ოთხი ათწლეულის წინ, 16 წლის ჯადავ „მოლაი“ პაიენგმა მდინარე ბრაჰმაპუტრაზე მდებარე, მსოფლიოში უდიდეს კუნძულ მაჯულისზე უამრავი გვალვის გამო დახოცილი გველი ნახა. მაშინ, ჯერაც ბავშვს, დააინტერესა, ერთ დღეს ადამიანებსაც იგივე ბედი ხომ არ ელოდათ.
ნანახმა იმდენად შეძრა, რომ საკუთარ სახლთან ახლოს მან ნერგების დარგვა დაიწყო. ამ საქმეს მან თავისი სიცოცხლის 40 წელზე მეტი მიუძღვნა; ტყის კაცმა, დაახლოებით 550 ჰექტარ ტერიტორიაზე, სრულიად მარტომ დარგო ხეები.
ჯადავ პაიენგმა თავი დაანება სწავლას, რათა მთელი დრო და ენერგია ტყეების განაშენიანებისთვის დაეთმო. კამეჩებით მოვაჭრის ოჯახში დაბადებული ჯადავი წარმოშობით ინდოეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარე რეგიონში, ასამში მცხოვრები თემიდანაა.
მან მდინარე ბრაჰმაპუტრას მშრალ, ქვიშიან სანაპიროზე დაიწყო მცენარეების თესლების და ნერგების დარგვა. ადგილობრივები ურჩევდნენ, რომ ისეთი ხის ჯიშები დაერგო, რომლებიც მკაცრ კლიმატურ პირობებს გაუძლებდნენ. თავიდან ჯადავმა 25 ნერგითა და მცირე ოდენობით თესლებით დაიწყო.
ჯადავის ამბავი პირველად 2010 წელს გახდა ცნობილი, როდესაც ჯითუ კალიტამ, ველური ბუნების ფოტოგრაფმა და დამოუკიდებელმა ჟურნალისტმა მისი საქმიანობის შესახებ დაწერა. ამ ფაქტს მალევე საერთაშორისო აღიარება მოჰყვა და მსოფლიოს მრავალი ქვეყნიდან ხალხმა მისი ტყის მოსანახულებლად ჩამოსვლა დაიწყო, სადაც 120-ზე მეტი ფრინველის სახეობა ბინადრობს, მათ შორის მრავალი გადამფრენი ჩიტიც.
ამ ადამიანის ხელით გაშენებულ ტყეში კაზირანგას ტყის ნაკრძალიდან ხშირად ისეთი დიდი ცხოველებიც გადმოდიან, როგორიცაა ვეფხვები და სპილოები. ტყის კაცის თქმით, სპილოების დიდი ჯოგი აქ ყოველწლიურად 3 თვეს ატარებს.
პაიენგი ხეების ნერგების დარგვას ტროპიკული წვიმების დადგომამდე 3 თვით ადრე იწყებს, რომელიც, როგორც წესი ყოველწლიურად, ივნისში იღებს სტარტს. წლის დანარჩენ დროს იგი ტყიდან თესლების შეგროვებას უთმობს. მისი თქმით, ბრაკონიერები კვლავ რჩებიან მისი ტყის მთავარ საფრთხედ, თუმცა ადგილობრივი სატყეო დეპარტამენტი მას ტყის დაცვაში ეხმარება. ჯადავი ამბობს, რომ აუცილებელია, მომავალ თაობებს ვასწავლოთ ტყის მასივების შემცირებით გამოწვეული საფრთხეების შესახებ. მათ უნდა უყვარდეთ ბუნება. მისი თქმით, ტყეს უკვე შეუძლია საკუთარი თავის მოვლა, თუკი მას ადამიანები არ შეეხებიან.
ტყის მცველს თავისი გამორჩეული წვლილისთვის მიღებული აქვს ინდოეთის ერთ-ერთი უმაღლესი სამოქალაქო ჯილდო, პადმა შრი. მის საყვარელ ტყეს მის პატივსაცემად „მოლაი“ უწოდეს. ამ ადამიანის ისტორია შეტანილია ეკოლოგიურ სასკოლო პროგრამებში, მათ შორის, აშშ-შიც. იგი მიწვეულია მექსიკაში, რათა დაეხმაროს არასამთავრობო ორგანიზაციას Fundacion Azteca, რომლის მიზანია ქვეყანაში 7 მილიონი ხის დარგვა. ის თავის მდიდარ გამოცდილებას მექსიკელებს გაუზიარებს.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.