USD 2.7050
EUR 3.0872
RUB 3.3681
თბილისი
საახალწლო გასტრონომია
თარიღი:  3073
ახალი წელი უმეტესობისთვის საზეიმო სუფრასთანაა დაკავშირებული. საცივი, ჩურჩხელა, გოზინაყი, სხვადასხვა გემრიელობები. ქართული ტრადიციული საახალწლო სუფრა მთელი ქვეყნის მასშტაბით თითქმის იდენტურია, მაგრამ რა ხდება სხვა ქვეყნებში? რა გასტრონომიული ტენდენციებია საზღვარგარეთ?

1. საფრანგეთი

საფრანგეთში ახალი წლის ღამისთვის თაფლაკვერში ლობიოს ათავსებენ და ასე აცხობენ. ფრანგები თვლიან, რომ ამას ბედნიერება მოაქვს. საახალწლო სუფრაზე აქ აუცილებლად არის შემწვარი წაბლი, ხამანწკები, ლამაზად მორთული სენდვიჩები ბატის პაშტეტით, ყველით. რა თქმა უნდა, მაგიდაზე ფრანგული ღვინოცაა.

2. ინგლისი

ინგლისში საახალწლო დღესასწაული წარმოუდგენელია Plum pudding გარეშე, რომელიც ლორით, პურის ნამცეცებით, ფქვილით, ქიშმიშით, კვერცხითა და სუნელებით მზადდება. სუფრაზე მირთმევამდე პუდინგს რომს ასხამენ და ცეცხლს უკიდებენ. ტრადიციულად ბრიტანელების სუფრაზე ბოსტნეულით და კინკოიჟის სოუსით გაჟღენთილი ინდაურიცაა.

3. აშშ

აშშ-ში საახალწლო სუფრაზე ინდაური აუცილებლად უნდა იყოს, თუმცა ბრიტანულისგან განსხვავებით, მას სხვანაირად ამზადებენ. მარტივად რომ ვთქვათ, მასში ყველაფერს ათავსებენ, რაც მაცივარში შემორჩა. ძირითადად, ეს ყველი, ნიორი, ქლიავი, ვაშლი, კომბოსტო, ლობიო, სოკო და სანელებლებია.

4. პოლონეთი

ახალი წლის ღამეს პოლონელები სუფრაზე „ბედნიერების მომტან“ 12 კერძს აწყობენ, რომელიც ხორცის გარეშეა. ესაა კლიოცკი, ბოსტნეულის და ხილის კერძები, ტკბილეული. ეს მომავალი 12 თვის სიმბოლოა და იმისთვის, რომ მთელი წელი კარგი იყოს, სუფრასთან მჯდომმა თითო კერძი აუცილებლად უნდა გასინჯოს.

5. ესპანეთი

ესპანეთში, როდესაც 12 საათი სრულდება, ყოველ ათვლაზე ყურძენს ჭამენ. თითო ყურძენი, რომელიც, შესაბამისად, 12 უნდა იყოს, თითო სურვილის ჩაფიქრებასთან ერთად მიირთმევა.

6. იაპონია

იაპონიაში, საახალწლო მენიუც კი დაბალკალორიული და ჯანმრთელია. იაპონელები ახალ წელს პარკოსნების, თევზის, ბრინჯის და ბოსტნეულის და ზღვის მცენარეების კერძებს მიირთმევენ. სუფრაზე აუცილებლად არის მოტი - მოხარშული ბრინჯისგან დამზადებული მცირე ზომის ღვეზელი, რომელსაც ხილისგან ამზადებენ და სეზამს აყრიან. საახალწლო სადღესასწაულო სუფრაზე დგას გრძელი ატრია. რაც უფრო გრძელია ის, მით უფრო გრძელი იქნება სუფრასთან შეკრებილების ცხოვრება. მაგიდაზე ხშირია ზღვის კომბოსტო, შემწვარი წაბლი, ბარდა, ლობიო, მოხარშული თევზი - ეს კომპონენტები ბედნიერების, ჯანმთელობის, საქმეში წარმატების და მშვიდობის სიმბოლოდ ითვლება.

7. იტალია

იტალიაში საახალწლო სუფრის მთავარი კერძი მორის ფორმის შოკოლადის ტორტია. დესერტამდე კი იტალიელები პასტას, მოთუშულ ლობიოს, ბოსტნეულის სუპ-პიურეს, მათ შორის ოსპის სუპს მიირთმევენ. დღეგრძელობის, ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობის სიმბოლო აქ ყურძენი, თხილი და ოსპია.

8. რუმინეთი, ავსტრალია, ბულგარეთი

სხვადასხვა ტრადიციულ კერძთან ერთად, ამ სამ ქვეყანაში საახალწლო სუფრაზე აუცილებლად არის სპეციალური ღვეზელი. მისი თავისებურება ის არის, რომ ნაჭერში ერთ-ერთ სტუმარს აუცილებლად შეხვდება მონეტა, კაკალი, ან წიწაკა. ამ ქვეყნების მკვიდრები თვლიან, რომ ვინც მათ იპოვის, ამ წელს აუცილებლად დაოჯახდება.

9. ავსტრია, უნგრეთი და ყოფილი იუგოსლავია

ამ ქვეყნებში საახალწლო სუფრაზე გამორიცხულია ფრინველის კერძი. ავსტრიელები, უნგრელები და ყოფილი იუგოსლავიის მცხოვრებლები თვლიან, რომ ამით „ბედნიერების ფრინველს“ შეაშინებენ და ის მათ სახლს დატოვებს.

10. ჩეხეთი და სლოვაკეთი

ჩეხეთსა და სლოვაკეთში ტრადიციული საახალწლო კერძი არაჟანში შემწვარი კობრია. ამავდროულად, სუფრაზე უამრავი ხორციანი კერძია. ითვლება, რომ რაც უფრო მეტია კერძი, უფრო მდიდარი იქნება ახალი წელი. სუფრაზე აუცილებლად არის ქერის ფაფა და სავალდებულოა შტრუდელი - ყველა ადგილობრივი კარგი დიასახლისის სიამაყე.

11. დანია, შვედეთი

დანიელებისა მთავარი საახალწლო კერძი ვირთევზაა. ეს ბედნიერების და სიმდიდრის სიმბოლოა. შვედების სადღესასწაულო მაგიდაზე, კი აუცილებლად არის ლუტეფიქსია - ხმელი ვირთევზისგან დამზადებული კერძი.

12. გერმანია

გერმანელების საახალწლო სუფრაზე აუცილებლად არის ქაშაყი. ითვლება, რომ ქაშაყი ნამდვილად მოიტანს ბედნიერებას მთელი წლის განმავლობაში. ტრადიციული და მნიშვნელოვანი კერძებია: Sauerkraut - ჩაშუშული კომბოსტო ძეხვებით, Eisbein - მოხარშული ღორის ფეხი და რა თქმა უნდა, მრავალი სახის გერმანული ძეხვი (თითოეული რეგიონი საკუთარი ნაირსახეობითაა ცნობილი).

13. ესპანეთი, პორტუგალია, კუბა

ამ სამ ქვეყანაში სიუხვის და ოჯახის ბედნიერების სიმბოლო ვაზია. ამიტომ, ამ ქვეყნებში 12 საათის შესრულებისას, ყურძენს ჭამენ. ესპანეთის მსგავსად, თითო ყურძენი თითო სურვილის ჩაფიქრებასთან ერთად მიირთმევა.

14. ტიბეტი

ტიბეტში ძალიან სტუმართმოყვარე საახალწლო ტრადიცია არსებობს. დიასახლისები ღვეზელის ურიცხვ რაოდენობას აცხობენ, რომელის სხვადასხვანაირი შიგთავსითაა გატენილი. მას ყველას ურიგებენ, ნაცნობებსაც და უცნობებსაც. ტიბეტელები თვლიან, რომ რაც მეტს დაარიგებენ, მით უფრო მდიდრები იქნებიან.

15. ბელგია

ბელგიაში საახალწლო სუფრაზე აუცილებლად არის ხბოს ძეხვი ტრიუფელებით, ტახის ხორცი, ტრადიციული ტორტი და ღვინო.

ანალიტიკა
The Daily Telegraph - ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს

ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.

გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:

დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.

დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.

აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.

კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.

უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?

როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.

რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.

ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან)  ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.

არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.

იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.

ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.

თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.