USD 2.6966
EUR 3.1777
RUB 3.4686
თბილისი
ქეთი ქააძე - ამერიკასა და შვეიცარიაში (CERN-ში) მოღვაწე ქართველი მეცნიერი
თარიღი:  4290
ამერიკაში 2005 წელს ჩამოვედი, კანზასის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ფიზიკის სადოქტორო პროგრამაზე სწავლის გასაგრძელებლად. კვლევის მიმართულებად მაღალი ენერგიების ფიზიკა ავირჩიე. იმ პერიოდში, ენრიკო ფერმის სახელობის ეროვნულ ლაბორატორიაში (Fermilab, IL, აშშ) მიმდინარეობდა ერთ-ერთი მთავარი ექსპერიმენტი მაღალი ენერგიების ნაწილაკათა ფიზიკაში და ჩემი დისერტაციაც ამ ექსპერიმენტს დავუკავშირე. 2010 წელს დისერტაციის დაცვის პერიოდში, მეცნიერთა ყურადღება მიმართული იყო ევროპის ბირთვული კვლევის ცენტრისკენ ც, შვეიცარია) სადაც ახალი ამოქმედებული იყო დიდი ადრონული ამაჩქარებლი (LHC), რომლის სიმძლავრე გაცილებით აღემატებოდა მანამდე არსებულ ექსპერიმენტებს.
 
ეს საკითხი მეც მაინტერესებდა, ამიტომ გადავედი შვეიცარიაში და მოღვაწეობა CERN-ში, კომპაქტური მიუონური სოლენოიდის (CMS) ექსპერიმენტში გავაგრძელე. 2015 წლიდან ვარ კანზასის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი და ასევე ვაგძელებ ჩემს მეცნიერულ მოღვაწეობას CERN-ში. ნაწილაკთა ფიზიკა ფუნდამენტური დარგია. იგი შეისწავლის სამყაროს უმცირეს შემადგენელ ნაწილაკებს და მათ შორის ურთიერთქმედებას. ჩემი კვლევის თემაა ჰიგსის ნაწილაკის (Higgs boson) თვისებების შესწავლა და ახალი, ჯერ კიდევ უცნობი ნაწილაკების ძიება. ასეთი არასტანდარტული ნაწილაკების არსებობამ შესაძლოა ახსნას ისეთი მოვლენები სამყაროში, რაც აღიარებულ სტანდარტულ თეორიულ განმარტებას არ ექვემდებარება. მაგალითად, რა არის შავი მატერია, რატომაა სამყაროში დისბალანსი მატერიასა და ანტი-მატერიას შორის, და ა.შ.. ნაწილაკთა ფიზიკა გლობალური მეცნიერებაა. ის არამარტო აფართოვებს ჩვენს ცნობიერებას სამყაროს შესახებ არამედ მას დიდი წვლილი შეაქვს ინდუსტრიაში და საზოგადოების ყოველდღიური ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებაში.
 
ჩვენს კვლევებში შემუშავებული ტექნოლოგიები ინერგება მედიცინაში დიაგნოსტიკის, რადიაციული თერაპიის და ფარმაკოლოგიის განხრით; მაღალი დონის ელექტრონული სენსორები გამოიყენება ქიმიური, ბიოლოგიური და კვებითი მასალების დეტალურად შესასწავლად. ნაწილაკთა ფიზიკის დარგი ერთ-ერთი მოწინავეა ინფორმაციის ტექნოლოგიების განვითარებაში. მაგ: ინტერნეტის პირველი სერვერი CERN-ში შეიქმნა 1991 წელს იმ მიზნით, რომ ფიზიკოსებს ადვილად გაეცვალათ ექსპერიმენტული მონაცემები. საქართველოდან როდესაც წამოვედი მაშინ არც მიფიქრია, რომ ამ მიმართულებას ავირჩევდი. ჩემი დაინტერესება ამ თემით ამერიკაში ჩამოსვლის შემდეგ მოხდა, როცა გავეცანი კვლევების სპეციფიკას. ნაწილაკთა ფიზიკაში კვლევა საკმაოდ მრავალმხრივია. ის მოიცავს არა მხოლოდ კომპლექსური დეტექტორების შექმნას და მათ ყოველდღიურ ოპერირებაში მონაწილოებას, არამედ დიდი მოცულობის მონაცემთა გადამუშავებას მაღალი დონის პროგრამებით და სტატისტიკური ანალიზით. ამ კვლევებში მონაწილეობით, ძალიან მრავალმხრივ გამოცდილებას იძენს მკვლევარი.
 
გარდა სამეცნიერო მოღვაწეობის და უნივერსიტეტში ლექციების ჩატარებისა, როგორც შვეიცარიაში ასევე ამერიკაში უკვე წლებია აქტიურად ვარ ჩართული მეცნიერების (კერძოდ ნაწილაკთა ფიზიკის) პოპულარიზაციაში სკოლის მოსწავლეებსა და მასწავლებლებში, და მთლიანად საზოგადოებაში. მიმაჩნია, რომ უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ადრეულ ეტაპზევე ბავშვების მეცნიერებით დაინტერესებას და ჩვენი მოვალეობაა წვლილი შევიტანოთ ამ პრცესში. ამ ქვეყნებში, სადაც მე ვმოღვაწეობ, ფუნდამენტური მეცნიერების დაფინანსების ძირითად წყაროს წარმოადგენს სახელმწიფო ბიუჯეტი, რის ძირითად ღერძს წარმოადგენს გადასახადის გადამხდელი, ანუ თითოეული მოქალაქე. ამიტომაც, კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია, რომ საზოგადოება ინფორმირებული იყოს მეცნიერების რა დარგებია პრიორიტეტული და როგორ ვითარდება ისინი; რა წვლილი შეაქვს ამა თუ იმ დარგს საზოგადოების ცხოვრებაში და რა როლს ასრულებს საზოგადოება ამ დარგების განვითარებაში.
 
ეს ერთგვარი ჯაჭვური პროცესია, რაც ასევე უზრუნველყოფს საზოგადოების მხრიდან მეცნიერების მიმართ მომავალშიც მხარდაჭერას. საქართველოში ხშირად ვერ ჩავდივარ, თუმცა ყოველთვის ძალიან მაინტერესებს იქაური ამბები. მიმაჩნია, რომ უდიდესი ყურადღება უნდა დაეთმოს განათლებას როგორც სკოლაში, ასევე უმაღლეს სასწავლებლებსა და სამეცნიერო დაწესებულებებში. ამ პროცესში ორი მთავარი მხარეა: მოქალაქე (ბავშვი, სტუდენტი) და სახელმწიფო (საგანმანათლებლო რესურსები). სახელმწიფომ განათლება უნდა დასახოს მთავარ პრიორიტეტად და საბაზო განათლება უნდა იყოს ყველა მოქალაქისთვის ხელმისაწვდომი. უნდა შემუშავდეს ისეთი საგანმანათლებლო პროგრამები, რომელიც ცოდნის მიმართ ბავშვებში ინტერესს გააღვივებს. ახალგაზრდებისთვის უნდა იყოს დიდი ხელშეწყობა, რომ სწავლა გააგრძელონ უმაღლეს სასწავლებლებში, დაეუფლონ გარკვეულ პროფესიას.
 
ამ პროცესში ახალმა თაობამ უნდა დაინახოს უკეთესი მომავლის გზა განათლების და პროფესიონალიზმის გავლით. ზუსტად ეს გაზრდის მათ მოტივაციას, რომ მაღალი დონის განათლება მიიღონ და ქვეყანაშივე გამოიყენონ ეს ცოდნა. სტუდენტებისთვის, მათი როგორც მკვლევარებად ჩამოყალიბებისთვის, უმნიშვნელოვანესია კვლევებში მონაწილეობის გამოცდილება. მეცნიერების შემთხვევაში ეს შეიძლება კიდევ უფრო რთულია, რადგან მეცნიერული კვლევები ხშირად დაკავშრიებულია ექსპერიმენტებთან, კვლევით ცენტრებთან, ლაბორატორიებთან და ა.შ.. ვისურვებდი, რომ ამ მხრივ საქართველოს მეტი რესურსი ჰქონდეს, რათა ქვეყანა უფრო მჭიდრო კავშირში იყოს მსოფლიო მასშტაბის მეცნიერულ წინსვლებთან, რაც ასევე მომავალი მეცნიერების აღზრდას შეუწყობს ხელს. ახალგაზრდებს მინდა ვურჩიო, მთავარია შრომა და პასუხისმგებლობა და შედეგი აუცილებლად დადგება.
 
“I’m a greater believer in luck, and I find the harder I work the more I have of it.” – Thomas Jefferson.
თბილისი
კახა კალაძის განცხადებები 24 დეკემბრის თბილისის მთავრობის სხდომაზე

თბილისის მერიაში დედაქალაქის მთავრობის მორიგი სხდომა გაიმართა. დღის წესრიგით გათვალისწინებული საკითხების განხილვამდე, თბილისის მერმა კახა კალაძემ რამდენიმე განცხადება გააკეთა და 2026 წლის ბიუჯეტის პარამეტრებზე კიდევ ერთხელ გაამახვილა ყურადღება.

მისი თქმით, მომავალ წელს ფინანსები მიემართება იმ პროექტებისკენ, რომლებიც მოქალაქეების კეთილდღეობასა და კომფორტს ეხება, მთავარი პრიორიტეტები კი კვლავ ინფრასტრუქტურის განვითარება და ჯანდაცვის მიმართულება იქნება.

„გუშინ თბილისის საკრებულომ ქალაქის მთავარი ფინანსური დოკუმენტი - 2026 წლის ბიუჯეტი დაამტკიცა. ვისაც გახსოვთ, 2017 წელს, როდესაც ხელისუფლებაში მოვედით, ბიუჯეტის მოცულობა, დაახლოებით, 861 მლნ ლარს შეადგენდა. ამის შემდეგ თანდათანობით, დედაქალაქის ბიუჯეტი იზრდებოდა, რაც საშუალებას გვაძლევდა, ქალაქში ხელშესახები ცვლილებები განხორციელებულიყო. გამონაკლისი არ იქნება მომავალი წელიც. 2026 წლის ბიუჯეტის საერთო მოცულობა შეადგენს 2 193 388 700 ლარს, რომელიც 210 210 700 ლარით მეტია 2025 წლის დამტკიცებულ ბიუჯეტთან შედარებით“, - განაცხადა კახა კალაძემ.

მისივე თქმით, ბიუჯეტის შემოსავლების სტრუქტურა შემდეგნაირია: საკუთარი შემოსულობები – 1 533 357 600 ლარი; სახელმწიფო ბიუჯეტიდან მისაღები კაპიტალური სპეციალური ტრანსფერი – 630 000 000 ლარი; სხვა კაპიტალური გრანტები (სესხის ფარგლებში დასაფარი დღგ-ის ჩათვლით) – 25 480 000 ლარი; მიზნობრივი ტრანსფერი, დელეგირებული უფლებამოსილების განსახორციელებლად – 4 551 100 ლარი.

„მომავალ წელსაც პრიორიტეტული მიმართულება იქნება ინფრასტრუქტურის განვითარება, რადგან მიგვაჩნია, რომ ქალაქის ინფრასტრუქტურული ნაწილი - გზები, ხიდები, სკვერები, მუნიციპალური ტრანსპორტის მოწესრიგება და ა.შ., მნიშვნელოვანია. ყველაზე მეტ თანხას კი, რა თქმა უნდა, სოციალური და ჯანდაცვის მიმართულებით დავხარჯავთ, რადგან ჩვენთვის ამოსავალი წერტილი ადამიანი და მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობაა, მით უმეტეს, თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ყველაფერი, რაც ქალაქში კეთდება, კეთდება ჩვენი მოქალაქეების კეთილდღეობისა და კომფორტისთვის“, - აღნიშნა თბილისის მერმა.

ამასთან, კახა კალაძემ ყურადღება კიდევ ერთხელ გაამახვილა იმ მნიშვნელოვან და მასშტაბურ პროექტებზე, რომლებსაც მუნიციპალიტეტი 2026 წელს განახორციელებს.

„გუშინაც დეტალურად ვისაუბრეთ ბიუჯეტის პროექტის მიხედვით დაგეგმილ მსხვილ და ახალ პროექტებზე, თუმცა კიდევ ერთხელ გავიმეორებ, რომ მომავალი წელი აუცილებლად იქნება მნიშვნელოვანი ცვლილებების დასაწყისი, რადგან განხორციელდება: სადგურის მოედნისა და დადიანის ქუჩის დამაკავშირებელი საავტომობილო ხიდის პროექტირება/მშენებლობა; სკვერების მოწყობა/რეაბილიტაცია (მათ შორის დიღმის ჭალები, პირველი რესპუბლიკის პარკის რეაბილიტაცია); ე.წ. სამხედრო ქალაქის პარკის მოწყობა; ვაკის პარკის შადრევნების კასკადის რეაბილიტაცია; ოთხი საბავშვო ბაღის მშენებლობა; ავარიული სახლების ჩანაცვლება; ჭადრაკის სასახლის რეაბილიტაცია; სულხან-საბასა და ინგოროყვას ქუჩების რეაბილიტაცია (კომუნიკაციების ჩათვლით) და ბევრი სხვა პროექტი“, - აღნიშნა თბილისის მერმა.

კახა კალაძემ დღევანდელ სხდომაზე მხარდაჭერისთვის მადლობა გადაუხადა თბილისის საკრებულოს წარმომადგენლებს, ცენტრალურ ხელისუფლებას და უწყების თითოეულ თანამშრომელს.

„აქვე მინდა, ვისარგებლო შემთხვევით და მადლობა გადავუხადო თბილისის საკრებულოს წევრებს მხარდაჭერისთვის. დიდი მადლობა ცენტრალურ ხელისუფლებას, პრემიერ-მინისტრს, ფინასთა მინისტრს, რადგან მათი თანადგომის გარეშე შეუძლებელი იქნებოდა უკვე განხორციელებული თუ დაგეგმილი პროექტების ბოლომდე მიყვანა. მადლობას ასევე იმსახურებენ ჩვენი უწყების თანამშრომლები, რადგან მათი დაუღალავი შრომისა და ერთგულების გარეშე, წარმატებაზე საუბარი წარმოუდგენელია.

მუნიციპალიტეტის თითოეული თანამშრომელი საკუთარ აგურს დებს ქალაქის აღმშენებლობის საქმეში, რაც მე, როგორც თბილისის მერს და როგორც ამ ქალაქში მცხოვრებს, მეამაყება. ბედნიერი ვარ, რომ მყავს ძლიერი, პროფესიონალი, საქმესა და ქალაქზე შეყვარებული, ერთგული ადამიანები. ყველაფერი, რაც ბოლო წლებში გაკეთდა და რაც დაგეგმილია, ჩვენი თითოეული თანამშრომლის დიდი დამსახურებაა. ამ გაკეთებულ საქმეებში უზარმაზარი შრომაა ჩადებული. დარწმუნებული ვარ, ერთად დგომითა და სხვა სახელმწიფო უწყებების მხარდაჭერით, ქალაქი მომავალი წლების განმავლობაში იქნება უფრო მწვანე, მოწესრიგებული და თანამედროვე“, - განაცხადა დედაქალაქის მერმა.

თბილისის მერმა აქვე აღნიშნა, რომ მოქალაქეებთან ყოველკვირეული, პირისპირი შეხვედრები 25 დეკემბრიდან 13 იანვრის პერიოდში არ გაიმართება, 2026 წლის 14 იანვრიდან კი მოქალაქეების მიღებას ჩვეულ რეჟიმში შეძლებს.

„ყოველ ოთხშაბათს, 16:00-დან 18:00 საათამდე გვაქვს მოქალაქეების მიღება, სადაც პირისპირ ვხვდებით მათ. ვისმენთ პრობლემურ საკითხებს, ვიღებთ გადაწყვეტილებებს. დღესაც გვექნება აღნიშნული შეხვედრა, თუმცა მომდევნო კვირიდან, საახალწლო დღესასწაულების პერიოდში, აღარ გაიმართება, 14 იანვრიდან კი ჩვეულ რეჟიმში გაგრძელდება“, - განაცხადა კახა კალაძემ.

დედაქალაქის მერმა ყურადღება რეკრეაციულ სივრცეებზეც გაამახვილა და აღნიშნა, რომ თბილისის მერიის გარემოს დაცვის საქალაქო სამსახურმა ისნის რაიონში ოთხი სკვერის რეაბილიტაცია განახორციელა.

მისი თქმით, ვაზისუბანში რეაბილიტირდა N8 კორპუსის მიმდებარედ არსებული სკვერი, ხოლო N7 კორპუსის მიმდებარედ მოეწყო სრულიად ახალი რეკრეაციული ზონა, მანამდე კი, ამავე ტერიტორიაზე რეაბილიტაცია ჩაუტარდა შაქარაშვილის სახელობის სკვერს და სრულად განახლდა 90-ე სკოლის მიმდებარედ არსებული მარტიაშვილის სახელობის სკვერი.

„სამუშაოების ფარგლებში რეკრეაციულ სივრცეებში მოეწყო საფეხმავლო ბილიკები, საბავშვო და სავარჯიშო მოედნები, სასმელი წყლის შადრევნები, ძაღლების გასასეირნებელი ზონა, ხოლო ტერიტორიაზე განთავსდა თანამედროვე საპარკო ავეჯი. მარტიაშვილის სახელობის სკვერში მოეწყო შადრევანიც. განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმო გამწვანებას - მოეწყო სარწყავი სისტემა, დაირგო ხე-მცენარეები“, - განაცხადა თბილისის მერმა.

მისივე თქმით, ამჟამად განხორციელებულმა პროექტებმა ხელი შეუწყო რეკრეაციული ზონების ერთმანეთთან ინტეგრაციას და ერთიანი სარეკრეაციო სივრცის შექმნას, რომელიც თითქმის 3 ჰექტარს მოიცავს.

გარდა ამისა, მთავრობის დღევანდელ სხდომაზე აღინიშნა, რომ მიკრო და მცირე ბიზნესის ხელშეწყობის პროექტის ფარგლებში, დაფინანსებას მიიღებს 46 ბიზნესსუბიექტი, რომელიც გამარჯვებულად შესაბამისმა კომისიამ გამოავლინა.

კახა კალაძის ინფორმაციით, აღნიშნული ბიზნესსუბიექტების დასაფინანსებლად მერიამ ნახევარ მილიონ ლარზე მეტი გამოყო.

„გამოცხადებული გვქონდა განაცხადების მიღება მიკრო და მცირე ბიზნესის ხელშეწყობის პროექტზე. შესაბამისმა კომისიამ მუშაობა დაასრულა და გამარჯვებულად გამოავლინა 46 ბიზნესსუბიექტი. თავდაპირველად გამოყოფილი იყო 300 000 ლარი, თუმცა გავზარდეთ ბიუჯეტი და საბოლოო ჯამში, 523 000 ლარი იქნება განაწილებული აღნიშნულ ბიზნესსუბიექტებზე. ადგილობრივი წარმოების გაძლიერება ჩვენი ერთ-ერთი მთავარი პრიორიტეტი და მდგრადი ეკონომიკური განვითარების განუყოფელი ნაწილია. ვულოცავ გამარჯვებულებს და ვუსურვებ წარმატებებს. მსგავსი პროექტების დაფინანსებას მომავალშიც აქტიურად განვაგრძობთ, უფრო გაზრდილი ბიუჯეტით და მეტი შესაძლებლობებით“, - განაცხადა კახა კალაძემ.

სრულად
გამოკითხვა
სხვათა შორის