,
ახალ კორონავირუსთან დაკავშირებული სიმპტომების, თუ გართულებების სია თანდათან იზრდება. ბოლო ერთი თვეა, ხშირად საუბრობენ კავასაკის სინდრომის მსგავს, იშვიათ ანთებით (ინფლამატორულ) დაავადებაზე, რომელიც მცირეწლოვან ბავშვებში ვითარდება და სასიცოცხლო რისკებს შეიცავს. დაავადება პედიატრიული მულტი-სისტემური ანთებითი სინდრომის სახელითაც არის ცნობილი.
თუ აქამდე ჯანდაცვის ექსპერტები, ექიმები და მეცნიერები კოვიდ-19-თან ამ იშვიათი დაავადების მხოლოდ შესაძლო ასოცირებაზე წერდნენ, იტალიაში ჩატარებულ კვლევაში ახლა უკვე „ძლიერ“ კავშირზე საუბრობენ. ბერგამოელი ექიმების ნაშრომი სამეცნიერო ჟურნალ „ლანცეტში“ გასულ კვირაში გამოქვეყნდა.
იტალიაში კავასაკის სინდრომის მსგავსი სიმპტომების მქონე 10 ბავშვი შეისწავლეს. აქედან 8-ს კოვიდ-19 დაუდასტურდა. ათივე ბავშვი ერთ კლინიკაში, რომის პაპ იოანე XXIII-ს სახელობის საავადმყოფოში, 17 მარტიდან 14 აპრილის ჩათვლით იყო მიყვანილი.
ბერგამოელმა ექიმებმა ასევე გააანალიზეს ბოლო 5 წლის მანძილზე შემოსული, მსგავსი სიმპტომების მქონე ბავშვების ავადმყოფობის ისტორიები. აღმოჩნდა, რომ 2015 წლიდან 2020 წლამდე, მათ იგივე დიაგნოზით სულ 19 პაციენტი ჰყავდათ. ექიმების თქმით, ეს შემთხვევების 30-ჯერ გაზრდაზე მიუთითებს.
ანალოგიური რამ ჯერჯერობით აზიის ქვეყნებში არ დაუფიქსირებიათ. ვირუსთან სარს-კოვ-2 დაკავშირებული კავასაკის სინდრომი ამ ეტაპზე მხოლოდ დასავლეთის რამდენიმე ქვეყანაში აღირიცხა. მათ შორისაა: იტალია, ბრიტანეთი, საფრანგეთი, ესპანეთი და ამერიკის შეერთებული შტატები. თითქმის ყველგან დაფიქსირდა ამ გართულებით გამოწვეული გარდაცვალების ფაქტიც.
ამერიკაში (ნიუ-იორკის, ნიუ-ჯერსის და მასაჩუსეტსის შტატებში) დაწყებულ კვლევებში, ახლა მსგავსი სიმპტომების მქონე 150-მდე ბავშვს სწავლობენ. ამ ეტაპზე არსებული ინფორმაციით, სინდრომი ვლინდება კოვიდ-19-ით ინფიცირებიდან რამდენიმე დღეში, ან რამდენიმე კვირის შემდეგ.
კავასაკის სინდრომის დროს ორგანიზმში მიმდინარე ანთებითი პროცესი ითრევს არტერიებს, მათ შორის კორონარულ (გულის მომარაგების) არტერიებს და შესაბამისად, სერიოზულ, სასიცოცხლო მნიშვნელობის პრობლემებს ქმნის. დაავადებას შეუძლია იერიში მიიტანოს ერთდროულად ბევრ ორგანოზე, დააზიანოს გულის ფუნქციები და დაასუსტოს მისი არტერიები.
დავუბრუნდეთ იტალიელი ექიმების კვლევას. შესწავლილი 10 ბავშვიდან ხუთს კავასაკის დაავადების კლასიკური სიმპტომები ჰქონდა. მათ, ვისაც კოვიდ-19 დაუდასტურდა, გაცილებით უფრო მწვავე სიმპტომები აღმოაჩნდათ, ვიდრე საავადმყოფოში ბოლო 5 წლის მანძილზე მიღებულ სხვა პაციენტებს.
პანდემიის დროს დასმული დიაგნოზიდან, 10-დან 5 შემთხვევაში განვითარდა ტოქსიკური შოკის სინდრომი, რაც ასევე ძალიან იშვიათად ხდება. სინდრომს უმეტესად ბაქტერიული ინფექციები იწვევს და ის ასევე სასიცოცხლო რისკის შემცველია. ტოქსიკური შოკი ხასიათდება მაღალი სიცხით, დაბალი წნევით და გამონაყარით.
„ლანცეტში“ გამოქვეყნებული კვლევის მიხედვით, ყველა პაციენტს თერაპია იმუნოგლობულინით ჩაუტარდა. თუმცა, 10-დან 8 ბავშვს (80%) ასევე დასჭირდა სტეროიდებით მკურნალობა. წარსულში, სტეროიდები 19-დან მხოლოდ 3 შემთხვევაში (16%) გამოიყენეს.
შესამჩნევი ცვლილება დაფიქსირდა პაციენტების ასაკშიც. პანდემიის დროს ჰოსპიტალიზებული ბავშვები შედარებით დიდები იყვნენ. მათი საშუალო ასაკი 7.5 წელს შეადგენდა, წარსულში კი საშუალო ასაკი 3 წელი იყო. საერთოდ, კავასაკის სინდრომი ადრე ძირითადად 5 წლამდე პაციენტებში ფიქსირდებოდა. რაც შეეხება სქესს, შესწავლილი 10 პაციენტიდან 7 ბიჭია.
მართალია, წლევანდელ შემთხვევებში, კოვიდ-19 არ დაუდასტურდა 10-დან ორს, მაგრამ მკვლევარები ფიქრობენ, რომ შესაძლოა, საქმე ჰქონდეთ ტესტებში ცდომილებასთან. ტესტერები 100%-იანი სიზუსტის არ არის და დანარჩენ ორ შემთხვევაშიც, არ არის გამორიცხული, რომ ბავშვები ვირუსით სარს-კოვ-2 ყოფილიყვნენ ინფიცირებული. ამას გარდა, ამ ორი ბავშვიდან ერთს იმუნოგლობულინი ძალიან დიდი დოზით გაუკეთდა, რაც მოგვიანებით, გამოჯანმრთელების შემდეგ, ანტისხეულების დეტექციას ართულებს.
კვლევის ავტორების აზრით, მსგავსი შემთხვევები შესაძლოა სხვა ქვეყნებშიც დაფიქსირდეს, სადაც კოვიდ-19 გავრცელდა. „კავასაკის მსგავსი დაავადების ანალოგიური აფეთქება მოსალოდნელია იმ ქვეყნებში, სადაც სარს-კოვ-2 პანდემიაა“ - წერენ იტალიელი ექიმები. კვლევის წამყვანი ავტორის, ექიმ ლორენცო დ’არტიგას თქმით, იგივე რამ უკვე მოხდა ნიუ-იორკში და ინგლისში. „ჩვენი კვლევა შეიცავს პირველ მკაფიო მტკიცებულებას, რომ სარს-კოვ-2 ინფექცია უკავშირდება ამ ანთებით მდგომარეობას. და იმედი გვაქვს, ის მთელი მსოფლიოს ექიმებს დაეხმარება ამ უცნობი ვირუსის მართვის სადავეების ხელში აღებაში“ - ამბობს ექიმი დ’არტიგა ნაშრომის პრესრელიზში.
კავასაკის სინდრომის მსგავსი დაავადება 10 ათას ბავშვში ერთს ემართება. სიმპტომებს შორის სპეციალისტები სიცხეს, გამონაყარს, თვალების სიწითლეს, პირის სიმშრალეს, ხელის და ფეხის გულების სიწითლეს, გლანდების შეშუპებას ასახელებენ. ბავშვების დაახლოებით მეოთხედს გულის ჩივილებიც აქვს. სწორი მკურნალობის შემთხვევაში, პაციენტები უმეტესად გამოჯანმრთელდებიან.
იმის გამო, რომ იტალიაში ამ სინდრომის მქონე ბავშვების მხოლოდ მცირე ნაწილი შეისწავლეს, ნაშრომის ავტორები ფიქრობენ, რომ მათი აღმოჩენების დასადასტურებლად, უფრო მასშტაბური კვლევა იქნება საჭირო. აღნიშნული ნაშრომის დეტალების გაცნობა შესაძლებელია სამეცნიერო ჟურნალ „ლანცეტში“. მისი ავტორები არიან: ლუციო ვერდონი, ანჯელო მაცა, ანალიზა ჯერვაზონი, ლაურა მარტელი, მაურიციო რუგერი, მატეო კიფრედა, ეზიო ბონანომი და ლორენცო დ’ანტიგა.
წყარო: amerikiskhma.com
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
