USD 2.7283
EUR 3.1553
RUB 3.4711
თბილისი
პაატა გიგაური - რა შეიძლება მოხდეს?
თარიღი:  
2023 წელს დაპოსტილი რომელი პროგნოზები ახდა და რა შეიძლება მოხდეს 2024 წელს? გაითვალისწინეთ რომ ომი არის პოლიტიკური მიზნის მიღწევის საშუალება და ყოველთვის მშვიდობით (ხშირად ზავით) სრულდება.
 
1.  „უკრაინა ვერ შეძლებს ძალის გამოყენებით პოლიტიკური მიზნების მიღწევას და მთლიანობის აღდგენას. ვერ გაარღვევენ რუსების ფრონტს და სტრატეგიულ თავდაცვაზე გადავლენ“.
 
ამის დაწერის დროს უკრაინა უტევდა, მაგრამ ვამჩნევდი რომ შედეგს ვერ დადებდნენ. 2024 წლიდან სტრატეგიულ თავდაცვაზე არიან და ნელნელა უკან იხევენ ზოგიერთ მიმართულებაზე. ამ ეტაპზე ფრონტს დიდად არ ემჩნევა უკრაინელების სასწაული მედეგობის გამო, მაგრამ რუსებმა შეტევის უბნებზე არტილერიაში, ავიაციაში (ზუსტი დამიზნების 80-100 ბომბს უშენენ დღეში საშუალოდ) და ცოცხალ ძალაში დიდი უპირატესობა მოიპოვეს. ასევე გათანაბრდა დრონების და რების (რადიო ელექტრონული ბრძოლა) გამოყენების რაოდენობა და ხარისხი.
უკრაინის ზურგში სერიოზულად ზიანდება ენერგოობიექტები, ინფრასტრუქტურა და ლოჯისტიკის კვანძები. ეს ზამთარი უმძიმესი იქნება ენერგოობიექტების განადგურების გამო. უკრაინაც ცდილობს იგივეს, მაგრამ საკმარისი იარაღის არქონის და არსებულის ნაწილზე შეზღუდვების გამო რუსეთის ზარალი მათთვის ასატანია.
 
2023 წელს წარმატების ძალიან დიდი მოლოდინი შექმნა ზელენსკიმ და რახან შედეგი საერთოდ ვერ დაიდო, დასავლეთი ძალიან მოზომილი გახდა და როგორც ეხლახანს თავად თქვა პრეზიდენტმა, სუვერენიტეტს თუ შეინარჩუნებს უკრაინა (კაპიტულაცია არ მოხდება) დასავლეთში წარმატებად ჩაუთვლიან, 1991 წლის საზღვარზე გასვლა აღარ განიხილება.
 
მოკლედ: დასავლეთი არ დაუშვებს უკრაინის კაპიტულაციას, მაგრამ გამარჯვებად სხვა რაღაც ჩაითვლება და არა ის, რაც უკრაინას უნდოდა 2022-23 წლებში.
 
2. „მოხდება სასწაული, ანუ დასავლეთი იმდენ შეიარაღებას მისცემს, რისი მეშვეობითაც რუსეთი გარანტირებულად დამარცხდება, მაგრამ აშშ-გერმანია-საფრანგეთი არაა დაინტერესებული რუსეთის ჩამოშლით. კრებითი დასავლეთი არ აპირებს (ვერც ახერხებს) უკრაინის ნორმალურ დახმარებას“
 
სასწაული - რა თქმა უნდა, არ მოხდა, ირონიით მეწერა. ძირითადი მიზეზი რუსეთის დამარცხების მიზნის არქონაა, არაა დაინტერესებული აშშ და არც დასავლეთი რუსეთის ჩამოქცევით და მთავარი კონკურენტის, ანუ ჩინეთის სანედლეულო დანამატად გახდომით.
დასავლეთის სამხედრო სამრეწველო კომპლექსი არ აღმოჩნდა მზად ასეთი გამოწვევისთვის, რომც უნდოდეთ ვერ აწვდიან საჭირო რაოდენობის ჭურვებს და ა.შ. პლუს NATO-ს ქვეითის მომზადება და ზოგადი ტაქტიკა არ ამართლებს ამ ომში, რადგან მთლიანად ტოტალურ საჰაერო უპირატესობაზე და უძლიერეს ლოჯისტიკაზეა აგებული [ეს დიდი თემაა და აღარ დავწერ, თორემ ქვეითის მომზადების, მომარაგება-რემონტის, აბრამსის, ბრედლის, M113, არტილერიის და ა.შ. განხილვა უნდა დავიწყო. ის რაც კარგია აშშ-ს ჯარისთვის, არაა კარგი სხვა ტიპის ჯარისთვის].
პუტინმა მაგრად აურია დასავლეთს ხედვა და გეგმები (ისევე როგორც ჰიტლერმა თავის დროზე), მაგრამ პუტინი მარადიულად ხომ არ იქნება? მხოლოდ ინტერესია მუდმივი! 1914-1924 წლებში მაგრად დაეხმარნენ რუსეთს, 1941-1945 წლებში საერთოდ იხსნეს გაქრობისგან, ხოლო 1990-1992 წლებში ჩამოქცევისგან. რუსეთი აშშ-ინგლისის სტრატეგიული პარტნიორი იყო, არის და უნდათ რომ მომავალშიც იყოს (მაგრამ ისე, რომ კონტინენტური ევროპა თავის ეკონომიური და პოლიტიკური გავლენის ქვეშ არ მოქციოს. მაგ.: მაგიტომ ააფეთქეს გაზსადენი „ნორდსტრიმი“). ეხლა რომ დაძაბულობაა ეგ არაფერს არ ნიშნავს, ინტერესი არ შეცვლილა.
 
ძალიან მნიშვნელოვანი ასპექტი: პუტინი ერთი ერთში იმეორებს ჰიტლერის ქცევას, რომელიც არსებული მსოფლიო წესრიგით უკმაყოფილო იყო და დემოკრატიული ძალის სისუსტის გამო იარაღის ძალით სცადა გავლენის სფეროების ახალი გადანაწილება. ჰილტერი მოკავშირეებმა (სსრკ-აშშ-ბრიტანეთი) დაამარცხეს (შედეგად შეიქმნა ორპოლუსიანი სამყარო: აშშ - სსრკ), მაგრამ ეხლა მაშინდელ მოკავშირეებს შორისაა შეხლა-შემოხლა. ჩვენს თვალწინ რუსეთმა იარაღის ძალით ინიცირება გაუკეთა მსოფლიოში სფეროების ახალ გადანაწილებას (აქამდე არსებული წესრიგი დაივიწყეთ, წარსულია უკვე გაერო-შმაერო, საერთაშორისო სამართალი და ეგეთები), ეს რით დასრულდება „ომის ნისლშია“ გახვეული და არ ჩანს ამ წუთას, მაგრამ კონტურები გამოიკვეთა (მაგ.: ბრიქსი. აფრიკის გადანაწილება და ა.შ.). მრავალპოლუსური სამყარო რანაირი იქნება და ვინ სად მოხვდება პროცესის საგანია. ერთი რამეა 100% იანი, სამხედრო ძალით სუსტები (გასაგებია რომ ისლანდიისნაირ ქვეყნებზე არაა საუბარი) დაიჩაგრებიან (მაგ.: სომხებმა ახალ რეალობას ვერ აუღეს ალღო და ძველი პარადიგმით მოქმედებდნენ, რის გამოც დაკარგეს ყარაბაღი. ახალ რეალობაში ალიევი მუშაობს იდეალურად).
 
მოკლედ: ახალი მსოფლიო წესრიგები იქმნება ახალი გადანაწილებების შემდეგ, როგორც მშვიდობის გარანტია. მაგიტომ შექმნეს თავის დროზე ერთა ლიგა და მერე გაერო, დიდი ომები რომ აღარ ყოფილიყო და ყველას ინტერესი დაკმაყოფილებულიყო როგორმე. სსრკ-ს დაშლის შემდეგ ორიდან ერთი პოლუსი დაეცა, გამარჯვებული პოლუსი ცხრომას და ტკბობას მიეცა. ამასობაში დაბოღმილმა დამარცხებულმა ხმალი ალესა და იშიშვლა, არ მაწყობს ეგრეო ... არაფერი ახალი, მსოფლიო გამოცდილება ისტორიულად ასეთია .. „ნებითა შენითა, თუ ძალითა ჩემითა?“
 
3. „თუ რუსეთმა დაინახა რომ შეუძლია უკრაინის სამხედრო დამარცხება, დაიწყებს ძალიან დიდ შეტევას და ეცდება პოლიტიკური მიზნების სრულად მიღწევას“
 
ასეც მოხდა. 2024 რუსეთის სტრატეგიული შეტევის წლად იქცა. პოლიტიკურ მიზნებს და სამშვიდობო მოლაპარაკებებს რაც შეეხებათ, პუტინმა ეხლახანს მონიშნა პირობა:
ა). ხერსონის, ზაპოროჟიის, დონეცკის და ლუგანსკის ოლქებიდან უკრაინის ჯარის გასვლა, რადგან რუსეთის კინსტიტუციით ეს მიწები რუსეთია და მათი განთავისუფლებისთვის უწევს ომი
ბ). უკრაინა არ გახდება NATO-ს წევრი
ამ პირობებს არცერთი უკრაინელი თავისი ნებით არ დათანხმდება, რაც ომის გაგრძელებას ნიშნავს, მაგრამ არის ნიუანსები ..
 
4. „დასავლეთს არც რუსეთის და არც უკრაინის დამარცხება არ აწყობს ე.ი. ფრეზე გაყრიან, ოღონდ კარგად უნდა გამოიფიტონ მოჩხუბრები, ჯერ ადრეა“
 
ეს 1 წლის წინ დავწერე და უკრაინა იფიტება უკვე, რაც ნიშნავს რომ დაიყოლიებენ „რაღაცეებზე“. არც რუსეთია ჯანსაღად, ბევრი პრობლემა აქვთ გარეშემო და აშშ-ს შეუძლია დაუმძიმოს ეგ პრობლემები.
 
აშშ-ს პრეზიდენტი ტრამპი გახდება 99%, რომელიც უკიდურესად დაინტერესებულია ამ ომის შეწყვეტით. უკრაინაზე გავლენის ბერკეტები ხელში მყარად აქვს, აი რუსეთს რაც შეეხება აქ ორი ვარიანტია:
 
ა). რუსეთი თანხმდება ტრამპის შეთავაზებას და სადაც იმ მომენტში იდგებიან, ის გახდება დეფაქტო საზღვარი, მაგრამ სანაცვლოდ უკრაინა უარს იტყვის NATO და EU-ზე. ეს იქნება კლასიკური „ფრეზე გაყრა“, როგორც WW2 ის მერე გაიყო ორმა პოლუსმა გერმანია რაღაც მაგდაგვარი. ტრამპი ამაზე დათანხმდება, ალბათ ზელინსკისაც (ან მის შემცვლელს) დაიყოლიებენ, მაგრამ ... აქ ერთი დიდი პრობლემა:
ბ). ხერსონი, ზაპოროჟიე, დონეცკი და ლუგანსკი რუსეთია და პუტინი ალბათ უკან ვერ/არ დაიხევს, ანუ ომს გააგრძელებს სანამ ამ ოლქებიდან არ გავლენ უკრაინელები. ანუ რა გამოდის? უკრაინას ოკუპირებული აქვს რუსეთის ნაწილი, შეტევაზე რუსეთია, უკრაინა უკან იხევს ნელნელა და ამხელა დათმობა რის სანაცვლოდ? NATO-ში რო არ მიიღებენ? (გეგონება ხვალ იღებენ და დასწრებაზე) ეგრევე დაკიდებენ პუტინს ორკები ფეხებით. თუ დათანხმდება დაუყოვნებლივ შეჩერებას (სერიოზულ მიზეზს ამ წუთას ვერ ვხედავ მარა მაინც), ვინ დაიჯერებს რომ ძალებს არ დააგროვებს და ისევ არ გლიჯავს? არც არავინ. გარანტია სადაა? არსად .. ანუ კიდევ უფრო დიდი ომის უბრალოდ გადავადება მოხდება. ტრამპს აწყობს (სანამ პრეზიდენტია ომი არ იქნება), სხვებს ალბათ არა
 
 თუ პუტინი დათმობაზე არ წავა და ომს გააგრძელებს, არ გამოვრიცხავ ტრამპმა პუტინის სამაგალითო დასჯა გადაწყვიტოს და მართლა დაეხმაროს უკრაინას, ანუ ბრძოლის ველით აიძულოს გააკეთოს ის, რასაც ეუბნება და ნავთობზე ფასი 20 დოლარზე რო ჩამოვარდეს უცებ, არც ეგ გაუკვირდება არავის. ამ დროს პუტინს შეიძლება „გულის შეტევა“ დაემართოს და სხვა, უფრო დამყოლი ვასილიჩი გახდეს ლიდერი. ყველაფერი შეიძლება მოხდეს, პროცესია.
 
 აშშ-ს და ზოგადად დასავლეთის შერყეულ პოზიციები გამყარდება მსოფლიოში, ეს უკვე „ის აშშ“ იქნება, როგორსაც იცნობდნენ ადრე. ტრამპის ლოზუნგში: „მეიქ ამერიკა გრეით ეგეინ!“ - კარგად ჯდება.
 
გარდა ამისა მძლავრი დარტყმები რუსეთის ჯარის დემორალიზებას გამოიწვევს (ეხლა მოტივაცია ეზრდებათ რადგან წინ მიდიან, სირიოზული უკანდახევა თუ მოუწევთ, მაგარი აიჭრებიან და თვეში $2.000-ს და ბენეფიტებს დაიკიდებენ. ეხლა ძირითადად მოიერიშეები იხოცებიან და მერე „ველიკაია სრაკა“ მოხდება სამრეწველო მასშტაბებით, პროგოჟინის ყიალი აღმა-დაღმა მონაგონი იქნება), ხოლო უკრაინა მკვეთრად გამოცოცხლდება და მიაწვება რეალური „გამარჯვების დრაივის“ ტალღაზე .. აქაცაა ნიუანსები, მაგრამ ყველაფერზე ვერ დავწერ.
 საბოლოოდ რომელი პოლუსის (და რა დოზით) გავლენა იქნება უკრაინაში, კავკასიაში და ა.შ. არავინ არ იცის ... ერებში ნების ძლიერი გამოხატვის (გააჩნია რომელი ვექტორი გაიმარჯვებს ქვეყნის შიგნით და ენდომება თუ არა პოლუსს თავის ზონაში კონკრეტული ქვეყნის დამატება), ვაჭრობა-გადანაწილების და სამხედრო ძლიერების ამბავია. აი მაგალითად ავღანეთი ირანის გავლენის ქვეშ იყოსო რო გადაწყვიტონ „ზემოთ“, მივიდეს აბა ირანი „გაინაღდოს“ ავღანეთი. შეძლებს? ახალი გადანაწილების კონტექსტში გეოპოლიტიკური მიზეზებით მოინდომა შაჰა-აბასმა ქართლ-კახეთის გასახლება ირანში და სპარსელ-თურქმანების ჩამოსახლება, რუსეთს საყრდენი რომ არ ჰქონოდა აღმოსავლეთ კავკასიაში. შედეგად არმიის 40% დაკარგა და გაგვანება თავი. ჯარი ძლიერი რომ არ გვყოლოდა თბილისის ნაცვლად ახალი ისფაჰანი იქნებოდა ეხლა აქ და ჩვენ სპარსეთში ვიცხოვრებდით ფერეიდნელებივით. კი შენარჩუნდა სპარსეთის გავლენა 18-ე საუკუნის ბოლომდე, მაგრამ წელში გატეხილები იყვნენ და დიდად ვერ გვავნეს რადგან ხმალს კარგად ვიქნევდით.
 
დიდი გადანაწილების დროს მაღალი (ან საშუალო დონის მაინც) სუვერენიტეტის შენარჩუნების ლამის ერთადერთი არგუმენტი ან სამხედრო ძალაა, ან შვეიცარია-ფინეთივით საჭირო უნდა იყო ყველასთვის და დაგტოვებენ ნეიტრალურად, რადგან ყველა ისარგებლებს, ეგეთი ზონებიც საჭიროა დედამიწაზე. რუსეთი რომ საკუთარი გავლენის სფეროდ გვთვლის 1801 წლიდან ეგ ისედაც ვიცით და ისიც იცის ყველამ (რუსეთმაც) რომ ჩვენ არ გვინდა მასე, ისტორიულად ევროპისკენ ვიქაჩებოდით და შანსი როცა გვიჩნდებოდა, ევროპა ხდებოდა ჩვენი ბუნებრივი საგარეო ვექტორი (რუსეთსაც მაგ ლოგიკით დავუახლოვდით თავის დროზე, მაგრამ „ხუილოსტანი“ შეგვრჩა ხელში) ... მოკლედ: დიდი ჩახლართული რამეა ახალი გადანაწილება .. ჩინური წყევლის არ იყოს: „საინტერესო დროში გეცხოვროთ“
 
წყარო: პაატა გიგაური სამხედრო ისტორიის მკვლევარი
ანალიტიკა
«BBC» (დიდი ბრიტანეთი): „ისრაელს იმედი აქვს, რომ ირანელები მმართველ რეჟიმს აუჯანყდებიან. რამდენად შესაძლებელია ასეთი სიტუაცია?“

ბრიტანული სამაუწყებლო კომპანიის „ბიბისის“ (BBC) ვებ-საიტზე გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ისრაელს იმედი აქვს, რომ ირანელები მმართველ რეჟიმს აუჯანყდებიან. რამდენად შესაძლებელია ასეთი სიტუაცია?“. პუბლიკაციაში განხილულია საინტერესო ვერსიები იმისა, თუ ვინ შეიძლება მოვიდეს ირანის ხელისუფლებაში და საერთოდ, არიან თუ არა ირანის თეოკრატიული ხელისუფლების მოწინააღმდეგე პოლიტიკური ძალები ქვეყანაში.

გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:

ირანის წინააღმდეგ ისრაელის შეტევების მასშტაბით თუ ვიმსჯელებთ, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ისრაელის მიზანს არამარტო ბირთვული საფრთხის ლიკვიდაცია  წარმოადგენს, არამედ ისლამური რესპუბლიკის მმართველი რეჟიმის შეცვლაც. მაგრამ რამდენად რეალისტურია სიტუაციის ასეთი განვითარება? რამდენად შესაძლებელია ირანში აიათოლების ხელისუფლების დასრულება?

ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა ბენიამინ ნეთანიაჰუმ მრავლისმეტყველი განცხადება გააკეთა - ირანელებს ვიდეოგამოსვლით ფაქტიურად თავიანთი ლიდერების წინააღმდეგ საპროტესტო აქციების დაწყებისა და თეოკრატიული რეჟიმის დამხობისაკენ მოუწოდა: „ისრაელის სამხედრო ოპერაციის მიზანია თავიდან აიცილოს ირანიდან მომდინარე ბირთვული და რაკეტული საფრთხე. ჩვენი მიზნების რეალიზებით თქვენ, ირანელ ხალხს, გზა გეხსნებათ თავისუფლებისაკენ“.

ანალიტიკოსები თვლიან, რომ ირანზე ისრაელის შეტევის ერთ-ერთ მთავარ მიზანს სწორედ ქვეყნის თეოკრატიული მმართველი რეჟიმის დამხობა და მისი ახლით შეცვლა წარმოადგენს. „ისრაელს სურს, რომ ირანელი ხალხი ხელისუფლების წინააღმდეგ გამოვიდეს და დაამხოს - ისე, როგორც შაჰის მთავრობის დროს მოხდა“, -  განუცხადა სააგენტო „როიტერს” (Reuters) მაიკლ სინგხმა ვაშინგტონის ახლოაღმოსავლური პოლიტიკის ინსტიტუდან, რომელიც ჯორჯ ბუშ - უმცროსის ადმინისტრაციის მაღალჩინოსანი იყო.

„ისრაელს იმედი აქვს, რომ მისი დარტყმებით ირანის მმართველები დასუსტდებიან, ხალხი აჯანყდება და მთავრობას დაამხობს... მაგრამ ეს ძალიან სარისკო სცენარს წარმოადგენს“, - აღნიშნავს ამირ აზიმი, „ბიბისის“ სპარსული სამსახურის რედაქტორი, - „არავინ ზუსტად არ იცის, დაიწყება თუ არა რეალურად მსგავსი ჯაჭვური რეაქცია“.

როგორც „ბიბისის“ ახლოაღმოსავლური სამსახურის კორესპონდენტი ჰიუგო ბაჩეგა აღნიშნავს, ბუნებრივია, რომ ირანის ხელისუფლება დღეს სერიოზულ ზეწოლას განიცდის: საზოგადოება უკმაყოფილოა ქვეყნის ეკონომიკური მდგომარეობით, სიტყვის თავისუფლების შეზღუდვით, ქალების უფლებათა დარღვევით და სხვა ბევრი პრობლემით.

ისრაელის მიერ განხორციელებულმა დარტყმებმა ირანს დიდი ზიანი მიაყენა - ფიზიკურად განადგურდა „ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის“ სარდლობა, არმიის გენშტაბის ზოგიერთი წევრი და სხვა სამხედრო მაღალჩინოსნები. პრემიერ ბენიამინ ნეთანიაჰუს განცხადებით, ირანს კიდევ უფრო მეტი ზარალს მიაყენებს და არა არის გამორიცხული ქვეყნის უმაღლესი ლიდერის - აიათოლა ალი ჰამენეის ფიზიკური ლიკვიდაციაც.

მაგრამ ჯერ კიდევ გაურკვეველია: შესაძლებელია თუ არა, რომ მომხდარმა ამბებმა შიდაპოლიტიკური არეულობა და ფართო ანტისამთავრობო პროტესტები გამოიწვიოს? ამ ეტაპზე არ არსებობს დამარწმუნებელი მონაცემები იმისა, რომ შიდა მადესტაბილიზებელი პროცესები უკვე დაიწყო, ან იმის ნიშნები, რომ დაიწყება. სიტუაცია არაპროგნოზირებადია.

ირანში რეალური ძალაუფლება იმათ ხელშია მოქცეული, ვინც არმიასა და ეკონომიკას აკონტროლებს, ანუ პირველ რიგში - ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის სტრუქტურებსა  და ზოგიერთ არაარჩევით ორგანოებში. როგორც „ბიბისის“ სპარსული სამსახურის რედაქტორი ამირ აზიმი აღნიშნავს, ამ ძალებს სახელმწიფო გადატრიალება არ ჭირდებათ, ისინი უკვე დიდი ხანია ხელისუფლებაში არიან და თავიანთი სურვილის მიხედვით, შეუძლიათ ქვეყანა უფრო კონფრონტაციული მიმართულებით წაიყვანონ.

ბენიამინ ნეთანიაჰუსათვის, ალბათ, სასურველი იქნება მოხდეს სახალხო აჯანყება, რომლის შედეგად ირანის ხელისუფლებაში ისრაელისადმი მეგობრულად განწყობილი ძალა მოვა... მაგრამ იბადება საკვანძო კითხვა: ვინ შეიზლება იყოს ამჟამინდელი რეჟიმის რეალური ალტერნატივა?

ირანის ოპოზიცია ბოლო წლებში დაქუცმაცებული და დაშლილი რჩება. 2022 წლის მღელვარების შემდეგ მოძრაობა „ქალი. სიცოცხლე. თავისუფლება“, რომელიც მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილს მოიცავდა, შეეცადა კოალიციის ჩამოყალიბებას ანტიისლამურ და რესპუბლიკურ აქტივისტებთან ერთად, მაგრამ შიდა უთანხმოებამ - მათ შორის ლიდერობის საკითხის გამო - გაერთიანების ძალისხმევას ძირი გამოუთხარა.

იმ ფიგურებს შორის, რომლებსაც ისრაელისთვის სავარაუდო ალტენატივის როლის შესრულება შეუძლიათ, არის ყოფილი მემკვიდრე პრინცი მოჰამედ რეზა ფეჰლევი, ბოლო შაჰის ვაჟი. იგი დევნილობაში ცხოვრობს, ცდილობს დასავლეთის ქვეყნების ნდობის მოპოვებას და ამ მიზნით ისრაელშიც კი ჩავიდა... მაგრამ მიუხედავად მისი გარკვეული პოპულარობისა ირანელთა შორის, ჯერ-ჯერობით არანაირი ნიშანი არ არის, რომ მისი ფიგურა შეიძლება ოპოზიციური მოძრაობისათვის მიმზიდველი გახდეს.

არის აგრეთვე დაჯგუფება „მოჯაჰედინ ჰალკი“ (MEK) - მემარცხენე რადიკალური ოპოზიცია დევნილობაში, რომელიც ისლამური მმართველობის წინააღმდეგ გამოდის, მაგრამ ის ასევე წინააღმდეგია, რომ მონარქიის რესტავრაცია მოხდეს. „მოჯაჰედინებმა“ 1980-იან წლებში, ირან-ერაყის ომის დროს, მხარი დაუჭირეს სადამ ჰუსეინს, რითაც ძალიან შეილახეს თავიანთი რეპუტაცია ირანელების თვალში. დაჯგუფებას ჰყავს მომხრეები აშშ-ში, რომლებიც ახლოს არიან დონალდ ტრამპის ბანაკთან, მაგრამ მათი გავლება ამერიკის ამჟამინდელ ადმინისტრაციაზე საკმაოდ დაბალია.

„არსებობენ კიდევ სხვა პოლიტიკური ძალებიც - საერო დემოკრატიის მომხრეებიდან საპარლამენტო მონარქიის მხარდამჭერებამდე - მაგრამ დღეს არცერთს ამ ჯგუფებიდან არ აქვს საკმარისი მხარდაჭერა ხელისუფლებაში მოსასვლელად“, - ამბობს ამირ აზიმი.

მაიკლ სინგჰის აზრით, დღეისათვის არავინ არ იცის, თუ როგორი პირობებით არის შესაძლებელი ოპოზიციის გაერთიანება საერთო მიზნის მისაღწევად.

ჯერ-ჯერობით ნაადრევია ისრაელის სეტევების ყველა შედეგზე საუბარი და პროგნოზების გაკეთება. გასული წლის ირან-ისრაელის დაპირისპირების ესკალაციის დროს ირანულ საზოგადოებაში რაიმე მნიშვნელოვანი ანტისამთავრობო განწყობები არ შემჩნეულა, თუმცა, რა თქმა უნდა, დღევანდელი სიტუაცია შარშანდელს არ შეედრება - დღეს უფრო მეტი საფუძველი არსებობს, რომ ირანელმა ხალხმა უკმაყოფილება უფრო ძლიერად გამოხატოს.

და მაინც, როგორც მაიკლ სიგჰი ამბობს, ირანისათვის მიყენებული ზიანის მიუხედავად, ისლამური ხელისუფლების მიერ ათწლეულობით წარმოებულმა ანტიებრაულმა და ანტიისრაელურმა პროპაგანდამ და რიტორიკამ - არამარტო ხელისუფლებაში, არამედ ირანის შიიტური მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილში - ისეთი განწყობა შექმნა, რომ საეჭვოა მოსახლეობის ფართო მასები საკუთარი თეოკრატიული მთავრობის წინააღმდეგ გამოვიდეს.

კიდევ ერთი სავარაუდო სცენარი - „ისრაელის დარტყმები იწვევს მმართველი რეჟიმის კრახს, რომლის შედეგად ქაოსი დაიწყება“. მაგრამ ასეთ სიტუაციაში ისეთ რელიგიურ ქვეყანაში, როგორიც ირანია და რომლის მოსახლეობა 90 მილიონს აღწევს, ქაოსი კატასტროფული იქნება მთელი რეგიონისათვის. 

სამხედრო ექსპერტის მიკ რაიანის აზრით, ირანის რეჟიმისათვის ხელისუფლების შენარჩუნება, როგორც ჩანს, რუსეთს და ჩინეთს შეუძლიათ. „თუ გავითვალისწინებთ ირან-რუსეთის ურთიერთობის დონეს და კომუნისტური ჩინეთის ინტერესებს, მოსკოვს და პეკინს შეუძლიათ მხარდაჭერა გამოუცხადონ ირანის მმართველ რეჟიმს. არც ვლადიმერ პუტინს და არც სი ძინპინს არ სურთ, რომ მათი თანამოქალაქეები მოწმენი გახდნენ იმისა, თუ როგორ ემხობიან ავტორიტარული რეჟიმები“, - ამბობს მიკ რაიანი.

რჩება კითხვა: როგორია თვითონ ირანის მიზნები მიმდინარე ეტაპზე? ობიექტურად რომ ვთქვათ, თეირანს მაინცდამაინც დიდი არჩევანი არ აქვს.

ერთ-ერთი ვარიანტია აშშ-სთან მოლაპარაკებისა და დეესკალაციის კურსის გაგრძელება, მაგრამ თეირანის ხმამაღალი ანტიდასავლური და ანტიისრაელური განცხადებების ფონზე ასეთი ნაბიჯი სისუსტის აღიარების მაჩვენებელი იქნება, განსაკუტრებით დონალდ ტრამპის მოთხოვნების სემდეგ. ასეთი უკანდახევა ირანის ხელმზღვანელებს ზალიან ძვირი დაუჯდებათ, - აღნიშნავს ამირ აზიმი.

ალტერნატივა - შეტევების გაგრძელებაა. სწორედ ამას პირდებიან ირანელი ლიდერები თავიანთ მომხრეებს. მაგრამ ირანის ყოველ შეტევას ისრაელის პასუხი (და ბევრად უფრო ძლიერი) მოჰყვება.

ირანი გამაფრთხილებლად აცხადებს, რომ დარტყმები შეიძლება შეეხოს აშშ-ის ბაზებს, საელჩოებს და სხვა ამერიკულ ობიექტებს რეგიონში, მაგრამ მათი განხორციელება იოლი არ იქნება - ირანს ძალები არ ეყოფა, რადგან საელჩოებისა და ბაზების დაცვა გაძლიერდება. გარდა ამისა, აშშ-ის კუთვნილ ობიექტებზე თავდასხმა ნიშნავს იმას, რომ ამერიკა პირდაპირ ჩაებმება ომში, რაც ირანს ყველაზე ნაკლებად სურს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.