USD 2.7276
EUR 3.1373
RUB 3.4814
თბილისი
თემურ ქორიძე: "დიდი მეორე - უკანასკნელი ქართველი მსოფლიო პოლიტიკაში"
თარიღი:  1535
ჟურნალისტი თეიმურაზ ქორიძე საკუთარ ფეისბუკის გვერდზე ედუარდ შევარდნაძესთან მისი უკანასკნელ ინტერვიუს აქვეყნებს.
თბილისი პოსტი უცვლელად გთავაზობთ ამ ინტერვიუს:
 
"ძნელი სათქმელია, როგორ შეაფასებს შევარდნაძის მოღვაწეობას და პიროვნულ თვისებებს მისი მშობელი ხალხი. ის კი ცხადია, რომ მან კარგა ხანია დაიმკვიდრა ადგილი კაცობრიობის ისტორიაში, როგორც „ახალი მსოფლიო წესრიგის“ ერთ-ერთმა შემოქმედმა; მასთან ერთადვე დასამარდება იმედი, რომ ქართველი პოლიტიკური მოღვაწე მსოფლიო პროცესების მართვაში ოდესმე მნიშვნელოვან როლს შეასრულებს.
პირველი „დიდი“ იოსებ ჯუღაშვილი იყო. სწორედ მისი ფოლადისებური ნებით შეიქმნა მსოფლიო სოციალისტური სისტემა და „იმპერიალისტურ“ და „სოციალისტურ“ ბანაკებს შორის რკინის ფარდა დაეშვა. „ფარდის“ ორივე მხარეს ჩასანგრებულთა შორის ხანგრძლივი და დაუნდობელი „ცივი ომის“ ეპოქა ჩამოწვა.
 
ედუარდ შევარდნაძე იყო „დიდი მეორე“. კაცი, ვინც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა „დიადი დიდის“ უმტკიცესი დუღაბით ნაშენი კოლოსალური ციხესიმაგრის ნგრევასა და „ცივი ომის“ შეჩერებაში. როგორც ხატოვანი სიტყვა-თქმების მოტრფიალეები ამბობენ, ერთი ქართველი ისტორიაში შევიდა ბერლინის კედლის ამშენებლად, მეორე - მის დამანგრევლად.
 
„დიდი მეორე“ მიახლოვდება და თავის თბილ, ფაფუკ ხელს მართმევს.
- დაბრძანდი, დაბრძანდი. ბოდიშს გიხდი, მგონი ცოტა დავაგვიანე, არა?
- არა, რას ბრძანებთ. მე თეიმურაზ ქორიძე ვარ, ჟურნალისტი. ბოდიშს მე გიხდით შეწუხებისთვის. თქვენთან...
- ჰო, გიცნობ მე შენ, გიცნობ. მაინც რამდენი ხართ ეს თეიმურაზ ქორიძეები, აა? - სიტყვა გამაწყვეტინა შევარდნაძემ და ფართოდ გაიღიმა, - ვიცი, აბა, უსაქმოდ ხომ არ მოხვიდოდი. ადრეც შევხვედრივართ. თუ არ ვცდები, შურღაიამ რომ ტელევიზია „დაიპყრო“, იმ დღეს. კიდე აჭარაში იყავი ჩემთან ერთად, ასლან აბაშიძეს რომ შევხვდი... ისიც მახსოვს, შეხვედრების შემდეგ, ბანკეტზე ჩემი ხმით შენს კოლეგებს ანეკდოტებს რომ უყვებოდი. - თავისი მომხიბლავი ღიმილი შემომანათა და მხარზე ხელი მომითათუნა. - ისე, ამ ბოლო დროს ვერიდები ინტერვიუების მიცემას - იწყება მერე, შევარდნაძემ ეს თქვა, ის თქვა...
... ჩაის ხო დალევ? ნამდვილი ჩაია, იქიდან მიგზავნიან...
 
... ჩაის ვსვამთ. უფრო ზუსტად, თითქმის უშაქრო მართლაც არომატულ ჩაის ნება-ნება მე ვწრუპავ და უნებურად მის წარმომავლობაზე ვფიქრობ - ეს „იქიდან“ შევარდნაძის სამშობლო გურიაა თუ ჩაის სამშობლო ჩინეთი. გადამდგარი პრეზიდენტი ხელი-ხელ გადაჭდობილი ზის და თვალი დარბაზის შორეული კუთხისთვის გაუშტერებია.
 
- ჰო, გიცნობ მე შენ. სანამ აქ მოხვიდოდი, რაღაცეებს კიდევ გადავხედე... შეიძლება ჩემს შესახებ ზოგი რამ არ იცოდე, ან საიდან უნდა იცოდე...
 
- რამდენი წელია ერთი კითხვა მაწვალებს, ბატონო ედუარდ - როგორ მოხდა, რომ 2003 წლის ნოემბერში თქვენმა პოლიციამ, სპეცსამსახურებმა სააკაშვილი და მისი ხალხი ჯერ ასე ახლოს მიუშვა პარლამენტის შესასვლელთან და მერე შენობის კარიც გაუღო?
 
- 1998 წლისთვის საქართველოში ეკონომიკური და პოლიტიკური თვალსაზრისით უკვე სტაბილური ვითარება შეიქმნა. ეს ძნელი მისაღწევი იყო, ძალიან ძნელი - აქეთ „მხედრიონი“, იქით კიტოვანი, იმის იქით კიდე „ზვიადისტები“; სამოქალაქო დაპირისპირება; ხელისუფლებაში კარგად ფეხმოკიდებული თაღლითები, მექრთამეები და ფსევდო-პატრიოტები; შეიარაღებული ბანდები; რა ვიცი, რაღა არა... ძნელი და მტკივნეული პროცესი იყო ეს, ძალიან ძნელი და მტკივნეული. მართალია, აფხაზეთის ომი წავაგეთ - ოდესმე ამაში დამნაშავე ავანტურისტების ვინაობაც გაირკვევა - მაგრამ, რაც მთავარია, საქართველოს სახელმწიფოებრიობა, ქვეყნის განვითარების და მომავლის იმედი შევინარჩუნეთ.
 
საქართველოს ხელისუფლებებს ყველა ეპოქაში, ასე ვთქვათ, ბეწვის ხიდზე სიარული უწევდა - ბიზანტია, ირანი, არაბთა სახალიფო, ოსმალეთი, რუსეთი, ჩრდილო-კავკასიური ტომები... მოკლედ, იცი შენ ყველაფერი ეს. გამონაკლისი არც გასული საუკუნის 90-იანი წლები ყოფილა. ჩვენ როგორმე ისე უნდა გაგვევლო დასავლეთის სამყაროსა და რუსეთს შორის გადებული ხიდი, რომ უფსკრულში არ გადავჩეხილიყავით. კი ბატონო, კარგია დასავლური ღირებულებებისადმი ჩვენი სწრაფვა, მარა რუსეთის ფაქტორის გაუთვალისწინებლობა დამღუპველია. ეს ყველამ იცის, ყველამ, თუმცა რუსების გინება და გულზე მუშტების ბაგუნი უფრო მომგებიანია პოლიტიკაში თავის გამოსაჩენად. 1998 წლის ბოლომდე დასავლეთის ინტერესი და დახმარება საქართველოსადმი სიმბოლური იყო. ქვეყანაში ვითარების სტაბილიზაციის შემდეგ მათ საქართველოში აშკარად პროდასავლური და ამავე დროს ანტირუსული ძალა სჭირდებოდათ. ჩემი ხელისუფლებაში ყოფნა არც რუსეთს აწყობდა - კრემლს შევარდნაძე დღესაც საბჭოთა იმპერიის დამანგრევლად და მოსისხლე მტრად მიაჩნია... მე კი არ დავანგრიე, კაცო, მსოფლიო სოციალისტური სისტემა და საბჭოთა კავშირი, ისტორიამ დაანგრია. მე, უბრალოდ, ამ მოვლენებთან ახლოს აღმოვჩნდი და ხელი არ შემიშლია...
ახლა იმასაც ვფიქრობ, სწორი იყო თუ არა ჩემი მონაწილეობა მსოფლიო სოციალისტური სისტემის ნგრევაში, რამაც კაცობრიობას უამრავი უბედურება მოუტანა და კიდევ ბევრ უბედურებას მოუტანს.
 
რუსეთი ძალიან საშიში პარტნიორია. საქართველოს ინტერესებიდან გამომდინარე, მე ორ ძალას შორის ლავირება ვცადე, რაც, ჩემი აზრით, საქართველოს რეალურ დამოუკიდებლობამდე მიგვიყვანდა. ეს არც ერთ მხარეს არ აწყობდა. ამიტომაც მომიშორეს. თანაც, ასაკი...
რატომ გიყვები, იცი, ამას? - სწორედ ამ დროიდან, ცოტა უფრო ადრეც დაიწყო შევარდნაძის შემცვლელი ძალის მომზადება. ვიცი მე ეს, მეც მყავდა ჩემი წყარო, მარტო ჟურნალისტებს კი არ გყავთ...
 
ოღონდ აქ იყო ერთი ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტორი - თუ ხელისუფლების გადაბარება არჩევნების გზით, მშვიდობიანად მოხერხდებოდა, მაშინ სააკაშვილისნაირი ტიპები უშანსოდ დარჩებოდნენ. ეს არც ამერიკელებს აწყობდა და არც რუსებს... მითქვამს მე ეს და კიდევ გავიმეორებ - სააკაშვილი ორივეს აწყობდა, ასე ვთქვათ, რუსეთ-ამერიკის ერთობლივი პროექტი იყო. უპრინციპო, ადვილად სამართავი კაცია და იმიტომ.
2003 წლის ბოლოსთვის უკვე ყველაფერი გადაწყვეტილი და, ერთი-ორი გამონაკლისის გარდა, უკვე ყველა გადაბირებული იყო. ხელისუფლების წარმომადგენლებიც. ერთი კახა თარგამაძე, შინაგან საქმეთა მინისტრი, რჩებოდა ჩემს თანამოაზრედ და ისიც ჟვანიას კატეგორიული მოთხოვნით, იძულებული გახდა გადამდგარიყო. მე თვითონ ვთხოვე.
 
ამას იმიტომ გეუბნები, დემონსტრანტებისთვის გზა რომ გადაგვეკეტა, იქ ჩანერგილი პროვოკატორები აუცილებლად ვინმეს მოკლავდნენ და დიდი სისხლი დაიღვრებოდა. ვიცოდი მე ეს, ვიცოდი. ისიც კი ვიცი, ვინ ხელმძღვანელობდა ამ ამბავს. არ ღირს პრეზიდენტობა, პირველკაცობა, საერთოდ, არაფერი არ ღირს ადამიანების სისხლად. ამიტომ წავედი სახლში! ძალიან მწყდება გული, ბევრ ადამიანზე მწყდება გული, აი, ღალატს რომ არ ველოდი, იმ ადამიანებზე...
 
- წეღან ბრძანეთ, პრეზიდენტობა, საერთოდ, პირველკაცობა ადამიანის სისხლად არ ღირსო. მაპატიეთ, მაგრამ ამ დასკვნამდე თქვენი პოლიტიკური კარიერის დასრულების შემდეგ მიხვედით, თუ ადრეც ასე ფიქრობდით?
 
- ხო, ვხვდები, რასაც გულისხმობ. ჩემი ცეკას მდივნობის პირველ წლებს, არა? მართალი ხარ, ეს ჩემი შეცდომა იყო. მაშინ გულწრფელად ვიყავი დარწმუნებული, რომ კორუფცია, ბიუჯეტის ძარცვა, შემოსავლების მალვა მართლაც შეუთავსებელი იყო მმართველობის კომუნისტურ წესთან - თუ საერთო-სახალხო საკუთრებაა, როგორ შეიძლება ადამიანი საკუთარ თავს ძარცვავდეს! გვიან მივხვდი, რომ მმართველობის კომუნისტური წესი თავის თავში გულისხმობდა ამ მანკიერებებს, სხვანაირად შეუძლებელი იყო. შესაბამისად, ერთ რეგიონში, საქართველოში, წესრიგის დამყარების მცდელობა წინასწარ განწირული იყო. ხომ გითხარი, ამას გვიან მივხვდი. თუმცა, ერთი რამეცაა - ის ღონისძიებები რომ არ გაგვეტარებინა, დარწმუნებული ვარ, ძალიან ცუდი შედეგები დადგებოდა, ქვეყანას მთლიანად ქურდული სამყარო დაეპატრონებოდა...
ჰო, 96-ე პრიმა მუხლი, დიდი ოდენობით სახელმწიფო ქონების დატაცებისთვის სასჯელის უმაღლეს ზომას რომ გულისხმობდა, სისხლის სამართლის კოდექსში მე კი არ შემიტანია!
 
„თვითმფრინავის ამბავშიც“ მე მადანაშაულებენ - არიქა, შევარდნაძემ უდანაშაულო ბიჭები დაახვრეტინაო, შევარდნაძეს იმ ბიჭების გადარჩენა შეეძლო და არ გადაარჩინაო... არ შეიძლება ასე ლაპარაკი, მეც ადამიანი ვარ და მყოფნის ჩემი ცოდვები! მაშინ მოქმედი სისხლის სამართლის კანონმდებლობით, იქ დანაშაული იყო ჩადენილი, უმძიმესი დანაშაული - ბანდიტური ჯგუფის შექმნა, სამშობლოს ღალატი, თვითმფრინავის გატაცება, ადამიანების წინასწარ განზრახული მკვლელობა. ყველაფერი ეს ერთად და ცალკ-ცალკე სიკვდილით ისჯებოდა. ვითარებას ისიც ამძიმებდა, რომ მანამდე საბჭოთა კავშირში რამდენიმე მსგავსი დანაშაული მოხდა.
 
ცხრა აპრილის მოვლენებსაც მე მაბრალებენ... მე რა შუაში ვარ? მაშინდელ ხელისუფლებასაც და, განსაკუთრებით, აქციის ორგანიზატორებს, უნდა სცოდნოდათ, რომ ასეთ რამეს კრემლი დაუსჯელად არ დატოვებდა. თვითონ ორგანიზატორებს სჭირდებოდათ ეს სისხლიანი ვაკხანალია. ჯერ სისხლი ღვარეს და მერე ისარგებლეს კიდეც...
 
კომუნისტურ ეპოქაში მაღალ თანამდებობაზე ყოფნა შეუძლებელი იყო სისასტიკის გარეშე. ახლა არ არის ამის აუცილებლობა, არც ვინმე მოითხოვს, მაგრამ ნახეთ, კაცმა „ნულოვანი ტოლერანტობა“ გამოაცხადა! ეს ცუდად დამთავრდება ქვეყნისთვისაც, პირადად მისთვისაც და მისი „გუნდისთვისაც“. დაიმახსოვრეთ ეს.
 
- მაპატიეთ, მგონი, ძალიან შეგაწუხეთ, მაგრამ იქნებ ორიოდ სიტყვით საქართველოს დღევანდელი ვითარება შეაფასოთ?
 
- არა, შეწუხება რა შუაშია, განვიცდი ამას ყველაფერს. მეც ამ ქვეყნის შვილი ვარ, აქ მიცხოვრია და აქ უნდა დავიმარხო, ჩემი ნანულის გვერდით... დღევანდელი საქართველოს ვითარება ძალიან მძიმეა, ძალიან მძიმე. რუსულ-ამერიკულმა პროექტმა აშკარად ვერ გაამართლა. რა გგონია, სააკაშვილი ისეთი ბრიყვია, არ იცოდა, რომ რუსეთს ომს ვერ მოუგებდა? იცოდა, ყველაფერი ძალიან კარგად იცოდა, მაგრამ მაინც ჩაება წინასწარ განწირულ ავანტურაში და სავალალო შედეგიც მოიმკა. ჩვენ აფხაზეთში ცამეტი თვის განმავლობაში ვუმკლავდებოდით რუსეთის და დაქირავებულების კბილებამდე შეიარაღებულ არმიას. ცამეტი თვის განმავლობაში! შენც, ბევრი სხვა ჟურნალისტიც იყავით იქ და იცით, რა რესურსები გაგვაჩნდა. შიდა არეულობა რომ არა, სამოქალაქო დაპირისპირება რომ არა, ნაძირლობა და გამყიდველობა რომ არა, არავინ იცის, ის ომი როგორ დამთავრდებოდა. არ მინდა მაგ თემაზე ლაპარაკი, მაგრამ ის ომიც ჩემი ნების და სურვილის წინააღმდეგ დაიწყო. ოდესმე ყველაფერი გაირკვევა. ხო, ჩვენ იმ პირობებში, იარაღი და სურსათი რომ არ გვქონდა, რეგულარული ჯარი რომ არ გვყავდა, პროფესიონალი საველე მეთაურები რომ არ გვყავდა და ზურგში რომ გვესროდნენ, იმ პირობებში ცამეტი თვე ვიომეთ. შარშან აგვისტოში სააკაშვილმა ერთი დღეც ვერ გაუძლო, მთელი სამხედრო პოტენციალი და ნახევარი საქართველო ჩააბარა რუსეთს!
 
დღეს საქართველოში უმძიმესი ვითარებაა, ყველა თვალსაზრისით. სააკაშვილის ხელისუფლება აშკარად გაკოტრებულია. რუსეთშიც და ამერიკაშიც მიმდინარეობს მისი შემცვლელის ინტენსიური ძებნა. არ არის ეს იოლი საქმე, მარა, ალბათ გამოიძებნება ძალა, რომელიც მას შეცვლის. დარწმუნებული ვარ, ისიც რუსულ-ამერიკული პროექტი იქნება... ჩვენ პატარა ქვეყანა ვართ და დიდი ქვეყნების, განსაკუთრებით, რუსეთის ინტერესების გაუთვალისწინებლად გადაწყვეტილებების მიღება თითქმის წარმოუდგენელია.
 
მეტსაც გეტყვი, სააკაშვილის შემდგომი საქართველოს ხელისუფლება განწირული იქნება წარუმატებლობისათვის - იგი მართვის სააკაშვილისეულ ძალადობრივ მეთოდებს ვერ გამოიყენებს, ეკონომიკური პოტენციალიც თითქმის ამოწურული დახვდება. თითქმის ამოწურული იქნება საქართველოს ხელისუფლებისადმი საერთაშორისო ნდობის ლიმიტიც...
 
გამომშვიდობების დროც დადგა. წამოვდექი. მასპინძელიც წამოდგა.
 
- ხო, გადავცემ პაატას შენს თხოვნას და დაგიკავშირდებიან ჩემი სახელით. მეც მაქვს შენთან ერთი პატარა სათხოვარი...
 
- ?
 
- ვიცი, ჟურნალისტი ხარ და ასეთი შემთხვევა ხელიდან არ უნდა გაუშვა. კი ბატონო, დაწერე, რაც გინდა, მარა ძალიან გთხოვ, სანამ ცოცხალი ვარ, არ გამოაქვეყნო - დაიწყება კიდე თავიდან ჩემი ლანძღვა-გინება. აი, როცა აღარ ვიქნები, მაშინ მარტო შენ გაგლანძღავენ - ამას შევარდნაძე არ იტყოდა, ჟურნალისტმა გამოიგონაო... ნუ გეშინია, კაცო, დიდ ხანს არ გალოდინებ, ოთხმოცი წლის ვარ უკვე... თანაც, გამიგონია, ჟურნალისტისთვის ლანძღვაც კაი რეკლამააო...
 
P.S. არ ვიცი, მეხუმრა თუ არა თავისი ენაკვიმატობით ცნობილი შევარდნაძე, მაგრამ მის თხოვნას მაინც ვასრულებ. მისდამი ჩემს თხოვნას რაც შეეხება, ხუთი წლის შემდეგაც არავინ შემხმიანებია.
20. 02. 2015 წელი"
მიყევით ბმულს - თეიმურაზ ქორიძე
ანალიტიკა
«Politico» (აშშ/ბელგია): „დასავლეთს არ შეუძლია უკრაინას რუსეთთან ომში გაამარჯვებინოს, მაგრამ შეუძლია ომის შეწყვეტაში დაეხმაროს“

აშშ-ის გაზეთ „პოლიტიკოში“ (Politico - ევროპული ვერსია, იბეჭდება ბელგიაში) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „დასავლეთს არ შეუძლია უკრაინას რუსეთთან ომში გაამარჯვებინოს, მაგრამ შეუძლია ომის შეწყვეტაში დაეხმაროს“ (ავტორ - ელხან ნურიევი, ალ.ჰუმბოლდტის ფონდის უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი). პუბლიკაციაში განხილულია რუსეთ-უკრაინის ომის პერსპექტივა: რამდენად რეალურია უკრაინის გამარჯვება თანამდროვე მსოფლიოში მიმდინარე მძაფრი მოვლენების ფონზე?

გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:

უკრაინაში ომი ჭიანურდება და, როგორც ჩანს, აშშ-ის პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის მცდელობის მიუხედავად, ჯერ-ჯერობით დასრულებას არ აპირებს და, ალბათ, მომავალს წელსაც გაგრძელდება. აქედან გამომდინარე, მკაცრი სიმართლის იგნორირება უკვე რთული ხდება: აშკარაა, სამხედრო გამარჯვება კიევის რეალური მიზანი აღარ არის - იმისგან დამოუკიდებლად, თუ რამდენ მილიარდს მისცემს დასავლეთი და რამდენი რუსი ჯარისკაცი დაიღუპება.

ბუნებრივია, ასეთი თვალსაზრისი არცთუ პოპულარულია ვაშინგტონში და ბრიუსელში, სადაც ძველებურად ვარაუდობენ, რომ დასავლეთის საკმარისი დახმარება და უკრაინელთა გაბედული მოქმედება მოსკოვს საბოლოოდ წელში გატეხავს. მაგრამ უკრაინის მართლაც შეუპოვარი წინააღმდეგობისა და დასავლეთის ფართო ჯიბის მიუხედავად, კრემლის მარცხის პერსპექტივა ნაკლებად სავარაუდოა.

როგორც მოვლენების ანალიზით ჩანს, ომი შევა ისეთ ჩიხში, ისეთ პატურ სიტუაციაში, რომელშიც უკრაინას კომპლექსური გამოფიტვა ელოდება - პოლიტიკურად, ეკონომიკურად, მორალურად... დასავლეთის ერთიანობა, რომელსაც უკვე ბზარები აქვს შეპარული, ჩამოიშლება და ამით განმტკიცდება რეჟიმი, რომლის დანგრევასაც დასავლეთი ცდილობს - კრემლის მმართველობა.

საკითხი, რომელიც დღეს დასავლელ პოლიტიკოსებს უნდა ადარდებდეთ, გამოიხატება არა იმაში, იმსახურებს თუ არა უკრაინა მხარდაჭერას, არამედ იმაში - ეხმარება თუ არა კიევს  დასავლეთის ამჟამინდელი სტრატეგია გამარჯვებაში ან უბრალოდ, თავის გადარჩენაში მაინც, გარკვეული ვადით, რომ ომი ნელა, მაგრამ საბოლოოდ მაინც წააგოს.

ეს არ ნიშნავს, რომ უკრაინა მტერს უნდა ჩაბარდეს, ან სასოწარკვეთილებაში ჩავარდეს და დასავლეთის დახმარებაზე უარი თქვას. მაგრამ იმავდროულად ყველაფერი პატიოსნად უნდა იქნას გათვლილი და გააზრებული: უკრაინას გამარჯვების გზა მოჭრილი აქვს, თვალთმაქცობა და თავის მოკატუნება კი სტრატეგიას ვერ ჩაანაცვლებს.

იმ მდგომარეობაში, როგორიც დღეს მსოფლიოშია, უკრაინის სუვერენიტეტისა და ევროპის სტაბილიზაციის შენარჩუნება შეიძლება იმდენად იარაღზე არ იყოს დამოკიდებული, რამდენიც დიპლომატიურ ძალისხმევაზე.

ქაღალდზე დასავლეთი ძველებურად მტკიცედ უჭერს მხარს უკრაინას. დონალდ ტრამპის ადმინისტრაცია შეფერხებით, მაგრამ მაინც აგრძელებს დახმარებას ჯერ კიდევ ჯო ბაიდენის დროს მიღებული 61-მილიარდიანი პაკეტის საფუძველზე. ევროკავშირის წევრი ქვეყნები ნელ-ნელა აფართოებენ სამხედრო-თავდაცვით წარმოებას, ნატოც ძველებურად აფიქსირებს თავისი სოლიდარობის დემონსტრაციას, მაგრამ... მაგრამ მწარე რეალობა უფრო გამომაფხიზლებელია, ვიდრე დასავლელი პოლიტიკოსების დაპირებები...

პირველ რიგში შემაშფოთებელი და დამაფიქრებელია ის, რომ უკრაინაში დემოგრაფიულ კრიზისი ძლიერდება: თავდაცვის სამინისტროს მონაცემებით, გასაწვევი ასაკის მქონე ახალგაზრდების 30% თავს არიდებს ტერიტორიულ გასაწვევ პუნქტებში გამოცხადებას, ანუ ჯარში გაწვევას. მიუხედავად იმისა, რომ ახალი სამობილიზაციო კანონით ჯარში გაწვევის ასაკი 25 წლამდეა შემცირებული, ახალწვეულთა დეფიციტი მაინც მწვავედ იგრძნობა. გარდა ამისა ქვეყნის მოსახლეობის რაოდენობა სწრაფად მცირდება მიგრაციისა და სამხედრო დანაკარგების გამო.

მეორე - ომის შედეგად უკრაინის ეკონომიკა სერიოზულად დაზარალდა, რის შედეგადაც ინფრასტრუქტურის მდგომარეობა გაუარესდა: შემცირდა ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტის მოცულობა, კატასტროფულად დაეცა სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა, მატულობს ინფლაცია, კორუფცია, მოსახლეობა იმედგაცრუებული და უკმაყოფილოა, იზრდება პოლიტიკური დაძაბულობა.

მესამე - დასავლელი ექსპერტების პროგნოზები, რომ რუსეთის ეკონომიკა სანქციების გამო სწრაფად ჩამოიშლებოდა, არ გამართლდა:  რუსეთმა ადაპტაცია მოახერხა. მისი ეკონომიკა ამჟამად სამხედრო რელსებზეა გადაყვანილი. წარმატებით მუშაობს სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსი - რუსეთის თავდაცვითი მრეწველობა, დასავლეთთან შედარებით, ბევრად მეტ საარტილეოიო ჭურვს ამზადებს. რუსეთის არმია, რომელიც, მართალია, ხშირად არაფექტურად მოქმედებს, მაგრამ მაინც წინ მიიწევს და ქვეყნის ორ ნაწილად გამყოფი მდ.დნეპრის მთელი მარცხენა ნაპირის დაკავებას ცდილობს. რუსული ჯარი ინარჩუნებს უპირატესობას როგორც ცოცხალი ძალის, ასევე სამხედრო ტექნიკის მხრივ. კრემლმა გაკვეთილები გამოიტანა წინა წლების საომარი მოქმედებებიდან და ახლა უფრო ფრთხილად, მაგრამ საკმაოდ ეფექტურად მოქმედებს.

მეოთხე - სტამბოლის მოლაპარაკებებმა აჩვენა, რომ მხარეები ძალიან შორს დგანან ერთმანეთისაგან და მზად არ არიან ცეცხლის შეწყვეტისა და სამშვიდობო მოლაპარაკების დასაწყებად. უკრაინამ შესთავაზა რუსეთს 30-დღიანი ზავი, რუსეთმა კი ორ-სამდღიანი, რომ ბრძოლის ველზე დაღუპულთა ცხედრები აკრეფილიყო.. პოზიტიურად გამოიყურება მხოლოდ ჰუმანიტარული შეთანხმება ტყვეების გაცვლაზე და დაღუპულთა ცხედრების დაბრუნებაზე.

ამრიგად, რადგან დასავლელი ლიდერები აგრძელებენ იმის მტკიცებას, რომ ისინი უკრაინას „იმდენით დაეხმარებიან, რამდენიც საჭიროა“, საკითხი ახლა ასე დგას: რა შედეგებამდე მიიყვანს კიევს ასეთი დახმარება?

უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობის სრული აღდგენისათვის, ძალის გამოყენებით, უფრო ბევრად ფართო დახმარებაა აუცილებელი და, სავარაუდოდ, საჭირო გახდება დასავლეთის ქვეყნების არმიების პირდაპირი ჩარევა, ან ნატოს სამხედრო კონტინგენტის გამოყენება. ამჟამად დემოკრატიული მთავრობები ასეთ პერსპექტივაზე ფიქრს გაურბიან. ამ ფონზე ჩნდება რთული, მაგრამ სულ უფრო აუცილებელი წინადადება - უკრაინის მხარდაჭერა შეიძლება გადაიქცეს დახმარებად არა გამარჯვების მისაღწევად, არამედ ომის შესაწყვეტად.

ასეთი კომპრომისი, რომელიც, ზოგიერთების აზრით, კაპიტულაციის ტოლფასია, დასავლეთის დედაქალაქებში, ალბათ, პოლიტიკური დინამიტის როლს შეასრულებს, მაგრამ ისტორია პირიქით გვარწმუნებს: 1940 წელს ფინეთმა თავისი სუვერენიტეტი შეინარჩუნა მტკივნეული, მაგრამ სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი ზავით საბჭოთა კავშირთან. 1950-იანი წლების დასაწყისში კორეის ნახევარკუნძულზე ქვეყნის გამაპარტახებელი ომი მოხდა. სამხრეთი ნაწილის ხელმძღვანელობა იძულებული გახდა ხელი მოეწერა „დამამცირებელი“ ზავისათვის, მაგრამ თავიდან აიცილა ეროვნული კრახი. ანუ ეს იყო მორალური გამარჯვება, რომლის წყალობით ქვეყანამ და მოსახლეობამ წელში გამართვა მოახერხა და ამჟამად სამხრეთ კორეა მსოფლიოს ერთ-ერთ ყველაზე განვითარებულ ქვეყანას წარმოადგენს.

ამ ლოგიკას ვაშინგტონსა და ბრიუსელში სულ უფრო მეტი აღიარებს. აშშ-ის წარმომადგენელთა პალატის ლიდერები მშვიდად იხილავენ კონფლიქტის გაყინვის გეგმას და მას აუცილებლობად თვლიან. იმავდროულად ევროპელი ექსპერტები წინასწარმეტყველებენ, რომ 2025 წელი შეიძლება უკრაინისათვის „ყველაზე სახიფათო გახდეს“ - არა იმდენად რუსეთის არმიის წარმატების გამო, არამედ ქვეყნის შინაგანი  დაძაბულობისა და ევროპის დაღლილობის გამო.

ზოგიერთმა შეიძლება ჩათვალოს, რომ ომის დიპლომატიური დარეგულირება მოსკოვის წაქეზება იქნება, მაგრამ პირიქით - ეს იქნება აღიარება, რომ უკრაინის გადარჩენა ბევრად არის დამოკიდებული იმის შენარჩუნებაზე, რასაც მთავრობა ჯერ კიდევ აკონტროლებს და არა იმის დაბრუნების მცდელობაზე, რასაც ვერ დაიბრუნებს.

ასეთი კომპრომისი შეიძლება ითვალისწინებდეს საომარი მოქმედებების გაყინვას ფრონტის ხაზის გასწვრივ, საერთაშორისო უსაფრთხოების გარანტიებს რუსეთის სამომავლო-სავარაუდო აგრესიის თავიდან ასაცილებლად, მოლაპარაკების ეტაპობრივ პროცესს ჰუმანიტარული ელემენტებით და ეკონომიკის აღდგენის მიზნით, კორუფციასთან ბრძოლას, რეფორმების განხორციელებას და ა.შ.

რა თქმა უნდა, ეს ყველაფერი იოლი არ იქნება. რუსეთს შეუძლია კომპრომისი უარყოს, უკრაინა კი არაფერზე არ დათანხმდეს - რაც მას არ აწყობს და უსამართლოდ თვლის, მაგრამ ეს არ ათავისუფლებს დასავლეთს ამ საკითხში ლიდერობის პასუხისმგებლობისაგან.

სტრატეგია გამოიხატება არა იმაში, რომ უკეთესი ისურვო, არამედ იმაში, რომ იმოქმედო უკეთესისა და სასურველის მისაღწევად.

საბოლოო ჯამში, საკითხი იმის გარკვევა კი არაა, რომ იმსახურებს თუ არა უკრაინა დამატებით დახმარებას - დიახ, იმსახურებს - არამედ იმისა, შეუძლია თუ არა დახმარების ამჟამინდელ მოდელს ქვეყნისათვის მდგრადი შედეგების მოტანა. დონალდ ტრამპს გადაწყვეტილი აქვს აშშ-ის როლის გადახედვა უკრაინის კონფლიქტში: მართლაც, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ თეთრმა სახლმა მხარი დაუჭიროს გაურკვეველი ვადით დახმარებას, რომელიც იაფი არ არის, ძვირადღირებულია და ამერიკელი გადასახადის გადამხდელთა მხრებზე გადადის.

ეს ნიშნავს, რომ დასავლელი ლიდერები არჩევანის წინაშე დგანან: დარჩნენ იმ გზაზე, რომელიც უკრაინისადმი უსასრულო დახმარებას, ანუ ომის გაგრძელებას გულისხმობს თუ დაიწყონ მზადება სამშვიდობო პროცესისათვის, რომელიც უკრაინის სუვერენიტეტს დაიცავს და ევროპას თავიდან ააცილებს ფართო კრიზისს.

უკრაინისათვის ყველაზე ეფექტური დახმარების გაწევა იმით უნდა გამოიხატოს, რომ კიევს ომის გაგრძელებაში კი არ უნდა დაეხმარნონ, არამედ ომის შეწყვეტაში, ქვეყნის მომავლის შესანარჩუნებლად.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.