USD 2.7127
EUR 3.1386
RUB 3.3552
თბილისი
კონსტანტინე ანდრონიკაშვილი - საფრანგეთის სამი პრეზიდენტის მრჩეველი
თარიღი:  1344

კონსტანტინე ანდრონიკაშვილი (ანდრონიკოვი) 1916-1997 დიპლომატი, თეოლოგი და მთარგმნელი.

დიპლომატი, თეოლოგი და მთარგმნელი კონსტანტინე ანდრონიკოვი დაიბადა პეტროგრადში, 1916 წლის 16 ივლისს. მისი მშობლები იყვნენ იასე (იესე) ნიკოლოზის (ივანეს) ძე ანდრონიკაშვილი (1893–1937) და ელენე კონსტანტინეს ასული დე ვახტერი ( 1894–1938).

1917 წლის ოქტომბრის რევოლუციის შემდეგ იასე ანდრონიკაშვილი საქართველოში დაბრუნდა. წლინახევრის კონსტანტინე კი დედამ და ბებიამ პარიზში წაიყვანეს. ენების ცოდნის წყალობით ელენე ვახტერმა შეძლო შესაფერისი სამსახურის შოვნა და ოჯახის უზრუნველყოფა. გარდა იმისა, რომ შვილს კარგი განათლება მიაღებინა, ყოველ ზაფხულს ინგლისში აგზავნიდა, რათა ინგლისურს სრულყოფილად დაუფლებოდა.

კონსტანტინე ანდრონიკოვმა საშუალო განათლება მიიღო ინგლისსა (სიფორდის კოლეჯი) და საფრანგეთში (ჟერსონის სკოლა, ჟანსონ დე სელის ლიცეუმი). უმაღლესი განათლება – სორბონის უნივერსიტეტსა და სენტ–სერჟის ორთოდოქსული თეოლოგიის ინსტიტუტში.

მეორე მსოფლიო ომის დაწყების შემდეგ საავიაციო სკოლაში შევიდა. პილოტობას აპირებდა, მაგრამ სწავლა აღარ გააგრძელა, რადგან 1940 წლის მაისში სასწავლებელი მაროკოში გადაიტანეს .

საფრანგეთის ოკუპაციის დროს კონსტანტინე პარიზში დარჩა. თავს თარგმანებით ირჩენდა. ამ პერიოდში თარგმნა – დოსტოევსკი, მერეჟკოვსკის „გოგოლი და ეშმაკი“ (I  წიგნი) და სხვ.

1946 წელს მუშაობა დაიწყო საგარეო საქმეთა სამინისტროში (ოფიციალური თარჯიმანი ინგლისურ და რუსულ ენებში). საფრანგეთის მოქალაქე გახდა 1946 თუ 1947 წელს, როცა მინისტრს მოსკოვში უნდა გაყოლოდა კონფერენციაზე. მანამდე მას, როგორც ლტოლვილს, ჰქონდა იანსენის პასპორტი. შემდეგ რესპუბლიკის კონსტიტუცია შეიცვალა და კონსტანტინე ანდრონიკოვი პრეზიდენტის აპარატში გადაიყვანეს. მსახურობდა მრჩეველ-თარჯიმნად, სრულუფლებიანი მინისტრის რანგში. ეს თანამდებობა ეკავა შარლ დე გოლის, ჟორჟ პომპიდუს და ჟისკარ დ'ესტენის დროს. ესწრებოდა ყველა ოფიციალურ შეხვედრას, რომელზეც პრეზიდენტი ან მინისტრი იღებდა  სახელმწიფოთა მეთაურებს და საგარეო საქმეთა მინისტრებს.

პენსიაზე დროზე ადრე გავიდა, დესპანის ჩინით. ამის მთავარი მიზეზი ის იყო, რომ უნდოდა მეტი დრო დაეთმო ღვთისმეტყველებისთვის. თადარიგში გასვლის შემდეგ ეწეოდა სამეცნიერო და პედაგოგიურ მოღვაწეობას სხვადასხვა კოლეჯსა და უმაღლეს სასწავლებელში (პარიზის დოფინის უნივერსიტეტი, სენტ–სერჟის (სვიატოსერგიევსკის) ინსტიტუტი და სხვ.). იყო თეოლოგიის დოქტორი, პროფესორი; კონფერენციების თარჯიმანთა საერთაშორისო ასოციაციის დამაარსებელი და საპატიო პრეზიდენტი; რელიგიის მეცნიერებათა საერთაშორისო აკადემიის ვიცე–პრეზიდენტი; ქრისტიანი ფილოსოფოსების ასოციაციის საპატიო წევრი; რუსეთის დიდგვაროვანთა კავშირის წევრი და სხვ.

კონსტანტინე ანდრონიკოვს გამოქვეყნებული აქვს მთელი რიგი სამეცნიერო სტატიები ფილოსოფიასა და ღვთისმეტყველებაში; ასევე, ოთხი თხზულება: "ვარსკვლავთა სიკვდილი" (1947), "დღესასწაულთა არსი" (1970), "პასკალის ციკლი"(1985) და  "ლიტურგიის არსი"(1988). გარდა ამისა თარგმნიდა ინგლისურიდან და რუსულიდან. მან ფრანგულად თარგმნა: ვ. კლიუჩევსკის, რ. ბრედბერის, ვ. ზენკოვსკის, დოსტოევსკის, მამა პავლე ფლორენსკის, მამა სერგი ბულგაკოვის, ნიკოლოზ ბერდიაევის, ლევ შესტოვისა და სხვათა ნაწარმოებები. სერგი ბულგაკოვი მისი მასწავლებელი იყო საღვთისმეტყველო ინსტიტუტში და თავად სთხოვა თავისი ნაშრომების ფრანგულ ენაზე გამოცემა, რაც აუსრულა კიდეც.

კონსტანტინე ანდრონიკოვს მიღებული აქვს საფრანგეთის უმაღლესი ჯილდოები: ღირსების ეროვნული ორდენი, საპატიო ლეგიონის ორდენი, წმინდა მიქაელის ორდენი.

1950-იანი წლების ბოლოს საბჭოთა კავშირში დარჩენილ ნათესავებთან ურთიერთობა უკვე შესაძლებელი გახდა. კონსტანტინე ანდრონიკოვს საქართველოში ეგულებოდა მამა და მამიდა, მარიამი. როცა ხრუშჩოვის მმართველობისას იგი საბჭოთა კავშირში ჩამოვიდა და განაცხადა, რომ თბილისში, ნათესავებთან წასვლა სურდა, ყველა შოკში ჩავარდა — არავინ იცოდა, რომ საფრანგეთის პრეზიდენტის მრჩეველს საბჭოეთში ნათესავები ჰყავდა.

მან სამჯერ მოახერხა საქართველოში ჩამოსვლა, 1966, 1968 და 1978 წლებში. გაიცნო ახლობლები, მოინახულა ალავერდი, გრემი, შუამთის და ბოდბის მონასტრები, სოფელი მელაანი: „ალაზნის პირას პაპას სახლი ჰქონდა. ადგილი ზუსტად ვიცანით. იქ სხვა ფერის და ზომის ბალახი იზრდებოდა. სახლი კი აღარ იყო...“, – ამბობს იგი ერთ–ერთ მოგონებაში. 

კონსტანტინეს უფროსი მამიდა  – სალომე, საზღვარგარეთ ცხოვრობდა. ძმისშვილის  მეშვეობით მარიამ ანდრონიკაშვილმა 1960–იან წლებში შეძლო პარიზში ჩასვლა და სალომესთან შეხვედრა. სწორედ მისგან შეიტყვეს იასე ანდრონიკაშვილის ტრაგიკულად დაღუპვის ამბავი. ოცდაათიან წლებში სალომეს მოსკოვში მიმავალი ნაცნობისთვის ძმისთვის გადასაცემად წერილი გაეტანებინა. ეს წერილი ქცეულა იასეს დაპატიმრებისა და შპიონაჟში დადანაშაულების მიზეზი. მას 1932 წელს მიუსაჯეს 10 წლით თავისუფლების აღკვეთა. სასჯელს გადასახლებაში, საკონცენტრაციო ბანაკ სოლოვკიში, იხდიდა, მაგრამ 1937 წლის ოქტომბერში საგანგებო „სამეულის“ გადაწყვეტილებით დახვრიტეს.

კონსტანტინე ანდრონიკოვი ორჯერ იყო დაქორწინებული. პირველი მეუღლე – ნატალია ალექსანდრეს ასული კურისი 1983 წელს გარდაიცვალა. მათ სამი შვილი ჰყავდათ. უფროსი ვაჟი მათემატიკის პროფესორია უნივერსიტეტში, ქალიშვილი – ფსიქოლოგია, უმცროსი ვაჟი – ექიმი. 1989 წელს ბატონმა კონსტანტინემ იქორწინა ჟანნა იაკობის ასულ ვუდზე, გრაფი კამენსკების შთამომავალზე.  
კონსტანტინე ანდრონიკოვი გარდაიცვალა პარიზში, 1997 წლის 12 სექტემბერს. განისვენებს სენ–ჟენევიევ დე ბუას სასაფლაოზე.

საზოგადოება
მეუფე შიო - განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება

მხოლოდ გულმოწყალე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი, - ამის შესახებ საპატრიარქო ტახტის მოსაყდრემ, სენაკისა და ჩხოროწყუს მიტროპოლიტმა შიომ (მუჯირი)სულთმოფენობიდან ოცდამეერთე კვირას, ღირსი გაბრიელ აღმსარებლისა და სალოსის ხსენების დღეს ქადაგების დროს განაცხადა.

მიტროპოლიტის თქმით, ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს...

მისივე განცხადებით, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება“.

„სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმინდისათა.

ძვირფასო მამებო, დედებო, ძმებო და დებო, გილოცავთ დღევანდელ კვირა დღეს, რომელიც დაემთხვა ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენებას. შეგვეწიოს მისი მადლი და ლოცვა ჩვენ და სრულიად საქართველოს.

გადმოგცემთ მისი უწმინდესობის და უნეტარესობის, კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ის მოლოცვას და კურთხევას.

დღეს წაკითხული იყო იგავი სახარებიდან მდიდარსა და ლაზარეზე. ეს ორი ადამიანია, ორი სახეა წარმოდგენილი ჩვენ წინაშე. მდიდარს საერთოდ არ ენაღვლებოდა, რომ მის კართან იწვა მძიმე ავადმყოფი და გლახაკი, სრულიად გულგრილი იყო მისი ბედისადმი. ლაზარე კი ძალიან მოკრძალებული იყო. მას ის კი არ უნდოდა, რომ მდიდრის სუფრიდან ლანგრით მიეტანათ მისთვის საჭმელი, არამედ იმას ნატრობდა, რომ ძირს დაცვენილი ნამცეცი მაინც შეხვედროდა. იმდენად ავად იყო, რომ სიარულიც კი არ შეეძლო. ამ მდიდარს ეს ამბავი სრულიად არ აღელვებდა, ის იმდენად გართული იყო თავისი ნადიმებით და ფუფუნებით. გარდაცვალების შემდეგ ყველაფერი შეიცვალა, ღარიბი აღმოჩნდა აბრაამის წიაღში, მდიდარი კი - ცეცხლოვან გეენიაში, ჯოჯოხეთში.

რატომ მოხდა ასე? რაზეა ეს იგავი, საერთოდ?

ეს იგავი არის მოწყალებაზე. ასე იმიტომ მოხდა, ძვირფასო ძმებო და დებო, რომ ღმერთი არის მოწყალე. მხოლოდ გულმოწყალე, მოწყალე გულის მქონე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი. ვერცერთი ულმობელი, ვერცერთი უსიყვარულო, სასტიკი, ბოროტი ადამიანი სასუფეველს ვერ დაიმკვიდრებს, რაგინდ ბევრი დამსახურება ჰქონდეს ამ დედამიწაზე, იმიტომ რომ ცათა სასუფეველი არ არის ის, რაც გაიცემა რაღაც დამსახურებების სანაცვლოდ, არამედ ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს და ხარბიდან გადააქცევს ხელგაშლილად, ამპარტავნიდან - თავმდაბლად, შურიანიდან - მოსიყვარულედ, ნაყროვანიდან - მმარხველად და ა. შ. არცერთი ულმობელი ადამიანისთვის, ვინც არ არის მოწყალე გულის მქონე, ეს ფერისცვალება შესაძლებელი არ არის. ვერ მოხდება ეს სასწაული მის სულში. ვიმეორებ: რატომ? - იმიტომ, რომ ასეთი ადამიანის სულში სულიწმინდის მადლი ვერ შემოდის.

ამიტომ მთელი ცხოვრება უნდა იღვაწოს ადამიანმა ქმედით სიყვარულში, რომ ეს ლმობიერება და მოწყალება ისწავლოს. სწორედ ამაზეა დღევანდელი იგავი, რომ ვისწავლოთ ეს თვისებები, ეს სათნოებები და ჩვენი ცხოვრების შედეგად ამ მდიდრის მსგავსად არ აღმოვჩნდეთ ცეცხლოვან გეენიაში, არამედ მოვემზადოთ მარადისობასთან შესახვედრად. ეს ცხოვრება იმისთვის გვაქვს მოცემული, რომ ღირსეულად მოვემზადოთ მარადისობაში გადასვლისთვის, როცა იქნება სამსჯავრო ჩვენი, როცა წარვდგებით სამსჯავროზე. თუმცა სამსჯავრო არის მთელი ცხოვრება, ადამიანი ამ ცხოვრებაშივე გამოუტანს განაჩენს თავის თავს და აკეთებს არჩევანს, თუ სად იქნება მარადისობაში.

თუ ამ ცხოვრებაში შეიძინე შური, უმოწყალობა, სიძვა, ვერცხლისმოყვარეობა, ამპარტავნება და სხვა ასეთი ვნებები, მარადისობაშიც თან წაგყვება ეს თვისებები, იქაც ასეთი იქნები. მაგრამ უფალს უნდა, რომ შეიძინო სიმდაბლე, სიყვარული, ლოცვა, მოთმინება, სულგრძელება, მოწყალება. რატომ? - იმიტომ, რომ თვითონ არის ასეთი უფალი ჩვენი იესო ქრისტე; და თუ ეს თვისებები გექნება, მაშინ ის თავისთან წაგიყვანს და გაცხონებს.

ძვირფასო ძმებო და დებო, მაგრამ ეს ადამიანის დახმარების გარეშე შეუძლებელია. თუ ადამიანს ეს არ უნდა, ყველაფერი ამაო იქნება, ხოლო თუ უნდა და იღვწის ამისთვის, მაშინ უფალი აუცილებლად შეეწევა მას, განკურნავს ამ ვნებებისგან და აცხონებს.

ასე რომ, დავფიქრდეთ ამ იგავზე: ვინ ვართ ჩვენ - მდიდარი თუ ლაზარე? და თუ ჩვენს თავში ჯერ კიდევ ვხედავთ ამ უმოწყალო მდიდრის თვისებებს, გონს მოვიდეთ, სანამ კიდევ გვაქვს ფიზიკური და სულიერი ძალები, რომ ფერი ვიცვალოთ და გამოვსწორდეთ.

დღეს არის ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენება. საოცარი სიხარული სუფევს დღეს ჩვენს მსახურებაზე, ძალიან ბევრი ხალხია შეკრებილი. გილოცავთ ამ დღესასწაულს. შეგვეწიოს მამა გაბრიელის ლოცვა და მადლი.

იგი იყო სრულიად გამორჩეული ადამიანი და მოღვაწე ჩვენი ეკლესიის უახლეს ისტორიაში. მოგეხსენებათ, ის მოღვაწეობდა ათეისტურ პერიოდში და მრავალ ადამიანს გაუნათა გზა უფლისკენ, რისთვისაც იგი მრავალჯერ ტანჯეს, დევნეს, გვემეს და დააპატიმრეს. ის ამ თავის დიდ სულიერებას ფარავდა სალოსობის ღვაწლით. ამის გამო, მრავალჯერ შეშლილი ეგონათ, მაგრამ, როგორც ამბობს პავლე მოციქული: „სულელი იგი ღვთისა უბრძენეს არს კაცთა“ (1 კორ. 25). თავისივე სიცოცხლეში ის მრავალ სასწაულს აღასრულებდა და მისი გარდაცვალების შემდეგ კიდევ უფრო მეტი სასწაული სრულდება, ადამიანები მოდიან არამხოლოდ საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან, არამედ მსოფლიოს სხვადასხვა მხარიდან და წმინდა გაბრიელის ლოცვით უფალი მათ უსრულებს თხოვნას და ანიჭებს სულიერ და ხორციელ კურნებებს.

დღეს, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო, საქართველოს არასდროს მოჰკლებია სულიწმინდის მადლი და არც არასდროს მოაკლდება.

მაშ, დღეს, მისი ხსენების დღეს, განსაკუთრებით ვევედროთ ღირს გაბრიელს, აღმსარებელსა და სალოსს, რომ მისი ლოცვით უფალმა დაიფაროს და გააძლიეროს ჩვენი ქვეყანა, ჩვენი ეკლესია, გააძლიეროს და ადღეგრძელოს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II და შეგვეწიოს ღირსი მამა გაბრიელი, რომ ამ ლაზარეს მსგავსად, უფალმა დაგვამკვიდროს აბრაამის წიაღში, რათა დავტკბეთ იმ გამოუთქმელი სიკეთეებით, რომლებიც „თვალს არ უნახავს და ყურს არ სმენია“ (1 კორ. 2,9), რისი ღირსიც დაე, გავმხდარიყავით მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსაც შვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა, თანა მამით და სულიწმინდითურთ, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

ჩვენთან არს ღმერთი!“, - განაცხადა მეუფე შიომ.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.