19 დეკემბრის ღამეს ყველა საინფორმაციო სააგენტო იტყობინებოდა, რომ ამერიკული კომპანია Moderna– ს კორონავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინამ მიიღო აშშ-ს სურსათისა და წამლის სანიტარული კონტროლის ფედერალური ადმინისტრაციის (FDA) ოფიციალური ნებართვა, მისი სამკურნალოდ გამოყენების შესახებ.

Moderna Pfizer– ის შემდეგ მეორე კომპანია, რომლის ვაქცინის გამოყენება ნებადართულია კორონავირუსის პრევენციის მიზნით. ვაქცინის გამოყენებაზე პირველი შეთანხმება კომპანიამ უკვე გააფორმა ისრაელთან.

Moderna– ს ვაქცინის დამტკიცების პროცედურა ყველა სტანდარტით უპრეცედენტო იყო: 18 დეკემბერს, დილით, იგი ერთხმად იქნა რეკომენდებული FDA– ს ექსპერტთა ჯგუფის მიერ და იმავე დღეს დასრულდა პროცესი ვაქცინის დამტკიცების ოფიციალური განცხადებით.

ორივე ვაქცინის გამოყენების დამტკიცებისა და ნებართვის გადაუდებლობა განსაკუთრებით გასაგებია ორი რიცხვის გათვალისწინებით: ამ დროისთვის მსოფლიოში 73 მილიონზე მეტი ადამიანია კორონავირუსით დაავადებული, ხოლო 1,6 მილიონი გარდაიცვალა.

Moderna- ს ვაქცინის პირველი მიწოდება დაიწყება კვირას და პირველ ეტაპზე კომპანია 5,9 მილიონ დოზას მიაწვდის მომხმარებლებს, რაც თითქმის ორჯერ მეტია, ვიდრე წარმოებულია Pfizer– ის მიერ, რომელმაც უკვე დაიწყო ვაქცინაცია ამერიკელებისათვის.

Pfizer- ისგან განსხვავებით, Moderna ვაქცინა არ საჭიროებს შენახვის სუპერ დაბალ ტემპერატურაზე და მისი მიწოდება შესაძლებელია მცირე ჯგუფებად.

Pfizer– ის მსგავსად, მოდერნის ვაქცინსაც ორი ინექცია სჭირდება, ერთი თვის ინტერვალით.

ვაქცინები გამოიყოფა შტატებში მოსახლეობის პროპორციული კვოტების მიხედვით. ამავდროულად, ფედერალური ხელისუფლება იძლევა რეკომენდაციებს, თუ რომელი კატეგორიის მოქალაქეები ჩაიტარებენ პირველად ვაქცინაციას, მაგრამ საბოლოო გადაწყვეტილება ამ საკითხზე მაინც გუბერნატორები მიიღებენ.

 შტეფან ბანსელი

როგორ გახდა Moderna ლიდერი კორონავირუსის ვაქცინის წარმოებაში

კომპანიის აღმასრულებელმა დირექტორია სტეფან ბანსელი, რომელმაც ბოლო შვიდი წლის განმავლობაში მოახერხა 2,6 მილიარდი დოლარის ინვესტიციის მოზიდვა კომპანიაში ლაბორატორიული კვლევებისათვის.

ჩვეულებრივი ვაქცინა მზადდება მკვდარი ან დასუსტებული ვირუსებისგან. Moderna კი ამზადებს მედიკამენტს მატრიცული RNA (mRNA) - ხელოვნურად შექმნილი პათოგენის სუფთა გენეტიკური მასალის საფუძველზე. ადამიანის სხეულში, უჯრედები, რომლებიც ღებულობენ mRNA– ს, იწყებენ ვირუსის ელემენტების გამომუშავებას, რითაც იწვევენ იმუნური სისტემის თავდაცვით რეაქციას. ვაქცინაციის შედეგად ავად გახდომის რისკი ნულოვანია - ვირუსი ხომ ორგანიზმში არ შედის. ამ მეთოდის კიდევ ერთი უპირატესობაა სიჩქარე.

საკმარისია ვირუსის გენომის გაშიფვრა - და ვაქცინის შემუშავება და წარმოება შესაძლებელია რამდენიმე დღეში. მარტივად რომ ვთქვათ, ვირუსის შესახებ მონაცემები შედის კომპიუტერში, ავტომატიზირებული სისტემა ამუშავებს მას და ბეჭდავს ვაქცინს სპეციალურ პრინტერზე. შტეფან ბანსელის განცხადებით, მისი სისტემა ეფუძნება პროგრამულ უზრუნველყოფას, რომელსაც Tesla იყენებს შეკვეთების სამართავად.

დღეს საფონდო ბირჟაზე Moderna ლიდერობს COVID-19 ვაქცინების შეჯიბრში და ბირჟა მის მცირე წარმატებებსაც კი ახალისებს.

წლის დასაწყისში მისი აქციები დაახლოებით 19 დოლარი ღირდა, ხოლო დღეს მისი ფასი 95 დოლარს უახლოვდება. ეს გასაოცარია კომპანიისთვის, რომელსაც თავისი არსებობის 10 წლის განმავლობაში არცერთი პრეპარატი არ გაუყიდია. ეს ძირითადად განპირობებულია ბანსელის პიროვნებით, რომელმაც ისარგებლა საფონდო ბირჟის მღელვარებით ამ საკითხში და ის დღეს კომპანიის აქციების 9% -ს ფლობს, რომელთა ღირებულება ახლა 2.5 მილიარდ დოლარზე მეტია.

47 წლის ფრანგს არ აქვს ფარმაცევტული განათლება. ბანსელს აქვს ინჟინრის დიპლომი Ecole Centrale Paris– ში და ქიმიური ინჟინერიის დიპლომი მინესოტის უნივერსიტეტში. შემდეგ კი ჰარვარდში წავიდა MBA– ს მოსაპოვებლად.

COVID-19– ის საწინააღმდეგო ვაქცინის შექმნის დასაჩქარებლად, აშშ – ს პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა 15 მაისს გამოაცხადა Operation Warp Speed – ის (ოპერაცია ზებგერითი სიჩაქრე) შექმნის შესახებ, რომელის მიზანიც იყო სახელმწიფოს და ბიზნესის პარტნიორობა. ოპერაციის  ერთ-ერთი ამოცანა იყო ხელი შეუწყო წამლების შემქმნელებისთვის ოფიციალურ პირებთან კომუნიკაციაში.

Operation Warp Speed-ის ხელმძღვანელად დაინიშნა მონსეფა სლოუი, რომელიც ადრე ვაქცინების შემუშავების ხელმძღვანელად მუშაობდა GlaxoSmithKline– ში, ბოლოს კი Moderna– ს დირექტორთა საბჭოს წევრი იყო.

რა თქმა უნდა, იგი გადადგა ყველა პოსტიდან, მაგრამ სენატორმა ელიზაბეტ უორენის თქმით სლოუი არ ერიდებოდა ინტერესთა კონფლიქტს: მან შეინარჩუნა კონტროლი  Moderna- ს აქციებზე,პაკეტის ღირებულება შეადგენდა 10 მილიონ დოლარს.

თუმცა ბოლოს სლოუს მაინც სასწრაფოდ მოუწია ამ ფასიანი ქაღალდების მოშორება.

აპრილში მოდერნამ ბიუჯეტიდან 483 მილიონი დოლარის გრანტი მიიღო და მას მისცეს უფლება ჩაეტარებინა ცდები ადამიანებზე. ამასთან, მთავრობა იგივე მხარდაჭერას უწევდა მოდერნის კონკურენტს, ამერიკულ კომპანია BioNTech- ს, რომელიც ასევე ავითარებს mRNA- ზე დაფუძნებულ ტექნოლოგიას.

ბიოტექნოლოგიური კომპანია Moderna, Inc.

ყველაზე დიდი ბენეფიციარები (კომპანიის მონაცემები 2020 წლის 21 თებერვლის მდგომარეობით) არიან: ნუბარ აფეიანი (14,2%), შტეფან ბანსელი (8,7%). კაპიტალიზაცია - 36,8 მილიარდი დოლარი, ფინანსური მაჩვენებლები (2019 წ.): შემოსავალი - 60,2 მილიონი აშშ დოლარი, წმინდა ზარალი - 514 მილიონი აშშ დოლარი.

საინტერესოა კომპანიის ყველაზე მსხვილი ბენეფიციარის ფიგურა, ეს გახლავთ ნუბარ აფეიანი, სომხური წარმოშობის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ამერიკელი ბიზნესმენი ისტორიაში.

ამერიკელი მეწარმე, მილიარდერი და „100Lives“ პროექტის თანადამფუძნებელი ნუბარ აფეიანი დაიბადა 1962 წელს ბეირუთში.

აფეიანის ოჯახი 1976 წელს გადავიდა საცხოვრებლად კანადაში. იქ ახალგაზრდა ნუბარმა 1983 წელს დაამთავრა უნივერსიტეტი ბაკალავრის ხარისხით ქიმიური ინჟინერია. 1987 წელს მან მიიღო დოქტორის წოდება ბიოქიმიური ინჟინერიის დარგში MIT– ისგან და მუდმივად გადავიდა საცხოვრებლად შეერთებულ შტატებში.

ნუბარ აფეიანი

ბოლო ორი ათწლეულის განმავლობაში, აფეიანმა მონაწილეობა მიიღო  20 – ზე მეტი წარმატებული სამეცნიერო და ტექნოლოგიური კომპანიის დაარსებაში და განვითარებაში. 1988 წელს მან დააარსა PerSeptive Biosystems, ბიოლოგიური აღჭურვილობის ინდუსტრიის ერთ-ერთი ლიდერი.

2007 წლიდან აფეიანი არის Flagship Ventures- ის მმართველი პარტნიორი, საწყის ეტაპზე საწარმოს საწარმოს ფირმა. ფირმა ორიენტირებულია ჯანდაცვაზე და მდგრად განვითარებაზე, ხოლო მასთან დაკავშირებული საინვესტიციო პორტფელი 600 მილიონ აშშ დოლარს აჭარბებს. გარდა ამისა, ნუბარ აფეიანი არის Flagship VentureLabs- ის თავმჯდომარე და აღმასრულებელი დირექტორი. 2010 წლიდან ბიზნესმენი არის ამერიაბანკის დირექტორთა საბჭოს წევრი.

ბიზნესის გარდა, აფეიანი ასწავლის სლოანის მენეჯმენტის სკოლაში მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის ბიოტექნოლოგიის დეპარტამენტში - ის კითხულობს ლექციების კურსს თემაზე "ახალი ბიზნესის წამოწყება". ის ასევე არის ბიოინჟინერიის დეპარტამენტის წამყვანი ლექტორი.

ნუბარ აფეიანი ფინანსურ დახმარებას უწევს სომხეთს. იგი ხედავს სომხეთის წარმატებული განვითარების გარანტიას დიასპორასთან კავშირში. ”ჩვენ ვიცით, რა მოხდა 100 წლის წინ. შემდეგი 100 წელი ასე იქნება: სომხეთთან სომხების გაერთიანების დრო დგება. ჩვენ არ მოვკვდით, ჩვენ აღვადგინეთ ძალას, ბევრი ჩვენგანი ძალიან წარმატებულები ვართ. ჩვენგან განსხვავებით, ჩვენი ქვეყანა არ არის აყვავებული. ახლა კი დროა რომ გამოვიყენოთ ჩვენი გონება, ნება, ინტელექტი, ფიზიკურ ძალა და ვთქვათ: აღსდექი, სომხეთო ”, - ამბობს აფეიანი.