,
.jpg)
გავლენიანი ამერიკული გამოცემა The New York Times აქვეყნებს საინტერესო სტატიას, გთავაზობთ თარგმანს.
10 წლიანი მმართველობის მანძილზე პირველად პუტინის ხელისუფლება გადის ხანგრძლივ გამოცდას გამძლეობაზე.
უკანასკნელი ორი კვირის განმავლობაში ათასობით მანიფესტანტი გამოდის უქმე დღეებში რუსეთის სოფლებისა და ქალაქების ქუჩებში, რათა გამოხატოს თავისი პროტესტი კორუფციასთან მებრძოლი ალექსეი ნავალნის დაპატიმრების გამო. უკმაყოფილებისა და პროტესტის ამგვარ შთამბეჭდავ გამოვლინებას კი კრემლი მხოლოდ უხეშ ძალას უპირისპირებს. მაგალითად, გასულ კვირა დღეს 5000 კაცი დააკავეს და ამით მოხსნეს ერთ დღეს დაკავებულთა რაოდენობის რუსული რეკორდი, მათ შორის 1500 კაცი მხოლოდ მოსკოვზე მოდიოდა.
პროტესტის ჩახშობის ეს სტრატეგია წარმატებულად გამოიყენებოდა ადრეც.
2011-2012 წლების ზამთარში ათასობით ადამიანმა გააპროტესტა ქუჩის აქციებით მმართველი პარტიის- „ედინაია როსია“-მიერ ფალსიფიცირებული არჩევნები, რომელმაც პუტინი პრეზიდენტის პოსტზე დააბრუნა. მაგრამ ეს ხალხმრავალი პროტესტი საბოლოო ჯამში წარმატებით იქნა ჩახშობილი საპოლიციო და სასამართლო რეპრესიების გზით. თუ ვიმსჯელებთ სადამსჯელო ოპერაციებისა და რეპრესიის მასშტაბით, პუტინი ფიქრობს, რომ ამჯერადაც ამ მეთოდით მოახერხებს მღელვარების ტალღის ჩაცხრომას.იგი ელოდება საპროტესტო მუხტის განელებას და ამის დიდი იმედი აქვს.
შესაძლოა ის მართალია, რადგან , მიუხედავად ყველაფრისა, მანიფესტანტთა რიცხვი მოსახლეობის საერთო რაოდენობასთან შედარებით კვლავაც უმნიშვნელოა. მიუხედავად იმისა, რომ პუტინის დადებითი რეიტინგი მნიშვნელოვნად დაეცა გასული წლების მაქსიმუმთან შედარებით, მას მაინც მაღალი მხარდაჭერა აქვს. რუსულ ელიტაში განხეთქილების რაიმე ნიშნები არ ჩანს და კვლავაც ხელისუფლების განკარგულებაშია მძლავრი რეპრესიული აპარატი. გარდა ამისა, კრემლს მტკიცედ უპყრია ხელთ პოლიტიკური ძალაუფლების ბერკეტები: სახელმწიფო დუმაში 450 ადგილიდან 335 „ედინაია როსიას“ დეპუტაციაზე მოდის და დანარჩენი ადგილებიც, პრინციპში, ხელისუფლების მხარდამჭერ პარტიებზეა გადანაწილებული.
მაგრამ გადაჭარბებით არ უნდა შევაფასოთ პუტინის ძალაუფლება და იმ პოლიტიკური სისტემის მდგრადობა, რომელსაც იგი ხელმძღვანელობს. არც მისი ძალაუფლება და არც პოლიტიკური სისტემა არ არის ისეთი ძლიერი, როგორც ეს ერთი შეხედვით ჩანს.
სისტემას, რომელსაც ხშირად წარმოაჩენენ ავტორიტარულ მონოლითად, სინამდვილეში რაღაც უცნაური და წინააღმდეგობრივია. ეს სისტემა თავის საფუძველში არადემოკრატიულია(კომუნიზმის კრახის შემდეგ რუსეთში არც ერთი ოპოზიციური პარტია არ მოსულა ხელისუფლებაში, არ შემდგარა ხელისუფლების გადაცემის პრეცედენტი), მაგრამ იგი ინარჩუნებს ლეგიტიმურობას ელექტორატის მხარდაჭერისა და კონსტიტუციური ნორმების მოჩვენებითი დაცვის გზით. როგორც ამბობს რუსი პოლიტოლოგი დიმიტრი ფურმანი ესაა „დემოკრატიის იმიტაცია“ . როგორც არ უნდა სურდეს პუტინს ავტორიტარულ ლიდერად ყოფნა, სულერთია, მას უწევს კანონიერებისა და რეგულარული არჩევნების მოჩვენებითი სურათის შექმნა.
და სწორედ ამაში იმალება კრემლის პოლიტიკური სისტემის სისუსტის საიდუმლო. ეს სისტემა ქმნის შესაძლებლობას, მართალია ძალიან მცირე, მაგრამ მაინც შესაძლებლობას რუსი ხალხისათვის, რომ მან არა მხოლოდ გამოხატოს თავისი უკმაყოფილება, არამედ ეს უკმაყოფილება გაფორმდეს პოლიტიკური შედეგებით.
სწორედ ამით განსხვავდება ამჟამინდელი საპროტესტო მოძრაობა, რომელსაც ალექსეი ნავალნი უდგას სათავეში 2011-2012 წლების პროტესტისაგან. ანტიკორუფციულ დღის წესრიგის გარდა ნავალნიმ შეიმუშავა „გონივრულად ხმის მიცემის“ („умное голосование“) სტრატეგია, რაც იმას გულისხმობს, ამომრჩეველი მობილიზდეს იმ კანდიდატების ირგლივ, რომლებიც ყველაზე უკეთ გაართმევენ თავს „ედინაი როსიას“ კანდიდატების დამარცხებას, მოახერხა დაქსაქსული საპროტესტო ხმების მიზანმიმართულ ძალად ქცევა.
ამ სტრატეგიის შეფასება, რომელიც აპრობირებულ იქნა 2019 წლის ადგილობრივ არჩევნებზე, ჯერ კიდევ ძნელია, მაგრამ ფაქტია, რომ სწორედ ესაა ახალი გამოწვევა პუტინისა და მისი პარტიისათვის. გამოკითხვის მიხედვით სადღეისოდ პუტინის „ედინაია როსია“ აგროვებს ხმების დაახლოებით 30 პროცენტს და მოუწევს თადარიგის დაჭერა და სიფრთხილის გამოჩენა-პარლამენტის არჩევნები სექტემბერში უნდა გაიმართოს.
მასობრივი გამოსვლებისთვის საფუძველი საკმარისზე მეტია. გასული წლის იანვარ-სექტემბერში რუსეთის შემოსავლების საშუალო მაჩვენებელი დაეცა 10%-ზე მეტად. პანდემიამ გამოიწვია ისედაც მოწყვლადი ეკონომიკის მეტად დაცემა. ცხოვრების დონე ძველებურად დაბალია: 2020 წელს 20 მილიონი რუსეთის მოქალაქე აღმოჩნდა სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ. ამ მოცემულობაში ნავალნის ანტიკორუფციული მასალები(მათ შორის ფილმები, რომლებშიც დეტალურადაა აღწერილი ის ფუფუნება, რომელშიც ბანაობენ ხელისუფლების წარმომადგენელები გადასახადების გადამხდელთა ხარჯზე) პირდაპირ მიზანში ურტყამს.
კრემლისთვის ყველაზე შემაშფოთებელი ამ ყველაფერში არის ის, რომ ამ იდეებმა, ამ საპროტესტო მუხტმა გამოძახილი ჰპოვა რუს ახალგაზრდებში. პუტინის ხელისუფლების დროს გამოზრდილი თაობა უფრო მეტი აზარტით გამოდის საპროტესტოდ, ვიდრე უფროსი თაობის ადამიანები და მეტი აქტიურობით უპირისპირდება ხელისუფლებას.
პროტესტზე ხელისუფლების აგრესიული რეაქცია ჩაფიქრებულია როგორც ძალის დემონსტრაცია. მაგრამ იგი აგრეთვე მიუთითებს იმ არათანმიმდევრულობაზე, იმ არამდგრად ერთსულოვნებაზე, რაზეც დგას სისტემა. ყოფილი საბჭოთა კავშირის სხვა რესპუბლიკებში, ისეთებში, როგორებიცაა საქართველო, უკრაინა, ყირგიზეთი და სომხეთი არჩევნებმა,რომლებიც საეჭვოდ ჩატარდა, გამოიწვია იმ მასშტაბის საპროტესტო ტალღა, რომელიც დამთავრდა ხელისუფლების შეცვლით.
კრემლს სურს გამორიცხოს ამგვარი გამოსავლის თვით შესაძლებლობაც კი. ნავალნის დასჯასთან ერთად კრემლმა დააკავა რამდენიმე მისი უახლოესი თანამებრძოლი. სამშაბათს ნავალნის მიუსაჯეს ორწელიწადნახევარი სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში მოხდით. როგორც ჩანს, ყველა მომდევნო ტალღა პროტესტისა ჩახშობილი იქნება ძალის გამოყენებით.
უახლოესი კვირეებისა და თვეების განმავლობაში პუტინი აღმოჩნდება დილემის წინაშე. ქანჩის კიდევ უფრო მოჭერა გამოიწვევს უკმაყოფილებისა და პროტესტის მატებას, ხოლო მომავალი საპარლამენტო არჩევნების ღიად გაყალბება სრულად ჩამოხსნის მის ხელისუფლებას მოჩვენებითი დემოკრატიულობის ნიღაბს. მაგრამ თუკი დაუშვებს, რომ ნავალნის მოძრაობა გაიზარდოს და გაძლიერდეს, კრემლი აღმოჩნდება სერიოზული წინასაარჩევნო პრობლემების წინაშე, რომლისთვისააც ის მზად არ არის.
იქამდე, სანამ შეძლებს „იმიტირებული დემოკრატიის“ რეჟიმი აქციოს ნამდვილ, ცოცხალ დემოკრატიად, რუსეთს მოუწევს გრძელი გზის გავლა. მაგრამ პირველად ხდება, რომ ყველა კოზირი პუტინის ხელში აღარაა და იგი აღარ წარმოადგენს პოლიტიკური ვითარების „ხაზეინს“.
