USD 2.7227
EUR 3.1910
RUB 3.4642
თბილისი
პაატა გიგაური - რა შეიძლება მოხდეს?
თარიღი:  
2023 წელს დაპოსტილი რომელი პროგნოზები ახდა და რა შეიძლება მოხდეს 2024 წელს? გაითვალისწინეთ რომ ომი არის პოლიტიკური მიზნის მიღწევის საშუალება და ყოველთვის მშვიდობით (ხშირად ზავით) სრულდება.
 
1.  „უკრაინა ვერ შეძლებს ძალის გამოყენებით პოლიტიკური მიზნების მიღწევას და მთლიანობის აღდგენას. ვერ გაარღვევენ რუსების ფრონტს და სტრატეგიულ თავდაცვაზე გადავლენ“.
 
ამის დაწერის დროს უკრაინა უტევდა, მაგრამ ვამჩნევდი რომ შედეგს ვერ დადებდნენ. 2024 წლიდან სტრატეგიულ თავდაცვაზე არიან და ნელნელა უკან იხევენ ზოგიერთ მიმართულებაზე. ამ ეტაპზე ფრონტს დიდად არ ემჩნევა უკრაინელების სასწაული მედეგობის გამო, მაგრამ რუსებმა შეტევის უბნებზე არტილერიაში, ავიაციაში (ზუსტი დამიზნების 80-100 ბომბს უშენენ დღეში საშუალოდ) და ცოცხალ ძალაში დიდი უპირატესობა მოიპოვეს. ასევე გათანაბრდა დრონების და რების (რადიო ელექტრონული ბრძოლა) გამოყენების რაოდენობა და ხარისხი.
უკრაინის ზურგში სერიოზულად ზიანდება ენერგოობიექტები, ინფრასტრუქტურა და ლოჯისტიკის კვანძები. ეს ზამთარი უმძიმესი იქნება ენერგოობიექტების განადგურების გამო. უკრაინაც ცდილობს იგივეს, მაგრამ საკმარისი იარაღის არქონის და არსებულის ნაწილზე შეზღუდვების გამო რუსეთის ზარალი მათთვის ასატანია.
 
2023 წელს წარმატების ძალიან დიდი მოლოდინი შექმნა ზელენსკიმ და რახან შედეგი საერთოდ ვერ დაიდო, დასავლეთი ძალიან მოზომილი გახდა და როგორც ეხლახანს თავად თქვა პრეზიდენტმა, სუვერენიტეტს თუ შეინარჩუნებს უკრაინა (კაპიტულაცია არ მოხდება) დასავლეთში წარმატებად ჩაუთვლიან, 1991 წლის საზღვარზე გასვლა აღარ განიხილება.
 
მოკლედ: დასავლეთი არ დაუშვებს უკრაინის კაპიტულაციას, მაგრამ გამარჯვებად სხვა რაღაც ჩაითვლება და არა ის, რაც უკრაინას უნდოდა 2022-23 წლებში.
 
2. „მოხდება სასწაული, ანუ დასავლეთი იმდენ შეიარაღებას მისცემს, რისი მეშვეობითაც რუსეთი გარანტირებულად დამარცხდება, მაგრამ აშშ-გერმანია-საფრანგეთი არაა დაინტერესებული რუსეთის ჩამოშლით. კრებითი დასავლეთი არ აპირებს (ვერც ახერხებს) უკრაინის ნორმალურ დახმარებას“
 
სასწაული - რა თქმა უნდა, არ მოხდა, ირონიით მეწერა. ძირითადი მიზეზი რუსეთის დამარცხების მიზნის არქონაა, არაა დაინტერესებული აშშ და არც დასავლეთი რუსეთის ჩამოქცევით და მთავარი კონკურენტის, ანუ ჩინეთის სანედლეულო დანამატად გახდომით.
დასავლეთის სამხედრო სამრეწველო კომპლექსი არ აღმოჩნდა მზად ასეთი გამოწვევისთვის, რომც უნდოდეთ ვერ აწვდიან საჭირო რაოდენობის ჭურვებს და ა.შ. პლუს NATO-ს ქვეითის მომზადება და ზოგადი ტაქტიკა არ ამართლებს ამ ომში, რადგან მთლიანად ტოტალურ საჰაერო უპირატესობაზე და უძლიერეს ლოჯისტიკაზეა აგებული [ეს დიდი თემაა და აღარ დავწერ, თორემ ქვეითის მომზადების, მომარაგება-რემონტის, აბრამსის, ბრედლის, M113, არტილერიის და ა.შ. განხილვა უნდა დავიწყო. ის რაც კარგია აშშ-ს ჯარისთვის, არაა კარგი სხვა ტიპის ჯარისთვის].
პუტინმა მაგრად აურია დასავლეთს ხედვა და გეგმები (ისევე როგორც ჰიტლერმა თავის დროზე), მაგრამ პუტინი მარადიულად ხომ არ იქნება? მხოლოდ ინტერესია მუდმივი! 1914-1924 წლებში მაგრად დაეხმარნენ რუსეთს, 1941-1945 წლებში საერთოდ იხსნეს გაქრობისგან, ხოლო 1990-1992 წლებში ჩამოქცევისგან. რუსეთი აშშ-ინგლისის სტრატეგიული პარტნიორი იყო, არის და უნდათ რომ მომავალშიც იყოს (მაგრამ ისე, რომ კონტინენტური ევროპა თავის ეკონომიური და პოლიტიკური გავლენის ქვეშ არ მოქციოს. მაგ.: მაგიტომ ააფეთქეს გაზსადენი „ნორდსტრიმი“). ეხლა რომ დაძაბულობაა ეგ არაფერს არ ნიშნავს, ინტერესი არ შეცვლილა.
 
ძალიან მნიშვნელოვანი ასპექტი: პუტინი ერთი ერთში იმეორებს ჰიტლერის ქცევას, რომელიც არსებული მსოფლიო წესრიგით უკმაყოფილო იყო და დემოკრატიული ძალის სისუსტის გამო იარაღის ძალით სცადა გავლენის სფეროების ახალი გადანაწილება. ჰილტერი მოკავშირეებმა (სსრკ-აშშ-ბრიტანეთი) დაამარცხეს (შედეგად შეიქმნა ორპოლუსიანი სამყარო: აშშ - სსრკ), მაგრამ ეხლა მაშინდელ მოკავშირეებს შორისაა შეხლა-შემოხლა. ჩვენს თვალწინ რუსეთმა იარაღის ძალით ინიცირება გაუკეთა მსოფლიოში სფეროების ახალ გადანაწილებას (აქამდე არსებული წესრიგი დაივიწყეთ, წარსულია უკვე გაერო-შმაერო, საერთაშორისო სამართალი და ეგეთები), ეს რით დასრულდება „ომის ნისლშია“ გახვეული და არ ჩანს ამ წუთას, მაგრამ კონტურები გამოიკვეთა (მაგ.: ბრიქსი. აფრიკის გადანაწილება და ა.შ.). მრავალპოლუსური სამყარო რანაირი იქნება და ვინ სად მოხვდება პროცესის საგანია. ერთი რამეა 100% იანი, სამხედრო ძალით სუსტები (გასაგებია რომ ისლანდიისნაირ ქვეყნებზე არაა საუბარი) დაიჩაგრებიან (მაგ.: სომხებმა ახალ რეალობას ვერ აუღეს ალღო და ძველი პარადიგმით მოქმედებდნენ, რის გამოც დაკარგეს ყარაბაღი. ახალ რეალობაში ალიევი მუშაობს იდეალურად).
 
მოკლედ: ახალი მსოფლიო წესრიგები იქმნება ახალი გადანაწილებების შემდეგ, როგორც მშვიდობის გარანტია. მაგიტომ შექმნეს თავის დროზე ერთა ლიგა და მერე გაერო, დიდი ომები რომ აღარ ყოფილიყო და ყველას ინტერესი დაკმაყოფილებულიყო როგორმე. სსრკ-ს დაშლის შემდეგ ორიდან ერთი პოლუსი დაეცა, გამარჯვებული პოლუსი ცხრომას და ტკბობას მიეცა. ამასობაში დაბოღმილმა დამარცხებულმა ხმალი ალესა და იშიშვლა, არ მაწყობს ეგრეო ... არაფერი ახალი, მსოფლიო გამოცდილება ისტორიულად ასეთია .. „ნებითა შენითა, თუ ძალითა ჩემითა?“
 
3. „თუ რუსეთმა დაინახა რომ შეუძლია უკრაინის სამხედრო დამარცხება, დაიწყებს ძალიან დიდ შეტევას და ეცდება პოლიტიკური მიზნების სრულად მიღწევას“
 
ასეც მოხდა. 2024 რუსეთის სტრატეგიული შეტევის წლად იქცა. პოლიტიკურ მიზნებს და სამშვიდობო მოლაპარაკებებს რაც შეეხებათ, პუტინმა ეხლახანს მონიშნა პირობა:
ა). ხერსონის, ზაპოროჟიის, დონეცკის და ლუგანსკის ოლქებიდან უკრაინის ჯარის გასვლა, რადგან რუსეთის კინსტიტუციით ეს მიწები რუსეთია და მათი განთავისუფლებისთვის უწევს ომი
ბ). უკრაინა არ გახდება NATO-ს წევრი
ამ პირობებს არცერთი უკრაინელი თავისი ნებით არ დათანხმდება, რაც ომის გაგრძელებას ნიშნავს, მაგრამ არის ნიუანსები ..
 
4. „დასავლეთს არც რუსეთის და არც უკრაინის დამარცხება არ აწყობს ე.ი. ფრეზე გაყრიან, ოღონდ კარგად უნდა გამოიფიტონ მოჩხუბრები, ჯერ ადრეა“
 
ეს 1 წლის წინ დავწერე და უკრაინა იფიტება უკვე, რაც ნიშნავს რომ დაიყოლიებენ „რაღაცეებზე“. არც რუსეთია ჯანსაღად, ბევრი პრობლემა აქვთ გარეშემო და აშშ-ს შეუძლია დაუმძიმოს ეგ პრობლემები.
 
აშშ-ს პრეზიდენტი ტრამპი გახდება 99%, რომელიც უკიდურესად დაინტერესებულია ამ ომის შეწყვეტით. უკრაინაზე გავლენის ბერკეტები ხელში მყარად აქვს, აი რუსეთს რაც შეეხება აქ ორი ვარიანტია:
 
ა). რუსეთი თანხმდება ტრამპის შეთავაზებას და სადაც იმ მომენტში იდგებიან, ის გახდება დეფაქტო საზღვარი, მაგრამ სანაცვლოდ უკრაინა უარს იტყვის NATO და EU-ზე. ეს იქნება კლასიკური „ფრეზე გაყრა“, როგორც WW2 ის მერე გაიყო ორმა პოლუსმა გერმანია რაღაც მაგდაგვარი. ტრამპი ამაზე დათანხმდება, ალბათ ზელინსკისაც (ან მის შემცვლელს) დაიყოლიებენ, მაგრამ ... აქ ერთი დიდი პრობლემა:
ბ). ხერსონი, ზაპოროჟიე, დონეცკი და ლუგანსკი რუსეთია და პუტინი ალბათ უკან ვერ/არ დაიხევს, ანუ ომს გააგრძელებს სანამ ამ ოლქებიდან არ გავლენ უკრაინელები. ანუ რა გამოდის? უკრაინას ოკუპირებული აქვს რუსეთის ნაწილი, შეტევაზე რუსეთია, უკრაინა უკან იხევს ნელნელა და ამხელა დათმობა რის სანაცვლოდ? NATO-ში რო არ მიიღებენ? (გეგონება ხვალ იღებენ და დასწრებაზე) ეგრევე დაკიდებენ პუტინს ორკები ფეხებით. თუ დათანხმდება დაუყოვნებლივ შეჩერებას (სერიოზულ მიზეზს ამ წუთას ვერ ვხედავ მარა მაინც), ვინ დაიჯერებს რომ ძალებს არ დააგროვებს და ისევ არ გლიჯავს? არც არავინ. გარანტია სადაა? არსად .. ანუ კიდევ უფრო დიდი ომის უბრალოდ გადავადება მოხდება. ტრამპს აწყობს (სანამ პრეზიდენტია ომი არ იქნება), სხვებს ალბათ არა
 
 თუ პუტინი დათმობაზე არ წავა და ომს გააგრძელებს, არ გამოვრიცხავ ტრამპმა პუტინის სამაგალითო დასჯა გადაწყვიტოს და მართლა დაეხმაროს უკრაინას, ანუ ბრძოლის ველით აიძულოს გააკეთოს ის, რასაც ეუბნება და ნავთობზე ფასი 20 დოლარზე რო ჩამოვარდეს უცებ, არც ეგ გაუკვირდება არავის. ამ დროს პუტინს შეიძლება „გულის შეტევა“ დაემართოს და სხვა, უფრო დამყოლი ვასილიჩი გახდეს ლიდერი. ყველაფერი შეიძლება მოხდეს, პროცესია.
 
 აშშ-ს და ზოგადად დასავლეთის შერყეულ პოზიციები გამყარდება მსოფლიოში, ეს უკვე „ის აშშ“ იქნება, როგორსაც იცნობდნენ ადრე. ტრამპის ლოზუნგში: „მეიქ ამერიკა გრეით ეგეინ!“ - კარგად ჯდება.
 
გარდა ამისა მძლავრი დარტყმები რუსეთის ჯარის დემორალიზებას გამოიწვევს (ეხლა მოტივაცია ეზრდებათ რადგან წინ მიდიან, სირიოზული უკანდახევა თუ მოუწევთ, მაგარი აიჭრებიან და თვეში $2.000-ს და ბენეფიტებს დაიკიდებენ. ეხლა ძირითადად მოიერიშეები იხოცებიან და მერე „ველიკაია სრაკა“ მოხდება სამრეწველო მასშტაბებით, პროგოჟინის ყიალი აღმა-დაღმა მონაგონი იქნება), ხოლო უკრაინა მკვეთრად გამოცოცხლდება და მიაწვება რეალური „გამარჯვების დრაივის“ ტალღაზე .. აქაცაა ნიუანსები, მაგრამ ყველაფერზე ვერ დავწერ.
 საბოლოოდ რომელი პოლუსის (და რა დოზით) გავლენა იქნება უკრაინაში, კავკასიაში და ა.შ. არავინ არ იცის ... ერებში ნების ძლიერი გამოხატვის (გააჩნია რომელი ვექტორი გაიმარჯვებს ქვეყნის შიგნით და ენდომება თუ არა პოლუსს თავის ზონაში კონკრეტული ქვეყნის დამატება), ვაჭრობა-გადანაწილების და სამხედრო ძლიერების ამბავია. აი მაგალითად ავღანეთი ირანის გავლენის ქვეშ იყოსო რო გადაწყვიტონ „ზემოთ“, მივიდეს აბა ირანი „გაინაღდოს“ ავღანეთი. შეძლებს? ახალი გადანაწილების კონტექსტში გეოპოლიტიკური მიზეზებით მოინდომა შაჰა-აბასმა ქართლ-კახეთის გასახლება ირანში და სპარსელ-თურქმანების ჩამოსახლება, რუსეთს საყრდენი რომ არ ჰქონოდა აღმოსავლეთ კავკასიაში. შედეგად არმიის 40% დაკარგა და გაგვანება თავი. ჯარი ძლიერი რომ არ გვყოლოდა თბილისის ნაცვლად ახალი ისფაჰანი იქნებოდა ეხლა აქ და ჩვენ სპარსეთში ვიცხოვრებდით ფერეიდნელებივით. კი შენარჩუნდა სპარსეთის გავლენა 18-ე საუკუნის ბოლომდე, მაგრამ წელში გატეხილები იყვნენ და დიდად ვერ გვავნეს რადგან ხმალს კარგად ვიქნევდით.
 
დიდი გადანაწილების დროს მაღალი (ან საშუალო დონის მაინც) სუვერენიტეტის შენარჩუნების ლამის ერთადერთი არგუმენტი ან სამხედრო ძალაა, ან შვეიცარია-ფინეთივით საჭირო უნდა იყო ყველასთვის და დაგტოვებენ ნეიტრალურად, რადგან ყველა ისარგებლებს, ეგეთი ზონებიც საჭიროა დედამიწაზე. რუსეთი რომ საკუთარი გავლენის სფეროდ გვთვლის 1801 წლიდან ეგ ისედაც ვიცით და ისიც იცის ყველამ (რუსეთმაც) რომ ჩვენ არ გვინდა მასე, ისტორიულად ევროპისკენ ვიქაჩებოდით და შანსი როცა გვიჩნდებოდა, ევროპა ხდებოდა ჩვენი ბუნებრივი საგარეო ვექტორი (რუსეთსაც მაგ ლოგიკით დავუახლოვდით თავის დროზე, მაგრამ „ხუილოსტანი“ შეგვრჩა ხელში) ... მოკლედ: დიდი ჩახლართული რამეა ახალი გადანაწილება .. ჩინური წყევლის არ იყოს: „საინტერესო დროში გეცხოვროთ“
 
წყარო: პაატა გიგაური სამხედრო ისტორიის მკვლევარი
ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.