,
ქალაქ თბილისში, ჭავჭავაძის 49-ში მდებარე სპორტის უნივერსიტეტის ტერიტორიისთვის 18 019 კვ.მ მიწის ნაკვეთზე სახელმწიფოს მხრიდან გამოცხადდა აუქციონი შემდეგი პირობებით:
1. 2 წლის ვადაში გადასახდელი აუქციონის საწყისი თანხა - 10 000 000 ლარი
2. 3 თვის ვადაში გადასახდელი თანხა - 500 000 ლარი
3. 3 წლის ვადაში არანაკლებ 7 200 კვ.მ მიწის ნაკვეთზე სპორტის უნივერსიტეტის ახალი შენობის აშენება-გარემონტება და უსასყიდლოდ გადაცემა, რომლის მოსაწყობად დასახარჯია არანაკლებ - 26 128 219 ლარი
4. 3 წლის ვადაში სამბოს დარბაზის აშენება-გარემონტება და უსასყიდლოდ გადაცემა, რომლის მოსაწყობად დასახარჯია არანაკლებ - 3 390 776 ლარი
ქონების ყიდვა რამდენიმე ინვესტორს სურდა, ამიტომ აუქციონი 51 ბიჯით წარიმართა და 11 020 000 ლარით კომპანია „ვი არ ვაკე თაუერსის“ გამარჯვებით დასრულდა.
კომპანია „ვი არ ვაკე თუერსი“-ს ჯამური ვალდებულება სახელმწიფოს მიმართ შეადგენს 41 მლნ ლარზე მეტ თანხას, რაც მიწის ღირებულება 1 კვ.მ-ზე 1 414 აშშ დოლარია და დამატებით განახორციელებს მინიმუმ 50 მლნ ლარის ინვესტიციას.
გამარჯვებული კომპანიის დირექტორი და 100%-იანი წილის მფლობელი ბიზნესმენი ნოშიკო ნამორაძეა, რომელიც 2010 წლიდან წარმატებით ახორციელებს უძრავი ქონების მიმართულებით სხვადასხვა პროექტს, მათ შორის ერთ-ერთი მასშტაბურია „კრწანისი რესორტ რეზიდენსი“ - პირველი რესორტული ტიპის პრემიუმ საცხოვრებელი კომპლექსი.
„ჩვენი მიზანია ტერიტორიის გაჯანსაღება, პრესტიჟული, თანამედროვე, პრემიუმ ხარისხის სპორტული უნივერსიტეტის მოწყობა მიწისქვეშა პარკინგებით, დახურული და ღია სპორტული მოედნებით. სტუდენტები შეძლებენ მიიღონ სრულფასოვანი განათლება, რაც ხელს შეუწყობს მრავალი წარმატებული ახალგაზრდა ქართველი სპორტსმენის აღზრდა-განვითარებას.
ჩვენთვის აღნიშნულ პროექტზე მუშაობა უდიდესი პასუხისმგებლობაა. პირველ რიგში ვაპირებთ ჯეროვნად შევასრულოთ სახელმწიფოს წინაშე ნაკისრი ვალდებულებები, რომელიც ჯამურად არანაკლებ 41 მლნ ლარია და დამატებით განახორციელებს მინიმუმ 50 მლნ ლარის ინვესტიციას. ჩვენს ქალაქს მოთხოვნილ ვადებში გადავცემთ საერთაშორისო სტანდარტებით მოწყობილ ახალ სპორტის უნივერსიტეტს და სამბოს დარბაზს.
ასევე ვიმუშავებთ იმისთვის რომ ჩვენს ქალაქს ყველაზე პრესტიჟულ ადგილზე შევმატოთ აღნიშნული ტერიტორიისთვის თავსებადი მულტიფუნქციური კომპლექსი. შევქმნით განსაკუთრებულ, გამორჩეულ და უნიკალურ პროექტს, რომელიც იქნება ქალაქში ყველაზე ღირსშესანიშნავი ადგილი, შექმნის მიზიდულობის ახალ ეპიცენტრს და იამაყებენ არა მხოლოდ თბილისის მაცხოვრებლები არამედ სრულიად საქართველო” - აღნიშნავს კომპანიის მფლობელი ნოშიკო ნამორაძე.
აუქციონში გამარჯვებული კომპანიის მხრიდან შესასრულებელი ვალდებულებები:
ა) საპრივატიზებო თანხის გადახდა ელექტრონული აუქციონის დასრულებიდან არაუმეტეს 2 (ორი) წლის ვადაში;
ბ) 500 000 (ხუთასი ათასი) ლარის გადახდა სსიპ - ახალგაზრდობის სააგენტოსათვის მის მიერვე მითითებულ ანგარიშზე, შესაბამისი ხელშეკრულების გაფორმებიდან 3 (სამი) თვის ვადაში;
გ) შესაბამისი ნასყიდობის ხელშეკრულების გაფორმებიდან არაუმეტეს 3 (სამი) წლის ვადაში, საპრივატიზებო უძრავი ქონებიდან, დანართი N2-ით განსაზღვრული სიტუაციური გეგმის შესაბამისად, არანაკლებ 7200 კვ.მ. მიწის ნაკვეთზე, არანაკლებ 26 128 219 (ოცდაექვსი მილიონ ას ოცდარვა ათას ორას ცხრამეტი) ლარის დანახარჯის გაწევის გზით, საქართველოს კულტურის, სპორტისა და ახალგაზრდობის სამინისტროსთან შეთანხმებული სამშენებლო პროექტით და პირობებით:
გ.ა) არანაკლებ 9 400 კვ.მ. საერთო ფართობის მქონე შენობა-ნაგებობ(ებ)ის აშენება (რაც მოიცავს (მაგრამ შესაძლოა, არ შემოიფარგლებოდეს) ამავე შენობის სრულ რემონტს, დამოუკიდებელ გათბობა-გაგრილების სისტემას, არანაკლებ 20 (ოცი) ავტომობილზე გათვლილ მიწისქვეშა ავტოსადგომს, კალათბურთის, ფრენბურთის, ტანვარჯიშის, ძალოსნობის, ფიტნესის, კრივის თითო დარბაზისა და ჭიდაობის 2 (ორი) დარბაზის (ჯამში 8 (რვა) დარბაზი) მოწყობას) და შესაბამისი შენობა-ნაგებობ(ებ)ის კანონმდებლობით გათვალისწინებული წესით ექსპლუატაციაში მიღება;
გ.ბ) „გ.ა“ ქვეპუნქტით განსაზღვრული ავტოსადგომიდან არანაკლებ 110 კვ.მ. ფართის მოწყობა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალ სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულება - საგანგებო სიტუაციების მართვის სამსახურთან შეთანხმებით, იმგვარად, რომ საჭიროების შემთხვევაში, იგი ასრულებდეს სამოქალაქო უსაფრთხოების დამცავი ნაგებობის (თავშესაფრის) ფუნქციას;
გ.გ) არანაკლებ 500 (ხუთასი) კვ.მ. ფართის მქონე ღია ტიპის ხელოვნურსაფარიანი/ბუნებრივსაფარიანი მინისაფეხბურთო მოედნის და არანაკლებ 650 კვ.მ. ფართის მქონე ღია ტიპის ჩოგბურთის მოედნის მოწყობა და საჭიროების შემთხვევაში, შესაბამისი შენობა-ნაგებობ(ებ)ის კანონმდებლობით გათვალისწინებული წესით ექსპლუატაციაში მიღება;
დ) „გ“ პუნქტით გათვალისწინებული ვალდებულებების სრულად შესრულებიდან 1 (ერთი) თვის ვადაში, ამავე პუნქტით გათვალისწინებული უძრავი და მოძრავი ქონების სახელმწიფოსთვის უსასყიდლოდ საკუთრებაში გადაცემა;
ე) შესაბამისი ხელშეკრულების გაფორმებიდან არაუმეტეს 3 (სამი) წლის ვადაში საქართველოს კულტურის, სპორტისა და ახალგაზრდობის სამინისტროს მიერ ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციულ საზღვრებში მითითებულ ტერიტორიაზე არანაკლებ 1200 კვ.მ. მიწის ნაკვეთზე, ამავე სამინისტროსთან შეთანხმებული სამშენებლო პროექტითა და პირობებით, სახელმწიფოს სასარგებლოდ, უსასყიდლოდ, არანაკლებ 3 390 776 (სამი მილიონ სამას ოთხმოცდაათი ათას შვიდას სამოცდათექვსმეტი) ლარის დანახარჯის გაწევის გზით, სამბოს დარბაზის პროექტირება, მშენებლობა, რემონტი და შესაბამისი შენობა-ნაგებობ(ებ)ის კანონმდებლობით გათვალისწინებული წესით ექსპლუატაციაში მიღება.
ვ) შესაბამისი ნასყიდობის ხელშეკრულების გაფორმებიდან არაუმეტეს 7 (შვიდი) წლის ვადაში, საპრივატიზებო უძრავი ქონების ან მისი ნაწილის განვითარების მიზნით, ასევე, „გ“ და „ე“ პუნქტებით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესრულების მიზნით, არანაკლებ 50 000 000 (ორმოცდაათი მილიონი) ლარის დანახარჯის/ ინვესტიციის განხორციელება (დამატებული ღირებულების გადასახადის გათვალისწინების გარეშე). მყიდველი ვალდებულია „ა-ვ“ პუნქტებით განსაზღვრული პირობების შესრულების (მათ შორის, ვალდებულებ(ებ)ის შეუსრულებლობისათვის შესაბამისი ხელშეკრულების საფუძველზე დაკისრებული პირგასამტეხლოს გადახდის) უზრუნველსაყოფად, შესაბამისი ხელშეკრულების გაფორმებამდე წარმოადგინოს „ვ“ პუნქტით განსაზღვრული დანახარჯის/ინვესტიციის არანაკლებ 5%-ის ოდენობის უპირობო და გამოუხმობი საბანკო გარანტია, რომლის მოქმედების ვადაც ამავე პუნქტით გათვალისწინებული ვალდებულების შესრულების ვადას აღემატება არანაკლებ 4 (ოთხი) თვის ვადით და რომელიც შესაძლებელია პროპორციულად (განხორციელებული დანახარჯის/ინვესტიციის 5%-ის ოდენობით) შემცირდეს დანახარჯის/ინვესტიციის განხორციელების ვალდებულების ეტაპობრივად შესრულების პარალელურად, კერძოდ, თავდაპირველად 10 000 000 (ათი მილიონი), ხოლო შემდგომ ყოველი 5 000 000 (ხუთი მილიონი) ლარის დანახარჯის/ინვესტიციის განხორციელების დადასტურების შემთხვევაში.
აპოლონ ჯინჭარაძემ ხანმოკლე, მაგრამ ნაყოფიერი ცხოვრება განვლო. არ შეუშინდა გამოწვევებს, თავისი ნიჭისა და ცოდნის წყალობით მიაკვლია იმ დროისთვის უცნობ კანონზომიერებას და სამუდამოდ დაიმკვიდრა სახელი მსოფლიოს უდიდეს მეცნიერთა შორის. გენეტიკის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი, პროფესორი თეიმურაზ ლეჟავა მიიჩნევს, რომ მას თავისი აღმოჩენისთვის არა მარტო დოქტორის ხარისხი, არამედ ნობელის პრემიაც ეკუთვნოდა, აკადემიკოსი გიორგი კვესიტაძე კი ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ აპოლონ ჯინჭარაძე ერის სიამაყე და, სამწუხაროდ, ჯეროვნად დაუფასებელი მოვლენაა ჩვენი ქვეყნის ისტორიაში.
დიდ მადლობას ვუხდით კარდიოლოგ ბადრი ჯინჭარაძეს, რომელმაც უფროს ძმასთან დაკავშირებული უამრავი საინტერესო მოგონება გაგვიზიარა. სწორედ ის გახლავთ ავტორი წიგნისა “აპოლონ ჯინჭარაძე და მისი ერთი აღმოჩენის ისტორია”.
ბავშვობა
აპოლონ ჯინჭარაძე 1961 წლის 6 იანვარს დაიბადა თბილისში. დედამისი, ტერეზა ჩხატარაიშვილი, ზოოინჟინერი და ინგლისური ენის მასწავლებელი იყო, მამა, გიზო ჯინჭარაძე – ეკონომისტი. აპოლონის მშობლები ოზურგეთის რაიონიდან იყვნენ. მამის მამა, უფროსი აპოლონ ჯინჭარაძე, სოფელ ცხემლის ხიდში რუსულ ენასა და ლიტერატურას ასწავლიდა. მას იცნობდნენ როგორც შესანიშნავ პედაგოგს, განათლებულ პიროვნებას, არაერთი თაობის აღმზრდელს. ყველაზე ძვირფას საჩუქრად თურმე წიგნი მიაჩნდა და იმ დროისთვის საუკეთესო ბიბლიოთეკაც ჰქონია. მისი ნამოწაფარი, ცნობილი მოქანდაკე მერაბ ბერძენიშვილი, ავტობიოგრაფიაში წერს: "რუსულ ენასა და ლიტერატურას გვასწავლიდა აპოლონ ჯინჭარაძე, რომელიც ნიკოლოზ II-ის ყოფილი ოფიცერი იყო. მისი შიში და რიდი ყველას გვქონდა“.
აპოლონის ვაჟი მშრომელი კაცი ყოფილა. ბატონი ბადრი იხსენებს, რომ მამა ყველაზე ადრე გადიოდა შინიდან და ყველაზე გვიან ბრუნდებოდა. არ ეშინოდა საკუთარი აზრის გამოთქმის და თუ რამეს ხელს მოჰკიდებდა, ბოლომდე მიიყვანდა. იზიდავდა სიახლეები და არც ფანტაზიის ნაკლებობას უჩიოდა, თუმცა იმდროინდელი წეს-წყობილების გამო ბევრი იდეა ხორცშეუსხმელი დარჩა.
მომავალი მეუღლე გიზო ჯინჭარაძემ მატარებელში გაიცნო. 38 წელი გაატარეს ერთად. აპოლონის დედამ წარჩინებით დაამთავრა ორი უმაღლესი სასწავლებელი, მაგრამ მთელი თავისი ნიჭი, ძალა და ენერგია შვილების აღზრდას მოახმარა. როცა ბავშვები წამოიზარდნენ, ტერეზამ ინგლისური ენის კერძო გაკვეთილების ჩატარება დაიწყო და მალევე გაითქვა სახელი როგორც საუკეთესო მასწავლებელმა.
– ბავშვობაში მე და ჩემი ძმა განებივრებულები ვიყავით დედის ძმის, ქველი ბიძიას ყურადღებით, – იხსენებს ბატონი ბადრი, – მიუხედავად მუდმისი მოუცლელობისა (ისტორიისა და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტში მუშაობდა), მაინც ახერხებდა ჩვენს გართობასა და ინტელექტუალურ განვითარებაზე ზრუნვას. უქმეებზე ხშირად მოდიოდა ჩვენთან, მოჰქონდა შემეცნებითი წიგნები, შვილებთან ერთად დავყავდით კინოში, ზოოპარკში, საახალწლო ნაძვის ხეზე, რომელიც იმ დროს სპორტის სასახლეში იმართებოდა. კინოში წასვლა განსაკუთრებით გვიხაროდა.
ქველი ბიძიამ და მშობლებმა გვასწავლეს წიგნის, ენებისა და ბუნების სიყვარული.
ოჯახური ტრადიცია გახლდათ თეატრში სიარულიც. თავიდან მთელი ოჯახი დავდიოდით, მოგვიანებით – უფრო მამა და ჩვენ. აპოლონის საყვარელი გამოთქმა იყო ფრაზა "კავკასიური ცარცის წრიდან": "მე რასაც ვაკეთებ, ყველაფერს ლაზათიანად ვაკეთებ".
სტუდენტობა
1967 წელს აპოლონ ჯინჭარაძე მშობლებმა თბილისის 47-ე საშუალო სკოლაში შეიყვანეს. იქ ინგლისურ ენას გაძლიერებულად ასწავლიდნენ და დედის არჩევანიც ამან განაპირობა. სკოლა მთავრობის სახლის უკან, ჯინჭარაძეების სახლის ახლოს მდებარეობდა. ასე რომ, აპოლონის ბავშვობამ და ყრმობამ რუსთაველის გამზირზე და მთაწმინდის უბანში ჩაიარა, თუ არ ჩავთვლით ზაფხულის არდადეგებს, როდესაც მთელი ოჯახი კოჯორში მიდიოდა დასასვენებლად.
– კოჯორში, ჩვენი სახლის წინა მხარეს, ნაძვნარი იყო, უკან კი – ფოთლოვანი ტყე და წყარო. ამ ტყეში ხშირად დავდიოდით. გვქონდა პეპლების კოლექცია, ნაირგვარი ჰერბარიუმები. ტყეში უმეტესად ქველი ბიძია იყო ჩვენი მეგზური. გვაცნობდა მცენარეებს, გვასწავლიდა საკვებად ვარგისი სოკოების შხამიანისგან გარჩევას. აპოლონს განსაკუთრებულად უყვარდა ბუნება. ბაყაყის ან ხვლიკის ხელში აყვანა მისთვის სირთულეს არ წარმოადგენდა. მათზე რაღაც დაკვირვებებსაც კი აწარმოებდა. ვფიქრობ, მომავალში გამოადგა კიდეც ეს გამოცდილება. მახსოვს, სტუდენტობისას გენეტიკის რომელიღაც საკითხზე მუშაობდა და ექსპერიმენტებს ატარებდა თეთრ თაგვებზე. ერთხელ ლაბორატორიაში მეც გამიყოლა. ისე კოხტად იჭერდა ხელში თაგვებს და ისე ოსტატურად უკეთებდა ნემსს, რომ გაკვირვებული დავრჩი.
აპოლონს ძალიან დაკვირვებული თვალი ჰქონდა. ჩვენს საოჯახო არქივში უამრავი ფოტოა, რომლებზეც აპოლონი რაღაცას აკვირდება ხან ხეზე, ხან მიწაზე, ხან ბალახებში. მზერა სულ რაღაცისკენ ჰქონდა მიპყრობილი. მის თვალს არაფერი გამოეპარებოდა.
1978 წლის 26 მარტს, სასკოლო არდადეგების პერიოდში, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ღია კარის დღე მოეწყო. სწორედ მაშინ, პროფესორ თემურ ლეჟავას დამსახურებით, მიიღო აპოლონმა გადაწყვეტილება, მუშაობა გენეტიკის განხრით გაეგრძელებინა – მანამდე დიდი ივანე ბერიტაშვილის სიყვარულით ფიზიოლოგობას აპირებდა.
მეცნიერის გზა
1983 წელს აპოლონ ჯინჭარაძემ წარჩინებით დაამთავრა უნივერსიტეტის ბიოლოგიის ფაკულტეტი გენეტიკის სპეციალიზაციით.
გიზო ჯინჭარაძე შვილებს ყოველგვარ პირობას უქმნიდა სწავლისთვის და წასახალისებლად არც კინოსა და თეატრში სიარულს უკრძალავდა.
აპოლონი ხშირად ინტერესდებოდა უმცროსი ძმის ინსტიტუტის ამბებით და რჩევა-დარიგებასაც აძლევდა, თუმცა დიდხანს საუბარი და ბევრი კითხვის დასმა არ უყვარდა. ყველა, ვინც აპოლონ ჯინჭარაძეს იცნობდა, აღნიშნავდა მის კეთილშობილებას, ახლობლებისადმი კეთილგანწყობას, მეგობრებისადმი ყურადღებას. მისი დღიურის გამჭვირვალე ყდას ჟურნალიდან ამოჭრილი ილიას ცნობილი სტროფი ამშვენებდა:
„კაცად მაშინ ხარ საქები,
თუ ეს წესი წესად დარგე,
ყოველს დღესა შენს თავს ჰკითხო,
აბა, დღეს მე ვის რა ვარგე?“
– აპოლონი სერიოზულად იყო გატაცებული ფოტოგრაფიით. ეს ინტერესი მამისგან გამოჰყვა, რომელიც მთელი ცხოვრება იღებდა სურათებს და თვითონვე ბეჭდავდა შინ მოწყობილ ლაბორატორიაში. თავად აპოლონსაც თითქმის მთელი საქართველო ჰქონდა მოვლილი და ფოტოაპარატი მუდამ თან დაჰქონდა.
ფოტოგადაღებისა და ენების ცოდნა აპოლონს სამეცნიერო საქმიანობაშიც გამოადგა. ის მუდამ ფეხდაფეხ მიჰყვებოდა მსოფლიო მეცნიერებაში მიმდინარე მოვლენებს, რაშიც ინგლისური და რუსული ენების კარგი ცოდნაც უწყობდა ხელს, მისი სადისერტაციო ნაშრომი კი სავსეა მის მიერვე გადაღებული ფოტოებით.
პოეზიაც უყვარდა. თვითონაც ცდილობდა წერას. საერთოდ, უნდოდა, ყველაფერში მოესინჯა ძალა. უყვარდა ფანქრით ჩანახატების გაკეთება. ხშირად ხატავდა პორტრეტებს.
ძალიან უყვარდა მუსიკაც. თავისუფალ დროს, ტრანზისტორს ჩართავდა ხოლმე და სიმღერებს უსმენდა. უმეტესად – "რადიო მონტე-კარლოს“. აგროვებდა ბრძნულ გამონათქვამებს და პატარა ალბომებად კინძავდა.
აღმოჩენა
სტუდენტობის წლებში აპოლონ ჯინჭარაძემ არაერთი მნიშვნელოვანი ნაშრომი დაწერა, თუმცა მისი ინტერესი გენეტიკით არ შემოიფარგლებოდა. IV კურსზე რუსულენოვანი ნაშრომისთვის "ეკონომიკურ-ეკოლოგიური პრობლემები XXVI ყრილობის მასალებში" სტუდენტთა ნამუშევრების საკავშირო კონკურსზე პირველი ხარისხის დიპლომი მიიღო, მერე კი კიევში დიპლომითა და მედლით დააჯილდოეს. წარმატება თითქოს დაებედა ახალგაზრდა მეცნიერს. ერთხელ, ცოტა არ იყოს, გაკვირვებულს უთქვამს ძმისთვის, ხალხი "ნახვამდის, აპოლონ!" – კი აღარ მეუბნება, არამედ: "მომავალ წარმატებებს გისურვებ", – ასე მემშვიდობებაო.
თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბიოლოგიის ფაკულტეტის გენეტიკის კათედრის გამგემ, პროფესორმა თეიმურაზ ლეჟავამ, აპოლონში მეცნიერი დაინახა და ჯერ კიდევ სტუდენტობის პერიოდში მიავლინა საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის მცენარეთა ბიოქიმიის ინსტიტუტის ნუკლეინის მჟავების ლაბორატორიაში მოლეკულურ ბიოლოგიასა და მოლეკულურ გენეტიკაში მოსამზადებლად. ლაბორატოორიის ხელმძღვანელმა, ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორმა თენგიზ ბერიძემაც ირწმუნა ახალგაზრდა მეცნიერის წარმატებული მომავლის და ყველაფერი გააკეთა იმისთვის, რომ აპოლონ ჯინჭარაძის ნიჭს ფრთები გაეშალა. შეგირდიც განსაკუთრებულად აფასებდა თავის აღმზრდელებს და თავს არ ზოგავდა მათი იმედების გასამართლებლად. მოგვიანებით, მეცნიერებათა აკადემიის ერთ-ერთ სხდომაზე, როცა თენგიზ ბერიძე აპოლონის გამორჩეულობაზე საუბრობდა, აღნიშნა, რომ პროფესორ ლეჟავას არც მანამდე და არც მის შემდეგ აღარავინ მიუვლენია ბიოქიმიის ინსტიტუტში.
1988 წელს აპოლონ ჯინჭარაძემ მუშაობა გააგრძელა მოსკოვში, საბჭოთა კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის ვ. ენგელჰარტის სახელობის მოლეკულური ბიოლოგიის ინსტიტუტში, სადაც დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია თემაზე "დნმ-ს ევოლუციურად კონსერვატიული განმეორებადი თანმიმდევრობები და მათი გამოყენება გენომურ დაქტილოსკოპიაში". სწორედ საკანდიდატო დისერტაციაზე მუშაობისას აღმოაჩინა და სრულყოფილად დაამუშავა გენეტიკური დაქტილოსკოპიის მეთოდი (ე.წ. დნმ-ს ტესტი).
აღსანიშნავია, რომ აპოლონ ჯინჭარაძე თავდაპირველად სულ სხვა სამეცნიერო თემაზე მუშაობდა, მაგრამ მისი აღმოჩენა იმდენად მოულოდნელი და განსაცვიფრებელი იყო, რომ მკვლევარმა შეაჩერა ძირითადი სამუშაო და, ხელმძღვანელის დაჟინებული თხოვნით, გადამოწმების ექსპერიმენტებს მიჰყო ხელი.
აპოლონს შესანიშნავი ურთიერთობა ჰქონდა თანამშრომლებსა და სამეცნიერო ხელმძღვანელებთან. როდესაც სადისერტაციო ნაშრომი დაასრულა და სამშობლოში დასაბრუნებლად ემზადებოდა, აკადემიკოსმა გეორგიევმა უთხრა: თუ ოდესმე რაიმე მიზეზით გადაწყვეტ ჩვენთან დაბრუნებას, იცოდე, რომ შენ აქ ადგილი ყოველთვის გექნებაო. ხელმძღვანელის დაჟინებული რჩევის მიუხედავად, აპოლონ ჯინჭარაძემ უარყო წინადადება მოსკოვში, დოქტორანტურაში დარჩენის თაობაზე, საქართველოში დაბრუნდა და მუშაობა განაგრძო ს. დურმიშიძის სახელობის მცენარეთა ბიოქიმიის ინსტიტუტში, რომელსაც იმხანად აკადემიკოსი გიორგი კვესიტაძე ედგა სათავეში.
როგორც ცნობილია, ყოველი ცოცხალი ორგანიზმი გენების სახით ატარებს მემკვიდრეობით ინფორმაციას. გენები განაპირობებს ცოცხალი ორგანიზმისთვის დამახასიათებელ ყოველ ნიშან-თვისებას და თაობიდან თაობას გადაეცემა. გენების რაოდენობა სხვადასხვა ორგანიზმში სხვადასხვაა. ადამიანს დაახლოებით 50-100 ათასი გენი აქვს. ცალკეული ინდივიდუმები ერთმანეთისაგან განსხვავდებიან გენების თანმიმდევრობით, ე. წ. ალელებით. გენის ქიმიური საფუძველი დეზოქსირიბონუკლეინის მჟავაა. გენომური დაქტილოსკოპიის მეთოდი დაფუძნებულია ცალკეული ინდივიდუუმების დნმ-ს მოლეკულებში არსებულ ამ განსხვავებათა გამოვლენაზე. ჩვეულებრივი დაქტილოსკოპიის მეთოდი ადამიანის იდენტიფიცირებას ხელის თითების კანის ქარგების აღნაგობით ახდენს, ხოლო გენომური დაქტილოსკოპიით შესაძლებელია პირის იდენტიფიკაცია მის უჯრედებში არსებული დნმ-ს მოლეკულების ანალიზის საფუძველზე.
მსოფლიოში გენომური დაქტილოსკოპიის ფუძემდებლად ინგლისელი მეცნიერი ალეკ ჯეფრისი ითვლება, ხოლო მეთოდის დაბადების თარიღად მიჩნეულია 1987 წლის იანვარი. ჯეფრისის დამსახურება ის არის, რომ მან აღმოაჩინა სპეციფიკური მოლეკულური ზონდი, რომლითაც შესაძლებელი გახდა ადამიანების დნმ-ებს შორის განსხვავებათა იდენტიფიცირება, თუმცა აღნიშნული კვლევა კრიმინალისტებს მხოლოდ თხევადი ბიოლოგიური მასალის ანალიზის საშუალებას აძლევდა, მაშინ როდესაც ამა თუ იმ საქმის გამოსაძიებლად ხშირად საჭიროა გამხმარი სისხლის, სპერმის თუ სხვა გენეტიკური მასალის შესწავლა.
აპოლონ ჯინჭარაძემ ერთ-ერთი ბაქტერიოფაგის საფუძველზე მიაგნო ახალ ზონდს, რომელიც ცოცხალი სამყაროს მიმართ უნივერსალური აღმოჩნდა. ამ ზონდის საშუალებით შესაძლებელი გახდა არა მხოლოდ ადამიანებში, ცხოველებსა და მცენარეებში ცალკეული ინდივიდუუმების იდენტიფიცირება მათი გენების უნიკალური თანმიმდევრობის საფუძველზე, არამედ მიკროორგანიზმების ცალკეულ შტამებს შორის განსხვავებათა დადგენაც. სწორედ ა. ჯინჭარაძის მიერ აღმოჩენილი ზონდის წყალობით მოხერხდა 1918 წელს დახვრეტილი ნიკოლოზ მეორის ნეშტის იდენტიფიცირება, რისთვისაც იაპონიაში შემონახული მეფის სისხლით გაჟღენთილი დოლბანდი გამოიყენეს.
– აპოლონს გარდაცვალებამდე რამდენიმე დღით ადრე დაურეკეს და ამცნეს, რომ მისი ნაშრომის სახელმწიფო პრემიაზე წარდგენას აპირებდნენ, თანაც ჰკითხეს, წინააღმდეგი ხომ არ იქნებოდა, ლაურეატთა სიაში კიდევ რამდენიმე კაცი რომ შეეყვანათ. იმხანად ბორჯომში ვმუშაობდი. დედაჩემი იხსენებს, რომ აპოლონი დათანხმდა, ხოლო როცა საუბარი დაასრულა, აგვიხსნა: მათ წინადადებაზე უარი რომ ვთქვა, საერთოდ არაფერი იქნებაო. ბუნებრივია, ჩემმა ძმამ კარგად იცოდა, რომ მხოლოდ მისთვის ასეთ აღიარებას არავინ გაიმეტებდა.
გენომური დაქტილოსკოპიის მეთოდით შესაძლებელია პირის იდენტიფიცირება დანაშაულის ადგილზე აღმოჩენილი სისხლის ერთი წვეთის, თმის რამდენიმე ბოლქვის ანალიზის საფუძველზე. ეს მეთოდი საშუალებას იძლევა, დადგენილ იქნეს უტყუარი კავშირი დაკარგულ მშობლებსა და შვილებს შორის ან საუკუნეების წინათ გარდაცვლილი ადამიანების ვინაობა.
აპოლონ ჯინჭარაძის სიცოცხლეშივე მისი აღმოჩენით დაინტერესდა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საექსპერტო-კრიმინალური სამმართველოს მაშინდელი უფროსი დორიან როსტიაშვილი. გარკვეული ხნის შემდეგ კვლევის აღნიშნული მეთოდი საქართველოშიც დაინერგა.
1989 წლის 4 მარტს ახალგაზრდა მეცნიერი მოულოდნელად გარდაიცვალა, სწორედ იმ დროს, როდესაც უნივერსიტეტში ლექციის წასაკითხად ემზადებოდა. დაკრძალულია თბილისში, ვაკის სასაფლაოზე.
1996 წელს, რუსეთის ფედერაციის მაშინდელი პრეზიდენტის ბრძანებით, აპოლონ ჯინჭარაძეს, რამდენიმე რუს კოლეგასთან ერთად, მიენიჭა რუსეთის სახელმწიფო პრემია მეცნიერებისა და ტექნიკის დარგში გენეტიკური დაქტოლოსკოპიის თეორიული და გამოყენებითი პრობლემების დამუშავებისთვის. ის ერთადერთი ქართველი ბიოლოგია, ვინც რუსეთის ხელისუფლებამ ამ ჯილდოს ღირსად ცნო.
როგორც ექსპერტები ამბობენ, ეს არის მსოფლიო დონის აღმოჩენა, მაგრამ აპოლონ ჯინჭარაძეს კვლევების დროულად გამოქვეყნების საშუალება არ მიეცა. მან მხოლოდ მას შემდეგ შეძლო თავისი მასალების გამომზეურება, რაც დაიბეჭდა უცხოელ მეცნიერთა ნაშრომები მსგავსი აღმოჩენის შესახებ.
აპოლონ ჯინჭარაძის ნაშრომებმა საფუძველი ჩაუყარა ახალ სამეცნიერო მიმართულებებს ბიოლოგიასა და მედიცინის მომიჯნავე სფეროებში – სოფლის მეურნეობაში, ბიოტექნოლოგიაში, ეკოლოგიაში, კრიმინალისტიკასა და სასამართლო მედიცინაში.
მარი მარღანია
წყარო: ჟურნალი ავერსი
