,
სურსათის უვნებლობის სისტემაში ოთხ ძირითად საფრთხეს გამოყოფენ:
მიკრობიოლოგიური საფრთხე გულისხმობს იმ პათოგენურ თუ პირობითად პათოგენურ მიკროორგანიზმებს, რომლებიც ადვილად მრავლდებიან მზა საკვებში. გამრავლებისა და ცხოველმყოფელობის დროს ისინი გამოყოფენ ტოქსინებს, რომლებიც ადამიანის საკვებისმიერ მოწამვლას იწვევს. ეს საფრთხე თვალით უხილავია, რადგან მზა საკვები ორგანოლეპტიკურად (გარეგნულად, სუნით, გემოთი) შესაძლოა ძალზე მიმზიდველიც იყოს, მაგრამ, იმავდროულად, დაბინძურებული იყოს მიკროორგანიზმებით. მიკროორგანიზმებით საკვები შესაძლოა დაბინძურდეს წარმოების, ტრანსპორტირების, შენახვისა და მოხმარების დროსაც კი.
ფიზიკური საფრთხე, ისევე როგორც მიკრობიოლოგიური, შესაძლოა წარმოიშვას სურსათის წარმოების, ტრანსპორტირების, შენახვის, მოხმარების დროს და შრომის უსაფრთხოების წესების დარღვევის შემთხვევაშიც. მაგალითად, საკვებში შესაძლოა აღმოჩნდეს უხარისხო დანადგარის მოტეხილი ლითონის დეტალები, ხის, პლასტმასის, ქვისა და შუშის ნატეხები, ადამიანის თმა, რომელიც სრულიად უსაფრთხოა, მაგრამ ძალზე არასასიამოვნო – ეს საწარმოში მომუშავე პერსონალის ელემენტარული დაუდევრობის, სანჰიგიენური პირობების დარღვევის შედეგია – და სხვა.
ქიმიური საფრთხე უმთავრესად იმ ქიმიური საშუალებებისგან მომდინარეობს, რომელთა გამოყენება კვების ტექნოლოგიაში აუცილებელია, მაგრამ არა უკონტროლოდ. მათი ჭარბი დოზა სურსათში შესაძლოა სხვადასხვა გადაცდომის შედეგად მოხვდეს. ეს საფრთხეც უხილავია და ამიტომაცაა მეტად საშიში მომხმარებლის ჯანმრთელობისთვის.
რაც შეეხება ალერგენებს, ადამიანებმა ასე თუ ისე იციან, რა იწვევს მათში ალერგიას. მომხმარებლის პასუხისმგებლობა ამ კუთხით მათი გადარჩენის გარანტიაა, ხოლო მეწარმის პასუხისმგებლობა განსაზღვრულია ეტიკეტირების წესის ზედმიწევნითი დაცვით, ამიტომ ძალზე მნიშვნელოვანია ეტიკეტზე პროდუქტის ყველა ინგრედიენტის მითითება, რათა მომხმარებელმა ზუსტად იცოდეს, რას მიირთმევს.
ალერგენებია თხილი, მიწის თხილი, კაკალი, კვერცხი, რძის ნაწარმი (ლაქტოზის შემცველი პროდუქტები), მდოგვი, ხორცისა და თევზის ცილა, სოია და სხვა.
კონცეფცია “ფერმიდან სუფრამდე”
სურათის უვნებლობის ჯაჭვი იწყება ფერმაში (მეცხოველეობისას თუ ბოსტნეულის მოყვანისა და საირიგაციო წყლის უსაფრთხოების კონტროლით) და სრულდება სუფრასთან (პროდუქტების დახარისხება და უსაფრთხო მომზადება). სასურსათო კონტროლს ექვემდებარება ყველა პროდუქტი: ბოსტნეული, ხილი, ხორცი თუ რძის ნაწარმი. ასევე, ამ ნედლეულის გადამუშავებით მიღებული სურსათი. სურსათის უვნებლობის ქვაკუთხედი ჰიგიენური სტანდარტების დაცვა, ცხოველთა ჯანმრთელობის მონიტორინგი და სარეალიზაციო პირობების მონიტორინგია. კონცეფცია „ფერმიდან-სუფრამდე“ - მოიცავს მიწოდების ჯაჭვის ყველა რგოლს.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
