USD 2.7433
EUR 2.8862
RUB 2.7214
თბილისი
ქუთაისელი ებრაელები
თარიღი:  4353

იცით ვის ეკუთვნის სიტყვები?

„ ამ მადლიან და დალოცვილ მიწაზე

ერთი წუთით არ ვყოფილვარ მერყევი,

ცოცხალი ვარ შენი , ტრფობით ვიწვები

მოვკვდები და ფერფლად გადაგეყრები“...

გაზეთი „სამშობლო“ამ ლექსის შესახებ 1972 წლის ივნისში წერდა: „ამ მამულიშვილურ სიტყვებზე კარგახანია სიმღერა დაწერა ჩვენმა სასიქადულო კომპოზიტორმა გიორგი ცაბაძემ, რაც ხელიხელ საგოგმანებელ

სიმღერად იქცა“... ეს სიმღერა 1971 წელს პირველად შეასრულა ანსაბლმა „ორერამ“, შემდეგ „ივერიამ“, „რუსთავმა“ და სხვა ანსაბლებმა.

 ...ამ სიმღერის ლექსის ავტორი კი, ქუთაისში მცხოვრები პოეტი მიხეილ კაკიტელაშვილია. მან თავისი ნიჭიერი პოეზია ქართველი ხალხის სიყვარულს მიუძღვნა. მისი სიყვარული საქართველოსადმი იმდენად დიდია, რომ სხვა პოეტებსაც ეჯიბრება მოკრძალებასა და პატიოსნებაში. იგი ერთი უპრეტენზიო კაცი იყო და ცხოვრების ჭაპანს პატიოსნად ეზიდებოდა, მან საქართველოს სიყვარულში დალია სული....

ქუთაისში, გოგებაშვილის 19-ში დაიბადა შალვა მარდახიაშვილი (მარდი) - მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, მრავალი ევროპული ქვეყნის აკადემიკოსი, აშშ. მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი. ხდება ისრაელში წლის კაცი. ეს დიდი მიღწევაა. მას ჰქონდა ორმაგი მოქალაქეობა ისრაელსა და შვეიცარიაში. ის ფლობდა მრავალ სამედიცინო პრეპარატების ფაბრიკას. როგორც ისრაელში, ასევე შვეიცარიაში. მის სახლს ქუთაისში გაუკეთდა მემორიალური დაფა.

ქუთაისში, პუშკინის ქ. II ჩიხის №16-ში მიშა დავითაშვილის მემორიალური დაფაა. მიშა დავითაშვილი ქუთაისში დაიბადა. ცნობილი ჟურნალისტი წლების მანზილზე მუშაობდა გაზეთ „ზარია ვოსტოკას“ რედაქციაში. იბრძოდა მე- 2 მსოფლიო ომის წლებში. იგი იყო საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს ხუთი მოწვევის დეპუტატი. მისი ინიციატივით „სოფლის ცხორება“, რომლის რედაქტორად 25 წელი იმუშავა, გამოვიდა. მის სახელთანაა დაკავშირებული საქართველოში ფინჯანი ჩაის  კულტურის ამაღლება, რასაც თბილისსა და სხვა ქალაქებში ჩაის სახლების აგება მოჰყვა.

მიშა დავითაშვილი არის 15-ზე მეტი წიგნის ავტორი, რომელთა შორისაა: „საქართველოს ცის ქვეშ“, „ლესელიძე“, „რეპორტაჟი საქართველოდან“ და სხვა.იგი დაჯილდოებულია იულიუს ფუჩიკის სახელობის მედლით (ეს ჯილდო ამიერკავკასიის რესპუბლიკებში მხოლოდ მას აქვს მიღებული), ასევე საკავშირო ჟურნალისტთა კავშირის პრემიით.

წარმოშობით ქუთაისელი მათემატიკოსი, დოქტორი ალექსანდრე ჰეგელი (ელიგულაშვილი), მრავალი კონკურსის ლაურეატი, ერთ-ერთ ბრწყინვალე სპეციალისტად ითვლება ინფორმატიკისა და გამოთვლითი მეცნიერების დარგში. ამასთან ერთად არის თვითნასწავლი მუსიკოსი და შექმნილი აქვს რამდენიმე მუსიკალური ნაწარმოები.

ქუთაისი, ყოველთვის იყო ქალაქი,სადაც ებრაელობა წმინდად ინახავდა საუკუნოებრივ რელიგიურ სიწმინდეს. ამიტომაც იყო, რომ ჩვენს ქალაქში მოღვაწეობდნენ გამოჩენილი რელიგიური მსახურები. სიამაყეს გვრიდა ყველა ქუთაისელ ებრაელს, რომ ამ პატარა ქალაქში ფუნქციონირებდა სამი სალოცავი, როდესაც საბჭოთა კავშირის მრავალ ქალაქში, სადაც ებრაული მოსახლეობა ათჯერ, შესაძლებელია ოცჯერ მეტი ცხოვრობდა, მაგრამ სალოცავები არ ჰქონდათ. ეს ნამდვილად ქართველი ხალხის უდიდესი დამსახურება იყო.

რაოდენ საამაყოა ის ფაქტი, რომ ქუთაისელ ხახამს ხაიმ ელიგულაშვილს შესთავაზეს საბჭოთა კავშირის მთავარი რაბინობა, რაზედაც მან უარი თქვა.მიზეზი: „მე ვერ მივატოვებ ქუთაისის ჯამაათსო.“

ქუთაისელი რაბინი მოშე დავარაშვილი გახლდათ მენშევიკურ მთავრობაში  რელიგიის მინისტრი.      

ქართულ გარემოსთან სიახლოვემ ებრაელებს შეუნარჩუნა და გამოუმუშავა თავისებური კოლორიტი, სწორედ ეს ურთიერთობა ხდის ქართველ ებრაელს ქართული სამყაროს ორგანულ და საინტერესო ნაწილად.

ქუთაისელი ებრაელების სია, რომელნიც ავტორიტეტულად წარმოჩინდნენ საზოგადოებრივ ასპარეზზე და სახელი გაუთქვეს საქართველოს ჩვენი ქვეყნის ფარგლებს გარეთაც ძალიან გრძელია. მაგალითად: მიხელ ხანანაშვილი, ლეილა თეთრუაშვილი, იაშა თავდიდიშვილი, შალვა ჩიკვაშვილი, მიხელ ბინიაშვილი, აბონ ციციაშვილი, ვლადიმერ ფიჩხაძე, რაფიელ შამელაშვილი, უშანგი რიჟინაშვილი, ბორის ჩიკვაშვილი, ლევან იაკობაშვილი და სხვანი.

სამწუხაროდ, გარდა მემორიალური დაფებისა და ერთი ორი მუზეუმისა გამოჩენილ ქუთაისელ ებრაელთა მუზეუმები არა გვაქვს. ეს იმ მიზეზით მოხდა, რომ ემიგრაციის გამო ეს ადამიანები ყიდდნენ თავიანთ სახლებს, რამაც შეუძლებელი გახადა მათი კულტურულ მემკვიდრეობად გამოცხადების საკითხი.

ქუთაისელ ებრაელებს XIX საუკუნეში ორი სინაგოგა ჰქონდათ. ეს იმაზე მიუთითებს, რომ ჯერ კიდევ XIX საუკუნეში ებრაელთა რიცხოვნობა იმდენს შეადგენდა, რომ ორი-სამი სინაგოგის საჭიროება აუცელებლობას წარმოადგენდა. სამწუხაროდ, ისტორიული დოკუმენტები მშენებელ-არქიტექტორებისა ჩვენამდე არ არის მოღწეული და საკმაოდ მწირი იმფორმაცია გვაქვს თვით მშენებლობის მიმდინარეობაზეც.

XIX საუკუნეში გაპონოვის ქუჩის დასაწყისში (ქუჩის დასაწყის ნაწილს, ჯერ კიდევ გვიანფეოდალურ ხანაში ვხედავთ დასახლებულს, ძირითადად ქართველ ებრაელთა ოჯახებით. XIX საუკუნის შუა ხანებში ქუჩამ მიიღო გელათის ქუჩის სახელი 1926წ. შაუმიანის, ხოლო 1989 წელს ბორის გაპონოვის სახელი) პატარა სინაგოგასთან, 1886 წელს  ახალი სინაგოგა აიგო 350 მლოცველზე გათვლილი, რომელიც ახლაც მოქმედია.

კვადრატული გეგმის  შენობას ოთხფერდა პირამიდისებრი სახურავი აქვს. თლილი ქვით მოპირკეთებული ფასადები პილასტრებითაა დანაწევრებული. ქუჩაზე გამავალ მთავარ ფასადზე გვერდითი ნაწილები მსუბუქი რიზალიტებით გამოიყოფა. სარკმლების თაღოვან თავსართებს შპილები აგვირგვინებს.ეზოში, შესასვლელის წინ კორინთულსვეტებიანი პორტიკია. სინაგოგის შიდა სივრცე ერთ დარბაზს წარმოადგენს, რომელიც დასავლეთისაკენ გამოყოფილია სპეციალური ეხალით (კარადა, რომელშიც მოთავსებულია „თორა“). ეხალი გარედან დაფარულია ძვირფასი ფარდით ( ფარჩა ან ბარხატი), რომლის გადაწევა ხდება მხოლოდ მაშინ, როცა გაიხსნება ეხალი „თორას“ გამოსაბრძანებლად სათანადო თებაზე (კათედრა, სინაგოგის შუა ნაწილში შემაღლებული ადგილი) დასაბრძანებლად და წასაკითხად.სინაგოგაში ქალებისათვის სალოცავად სპეციალური ადგილია გამოყოფილი იარუსზე. აქვე, ეზოში 1912 წელს აშენებული მეორე სინაგოგა დგას. მოგვიანებით მას მეორე სართული დაემატა. ნაგებობა სადაა და საცხოვრებელ სახლს ჰგავს.

ეს სინაგოგა წარმოადგენს ერთგვარ კომპლექსს. რადგან აქ გარდა სინაგოგისა ვხვდებით სხვა დამხმარე ნაგებობებს, რომლებიც იუდეური რიტუალების ჩასატარებლადაა განკუთვნილი.ამ შენობებში ხდებოდა ძველი ებრაული (ივრითი) ენის შესწავლა. აგრეთვე მათთვის, ვინც ლოცვის დროს მთავარ სინაგოგაში ვერ ეტეოდა, ტარდებოდა ლოცვა. მრევლის სიმრავლე განაპირობებდა დამატებითი ოთახების გამოყენებას ლოცვისა და სხვა რიტუალების ჩასატარებლად.

ამ კომპლექსში შედის რელიგიური რიტუალებისათვის საჭირო ოთახები.მაგალითად ნათლობისათვის, ქეთუბისათვის და სხვა.აქვე, ცალკე შენობა უჭირავს ბოინს (საკლავის ადგილი საქონლისათვის, ფრინველისათვის). ბოინს ემსახურება შოხეტი (სპეციალისტი, რომელიც კლავს). აქვეა რიტუალური მიკვა (აბანო), რომელიც განკუთნილია ძირითადად ქალებისათვის, რიტუალური (მაგალითად, ქეთუბის წინ) განბანვისათვის.კომპლექსში შედის ქაშერი (სუფთა) ხორცის გასაყიდი მაღაზია, სადაც იყიდება აქვე დაკლულ-გასუფთავებული და შოხეტისაგან ნებადართული საკლავი. ადრე ამავე კომპლექსში შედიოდა რიტუალური  ფურნე (საცხობი), სადაც ცხვებოდა დღესასწაულ ფესახისათვის საჭირო მაცა (გაუფუარი პური). დღეს ეს ფურნე გაუქმებულია, ვინაიდან ფესახისათვის გამზადებული მაცა ისრაელიდან ჩამოდის. 

მესამე სინაგოგა, რომელიც 1852 წელს აშენდა მწვანე ყვავილას ძირას, თლილი ქვით მოპირკეთებული კუბური შენობაა სამ-სამი სარკმლით ყოველი მხრიდან. აღმოსავლეთით და დასავლეთით შუა სარკმელი მრგვალია, დანარჩენი ვიწრო და მაღალი.ფასადები აქცენტირებულია შუაში შემაღლებული ატიკებით. სარკმლებს მსხვილი ლილვით გამოყვანილი ჩარჩოები შემოწერს. ამავე სალოცავში იყო ისეთივე კომპლექსი,როგორც მთავარ სალოცავში, რომელიც დღეს უმოქმედოა, ვინაიდან მლოცველი არ არის.

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.