,
აშშ-ის გაზეთ „პოლიტიკოში“ (Politico - ევროპული ვერსია, იბეჭდება ბელგიაში) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „დასავლეთს არ შეუძლია უკრაინას რუსეთთან ომში გაამარჯვებინოს, მაგრამ შეუძლია ომის შეწყვეტაში დაეხმაროს“ (ავტორ - ელხან ნურიევი, ალ.ჰუმბოლდტის ფონდის უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი). პუბლიკაციაში განხილულია რუსეთ-უკრაინის ომის პერსპექტივა: რამდენად რეალურია უკრაინის გამარჯვება თანამდროვე მსოფლიოში მიმდინარე მძაფრი მოვლენების ფონზე?
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
უკრაინაში ომი ჭიანურდება და, როგორც ჩანს, აშშ-ის პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის მცდელობის მიუხედავად, ჯერ-ჯერობით დასრულებას არ აპირებს და, ალბათ, მომავალს წელსაც გაგრძელდება. აქედან გამომდინარე, მკაცრი სიმართლის იგნორირება უკვე რთული ხდება: აშკარაა, სამხედრო გამარჯვება კიევის რეალური მიზანი აღარ არის - იმისგან დამოუკიდებლად, თუ რამდენ მილიარდს მისცემს დასავლეთი და რამდენი რუსი ჯარისკაცი დაიღუპება.
ბუნებრივია, ასეთი თვალსაზრისი არცთუ პოპულარულია ვაშინგტონში და ბრიუსელში, სადაც ძველებურად ვარაუდობენ, რომ დასავლეთის საკმარისი დახმარება და უკრაინელთა გაბედული მოქმედება მოსკოვს საბოლოოდ წელში გატეხავს. მაგრამ უკრაინის მართლაც შეუპოვარი წინააღმდეგობისა და დასავლეთის ფართო ჯიბის მიუხედავად, კრემლის მარცხის პერსპექტივა ნაკლებად სავარაუდოა.
როგორც მოვლენების ანალიზით ჩანს, ომი შევა ისეთ ჩიხში, ისეთ პატურ სიტუაციაში, რომელშიც უკრაინას კომპლექსური გამოფიტვა ელოდება - პოლიტიკურად, ეკონომიკურად, მორალურად... დასავლეთის ერთიანობა, რომელსაც უკვე ბზარები აქვს შეპარული, ჩამოიშლება და ამით განმტკიცდება რეჟიმი, რომლის დანგრევასაც დასავლეთი ცდილობს - კრემლის მმართველობა.
საკითხი, რომელიც დღეს დასავლელ პოლიტიკოსებს უნდა ადარდებდეთ, გამოიხატება არა იმაში, იმსახურებს თუ არა უკრაინა მხარდაჭერას, არამედ იმაში - ეხმარება თუ არა კიევს დასავლეთის ამჟამინდელი სტრატეგია გამარჯვებაში ან უბრალოდ, თავის გადარჩენაში მაინც, გარკვეული ვადით, რომ ომი ნელა, მაგრამ საბოლოოდ მაინც წააგოს.
ეს არ ნიშნავს, რომ უკრაინა მტერს უნდა ჩაბარდეს, ან სასოწარკვეთილებაში ჩავარდეს და დასავლეთის დახმარებაზე უარი თქვას. მაგრამ იმავდროულად ყველაფერი პატიოსნად უნდა იქნას გათვლილი და გააზრებული: უკრაინას გამარჯვების გზა მოჭრილი აქვს, თვალთმაქცობა და თავის მოკატუნება კი სტრატეგიას ვერ ჩაანაცვლებს.
იმ მდგომარეობაში, როგორიც დღეს მსოფლიოშია, უკრაინის სუვერენიტეტისა და ევროპის სტაბილიზაციის შენარჩუნება შეიძლება იმდენად იარაღზე არ იყოს დამოკიდებული, რამდენიც დიპლომატიურ ძალისხმევაზე.
ქაღალდზე დასავლეთი ძველებურად მტკიცედ უჭერს მხარს უკრაინას. დონალდ ტრამპის ადმინისტრაცია შეფერხებით, მაგრამ მაინც აგრძელებს დახმარებას ჯერ კიდევ ჯო ბაიდენის დროს მიღებული 61-მილიარდიანი პაკეტის საფუძველზე. ევროკავშირის წევრი ქვეყნები ნელ-ნელა აფართოებენ სამხედრო-თავდაცვით წარმოებას, ნატოც ძველებურად აფიქსირებს თავისი სოლიდარობის დემონსტრაციას, მაგრამ... მაგრამ მწარე რეალობა უფრო გამომაფხიზლებელია, ვიდრე დასავლელი პოლიტიკოსების დაპირებები...
პირველ რიგში შემაშფოთებელი და დამაფიქრებელია ის, რომ უკრაინაში დემოგრაფიულ კრიზისი ძლიერდება: თავდაცვის სამინისტროს მონაცემებით, გასაწვევი ასაკის მქონე ახალგაზრდების 30% თავს არიდებს ტერიტორიულ გასაწვევ პუნქტებში გამოცხადებას, ანუ ჯარში გაწვევას. მიუხედავად იმისა, რომ ახალი სამობილიზაციო კანონით ჯარში გაწვევის ასაკი 25 წლამდეა შემცირებული, ახალწვეულთა დეფიციტი მაინც მწვავედ იგრძნობა. გარდა ამისა ქვეყნის მოსახლეობის რაოდენობა სწრაფად მცირდება მიგრაციისა და სამხედრო დანაკარგების გამო.
მეორე - ომის შედეგად უკრაინის ეკონომიკა სერიოზულად დაზარალდა, რის შედეგადაც ინფრასტრუქტურის მდგომარეობა გაუარესდა: შემცირდა ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტის მოცულობა, კატასტროფულად დაეცა სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა, მატულობს ინფლაცია, კორუფცია, მოსახლეობა იმედგაცრუებული და უკმაყოფილოა, იზრდება პოლიტიკური დაძაბულობა.
მესამე - დასავლელი ექსპერტების პროგნოზები, რომ რუსეთის ეკონომიკა სანქციების გამო სწრაფად ჩამოიშლებოდა, არ გამართლდა: რუსეთმა ადაპტაცია მოახერხა. მისი ეკონომიკა ამჟამად სამხედრო რელსებზეა გადაყვანილი. წარმატებით მუშაობს სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსი - რუსეთის თავდაცვითი მრეწველობა, დასავლეთთან შედარებით, ბევრად მეტ საარტილეოიო ჭურვს ამზადებს. რუსეთის არმია, რომელიც, მართალია, ხშირად არაფექტურად მოქმედებს, მაგრამ მაინც წინ მიიწევს და ქვეყნის ორ ნაწილად გამყოფი მდ.დნეპრის მთელი მარცხენა ნაპირის დაკავებას ცდილობს. რუსული ჯარი ინარჩუნებს უპირატესობას როგორც ცოცხალი ძალის, ასევე სამხედრო ტექნიკის მხრივ. კრემლმა გაკვეთილები გამოიტანა წინა წლების საომარი მოქმედებებიდან და ახლა უფრო ფრთხილად, მაგრამ საკმაოდ ეფექტურად მოქმედებს.
მეოთხე - სტამბოლის მოლაპარაკებებმა აჩვენა, რომ მხარეები ძალიან შორს დგანან ერთმანეთისაგან და მზად არ არიან ცეცხლის შეწყვეტისა და სამშვიდობო მოლაპარაკების დასაწყებად. უკრაინამ შესთავაზა რუსეთს 30-დღიანი ზავი, რუსეთმა კი ორ-სამდღიანი, რომ ბრძოლის ველზე დაღუპულთა ცხედრები აკრეფილიყო.. პოზიტიურად გამოიყურება მხოლოდ ჰუმანიტარული შეთანხმება ტყვეების გაცვლაზე და დაღუპულთა ცხედრების დაბრუნებაზე.
ამრიგად, რადგან დასავლელი ლიდერები აგრძელებენ იმის მტკიცებას, რომ ისინი უკრაინას „იმდენით დაეხმარებიან, რამდენიც საჭიროა“, საკითხი ახლა ასე დგას: რა შედეგებამდე მიიყვანს კიევს ასეთი დახმარება?
უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობის სრული აღდგენისათვის, ძალის გამოყენებით, უფრო ბევრად ფართო დახმარებაა აუცილებელი და, სავარაუდოდ, საჭირო გახდება დასავლეთის ქვეყნების არმიების პირდაპირი ჩარევა, ან ნატოს სამხედრო კონტინგენტის გამოყენება. ამჟამად დემოკრატიული მთავრობები ასეთ პერსპექტივაზე ფიქრს გაურბიან. ამ ფონზე ჩნდება რთული, მაგრამ სულ უფრო აუცილებელი წინადადება - უკრაინის მხარდაჭერა შეიძლება გადაიქცეს დახმარებად არა გამარჯვების მისაღწევად, არამედ ომის შესაწყვეტად.
ასეთი კომპრომისი, რომელიც, ზოგიერთების აზრით, კაპიტულაციის ტოლფასია, დასავლეთის დედაქალაქებში, ალბათ, პოლიტიკური დინამიტის როლს შეასრულებს, მაგრამ ისტორია პირიქით გვარწმუნებს: 1940 წელს ფინეთმა თავისი სუვერენიტეტი შეინარჩუნა მტკივნეული, მაგრამ სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი ზავით საბჭოთა კავშირთან. 1950-იანი წლების დასაწყისში კორეის ნახევარკუნძულზე ქვეყნის გამაპარტახებელი ომი მოხდა. სამხრეთი ნაწილის ხელმძღვანელობა იძულებული გახდა ხელი მოეწერა „დამამცირებელი“ ზავისათვის, მაგრამ თავიდან აიცილა ეროვნული კრახი. ანუ ეს იყო მორალური გამარჯვება, რომლის წყალობით ქვეყანამ და მოსახლეობამ წელში გამართვა მოახერხა და ამჟამად სამხრეთ კორეა მსოფლიოს ერთ-ერთ ყველაზე განვითარებულ ქვეყანას წარმოადგენს.
ამ ლოგიკას ვაშინგტონსა და ბრიუსელში სულ უფრო მეტი აღიარებს. აშშ-ის წარმომადგენელთა პალატის ლიდერები მშვიდად იხილავენ კონფლიქტის გაყინვის გეგმას და მას აუცილებლობად თვლიან. იმავდროულად ევროპელი ექსპერტები წინასწარმეტყველებენ, რომ 2025 წელი შეიძლება უკრაინისათვის „ყველაზე სახიფათო გახდეს“ - არა იმდენად რუსეთის არმიის წარმატების გამო, არამედ ქვეყნის შინაგანი დაძაბულობისა და ევროპის დაღლილობის გამო.
ზოგიერთმა შეიძლება ჩათვალოს, რომ ომის დიპლომატიური დარეგულირება მოსკოვის წაქეზება იქნება, მაგრამ პირიქით - ეს იქნება აღიარება, რომ უკრაინის გადარჩენა ბევრად არის დამოკიდებული იმის შენარჩუნებაზე, რასაც მთავრობა ჯერ კიდევ აკონტროლებს და არა იმის დაბრუნების მცდელობაზე, რასაც ვერ დაიბრუნებს.
ასეთი კომპრომისი შეიძლება ითვალისწინებდეს საომარი მოქმედებების გაყინვას ფრონტის ხაზის გასწვრივ, საერთაშორისო უსაფრთხოების გარანტიებს რუსეთის სამომავლო-სავარაუდო აგრესიის თავიდან ასაცილებლად, მოლაპარაკების ეტაპობრივ პროცესს ჰუმანიტარული ელემენტებით და ეკონომიკის აღდგენის მიზნით, კორუფციასთან ბრძოლას, რეფორმების განხორციელებას და ა.შ.
რა თქმა უნდა, ეს ყველაფერი იოლი არ იქნება. რუსეთს შეუძლია კომპრომისი უარყოს, უკრაინა კი არაფერზე არ დათანხმდეს - რაც მას არ აწყობს და უსამართლოდ თვლის, მაგრამ ეს არ ათავისუფლებს დასავლეთს ამ საკითხში ლიდერობის პასუხისმგებლობისაგან.
სტრატეგია გამოიხატება არა იმაში, რომ უკეთესი ისურვო, არამედ იმაში, რომ იმოქმედო უკეთესისა და სასურველის მისაღწევად.
საბოლოო ჯამში, საკითხი იმის გარკვევა კი არაა, რომ იმსახურებს თუ არა უკრაინა დამატებით დახმარებას - დიახ, იმსახურებს - არამედ იმისა, შეუძლია თუ არა დახმარების ამჟამინდელ მოდელს ქვეყნისათვის მდგრადი შედეგების მოტანა. დონალდ ტრამპს გადაწყვეტილი აქვს აშშ-ის როლის გადახედვა უკრაინის კონფლიქტში: მართლაც, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ თეთრმა სახლმა მხარი დაუჭიროს გაურკვეველი ვადით დახმარებას, რომელიც იაფი არ არის, ძვირადღირებულია და ამერიკელი გადასახადის გადამხდელთა მხრებზე გადადის.
ეს ნიშნავს, რომ დასავლელი ლიდერები არჩევანის წინაშე დგანან: დარჩნენ იმ გზაზე, რომელიც უკრაინისადმი უსასრულო დახმარებას, ანუ ომის გაგრძელებას გულისხმობს თუ დაიწყონ მზადება სამშვიდობო პროცესისათვის, რომელიც უკრაინის სუვერენიტეტს დაიცავს და ევროპას თავიდან ააცილებს ფართო კრიზისს.
უკრაინისათვის ყველაზე ეფექტური დახმარების გაწევა იმით უნდა გამოიხატოს, რომ კიევს ომის გაგრძელებაში კი არ უნდა დაეხმარნონ, არამედ ომის შეწყვეტაში, ქვეყნის მომავლის შესანარჩუნებლად.
„ირანს რამდენიმე ძლიერი მოკავშირე ჰყავს - პაკისტანი, რუსეთი და ჩინეთი, რომლებსაც ამ ეტაპზე ჯერ-ჯერობით პოზიცია მკვეთრად არ გამოუხატავთ. ამიტომ დრეისათვის ბევრი რამ გაურკვეველი რჩება“, - წერს ჯეკ სტრო, ირანის ექსპერტი და დიდი ბრიტანეთის ყოფილი საგარეო საქმეთა მინისტრი (2001-2006 წლებში) გაზეთ „ინდეფენდენთში“ (The Independent) გამოქვეყნებულ სტატიაში სათაურით „ჩვენ ისეთი საფრთხის წინაშე ვართ, რომელიც მსოფლიოში კარიბის კრიზისის დროიდან არ ყოფილა“. პუბლიკაციაში გამოხატულია თვალსაზრისი, თუ რამდენად სერიოზული გამოცდა შეიძლება გახდეს ახლოაღმოსავლური კონფლიქტი მსოფლიოსთვის.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
ბოლო დღეებში მე ხშირად მეკითხებიან, იყო თუ არა ახლო წარსულში რაიმე ისეთი სახიფათო პერიოდი, რომელიც დღევანდელს ჰგავს. დიახ, იყო - 1962 წლის კარიბის კრიზისი, მსოფლიოსათვის საშინელი დღეები, როცა ორი უმძლავრესი ზესახელმწიფო - აშშ და საბჭოთა კავშირი, ერთმანეთის პირისპირ დადგნენ და მზად იყვნენ ატომური ომის დაწყებისათვის. მე მაშინ ძალიან შემეშინდა. 13 დღის განმავლობაში მსოფლიო თითქოსდა სუნთქვაშეკრული იყო, სანამ კრიზისი დიპლომატიური მეთოდებით არ მოგვარდა.
ამრიგად, დღევანდელ საკითხთან დაკავშირებით, რომლიც შიშში გვაგდებს: არის თუ არა ბირთვული არმაგედონის საფრთხე ეგზისტენციალური? ძალადობა ყოველთვის ქაოსის გამოწვევია. ომები ძალიან იშვიათად თუ მიმდინარეობს გეგმის მიხედვით. ისტორია ხშირად გვაჩვენებს, რომ ერთი მეთაურის რომელიღაც უბრალო პროზაულ ადგილობრივ შეცდომას მსოფლიო ხანძრის პროვოცირება შეუძლია. შესაბამისად, ამჟამად ვერაფერს ვერ ვიტყვით განსაზღვრულს და კონკრეტულს იმაზე, თუ როგორ განვითარდება ირან-ისრაელის კონფლიქტი.
შესაძლებელია თუ არა, რომ მოსაზღვრე პაკისტანმა და რეგიონის სხვა ქვეყნებმა აქტიურად დაუჭირონ მხარი ირანს ისრაელთან ბრძოლაში?
გულახდილად თუ ვიტყვი, მე პირადად ვერ ვხედავ ამ კონფლიქტში პაკისტანის და სხვა რიგი ისლამური ქვეყნების, ან რუსეთისა და ჩინეთის სამხედრო ჩარევის პერსპექტივას. ვარაუდები, რომ თუ ისრაელი ირანის მიმართ ბირთვულ იარაღს გამოიყენებს, ასეთ შემთხვევაში პაკისტანი ირანს თავისი ბირთვული არსენალით დაეხმარებაო, გაჟღერდა არა პაკისტანის ოფიციალური წარმომადგენლის მიერ, არამედ ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის გენერლისაგან თეირანში. მისი ნათქვამი არცერთი პაკისტანური წყაროთი არ დასტურდება. ასე რომ, მსგავს სიტუაციებში დიდი მნიშვნელობა აქვს ყურადღება მივაქციოთ განმცხადებლის ვინაობას და მის ადგილმდებარეობას.
ალბათობა იმისა, რომ ისრაელი ბირთვული იარაღით ისარგებლებს ირანის წინააღმდეგ, ძალიან მცირეა. დარწმუნებული ვარ, რომ დონალდ ტრამპი ისრაელის ამ ნაბიჯს ვეტოს დაადებს. მით უმეტეს, რომ ისრაელს ისეთი დიდი უპირატესობა აქვს ამ კონფლიქტში, რომ მას არც უნდა დაჭირდეს ბირთვული იარაღის გამოყენება. თვითონ ირანი ახლოსაა ბირთვული იარაღის შექმნასთან, მაგრამ ჯერ-ჯერობით არ აქვს.
ირანის პრეზიდენტმა მასუდ პეზეშკიანმა მთავრობის სხდომაზე განაცხადა, რომ მას იმედი აქვს რეგიონის ისლამური ქვეყნები სიონისტებისა და მისი მოკავშირეების აგრესიის წინააღმდეგ გამოვლენ [და მტკიცედ დადგებიან ირანის მხარეს]. ეს გასაგებია, ირანი ისეთ სიტუაციაშია, რომ მსგავსი განცხადება გასაკვირი არ უნდა იყოს. მაგრამ დავსვათ კითხვა: ისრაელმა რომ „გონი დაკარგოს“ და ირანს მართლაც ბირთვული იარაღით შეუტიოს, პაკისტანი მის წინააღმდეგ გამოვა? ვფიქრობ, რომ არა. დიახ, პაკისტანი ირანის მეზობელია, მაგრამ ბოლო დროს მათ შორის ურთიერთობა ისეთი უღრუბლო არ არის, რომ პაკისტანელმა გენერლებმა ჭკუა დაკარგონ და ისრაელს ბირთვული ბომბები დააყარონ, ირანის საამებლად. ვაშინგტონი, რომელიც პაკისტანის მსხვილი ფინანსური სპონსორია, ისლამაბადის ნაბიჯის კატეგორიულად წინააღმდეგი იქნებოდა - ისევე როგორც ჩინეთი, პაკისტანის ყველაზე მნიშვნელოვანი და დიდი ხნის მოკავშირე.
გასაგებია ირანის პრეზიდენტის მდგომარეობა: იგი გაჭირვებაშია ჩავარდნილი და მისთვის ის ყველაფერი, რასაც ბოლო დრომდე მოკავშირეები, კერძოდ, რუსეთი და ჩინეთი აკეთებდნენ, მხოლოდ ისრაელის დამგმობი შაბლონური განცხადებებია და მეტი არაფერი, ანუ ბევრს ლაპარაკობენ, საქმეს კი არ აკეთებენ. დიახ, რეგიონის ქვეყნებიც გამოხატავენ მზარდ შეშფოთებას, მაგრამ იმის იქით არ მიდიან. ლიბანში „ჰეზბოლას“ ხელმძღვანელმა ნაიმ კასემმა განაცხადა, რომ იგი მხარს უჭერს ირანს, მის პოზიციებს და გადადგმულ ნაბიჯებს, მაგრამ... განა საკვირველი არ არის, რომ „ჰეზბოლა“, რომელიც ირანის ფულით და მხარდაჭერით არსებობს, ახლა თავის სპონსორისაგან განზე დგება და პრაქტიკულ დახმარებას არ უწევს? რაც შეეხება „ჰამასს“, მისი ძველი „დიდებისაგან“ დღეს აჩრდილიღაა დარჩენილი. სირიის პრეზიდენტი ბაშარ ასადი რომ არ დამხობილიყო, იგი ნამდვილად ირანის მხარეზე დადგებოდა, მაგრამ მისი რეჟიმი წარსულს ჩაბარდა. მხოლოდ იემენელი ჰუსიტები თუ შეძლებენ ირანისათვის პრაქტიკულად რაღაც სასარგებლოს გაკეთებას - ვთქვათ წითელ ზღვაში ნაოსნობის შეფერხებას, რაც ნავთობის ფასის ზრდას გამოიწვევს.
სად შეიძლება კიდევ ჩვენ ისრაელის თავდასხმის შედეგები ვიგრძნოთ? დიდ ბრიტანეთს აქვს ორი მნიშვნელოვანი ბაზა კვიპროსზე. ბაჰრეინში ასევე გვაქვს სამხედრო-საზღვაო პუნქტი. მსგავსი სახის ჩვენი სამხედრო ინფრასტრუქტურები დისლოცირებულია საუდის არაბეთში, ომანში და არაბთა საემიროებში. ირანს შეუძლია მათ მიმართ შეტევა განახორციელოს, დიდი ბრიტანეთის ომში ჩათრევის მიზნით.
დარწმუნებული ვარ, რომ ჩვენი მთავრობა ზომებს იღებს აღნიშნული ბაზებისა და პუნქტების უსაფრთხოებისათვის. ანდა განა რა სარგებელს მოუტანს ირანს მათ მიმართ შეტევა?
ჩემთვის ყველაზე საინტერესო ისაა, რომ ირანის პრესაში „სიონიზმის დაგმობასთან“ ერთად, გრძელდება სხვადასხვა თვალსაზრისის მქონე ბლოგერების დისკუსია დასავლეთთან კომპრომისის თაობაზე, თანაც საომარ დროს, როცა ადრე, მშვიდობიან პერიოდში, მსგავსი აზრებისათვის ბლოგერებს იჭერდნენ და თეირანის საპყრობილეში გზავნიდნენ. თვით კონსერვატიული გაზეთი „ჯომჰური-ი-ისლამიც“ კი მოუწოდებს ხელისუფლებას აშშ-სთან ბირთვული მოლაპარაკების გაგრძელებისაკენ.
თუმცა ჯერ-ჯერობით ნაადრევი იქნებოდა იმის ვარაუდი, შედგება თუ არა გარიგება აშშ-სთან. არაოფიციალურად ირანისათვის ყველა ის სახელმწიფო, რომელიც დასავლურ იდეებს იზიარებს, მის მტერს წარმოადგენს და განადგურებას ექვემდებარება. სწორედ ამით განსხვავდება ამჟამინდელი კრიზისი 1962 წლის კრიზისისაგან - იმ დროს არც ამერიკა და არც საბჭოთა კავშირი ნამდვილად არ ესწრაფვოდნენ სხვა ქვეყნების განადგურებას.
ირანის ხელისუფლებას ისრაელის მიმართ სხვადასხვა დროს სხვადასხვანაირი ურთიერთობა ჰქონდა. 1948 წელს ირანმა მხარი დაუჭირა ისრაელის მიღებას გაეროს წევრად, თუმცა ბევრი იყო მისი სახელმწიფოებრიობის წინააღმდეგი. ირანი და ისრაელი თითქმის 1990 წლამდე თანამშრომლობდნენ, მაგრამ შემდეგ მათი ურთიერთობა გაუარესდა. დღეს ირანელი ხალხის ტრაგედიაა, რომ ისინი მაღალ ფასს იხდიან თავიანთი უმაღლესი ლიდერის, აიათოლა ალი ჰამენეის გადაჭარბებული, უგუნური პატივმოყვარეობის გამო, რომელიც არ ცნობს გაეროს წევრი სახელმწიფოს - ისრაელის არსებობის უფლებას.
რასაკვირველია, ისრაელს ირანის ბირთვული ობიექტების დაზიანება-განადგურებით შეუძლია თეირანის ბირთვული პროგრამის შეფერხება, მაგრამ მას არ შეუძლია ბირთვულ სფეროში ირანის მიერ დაგროვილი ცოდნა-გამოცდილების განადგურება. ისრაელის დაბომბვით დაღუპული ფიზიკოსების ადგილს ახალი მეცნიერები დაიკავებენ, რომლებიც იარაღის შექმნის პროცესს გააგრძელებენ.. ერთადერთი, რაც გარკვეულ ჩარჩოში მოაქცევს ირანის ბირთვულ კვლევებს, ეს არის ახალი გარიგების მიღწევა, რომლის შესრულება გაეროს ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტოს („მაგატე“) მიერ იქნება გაკონტროლებული.
დონალდ ტრამპი მართალია, როცა ამბობს, რომ მთავარი სწორედ ამგვარი შეთანხმების დადებაა, რომელიც ერთგვარი პირობა/გარანტია იქნება ცეცხლის შესაწყვეტად. ირანელები გამოვიდოდნენ იმ ჩიხიდან, რომელშიც ისინი საკუთარმა ახლომხედველმა ლიდერებმა შეიყვანეს.
თუმცა ირონია იმაშია, რომ ადრე, 2015 წელს, სერიოზული შეთანხმება არსებობდა ბირთვულ სფეროში ირანისა და აშშ-ის მონაწილეობით, ანუ ისეთი, რომლისკენაც დღეს აშშ-ის პრეზიდენტი მიისწრაფვის, მაგრამ სწორედ ბენიამინ ნეთანიაჰუმ დაარწმუნა დონალდ ტრამპი 2018 წელს, რომ ვაშინგტონი ამ შეთანხმებიდან გასულიყო. ჰოდა, საპასუხოდ ირანის ხელისუფლებაში ხისტი კურსის მომხრეებმა ურანის გამდიდრება დაიწყეს იმ დონეზე, რომელიც ბირთვული ბომბის შექმნას ჭირდებოდა.
