,
ევროკავშირის სახელმწიფოებს შორის, სიმდიდრის გადანაწილების მიხედვით, შესამჩნევი უთანასწორობაა. ზრდასრულ პირთა სიმდიდრე, ბლოკის წევრ ყველაზე მაღალი დონის ქვეყნებში, ყველაზე დაბალი დონის ქვეყნების იმავე მაჩვენებელს ათჯერ აღემატება.
უთანასწორობა ევროკავშირის მოქალაქეების მთავარ პრობლემად იქცა. Eurobarometer-ის 2021 წლის კვლევით, ევროკავშირის ეკონომიკური და სოციალური განვითარების უმთავრეს პრიორიტეტად თანაბარი შესაძლებლობების უზრუნველყოფა დასახელდა. ევროკავშირის მოქალაქეებისთვის ყველაზე აქტუალურ საკითხებად თანაბარი შესაძლებლობები, მათ შორის შრომის ბაზარზე, სამართლიანი სამუშაო პირობები და ხარისხიან ჯანდაცვაზე ხელმისაწვდომობა რჩება.
Credit Suisse-ისა და UBS-ის გლობალური სიმდიდრის 2023 წლის ანგარიშში, ევროპის ქვეყნებში სიმდიდრე ერთ ზრდასრულ პირზე განისაზღვრება როგორც საშუალო, ისე მედიანური თვალსაზრისით, რაც თავის მხრივ, ხაზს უსვამს ეკონომიკურ უთანასწორობას. წმინდა ღირებულება ან „სიმდიდრე“ განისაზღვრება როგორც ფინანსური აქტივების ღირებულებას დამატებული უძრავი ქონება (ძირითადად საცხოვრებლები), მათი დავალიანების გამოკლებით.
რეიტინგს შვეიცარია და ლუქსემბურგი ლიდერობენ. ამ ქვეყნებში ზრდასრულთა სიმდიდრის საშუალო მაჩვენებელი, შესაბამისად, €650,737-სა და €556,458-ს უდრის, რაც მათ ევროპის უმდიდრეს სახელმწიფოებად აქცევს. ამ ქვეყნების ფინანსური სიმტკიცე ძლიერი საბანკო სექტორის, შემოსავლების მაღალი დონისა და ხელსაყრელი ეკონომიკური პირობების დამსახურებაა.
რეიტინგის სათავეშივე ვხვდებით ისლანდიას, დანიასა და ნორვეგიას. ამ ქვეყნებში ერთ ზრდასრულზე საშუალო სიმდიდრე €473,210-ს, €389,320-სა და €365,943-ს უტოლდება. ეს სკანდინავიური ქვეყნები ცხოვრების მაღალი სტანდარტებითა და სოციალური კეთილდღეობის სისტემებით გამოირჩევიან. რაც შეეხება ევროპის ტოპ-5 ეკონომიკას, ამ შემთხვევაში ზრდასრულთა სიმდიდრე €210,228-დან €296,5190-ს შორის მერყეობს.
ბევრად განსხვავებული მდგომარეობა გვაქვს აღმოსავლეთ ევროპის რამდენიმე ქვეყანაში. ერთ სულ ზრდასრულზე სიმდიდრე ლიეტუვაში, სლოვაკეთსა და უნგრეთში, შესაბამისად, €66,041-ს, €58,998-სა და €56,361-ს უტოლდება. რეიტინგის დასასრულს, ყველაზე დაბალი მაჩვენებლები ბოსნია და ჰერცეგოვინასა და თურქეთშია – €31,902 და €16,693
მოხსენების თანახმად, მედიანური სიმდიდრე ტიპური ადამიანის ცხოვრების მაჩვენებელს ბევრად უფრო ზუსტად განსაზღვრავს. ამ შემთხვევაში, ერთ ზრდასრულზე მედიანური სიმდიდრით – €392,396, ისლანდია ლიდერობს, შემდეგ მოდის ლუქსემბურგი – €342,559. ამის პარალელურად, რეიტინგის ბოლოში ისევ თურქეთია – €5,212. აქვეა სერბეთი (€15,633) და ბოსნია და ჰერცეგოვინა (€15,654).
ევროპის უდიდეს ეკონომიკაში ყოველ ზრდასრულზე სიმდიდრის მედიანური მაჩვენებელი €63,376-ს აღწევს. ამ მონაცემით გერმანია ჩრდილოეთ და დასავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა დიდ ნაწილს ჩამორჩება. ბევრად უკეთესი მდგომარეობაა გაერთიანებულ სამეფოსა და საფრანგეთში, სადაც იგივე მაჩვენებლები €144,183-სა და €126,436-ს უტოლდება.
ევროპის სხვადასხვა ქვეყანაში საშუალო სიმდიდრის დეტალური შედარება ეროვნულ დონეზე განსხვავებებსაც ნათლად წარმოაჩენს. მაგალითად, შვეიცარიაში ერთ სულ ზრდასრულ მოსახლეზე საშუალო სიმდიდრე €650,737-ია, მაშინ როდესაც მედიანური სიმდიდრე €158,930-ზე დაბალია. ეს მაჩვენებელი თვითონ ქვეყანაში სიმდიდრის არათანაბარ გადანაწილებაზე მიუთითებს, სადაც ქვეყნის მთლიანი სიმდიდრის უდიდესი ნაწილი მოსახლეობის მცირე ჯგუფის საკუთრებაშია.
მაგალითისთვის, გერმანიაში ზრდასრული მოსახლეობის მხოლოდ 10% ფლობს €9,497-ზე ნაკლების სიმდიდრეს, €9,497-€94,970-ის დიაპაზონში სიმდიდრის ღირებულებით, მოსახლეობის 46%, ხოლო $100,000-$1 მილიონამდე სიმდიდრე მოსახლეობის 40%-ზე მოდის. შედარებისთვის, თურქეთში €9,497-ზე ნაკლების ღირებულების სიმდიდრეს ზრდასრული მოსახლეობის 70%-ზე მეტი ფლობს.
ერთ სულ მოსახლეზე, სიმდიდრის საშუალო მაჩვენებლით, ქვეყნების ათეული:
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
