,
„ირანს რამდენიმე ძლიერი მოკავშირე ჰყავს - პაკისტანი, რუსეთი და ჩინეთი, რომლებსაც ამ ეტაპზე ჯერ-ჯერობით პოზიცია მკვეთრად არ გამოუხატავთ. ამიტომ დრეისათვის ბევრი რამ გაურკვეველი რჩება“, - წერს ჯეკ სტრო, ირანის ექსპერტი და დიდი ბრიტანეთის ყოფილი საგარეო საქმეთა მინისტრი (2001-2006 წლებში) გაზეთ „ინდეფენდენთში“ (The Independent) გამოქვეყნებულ სტატიაში სათაურით „ჩვენ ისეთი საფრთხის წინაშე ვართ, რომელიც მსოფლიოში კარიბის კრიზისის დროიდან არ ყოფილა“. პუბლიკაციაში გამოხატულია თვალსაზრისი, თუ რამდენად სერიოზული გამოცდა შეიძლება გახდეს ახლოაღმოსავლური კონფლიქტი მსოფლიოსთვის.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
ბოლო დღეებში მე ხშირად მეკითხებიან, იყო თუ არა ახლო წარსულში რაიმე ისეთი სახიფათო პერიოდი, რომელიც დღევანდელს ჰგავს. დიახ, იყო - 1962 წლის კარიბის კრიზისი, მსოფლიოსათვის საშინელი დღეები, როცა ორი უმძლავრესი ზესახელმწიფო - აშშ და საბჭოთა კავშირი, ერთმანეთის პირისპირ დადგნენ და მზად იყვნენ ატომური ომის დაწყებისათვის. მე მაშინ ძალიან შემეშინდა. 13 დღის განმავლობაში მსოფლიო თითქოსდა სუნთქვაშეკრული იყო, სანამ კრიზისი დიპლომატიური მეთოდებით არ მოგვარდა.
ამრიგად, დღევანდელ საკითხთან დაკავშირებით, რომლიც შიშში გვაგდებს: არის თუ არა ბირთვული არმაგედონის საფრთხე ეგზისტენციალური? ძალადობა ყოველთვის ქაოსის გამოწვევია. ომები ძალიან იშვიათად თუ მიმდინარეობს გეგმის მიხედვით. ისტორია ხშირად გვაჩვენებს, რომ ერთი მეთაურის რომელიღაც უბრალო პროზაულ ადგილობრივ შეცდომას მსოფლიო ხანძრის პროვოცირება შეუძლია. შესაბამისად, ამჟამად ვერაფერს ვერ ვიტყვით განსაზღვრულს და კონკრეტულს იმაზე, თუ როგორ განვითარდება ირან-ისრაელის კონფლიქტი.
შესაძლებელია თუ არა, რომ მოსაზღვრე პაკისტანმა და რეგიონის სხვა ქვეყნებმა აქტიურად დაუჭირონ მხარი ირანს ისრაელთან ბრძოლაში?
გულახდილად თუ ვიტყვი, მე პირადად ვერ ვხედავ ამ კონფლიქტში პაკისტანის და სხვა რიგი ისლამური ქვეყნების, ან რუსეთისა და ჩინეთის სამხედრო ჩარევის პერსპექტივას. ვარაუდები, რომ თუ ისრაელი ირანის მიმართ ბირთვულ იარაღს გამოიყენებს, ასეთ შემთხვევაში პაკისტანი ირანს თავისი ბირთვული არსენალით დაეხმარებაო, გაჟღერდა არა პაკისტანის ოფიციალური წარმომადგენლის მიერ, არამედ ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის გენერლისაგან თეირანში. მისი ნათქვამი არცერთი პაკისტანური წყაროთი არ დასტურდება. ასე რომ, მსგავს სიტუაციებში დიდი მნიშვნელობა აქვს ყურადღება მივაქციოთ განმცხადებლის ვინაობას და მის ადგილმდებარეობას.
ალბათობა იმისა, რომ ისრაელი ბირთვული იარაღით ისარგებლებს ირანის წინააღმდეგ, ძალიან მცირეა. დარწმუნებული ვარ, რომ დონალდ ტრამპი ისრაელის ამ ნაბიჯს ვეტოს დაადებს. მით უმეტეს, რომ ისრაელს ისეთი დიდი უპირატესობა აქვს ამ კონფლიქტში, რომ მას არც უნდა დაჭირდეს ბირთვული იარაღის გამოყენება. თვითონ ირანი ახლოსაა ბირთვული იარაღის შექმნასთან, მაგრამ ჯერ-ჯერობით არ აქვს.
ირანის პრეზიდენტმა მასუდ პეზეშკიანმა მთავრობის სხდომაზე განაცხადა, რომ მას იმედი აქვს რეგიონის ისლამური ქვეყნები სიონისტებისა და მისი მოკავშირეების აგრესიის წინააღმდეგ გამოვლენ [და მტკიცედ დადგებიან ირანის მხარეს]. ეს გასაგებია, ირანი ისეთ სიტუაციაშია, რომ მსგავსი განცხადება გასაკვირი არ უნდა იყოს. მაგრამ დავსვათ კითხვა: ისრაელმა რომ „გონი დაკარგოს“ და ირანს მართლაც ბირთვული იარაღით შეუტიოს, პაკისტანი მის წინააღმდეგ გამოვა? ვფიქრობ, რომ არა. დიახ, პაკისტანი ირანის მეზობელია, მაგრამ ბოლო დროს მათ შორის ურთიერთობა ისეთი უღრუბლო არ არის, რომ პაკისტანელმა გენერლებმა ჭკუა დაკარგონ და ისრაელს ბირთვული ბომბები დააყარონ, ირანის საამებლად. ვაშინგტონი, რომელიც პაკისტანის მსხვილი ფინანსური სპონსორია, ისლამაბადის ნაბიჯის კატეგორიულად წინააღმდეგი იქნებოდა - ისევე როგორც ჩინეთი, პაკისტანის ყველაზე მნიშვნელოვანი და დიდი ხნის მოკავშირე.
გასაგებია ირანის პრეზიდენტის მდგომარეობა: იგი გაჭირვებაშია ჩავარდნილი და მისთვის ის ყველაფერი, რასაც ბოლო დრომდე მოკავშირეები, კერძოდ, რუსეთი და ჩინეთი აკეთებდნენ, მხოლოდ ისრაელის დამგმობი შაბლონური განცხადებებია და მეტი არაფერი, ანუ ბევრს ლაპარაკობენ, საქმეს კი არ აკეთებენ. დიახ, რეგიონის ქვეყნებიც გამოხატავენ მზარდ შეშფოთებას, მაგრამ იმის იქით არ მიდიან. ლიბანში „ჰეზბოლას“ ხელმძღვანელმა ნაიმ კასემმა განაცხადა, რომ იგი მხარს უჭერს ირანს, მის პოზიციებს და გადადგმულ ნაბიჯებს, მაგრამ... განა საკვირველი არ არის, რომ „ჰეზბოლა“, რომელიც ირანის ფულით და მხარდაჭერით არსებობს, ახლა თავის სპონსორისაგან განზე დგება და პრაქტიკულ დახმარებას არ უწევს? რაც შეეხება „ჰამასს“, მისი ძველი „დიდებისაგან“ დღეს აჩრდილიღაა დარჩენილი. სირიის პრეზიდენტი ბაშარ ასადი რომ არ დამხობილიყო, იგი ნამდვილად ირანის მხარეზე დადგებოდა, მაგრამ მისი რეჟიმი წარსულს ჩაბარდა. მხოლოდ იემენელი ჰუსიტები თუ შეძლებენ ირანისათვის პრაქტიკულად რაღაც სასარგებლოს გაკეთებას - ვთქვათ წითელ ზღვაში ნაოსნობის შეფერხებას, რაც ნავთობის ფასის ზრდას გამოიწვევს.
სად შეიძლება კიდევ ჩვენ ისრაელის თავდასხმის შედეგები ვიგრძნოთ? დიდ ბრიტანეთს აქვს ორი მნიშვნელოვანი ბაზა კვიპროსზე. ბაჰრეინში ასევე გვაქვს სამხედრო-საზღვაო პუნქტი. მსგავსი სახის ჩვენი სამხედრო ინფრასტრუქტურები დისლოცირებულია საუდის არაბეთში, ომანში და არაბთა საემიროებში. ირანს შეუძლია მათ მიმართ შეტევა განახორციელოს, დიდი ბრიტანეთის ომში ჩათრევის მიზნით.
დარწმუნებული ვარ, რომ ჩვენი მთავრობა ზომებს იღებს აღნიშნული ბაზებისა და პუნქტების უსაფრთხოებისათვის. ანდა განა რა სარგებელს მოუტანს ირანს მათ მიმართ შეტევა?
ჩემთვის ყველაზე საინტერესო ისაა, რომ ირანის პრესაში „სიონიზმის დაგმობასთან“ ერთად, გრძელდება სხვადასხვა თვალსაზრისის მქონე ბლოგერების დისკუსია დასავლეთთან კომპრომისის თაობაზე, თანაც საომარ დროს, როცა ადრე, მშვიდობიან პერიოდში, მსგავსი აზრებისათვის ბლოგერებს იჭერდნენ და თეირანის საპყრობილეში გზავნიდნენ. თვით კონსერვატიული გაზეთი „ჯომჰური-ი-ისლამიც“ კი მოუწოდებს ხელისუფლებას აშშ-სთან ბირთვული მოლაპარაკების გაგრძელებისაკენ.
თუმცა ჯერ-ჯერობით ნაადრევი იქნებოდა იმის ვარაუდი, შედგება თუ არა გარიგება აშშ-სთან. არაოფიციალურად ირანისათვის ყველა ის სახელმწიფო, რომელიც დასავლურ იდეებს იზიარებს, მის მტერს წარმოადგენს და განადგურებას ექვემდებარება. სწორედ ამით განსხვავდება ამჟამინდელი კრიზისი 1962 წლის კრიზისისაგან - იმ დროს არც ამერიკა და არც საბჭოთა კავშირი ნამდვილად არ ესწრაფვოდნენ სხვა ქვეყნების განადგურებას.
ირანის ხელისუფლებას ისრაელის მიმართ სხვადასხვა დროს სხვადასხვანაირი ურთიერთობა ჰქონდა. 1948 წელს ირანმა მხარი დაუჭირა ისრაელის მიღებას გაეროს წევრად, თუმცა ბევრი იყო მისი სახელმწიფოებრიობის წინააღმდეგი. ირანი და ისრაელი თითქმის 1990 წლამდე თანამშრომლობდნენ, მაგრამ შემდეგ მათი ურთიერთობა გაუარესდა. დღეს ირანელი ხალხის ტრაგედიაა, რომ ისინი მაღალ ფასს იხდიან თავიანთი უმაღლესი ლიდერის, აიათოლა ალი ჰამენეის გადაჭარბებული, უგუნური პატივმოყვარეობის გამო, რომელიც არ ცნობს გაეროს წევრი სახელმწიფოს - ისრაელის არსებობის უფლებას.
რასაკვირველია, ისრაელს ირანის ბირთვული ობიექტების დაზიანება-განადგურებით შეუძლია თეირანის ბირთვული პროგრამის შეფერხება, მაგრამ მას არ შეუძლია ბირთვულ სფეროში ირანის მიერ დაგროვილი ცოდნა-გამოცდილების განადგურება. ისრაელის დაბომბვით დაღუპული ფიზიკოსების ადგილს ახალი მეცნიერები დაიკავებენ, რომლებიც იარაღის შექმნის პროცესს გააგრძელებენ.. ერთადერთი, რაც გარკვეულ ჩარჩოში მოაქცევს ირანის ბირთვულ კვლევებს, ეს არის ახალი გარიგების მიღწევა, რომლის შესრულება გაეროს ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტოს („მაგატე“) მიერ იქნება გაკონტროლებული.
დონალდ ტრამპი მართალია, როცა ამბობს, რომ მთავარი სწორედ ამგვარი შეთანხმების დადებაა, რომელიც ერთგვარი პირობა/გარანტია იქნება ცეცხლის შესაწყვეტად. ირანელები გამოვიდოდნენ იმ ჩიხიდან, რომელშიც ისინი საკუთარმა ახლომხედველმა ლიდერებმა შეიყვანეს.
თუმცა ირონია იმაშია, რომ ადრე, 2015 წელს, სერიოზული შეთანხმება არსებობდა ბირთვულ სფეროში ირანისა და აშშ-ის მონაწილეობით, ანუ ისეთი, რომლისკენაც დღეს აშშ-ის პრეზიდენტი მიისწრაფვის, მაგრამ სწორედ ბენიამინ ნეთანიაჰუმ დაარწმუნა დონალდ ტრამპი 2018 წელს, რომ ვაშინგტონი ამ შეთანხმებიდან გასულიყო. ჰოდა, საპასუხოდ ირანის ხელისუფლებაში ხისტი კურსის მომხრეებმა ურანის გამდიდრება დაიწყეს იმ დონეზე, რომელიც ბირთვული ბომბის შექმნას ჭირდებოდა.
ბრიტანული სამაუწყებლო კომპანიის „ბიბისის“ (BBC) ვებ-საიტზე გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ისრაელს იმედი აქვს, რომ ირანელები მმართველ რეჟიმს აუჯანყდებიან. რამდენად შესაძლებელია ასეთი სიტუაცია?“. პუბლიკაციაში განხილულია საინტერესო ვერსიები იმისა, თუ ვინ შეიძლება მოვიდეს ირანის ხელისუფლებაში და საერთოდ, არიან თუ არა ირანის თეოკრატიული ხელისუფლების მოწინააღმდეგე პოლიტიკური ძალები ქვეყანაში.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
ირანის წინააღმდეგ ისრაელის შეტევების მასშტაბით თუ ვიმსჯელებთ, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ისრაელის მიზანს არამარტო ბირთვული საფრთხის ლიკვიდაცია წარმოადგენს, არამედ ისლამური რესპუბლიკის მმართველი რეჟიმის შეცვლაც. მაგრამ რამდენად რეალისტურია სიტუაციის ასეთი განვითარება? რამდენად შესაძლებელია ირანში აიათოლების ხელისუფლების დასრულება?
ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა ბენიამინ ნეთანიაჰუმ მრავლისმეტყველი განცხადება გააკეთა - ირანელებს ვიდეოგამოსვლით ფაქტიურად თავიანთი ლიდერების წინააღმდეგ საპროტესტო აქციების დაწყებისა და თეოკრატიული რეჟიმის დამხობისაკენ მოუწოდა: „ისრაელის სამხედრო ოპერაციის მიზანია თავიდან აიცილოს ირანიდან მომდინარე ბირთვული და რაკეტული საფრთხე. ჩვენი მიზნების რეალიზებით თქვენ, ირანელ ხალხს, გზა გეხსნებათ თავისუფლებისაკენ“.
ანალიტიკოსები თვლიან, რომ ირანზე ისრაელის შეტევის ერთ-ერთ მთავარ მიზანს სწორედ ქვეყნის თეოკრატიული მმართველი რეჟიმის დამხობა და მისი ახლით შეცვლა წარმოადგენს. „ისრაელს სურს, რომ ირანელი ხალხი ხელისუფლების წინააღმდეგ გამოვიდეს და დაამხოს - ისე, როგორც შაჰის მთავრობის დროს მოხდა“, - განუცხადა სააგენტო „როიტერს” (Reuters) მაიკლ სინგხმა ვაშინგტონის ახლოაღმოსავლური პოლიტიკის ინსტიტუდან, რომელიც ჯორჯ ბუშ - უმცროსის ადმინისტრაციის მაღალჩინოსანი იყო.
„ისრაელს იმედი აქვს, რომ მისი დარტყმებით ირანის მმართველები დასუსტდებიან, ხალხი აჯანყდება და მთავრობას დაამხობს... მაგრამ ეს ძალიან სარისკო სცენარს წარმოადგენს“, - აღნიშნავს ამირ აზიმი, „ბიბისის“ სპარსული სამსახურის რედაქტორი, - „არავინ ზუსტად არ იცის, დაიწყება თუ არა რეალურად მსგავსი ჯაჭვური რეაქცია“.
როგორც „ბიბისის“ ახლოაღმოსავლური სამსახურის კორესპონდენტი ჰიუგო ბაჩეგა აღნიშნავს, ბუნებრივია, რომ ირანის ხელისუფლება დღეს სერიოზულ ზეწოლას განიცდის: საზოგადოება უკმაყოფილოა ქვეყნის ეკონომიკური მდგომარეობით, სიტყვის თავისუფლების შეზღუდვით, ქალების უფლებათა დარღვევით და სხვა ბევრი პრობლემით.
ისრაელის მიერ განხორციელებულმა დარტყმებმა ირანს დიდი ზიანი მიაყენა - ფიზიკურად განადგურდა „ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის“ სარდლობა, არმიის გენშტაბის ზოგიერთი წევრი და სხვა სამხედრო მაღალჩინოსნები. პრემიერ ბენიამინ ნეთანიაჰუს განცხადებით, ირანს კიდევ უფრო მეტი ზარალს მიაყენებს და არა არის გამორიცხული ქვეყნის უმაღლესი ლიდერის - აიათოლა ალი ჰამენეის ფიზიკური ლიკვიდაციაც.
მაგრამ ჯერ კიდევ გაურკვეველია: შესაძლებელია თუ არა, რომ მომხდარმა ამბებმა შიდაპოლიტიკური არეულობა და ფართო ანტისამთავრობო პროტესტები გამოიწვიოს? ამ ეტაპზე არ არსებობს დამარწმუნებელი მონაცემები იმისა, რომ შიდა მადესტაბილიზებელი პროცესები უკვე დაიწყო, ან იმის ნიშნები, რომ დაიწყება. სიტუაცია არაპროგნოზირებადია.
ირანში რეალური ძალაუფლება იმათ ხელშია მოქცეული, ვინც არმიასა და ეკონომიკას აკონტროლებს, ანუ პირველ რიგში - ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის სტრუქტურებსა და ზოგიერთ არაარჩევით ორგანოებში. როგორც „ბიბისის“ სპარსული სამსახურის რედაქტორი ამირ აზიმი აღნიშნავს, ამ ძალებს სახელმწიფო გადატრიალება არ ჭირდებათ, ისინი უკვე დიდი ხანია ხელისუფლებაში არიან და თავიანთი სურვილის მიხედვით, შეუძლიათ ქვეყანა უფრო კონფრონტაციული მიმართულებით წაიყვანონ.
ბენიამინ ნეთანიაჰუსათვის, ალბათ, სასურველი იქნება მოხდეს სახალხო აჯანყება, რომლის შედეგად ირანის ხელისუფლებაში ისრაელისადმი მეგობრულად განწყობილი ძალა მოვა... მაგრამ იბადება საკვანძო კითხვა: ვინ შეიზლება იყოს ამჟამინდელი რეჟიმის რეალური ალტერნატივა?
ირანის ოპოზიცია ბოლო წლებში დაქუცმაცებული და დაშლილი რჩება. 2022 წლის მღელვარების შემდეგ მოძრაობა „ქალი. სიცოცხლე. თავისუფლება“, რომელიც მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილს მოიცავდა, შეეცადა კოალიციის ჩამოყალიბებას ანტიისლამურ და რესპუბლიკურ აქტივისტებთან ერთად, მაგრამ შიდა უთანხმოებამ - მათ შორის ლიდერობის საკითხის გამო - გაერთიანების ძალისხმევას ძირი გამოუთხარა.
იმ ფიგურებს შორის, რომლებსაც ისრაელისთვის სავარაუდო ალტენატივის როლის შესრულება შეუძლიათ, არის ყოფილი მემკვიდრე პრინცი მოჰამედ რეზა ფეჰლევი, ბოლო შაჰის ვაჟი. იგი დევნილობაში ცხოვრობს, ცდილობს დასავლეთის ქვეყნების ნდობის მოპოვებას და ამ მიზნით ისრაელშიც კი ჩავიდა... მაგრამ მიუხედავად მისი გარკვეული პოპულარობისა ირანელთა შორის, ჯერ-ჯერობით არანაირი ნიშანი არ არის, რომ მისი ფიგურა შეიძლება ოპოზიციური მოძრაობისათვის მიმზიდველი გახდეს.
არის აგრეთვე დაჯგუფება „მოჯაჰედინ ჰალკი“ (MEK) - მემარცხენე რადიკალური ოპოზიცია დევნილობაში, რომელიც ისლამური მმართველობის წინააღმდეგ გამოდის, მაგრამ ის ასევე წინააღმდეგია, რომ მონარქიის რესტავრაცია მოხდეს. „მოჯაჰედინებმა“ 1980-იან წლებში, ირან-ერაყის ომის დროს, მხარი დაუჭირეს სადამ ჰუსეინს, რითაც ძალიან შეილახეს თავიანთი რეპუტაცია ირანელების თვალში. დაჯგუფებას ჰყავს მომხრეები აშშ-ში, რომლებიც ახლოს არიან დონალდ ტრამპის ბანაკთან, მაგრამ მათი გავლება ამერიკის ამჟამინდელ ადმინისტრაციაზე საკმაოდ დაბალია.
„არსებობენ კიდევ სხვა პოლიტიკური ძალებიც - საერო დემოკრატიის მომხრეებიდან საპარლამენტო მონარქიის მხარდამჭერებამდე - მაგრამ დღეს არცერთს ამ ჯგუფებიდან არ აქვს საკმარისი მხარდაჭერა ხელისუფლებაში მოსასვლელად“, - ამბობს ამირ აზიმი.
მაიკლ სინგჰის აზრით, დღეისათვის არავინ არ იცის, თუ როგორი პირობებით არის შესაძლებელი ოპოზიციის გაერთიანება საერთო მიზნის მისაღწევად.
ჯერ-ჯერობით ნაადრევია ისრაელის სეტევების ყველა შედეგზე საუბარი და პროგნოზების გაკეთება. გასული წლის ირან-ისრაელის დაპირისპირების ესკალაციის დროს ირანულ საზოგადოებაში რაიმე მნიშვნელოვანი ანტისამთავრობო განწყობები არ შემჩნეულა, თუმცა, რა თქმა უნდა, დღევანდელი სიტუაცია შარშანდელს არ შეედრება - დღეს უფრო მეტი საფუძველი არსებობს, რომ ირანელმა ხალხმა უკმაყოფილება უფრო ძლიერად გამოხატოს.
და მაინც, როგორც მაიკლ სიგჰი ამბობს, ირანისათვის მიყენებული ზიანის მიუხედავად, ისლამური ხელისუფლების მიერ ათწლეულობით წარმოებულმა ანტიებრაულმა და ანტიისრაელურმა პროპაგანდამ და რიტორიკამ - არამარტო ხელისუფლებაში, არამედ ირანის შიიტური მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილში - ისეთი განწყობა შექმნა, რომ საეჭვოა მოსახლეობის ფართო მასები საკუთარი თეოკრატიული მთავრობის წინააღმდეგ გამოვიდეს.
კიდევ ერთი სავარაუდო სცენარი - „ისრაელის დარტყმები იწვევს მმართველი რეჟიმის კრახს, რომლის შედეგად ქაოსი დაიწყება“. მაგრამ ასეთ სიტუაციაში ისეთ რელიგიურ ქვეყანაში, როგორიც ირანია და რომლის მოსახლეობა 90 მილიონს აღწევს, ქაოსი კატასტროფული იქნება მთელი რეგიონისათვის.
სამხედრო ექსპერტის მიკ რაიანის აზრით, ირანის რეჟიმისათვის ხელისუფლების შენარჩუნება, როგორც ჩანს, რუსეთს და ჩინეთს შეუძლიათ. „თუ გავითვალისწინებთ ირან-რუსეთის ურთიერთობის დონეს და კომუნისტური ჩინეთის ინტერესებს, მოსკოვს და პეკინს შეუძლიათ მხარდაჭერა გამოუცხადონ ირანის მმართველ რეჟიმს. არც ვლადიმერ პუტინს და არც სი ძინპინს არ სურთ, რომ მათი თანამოქალაქეები მოწმენი გახდნენ იმისა, თუ როგორ ემხობიან ავტორიტარული რეჟიმები“, - ამბობს მიკ რაიანი.
რჩება კითხვა: როგორია თვითონ ირანის მიზნები მიმდინარე ეტაპზე? ობიექტურად რომ ვთქვათ, თეირანს მაინცდამაინც დიდი არჩევანი არ აქვს.
ერთ-ერთი ვარიანტია აშშ-სთან მოლაპარაკებისა და დეესკალაციის კურსის გაგრძელება, მაგრამ თეირანის ხმამაღალი ანტიდასავლური და ანტიისრაელური განცხადებების ფონზე ასეთი ნაბიჯი სისუსტის აღიარების მაჩვენებელი იქნება, განსაკუტრებით დონალდ ტრამპის მოთხოვნების სემდეგ. ასეთი უკანდახევა ირანის ხელმზღვანელებს ზალიან ძვირი დაუჯდებათ, - აღნიშნავს ამირ აზიმი.
ალტერნატივა - შეტევების გაგრძელებაა. სწორედ ამას პირდებიან ირანელი ლიდერები თავიანთ მომხრეებს. მაგრამ ირანის ყოველ შეტევას ისრაელის პასუხი (და ბევრად უფრო ძლიერი) მოჰყვება.
ირანი გამაფრთხილებლად აცხადებს, რომ დარტყმები შეიძლება შეეხოს აშშ-ის ბაზებს, საელჩოებს და სხვა ამერიკულ ობიექტებს რეგიონში, მაგრამ მათი განხორციელება იოლი არ იქნება - ირანს ძალები არ ეყოფა, რადგან საელჩოებისა და ბაზების დაცვა გაძლიერდება. გარდა ამისა, აშშ-ის კუთვნილ ობიექტებზე თავდასხმა ნიშნავს იმას, რომ ამერიკა პირდაპირ ჩაებმება ომში, რაც ირანს ყველაზე ნაკლებად სურს.
