USD 2.7227
EUR 3.1910
RUB 3.4642
თბილისი
ირმა ზავრადაშვილი - თბილისის პირველი ქალი გამგებელი
თარიღი:  4409

ირმა ზავრადაშვილი   ექვსი წლის განმავლობაში დიდუბის რაიონის გამგებელი იყო. პროფესიით  ექიმმა, საყვარელ საქმეში ბევრი წელი გაატარა,  წარმატებული პროფესიული კარიერის პარალელურად   ის საარჩევნო ტექნოლოგიების  ტრენერიც გახდა, რასაც  2012 წელს მისი პოლიტიკაში ჩართვა  მოჰყვა.  დღეს უკვე სახელისუფლებო გუნდის საპარლამენტო სიის წევრია.

„თბილისი პოსტთან“ საუბრისას ქ-ნმა ირმა აღნიშნა, რომ დიდუბის რაიონთან შელევა უჭირს და პარლამენტარის მანდატს დიდუბის რაიონის გამგებლის პოზიციაზე მხოლოდ იმიტომ „ცვლის“, რომ აქტიური მონაწილე გახდეს იმ პროცესების,  რომელიც მისთვის მნიშვნელოვანი ორი სფეროს - ჯანდაცვის და თვითმმართველობის განვითარებას წაადგება.  

ირმა ზავრადაშვილი: თავიდან რომ ვიწყებდე ცხოვრებას, არც ერთ ეპიზოდს არ გამოვტოვებდი. იგივე გზას გავივლიდი.  გამგებლად დანიშვნის პირველ პერიოდში მქონდა განცდა, დამემტკიცებინა, რომ მამაკაცებზე ნაკლებად არ შემეძლო  საქმის გაძღოლა და  უფრო  მეტიც, შემეძლო   „გამესწრო“  კიდეც  მამაკაცებისთვის. დიდუბის რაიონის მართვა არ იყო იოლი,  სირთულეები თითქოს თავიდანვე დამებედა.

ბოლო  რამდენიმე ათეული წელია, თბილისს არ ჰყოლია ქალი გამგებელი, არა მარტო თბილისში, ერთადერთი ქალი  ვარ  დამოუკიდებელ საქართველოში,  ვინც გამგებლის პოზიციაზე მუშაობდა ექვსი წლის განმავლობაში. ეს  იყო  დიდი უპირატესობაც  და პასუხისმგებლობაც. თანამდებობაზე დანიშვნის პირველ პერიოდში მქონდა განცდა, დამემტკიცებინა, რომ მამაკაცებზე ნაკლებად არ შემეძლო საქმის გაძღოლა და  უფრო  მეტიც, შემეძლო „გამესწრო“  ამ მამაკაცებისთვის. ორივე გამოწვევას მალე  გავართვი თავი.  თავიდან ქალაქის მმართვეობაში მაღალ პოზიციაზე ქალი მარტო მე ვიყავი, შემდეგ მერის მოადგილეები „შემომეშველნენ“ სიმართლე გითხრათ, თავიდანვე არ გამჭირვებია სამეურნეო საქმეების  გაძღოლა, ტერმინოლოგიაშიც იოლად გავიწაფე. ასფალტის დასხმის პროცესში მამაკაცებზე ნაკლებად არ ვერკვეოდი, ზედმიწევნით ვიცოდი, ასფალტის ფენების სისქე,  რამდენ სანტიმეტრზე უნდა ჩაიდოს კანალიზაციის  თუ წყლის მილი, რომ მოვინდომო მუშადაც გამოვდგები. როცა საქმეს გულით  აკეთებ,  ადამიანს  ყველაფერი გამოგივა.   

დიდუბის რაიონის მართვა არ იყო იოლი, სირთულეები თითქოს თავიდანვე დამებედა. ძალიან უცნაურად დაემთხვა, ჩემი ამ პოზიციაზე დანიშვნიდან ერთ თვეში მოხდა დიდი  ხანძარი თევდორე მღვდლის ქუჩაზე,  29 ოჯახი ღამის  ათ საათზე თითქმის ფეხშიშველი დამრჩა ქუჩაში. ეს იყო პირველი შეჯახება პრობლემებთან, რომელიც მოითხოვდა  აქტიურ ჩარევას და გადაწყვეტილების სწრაფად მიღებას.  ამ ადამიანებს უნდა ეგრძნოთ, რომ მათ რაიონს ჰყავდა ხელმძღვანელი, რომელსაც დაეყრდნობოდნენ და ენდობოდნენ. უფლის წყალობით და ჩემი გუნდის  დიდი შრომით შევძელით ამ პრობლემის ძალიან სწრაფად  მოგვარება.  ეს იყო პირველი გამოწვევა. ექვსი წლის განმავლობაში დიდუბის რაიონში მოხდა  124  ხანძარი და 2 აფეთქება,  რაც ერთი რაიონისთვის ძალიან დიდი პრობლემა იყო.

- როგორ მოხვდით  დიდუბის გამგებლის პოზიციაზე?

- მე გამგეობაში მოვედი სამედიცინო სფეროდან.  პროფესიით და  მოწოდებით ვარ ექიმი, სულ ვთვლი, რომ ექიმობა არის ყველაზე მაგარი პროფესია დედამიწაზე, კაცობრიობა იყოფა ორ  ნაწილად -  ექიმები და დანარჩენი პროფესიები.  პედაგოგების ოჯახში ვარ გაზრდილი, მე დავარღვიე ტრადიცია და ექიმი  გავხდი.  ამისთვის ბევრი ვიშრომე,  იმ პერიოდში  სამედიცინო ინსტიტუტში მოხვედრა ძალიან რთული იყო. 16 წლიდან ვმუშაობდი, სტუდენტობის პერიოდში  სასწრაფო სამედიცინო სამსახურში ვიყავი  სანიტარი, სანამ ექთნად მუშაობის უფლება მომცეს. ყოველ მეოთხე მორიგეობაზე ღამის გათენება მიწევდა.

ამ  წლებში პროფესიული  თვალსაზრისით ძალიან დიდი გამოცდილება მივიღე,  მე მუშაობა მომიწია ისეთ ცნობილ ექიმებთან როგორებიც იყვნენ ოთარ დუგლაძე, ნონა კაჭარავა, ეთერ ცხაკაია, სოსო დანიელაშვლი, რომელიც დღეს ისრაელში ძალიან ცნობილი პედიატრია. ასე დაიწყო ჩემი სამედიცინო პრატიკა, შემდეგ  რამდენიმე წელი ვიმუშავე გინეკოლოგიაში, მაგრამ როგორც  კი მივხვდი, რომ იქ ჩემი ადგილი არ იყო,   გავაკეთე კვალიფიკაცია და გადავედი პალიატიურ მედიცინაში. წლები ვიმუშავე პალიატიურ მედიცინაში, რომელიც  მაშინ   იდგამდა ფეხს და ვითარდებოდა. ეს ძალიან  რთული  სპეციალობაა, მე მიწევდა  უმძიმეს მდგომარეობაში მყოფი ადამიანების გვერდით დგომა და დახმარება,  ეს ბევრ უნარ-ჩვევას, თვისებას მოითხოვს ექიმისგან.

პალიატიურმა მედიცინამ მთელი ჩემი ცხოვრება, შინაგანი სამყარო თავდაყირა დააყენა. ყველაფერს სხვა თვალით შევხედე. იყო პერიოდი, როდესაც ვმუშაობდი ფერისცვალების მონასტრის ჰოსპისში. უმძიმესი  იყო იმ ადამიანების ხვედრი, ვისაც ხშირად ჩემს ექიმობაზე მეტად ჩემი ადამიანური თანადგომა სჭირდებოდათ.  ისინი საათობით მიყვებოდნენ თავიანთ ცხოვრებაზე, დაშვებულ შეცდომებზე, მიზნებზე.  წარუშლელი შთაბეჭდილება დატოვა ჩემზე იმ პერიოდმა, რომელიც გავატარე ფსიქიატრიულ კლინიკაში და ბავშვთა ონკოლოგიურ განყოფილებაში.  თავიდან რომ ვიწყებდე ცხოვრებას, არც ერთ ეპიზოდს არ გამოვტოვებდი. იგივე გზას გავივლიდი.  იმ წლებმა მოახდინა ჩემი ფორმირება, საქმისადმი დამოკიდებულების განსაზღვრა. როდესაც გამგებლობა შემომთავაზეს, პირველი რაც ჩემს თავს ვუთხარი,  იმაზე უარესი რა უნდა  შემხვედროდა,  რაც მე მქონდა გავლილი. სამწუხაროდ, მართლაც უფრო რთულ  პრობლემებს შევეჯახე.

გამგებლობა  არის ხელისუფლებაში ყველაზე საპასუხისმგებლო პოზიცია, რადგან გამგებელს პირველს უწევს შეხება მოსახლეობის პრობლემებთან, გამგეობა არის  მოსახლეობას და ხელისუფლებას შორის  პირდაპირი კავშირი.  ჩემი გადასაწყვეტი რომ იყოს, ყველა ადამიანს,  რომელიც ხელისუფლებაში  მოდის,  ასეთ  გზას რომ ჰქონდეს გავლილი,  მისი საქმიანობა შემდეგ ეტაპებზე უფრო ეფექტური იქნებოდა. გამგებელს პულსზე უდევს ხელი, მან  ყველაზე კარგად იცის, რა  მოწონს და რა არ მოწონს  მოსახლეობას, როგორ იქმნება საზოგადოებრივი აზრი. ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი.  არ მიყვარს წარსულზე საუბარი, მაგრამ ჩემი ამ პოზიციაზე დანიშვნა დაემთხვა იმ პერიოდს, როდესაც საკმაოდ მძიმე მემკვიდრეობისთვის  უნდა დაგვეღწია თავი - გამგეობას და მოსახლეობას შორის ყველა  ხიდი ჩატეხილი იყო,  მათი აღდგენა არ იყო იოლი საქმე.  მოსახლეობა კი არა, თანამშრომლები არ იცნობდნენ გამგებელს, არ იცოდნენ  როგორ გამოიყურებოდა.  ეს იყო მიღებული ნორმა.  

-   როგორ დაარღვიეთ ეს სტერეოტიპი?

-  დღე და ღამე გარეთ ვიყავი, სამუშაო კაბინეტი მესაჭიროებოდა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც ტექნიკური  საკითხებისთვის კომპიუტერთან ყოფნა მჭირდებოდა. მიმეღო.  ჩემი ამ თანამდებობაზე მუშაობის ექვსი  წლის განმავლობაში, არ ყოფილა არც ერთი დღე, მე და ჩემს თანამშრომლებს მხოლოდ ის ფუნქციები შეგვესრულებინა, რაც ჩვენი უფლება-მოვალეობებით იყო  განსაზღვრული. ჩვენთვის არ არსებობდა დღე, ღამე,  ჩემი სამუშაო დღე  არასდროს არ დამთავრებულა ექვს საათზე. ასე გრძელდებოდა ექვსი წელი.  ის, რომ  ქალი ვარ,  იყო ჩემი  ერთგვარი უპირატესობა. ტრადიციულად ასეა და ვერავინ  უარყოფს, რომ  სახლში  წამყვანი ფიგურა არის ქალი, რომელიც ერთდროულად ფიქრობს და ზრუნავს  ოჯახის ყველა წევრზე, ბიუჯეტზე, სამეურნეო ნაწილზეც კი, ეს უპირატესობა ამ თანამდებობაზე ძალიან გამომადგა.  ჩემი აზრით,  პრიორიტეტების  სწორად დაგეგმვა,  რომელი საკითხი უფრო მნიშვნელოვანია, ქალს უფრო  კარგად გამოსდის, და  რაც ყველაზე მთავარია, შემეძლო  სწრაფი გადაწყვეტილების მიღება, რაშიც  ჩემი, როგორც ქალის ხასიათი და ბუნება ძალიან მეხმარებოდა. მადლობელი ვარ ჩემი გუნდის, თვითმმართველობის პირევლი პირების, მერის, მისი მოადგილეების, რომელთაგან დიდი მხარდაჭერა მქონდა და ასევე თანხმობა,  ექსტრემალურ სიტუაციებში გადაწყვეტილება მიმეღო  ადგილზევე, სწრაფად  და დამოუკიდებლად.

- რატომ არ იყარეთ კენჭი  დიდუბის რაიონში, როგორც მაჟორიტარი   დეპუტატატობის კანდიდადტმა? 

- ჩემი წასვლა აღმასრულებელ ხელისუფლებაში განაპირობა  ჩემმა განვლილმა  საქმიანობამ.  რა ფორმით მოვხვდებოდი  აღმასრულებელ ხელისუფლებაში, არ ჰქონდა მნიშვნელობა.  ჩემი მიზანია მივიღო  აქტიური მონაწილეობა კანონშემოქმედებით საქმიანობაში, რომ  თვითმმართელობაში გაუადვილდეს მუშაობა იმ ადამიანებს,  ვინც ჩემ შემდეგ იმუშავებს, და იზრუნებს  მოსახლეობის კეთილდღეობაზე . ჩემნაირი ადამიანისთვის, პარლამენტში მოხვედრა იმის გამო რომ მანდატი ჰქონდეს მიუღებელია.  ჩემთვის მთავარია ვიყო ქმედითი და დავდო  შედეგი, მე თუ საქმეში  თუ ვერ ვხედავ შედეგს,  ვთვლი, რომ დროს ტყუილად ვკარგავ.

ჩემთვის მნიშვნელოვანია იმ დიდი  პრაქტიკის კანონმდებლობაში გატარება, რაც მე მაქვს. ეს ეხება ორ მიმართულებას - თვითმმართველობას და ჯანდაცვის სფეროს.  მინდა ვიმუშავო იმ სფეროებში,  რაც კარგად ვიცი და რაც დაეხმარება ადამიანებს,  უკეთესად იცხოვრონ.   

საკმაოდ დიდი გამოცდილება მაქვს თვითმმართველობის მიმართულებით. 2011 წლიდან, როდესაც ქვეყნაში  დაიწყო ძირეული ცვლილებები,  რომელშიც აქტიურად ჩაერთვნენ ახალგაზრდები, ჩავთვალე, რომ მქონდა რესურსი, რომელიც უნდა გამომეყენებინა ქვეყნის მომავლისთვის.  მე არ მიმიტოვებია ჩემი პროფესია,  მაგრამ ვინაიდან ვიყავი  რამდენიმე საერთაშორისო ორგანიზაციის აკრედიტირებული ტრენერი, დავიწყე საარჩევნო ტრენინგების ჩატარება და იმ პერიოდში აქტიურად ჩავერთე  პოლიტიკურ პროცესებში. 2012 წლის გაზაფხულზე შემომთვაზეს დიდუბის რაიონის პარტიული ორგანიზაციის ხელმძღვანელობა. მე ჩამაბარეს რთული და ძნელად ასაწყობი საქმე, იმ დროს ამ საქმის გაძღოლა საშიში იყო. შემდეგ დავინიშნე  საარჩევნო შტაბის ხელმძღვანელად და ასე დაიწყო ჩემი პოლიტიკური კარიერა.

- როგორ  შეელიეთ რაიონს, სადაც  ყველაზე დიდხანს მოგწიათ მუშაობა?

-  მაქვს განცდა, რომ  არსად არ მივდივარ და ეს რაიონი არის ჩემი მშობლიური რაიონი.  ყველა პრობლემა, რაც ეხება დიდუბეს არის ჩემი პირადი პრობლემა, ვერც კი წარმომიდგენია, სად უნდა ვიყო, რომ ამ რაიონს ჩემი დახმარება სჭირდებოდეს და მე არ ჩავერთო.  მე რომ საჯარო სამსახურში აღარ ვიყო და დადგეს მომენტი, კერძო სექტორში მომიწიოს საქმიანობა,  მაინც ვიქნები დიდუბის მხარდამჭერი და გულშემატკივარი. ამ რაიონში  ყველას ვიცნობ, დიდუბეში 24 ათასამდე ოჯახია და არ არსებობს ოჯახი, რაიმე  ფაქტორით არ ვიყო დაკავშირებული. ძალიან დიდხანს ვცხოვრობდი  ბათუმის ქუჩაზე, შემდეგ, როდესაც გავთხოვდი, ვაკეში მომიწია გადასვლა, 17 წელი გავიდა, მაგრამ ვაკელი ვერაფრით  გავხდი.  ჩემი მენტალობა მთლიანად დიდუბესთან არის დაკავშირებული.

-ეს წლები  ოჯახშიც „გამგებელი“ იყავით?

-  სახლში რომ შევდივარ, მაშინვე მაფრთხილებენ, ახლა დაამთავრე სამსახურიო, ან შენ სამსახურში ხომ არ გგონია თავიო, სახლში გამგებლობა არ გამომივიდა (იცინის)  ვერ ვიტყვი, რომ ძალიან მინდა, სახლშიც ყველაფერს ვუძღვებოდე, მაგრამ სხვა გამოსავალი არ მაქვს.  მე მყავს 11 წლის ქალიშვილი, რომლის დაბადებასაც რამდენიმე წელი ველოდით, ის ჩვენთვის ჩემთვის უფლის  საჩუქარია. ჩემი შვილი  დღემდე მხოლოდ დედის  გაკეთებულ სადილს  ჭამს, შესაბამისად, სახლში რა დაღლილიც  არ უნდა ვბრუნდებოდე, სადილის გაკეთება მაინც მე მიწევს. იმის მიუხედავად, რომ ძალიან მეხმარებიან დედა და დედამთილი, ჩემს შვილთან  დაკავშირებული საკითხები  მაინც ჩემი მოსაგვარებელია, მაგალითად, ისეთ  დროს დამირეკავს და მთხოვს განტოლების ამოხსნას, როცა ყველაზე დაკავებული ვარ. ჩასაფრებულივით ამომირჩევს ხოლმე დროს, რომ ახალი მათემატიკური თავსატეხი გამიჩინოს.

ძალიან მიწყობს ხელს საქმეში ჩემი მეუღლე, ის პროფესიით ჟურნალისტია, აჩიკო პირველი ჟურნალისტია, რომელმაც პირველი პირდაპირი ეთერი წაიყვანა პირველ არხზე. მას კარგად  ესმის ჩემი სამსახურის სპეციფიკა.  მთელი ოჯახი შეგუებულია, რომ ყოველ არჩევნებზე ერთი თვე მე მათთვის დაკარგული ვარ (იცინის) მე დიდი რეჟისორის არჩილ ჩხარტიშვილის რძალი ვარ, ჩემს ოჯახში  ხელოვნების კულტია, ჩვენს სახლში  დიდი წინაპრების აურაც კი შენარჩუნებულია. მე პატივს ვცემ  ამ  ოჯახის დიდ  ტრადიციებს,  სამწუხაროდ, ხელოვნება არ არის ჩემი მაინცდამაინც ძლიერი მხარე, თუმცა  მე კარგად ვხატავ,  მიყვარს ხატვა,  ბუნება.

ყველას ხომ აქვს თავისი ოცნება, ჩემი ოცნებაა  მქონდეს პატარა კერძო სახლი, კარგი ეზო, სადაც დავრგავ ყვავილებს, გავაკეთებ  ბოსტანს, როცა მინდა დავხატავ. ბავშვობის ბევრი წლები მაქვს გატარებული  სოფელში ბებიასთან. ის დუშეთის რაიონში ცხოვრობდა. სოფელი, სადაც ბებია ცხოვრობდა, მთლიანად დაიცალა ქართულ-ოსური კონფლიქტის დროს, ბებიას სოფელი არ მიუტოვებია. მე 9 წლის ვიყავი, როდესაც მამა დავკარგე. დედამ  ძალიან გმირულად აიღო თავის თავზე ჩემი და ჩემი დის აღზრდა, რომელიც ჩემზე პატარა იყო. დედა ჩემთვის ქალის იდეალია, ყველა ჩემი წარმატება მისი დაუღალავი შრომის დამსახურებაა და მას ეძღვნება. დედა  მთელი ცხოვრება იყო  მაგალითი ჩემთვის და საკუთარი ცხოვრებით მასწავლა, თუ  რას ნიშნავს და როგორ უნდა იცხოვრო ადამიანმა ღირსებით, რისთვისაც მისი მადლიერი ვარ.    

ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.