USD 2.7215
EUR 3.2155
RUB 3.4658
თბილისი
The Independent - „გაიცანით ბოჰემური თბილისი: ექვსი საუკეთესო ადგილი, რომელიც საქართველოს დედაქალაქში უნდა მოინახულოთ“
თარიღი:  838

ბრიტანულ გაზეთ „ინდეფენდენთში“ (The Independent) რუბრიკით „მოგზაურობა“ გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „გაიცანით ბოჰემური თბილისი: ექვსი საუკეთესო ადგილი, რომელიც საქართველოს დედაქალაქში უნდა მოინახულოთ“ (ავტორი - შონ მოლტონი). პუბლიკაციაში აღნიშნულია, რომ ლონდონიდან თბილისში პირდაპირი ავიარეისები შესაძლებლობას აძლევს ბრიტანელებს ახლოს გაიცნონ კავკასიის ზღაპრული ქვეყანა - საქართველო - თავისი მრავალსაუკუნოვანი წარსულით, გმირული ისტორიით, ტრადიციებით და ბუნების პირველყოფილი სილამაზით.

გთავაზობთ სტატიის შინაარსს:

„ბრიტანული ავიაკომპანია British Airways-ის სამგზავრო თვითმფრინავით - Airbus A320-ით როცა ლონდონის ჰიტროუს აეროპორტიდან ადგილობრივი დროით 21.25-ზე თბილისისკენ გაემგზავრებით (კვირაში ოთხი ავიარეისით), ჯერ გერმანიისა და შემდეგ ავსტრიის საჰაერო სივრცეში შეხვალთ, თბილისამდე მანძილის მხოლოდ ერთი მეოთხედი გექნებათ გავლილი. ლონდონიდან ხუთი საათის ფრენის შემდეგ ახალ დილას უკვე ახალ ქვეყანაში შეხვდებით“, - აღნიშნულია მასალის დასწყისში, შემდეგ კი ავტორი, რომელიც თბილისის ხუთვარსკვლავიან სასტუმრო Radisson Blu Iveria Hotel-ში რამდენიმე დღე ცხოვრობდა, უშუალოდ საქართველოს მოკლე დახასიათებას იწყებს.

„საქართველო კავკასიის პატარა ქვეყანაა, რომელიც ევროპისა და აზიის საზღვარზე მდებარეობს და რომელიც, მეცნიერთა მტკიცებით, მსოფლიოში ღვინის ყველაზე უძველეს სამშობლოს წარმოადგენს. საქარტველოს გეოგრაფია და ლანდშაფტი მრავალფეროვანია - შავი ზღვის თბილი სუბტროპიკული პლაჟებიდან კავკასიონის ქედის მარადიულ მყინვარებამდე. საქართველოს მთავარი მდინარეა მტკვარი, რომლის ნაპირებზეც ქვეყნის დედაქალაქი თბილისია გაშენებული. თბილისი ჩვენი წელთაღრიცხვის მეხუთე საუკუნეშია დაარსებული, ქალაქი გამოირჩევა მრავალფეროვანი არქიტექტურით, რომელიც მის მღელვარე ისტორიას ასახავს - შუა საუკუნეების, ნეოკლასიკურ და საბჭოური ეპოქის პერიოდებს“, - აღნიშნვს შონ მოლტონი და იმ მკითხველებს, რომლებიც საქართველოში მოგზაურობით დაინტერესდებიან, თავის რჩევა-რეკომენდაციებს სთავაზობს - რა უნდა მოინახულონ თბილისში.

პირველი: ბაზარი მეიდანზე

თბილისი საუკუნეების განმავლობაში სავაჭრო ცენტრს წარმოადგენდა ისტორიული „აბრეშუმის დიდი გზის“ კავკასიურ განშტოებაზე, სადაც ერთმანეთს უკავშირდებოდნენ ჯერ ევროპა და ცენტრალური აზია, შემდეგ კი მათ რუსეთი და სპარსეთი დაემატა. ძველი თბილისის ქვაფენილიან ცენტრში მდებარეობს კალა - კავკასიის უძველესი სავაჭრო რაიონი, ბაზარი, რომლის ისტორია 1500 წელს ითვლის. ბაზარი ამჟამად განახლებულია და ნაწილობრივ მიწის ქვეშ არი გადატანილი. აქ ძველებურად ვაჭრობენ ქართული ღვინით, ოსტატურად დამზადებული ცერემონიალური ხმალ-ხანჯლებით, ტრადიციული კერამიკული ნივთებით და ჩურცხელებით - ყურძნის წვენისგან და ნიგვზისგან დამზადებული პროდუქტით.

მეორე - თანამედროვე სახვითი ხელოვნების მუზეუმი

მუზეუმი განლაგებულია საქართველოს პარლამენტის წინ, ისტორიულ მთავარ ქუჩაზე -  რუსთაველის გამზირზე. მასში თავმოყრილი ქართველი მხატვრების თითქმის 3500 ნახატი.  კერძო მუზეუმი 2018 წელს ჯოხთაბერიძეების ოჯახმა დაარსა, რომელიც ასევე არის საქართველოში უდიდესი სატელეკომუნიკაციო კომპანიის მფლობელი. მუზეუმის ფუნქციებია ქართული ხელოვნების ნიმუშების კოლექციონირება, რესტავრაცია და შენახვა. აღსანიშნავია, რომ ქართველი მხატვრები საბჭოთა ხელისუფლების წლებში ხშირად იდევნებოდნენ თავიანთი ნამუშევრების გამო, რომლებშიც ანტისაბჭოური განწყობები ჩანდა. მუზეუმში ხშირად ტარდება გამოფენები, მათ შორის 2023 წელს ბენქსის გამოფენა. საკმაოდ უჩვეულო ფაქტია ეროვნული მნიშვნელობის მმქონე სამხატვრო მუზეუმისათვის ის, რომ იქვე მდებარე ხელოვნების სახლში მოქმედებს ორი რესტორანი, ფიტნეს-კლუბი და საცურაო აუზი.

მესამე - „საქართველოს მატიანე“

სკულპტორ ზურაბ წერეთლის მიერ 1980 წელს შექმნილი ეს 16-სვეტიანი ძეგლი მდებარეობს ყეენის მთაზე, რომელიც ქალაქის ჩრდ. ნაწილშია აღმართული. „საქართველოს მატიანე“ ეძღვნება ქვეყნის 3000-წლოვან ისტორიას, ქვაში ფართოდ არის გადმოცემულ-ამოკვეთილი წარსულის მნიშვნელოვანი ფაქტები და ქრისტიანულ-მართლმადიდებლური რელიგიის ამსახველი მომენტები. ამჟამად „საქართველოს მატიანე“ თბილისის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ ღირსშესანიშნაობად ითვლება. იქვე დგას სამლოცველო, საიდანაც „თბილისის ზღვის“ - დიდი ხელოვნური წყალსაცავის - მშვენიერი ხედი იშლება.

მეოთხე - რევაზ გაბრიაძის თეატრი და კოშკი შავთელის ქუჩაზე

ძველ თბილისში, შავთელის ქუჩაზე მდებარეობს ქართველი დრამატურგისა და მხატვრის რევაზ გაბრიაძის მიერ დაარსებული მარიონეტების თეატრი და მისივე ხელით აგებული საათიანი უჩვეულო, საოცარი კოშკი, რომელიც თავისი დიზაინით ხელოვნების ნიმუშს წარმოადგენს. თეატრი მოქმედია და თოჯინური სპექტაკლები იდგმება, რომლებიც საქართველოს ისტორიაზე მოგვითხრობს. მე პირადად ვნახე სპექტაკლი „რამონა“ - ისტორია ორ საბჭოთა მატარებელზე, რომლებიც ერთმანეთზე იყვნენ „შეყვარებულნი“ მეორე მსოფლიო ომის დროს და ერთი ფრონტზე წავიდა, მეორე კი ზურგში დარჩა - სათადარიგო ლიანდაგზე. სპექტაკლი სავსეა საქართველოს ისტორიული მემკვიდრეობით, იუმორით და ექსპრესიით. წარმოდგენა ქართულ ენაზეა, მაგრამ არის ინგლისური სუბტიტრებიც.

მეხუთე - „ჭრელი აბანო“

სახელწოდება „თბილისი“ წარმოსდგება სიტყვიდან „თბილი“, რაც იმას ნიშნავს, რომ ქალაქის ისტორია ადგილობრივ თბილ (თერმულ) წყლებს უკავშირდება. აბანოთუბანში ბევრი ცხელი წყლის აბაზანა და სპა-ცენტრი მდებარეობს. ამ კვარტალში სპეციფიკური სუნი იგრძნობა, რადგან წყალი გოგირდს სეიცავს. „ჭრელი აბანო“ სხვა ბაზანებისაგან იმით გამოირჩევა, რომ მას აქვს ლამაზი აღმოსავლური ფასადი, მოპირკეთებული სხვადასხვაგვარი და ფერის მქონე კაფელით და  დამშვენებული პატარა კოშკურებით.

მეექვსე - ქართული სამზარეულო

ქართული სამზარეულოს ყველაზე ტრადიციულ საჭმელად ითვლება ხაჭაპური - ყველისა და ფქვილის ცომისაგან მომზადებული ღვეზელი, რომელსაც მსგავს პროდუქტთან - პიცასთან - შედარებით ბევრად დიდი ისტორია აქვს. ხაჭაპურს თბილისში თითქმის ყოველ კაფე-რესტორანში აცხობენ. 27 თებერვალი საქართველოში ხაჭაპურის დღე აღინიშნება ხოლმე. კიდევ ერთ პოპულარულ საჭმელს წარმოადგენს ხინკალი - ხორცით და ხორბლის ფქვილის ცომით მომზადებული ბულიონი, ბოსტნეულნარევი. ხინკალი ზომით პატარაა, მას ჩვეულებრივ ორივე ხელით მიირთმევენ. რესტორანი „კნეინა“, რომელიც ძველი ქალაქის ცენტრიდან რამდენიმე წუთის სავალზე მდებარეობს, ტიპიურ საოჯახო რესტორანს წარმოადგენს ქართული სტილით, ორიგინალური ავეჯით, ძველებური პურსაცხობი ღუმელით სარდაფში.

სტატიის დასასრულს აღნიშნულია, რომ ავიაკომპანია „ბრითიშ ეარვეისის“ სამგზავრო  თვითმფრინავებით ლონდონის „ჰითროუს“ აეროპორტიდან თბილისამდე ფრენის ფასი სულ რაღაც 244 გირვანქა სტერლინგია.

ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.