული კონფლიქტი აქვს (რაც ყველამ კარგად იცის). გასაგებია, რომ ოპოზიციური პარტიების წარმომადგენლებს პირადი დაინტერესება აქვთ, რომ ხმის მიცემის მიმართ ეჭვი გამოხატონ. თუმცა, როგორც ჩანს, ამ შემთხვევაში გადამწყვეტი როლი შეასრულეს საზღვარგარეთიდან დაფინანსებულმა ქართულმა არასამთავრობო ორგანიზაციებმა - მათგან შეიძლება გამოირჩეს სამი ძირითადი და საკვანძო ორგანიზაცია: პირველი - სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო ორგანიზაცია (ISFED), რომელიც დაფინანსებას ამერიკული საერთაშორისო განვითარების სააგენტო USAID-სგან იღებს, მეორე - ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და მესამე - კოალიცია „ჩემი ხმა“, რომელშიც 30-მდე არასამთავრობო ორგანიზაციაა გაერთიანებული და რომლებსაც ძირითადად მემარცხენე რადიკალური ფონდები აფინანსებენ.
მაგრამ რისთვის ჭირდებათ გლობალურ-ლიბერალურ და პროგრესულ-მემარცხენე მოძრაობებს „ქართული ოცნებისადმი“ სიძულვილის გამოხატვა? ამ კითხვაზე პასუხს იძლევა ირაკლი კობახიძის გამოსვლა ბუდაპეშტში გამართულ „კონსერვატიული პოლიტიკური მოქმედების“ (CPAC) კონფერენციაზე. მან ლიბერალები დაადანაშაულა იმაში, რომ ისინი ემუქრებიან ხალხთა თვითმყოფადობას მთელ მსოფლიოში, პროპაგანდას უწევენ „ლგბტ“-საზოგადოებებს და ძირს უთხრიან ქრისტიანულ ღირებულებებს და იდენტურობას. სხვათა შორის, სიძულვილის კიდევ ერთი მიზეზს წარმოადგენს „ქართული ოცნების“ მიერ მიღებული კანონი „უცხოური დაფინანსების გამჭვირვალობის“ თაობაზე, რომლის ძალით, არასამთავრობო ორგანიზაციები ვალდებულნი არიან აჩვენონ უცხოული დაფინანსების რაოდენობა და წყაროები. ამ კანონით, როგორც იტყვიან ხოლმე, „ბოლო ლურსმანი დაეჭედა“ მთავრობისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების (სამოქალაქო სექტორის) ურთიერთობებს.
ქართული სამოქალაქო სექტორი დღეს არჩევნების შედეგებს აპროტესტებს და ქუჩებში მიტინგებს და საპროტესტო აქციებს ატარებს. არადა, მათი ამგვარი მოქმედების მიზეზები, პრობლემების მასშტაბები და ხასიათი გასაგები ხდება მხოლოდ მაშინ, როცა გაიგებ, რომ კავკასიურ სახელმწიფოში, რომლის მოსახლეობა სულ რაღაც 3,7 მილიონია, 26 ათასი არასამთავრობო ორგანიზაცია არსებობს, ანუ ერთი არასამთავრობო ორგანიზაცია ყოველ 144 მცხოვრებზე! ისინი ძირითადად საზღვარგარეთიდან ფინანსდებიან და ისეთ რესურსებს ფლობენ, როგორიც ადგილობრივ ინსტიტუტებს, სახელმწიფო ბიუჯეტისგან დაფინანსებულთ, არცკი დაესიზმრებათ. შესაბამისად, მათ დიდი გავლენები აქვთ და ხშირად პარალელური ხელისუფლებას წარმოადგენენ, რომლებსაც არჩეულ აღმასრულებელ სტრუქტურებთან მეტოქეობა შეუძლიათ.
დასავლეთში არიან ისეთი ძალები, რომლებსაც არ მოსწონთ არც უნგრეთისა და არც საქართველოს კონსერვატიული პოლიტიკა. შემთხვევითი არ არის, რომ უნგრეთის პრემიერ-მინისტრმა ვიქტორ ორბანმა წინმსწრები მოქმედებით აღკვეთა კოორდინირებული თავდასხმები „ქართული ოცნების“ მთავრობი მიმართ, როცა საქართველოს მანამდე ეწვია, სანამ მადესტაბილიზებელი ძალისხმევა ძალადობრივ საპროტესტო აქციებში არ იყო გადაზრდილი. დღეს ჰაერივით არის საჭირო იმ პოლიტიკური ძალებთან ურთიერთობა ევროპაში, რომლებიც თავიანთ დემოკრატიას იცავენ. საქართველოს ხელმძღვანელობა სარგებლობს თავისი მტკიცე დემოკრატიული უფლებამოსილებით და ეფექტურად ანგრევს საზღვარგარეთელი სპონსორების მიერ ორგანიზებულ შეთქმულებას, რომელიც „ფერადი რევოლუციით“ არის შენიღბული. და მაინც, საქართველოს ძალიან ჭირდება უნგრეთის მხარდაჭერა, რათა ამ თავდასხმების ნამდვილი მიზეზი გამოაშკარავდეს.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
