,
ამერიკის გაზეთ „ნიუ-იორკ თაიმსში“ (The New York Times) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „რუსეთი ცდილობს აშშ-სა და უკრაინისაგან დათმობებს მიაღწიოს და მოლაპარაკებების გაჭიანურებაში დროს იგებს“ (ავტორი - პოლ სონი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-რუსეთისა და უკრაინის მოლაპარაკებების შედეგები და რუსეთის პრეტენზიები - თუ როგორ სარგებლობს კრემლი სიტუაციით და რატომ ეთანხმება დონალდ ტრამპი ვლადიმერ პუტინს.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
დააკვირდით მხარეთა პოზიციებს: უკრაინამ ჩათვალა, რომ შავი ზღვის აკვატორიაში საომარი მოქმედებების დაუყონებლივ შეწყვეტას მიაღწია. რუსეთმა განაცხადა, რომ ჯერ ეკონომიკური სანქციები მომიხსენით და ცეცხლს შემდეგ შევწყვეტო. ამერიკა კი საერთოდ არ ახსენებს ვადებს, დონალდ ტრამპის ადმინისტრაცია ერთი და იგივეს იმეორებს - სისხლისღვრა შეწყვიტეთო.
წინააღმდეგობრივი განცხადებები, რომლებმაც ამ კვირაში გაიჟღერა ერ-რიადში გამართული მოლაპარაკებების შემდეგ, იმ არეულ-დარეული პროცესის გამოხატულებაა, რომლითაც, ექსპერტ-ანალიტიკოსების თქმით, კრემლი დროს აჭიანურებს და ამით იგებს.
დონალდ ტრამპის ადმინისტრაციას განზრახული ჰქონდა რიგი შეთანხმებების დადება ცეცხლის შეწყვეტის ჩარჩოებში, რათა გზა გაეკვალა ფართო დაზავებისაკენ და, საბოლოო ჯამში, კონფლიქტის მშვიდობიანი მოგვარებისაკენ, მაგრამ დღემდე ამ ეტაპობრივი შეთანხმებების დახმარებით ფაქტიურად მხოლოდ რუსეთი იყო მოგებული - სარგებლობდა რა იმით, რომ თეთრი სახლი მშვიდობისმყოფელის სახელის მოპოვებას ესწრაფვის და ამიტომ კრემლს ბევრ საკითხში უთმობს.
სამშაბათს, საუდის არაბეთში მოლაპარაკების შემდეგ, როცა თითქოსდა მხარეები შეთანხმდნენ შავ ზღვაზე საომარი მოქმედებების შეწყვეტაზე, მოსკოვმა მოულოდნელად განაცხადა, რომ შეთანხმება მხოლოდ იმ შემთხვევაში შევა ძალაში, როცა რუსეთის სასოფლო-სამეურნეო ბანკს („როსსელხოზბანკ“) სანქციებს მოუხსნიან და მას „სვიფტის“ სისტემაში ჩართავენ. თუ ვაშინგტონი კრემლის პრეტენზიას დათანხმდება და ამ მიზნით ევროპელ მოკავშირეებზე ზეწოლას მოახდენს, რათა მათაც ამერიკას მიბაძონ, მაშინ შავ ზღვაზე დაზავება უფრო მეტ სარგებელს მოსკოვს მოუტანს, ვიდრე კიევს.
გავიხსენოთ, რომ შავ ზღვაზე დაზავების მოლაპარაკების წინ რუსეთმა და უკრაინამ, აშშ-ის შუამავლობით, კიდევ ერთი შეთანხმება გააფორმეს - ერთმანეთის ენერგეტიკის ინფრასტრუქტურაზე დაბომბვების 30-დღიანი მორატორიუმის გამოცხადების თაობაზე. ეს შეთანხმებაც მოსკოვისთვის არის სასარგებლო, რადგან რუსეთის ენერგეტიკულ ობიექტებს - ნავთობგადადმამუშავებელ ქარხნებს, ნავთობბაზებს და გაზსაცავებს უკრაინის დრონები წარმატებით ანადგურებდნენ, თუმცა, რადგანაც კონტროლის მკაფიო მექანიზმი შემუშავებული არ ყოფილა, მხარეებმა ერთმანეთისათვის ბრალდებების წაყენება დაიწყეს შეთანხმების პირობების დარღვევაში.
მარტის დასაწყისში კრემლმა ასევე ფაქტიურად უარყო ცეცხლის 30-დღიანი შეწყვეტის ამერიკული ინიციატივა, რომელზეც კიევი დათანხმდა. ვლადიმერ პუტინმა შემხვედრი მოთხოვნები წამოაყენა: უკრაინამ მობილიზაცია უნდა შეაჩეროს და უარი უნდა თქვას იარაღის იმპორტზე. რასაკვირველია, ამ მოთხოვნების შესრულების შემთხვევაში უკრაინა მოწყვლადი იქნებოდა, თუ ომი განახლდებოდა.
„აშკარად ჩანს, რომ რუსები დროს აჭიანურებენ და ეს მათ კარგად გამოსდით“, - თქვა ყოფილმა ამერიკელმა მაღალჩინოსანმა დიპლომატმა, ამჟამად კი ატლანტიური საბჭოს მეცნიერ-თანამშრომელმა ვაშინგტონში დენიელ ფრიდმა, რომელიც წარსულში რუსეთთანაც ატარებდა მოლაპარაკებებს, - რუსები რეზინას ჭიმავენ და ზედიზედ აყენებენ პირობებს, რათა ჩვენ ამ სირთულეების გადაწყვეტაში „ჩავეფლოთ“.
სამშაბათს დონალდ ტრამპმა რუსეთის ტაქტიკა აღიარა, მაგრამ კრიტიკისაგან თავი შეიკავა. იგი თვლის, რომ მოსკოვს ცეცხლის შეწყვეტის სურვილი ნამდვილად აქვს, თუმცა, შეასაძლოა „დროს მართლაც აჭიანურებენ“ რიგი მიზეზების გამო. შემდეგ მან გაიხსენა, რომ თვითონაც არაერთხელ უსარგებლია მსგავსი მიდგომით საქმიანი მოლაპარაკებების დროს, როცა კონტრაქტის პირობები არ მოსწონდა, მაგრამ სურდა „თამაშში დარჩენილიყო“.
რუსეთმა მოლაპარაკების გასაგრძელებლად მთელი რიგი მოთხოვნები წამოაყენა, რომელთაგან რამდენიმეს შესრულება სრულიად შეუძლებელია. მაგალითად, მოთხოვნისა, რომ დაბრუნებოდნენ 2022 წლის შეთანხმებას, რომელიც გაეროს მხარდაჭერით დაიდო (მარცვლეულის ექსპორტი სპეციალური საზღვაო დერეფნით) და რომლის ძალითაც, რუსეთს გემების გაკონტროლების უფლება ჰქონდა. (...)
დონალდ ტრამპი სიტყვით თითქოსდა „დაემუქრა“ რუსეთს, რომ თუ კრემლი კონკრეტულ ნაბიჯებს არ გადადგამდა მშვიდობის დასამყარებლად, ასეთ ჯიუტობას მოსკოვისათვის ნეგატიური შედეგები მოჰყვებოდა. საერთოდ, მსგავსი დამუქრებები ადრეც ყოფილა, მაგრამ პრეზიდენტის ადმინისტრაციას არაფერი გაუკეთებია. ამის ნაცვლად თეთრმა სახლმა დაუჯერა ვლადიმერ პუტინის განცხადებებს, რომ მას დიდი სურვილი აქვს კონფლიქტი რაც შეიძლება მალე დასრულდეს და აცხადებდა, რომ რუსეთ-აშშ-ის თანამშრომლობის განახლებას დიდი მნიშვნელობა ექნება ახალი მსოფლიო წესრიგის დასამყარებლად.
უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ მოსკოვის პირობები შავ ზღვაზე ცეცხლის შეწყვეტის თაობაზე იმის კიდევ ერთ დადასტურებად ჩათვალა, რომ კრემლი ცდილობს რაც შეიძლება მეტი დათმობა მიიღოს ამერიკისგან და უკრაინისგან, თავის ჭეშმარიტ ზრახვებს კი მალავს.
არაფერი არ მიანიშნებს, რომ ვლადიმერ პუტინმა უარი თქვა თავის მიზანზე უკრაინის მთლიანი დამორჩილების შესახებ. მას ძველებურად სურს უკრაინა ისეთ სატელიტ ქვეყნად გადააქციოს, რომელიც რუსული ჩექმის ქვეშ იქნება მოქცეული. იგი რეგულარულად ხაზს უსვამს, რომ რუსეთის არმია ბრძოლის ველზე წარმატებებს აღწევს და ცეცხლის შეწყვეტა მხოლოდ კიევისათვის არის სასარგებლო, თუმცა იმავდროულად პუტინს აწყობს სწრაფი დაახლოება ტრამპის ადმინისტრაციასთან და ამერიკელებს ერთობლივ პროექტებს სთავაზობს სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების სფეროში და არქტიკული საზღვაო გზის ათვისების თანამშრომლობაში.
მოსკოვის პირობები შავ ზღვაზე ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების ირგვლივ საეჭვოა, რომ უახლოეს მომავალში შესრულდეს - თუნდაც იმიტომ, რომ ზემოთ ხსენებული „როსსელხოზბანკის“ „სვიფტის“ სისტემაში ჩართვისათვის აუცილებელია არა მარტო აშშ-ის, არამედ მისი ევროპელი მოკავშირეების თანხმობაც, რაც საკმაოდ რთულია - ისინი გაღიზიანებულები არიან იმით, რომ მოლაპარაკებებში მონაწილეობისათვის მათ არ დაუძახეს.
ევროპული პოლიტიკის ანალიზის ცენტრის უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი ალექსანდრე კოლიანდრი თვლის, რომ ბანკის მიმართ სანქციების მოხსნა მოსკოვს სერიოზულ მოგება-სარგებელს მოუტანს. „რუსებს სურთ სანქციები მოეხსნას ერთ-ერთ მსხვილ ბანკს, რომელსაც სახელმწიფო ფლობს. იმიტომ, რომ როგორც კი ბანკი სანქციებისაგან თავისუფალი იქნება, მისი მეშვეობით კრემლი ყველაფერს გააკეთებს, რაც მოსურვება - გარიგებების დადებას, თანხის გადარიცხვებს ერთი ქვეყნიდან მეორეში, იმპორტის ფასის გადახდას დოლარებში და რაც მთავარია, თავიანთი პროდუქციის ექსპორტშიც დოლარებს მიიღებენ“, ამბობს ალექსანდრე კოლიანდრი.
იმ შემთხვევაშიც კი, თუ შავ ზღვაზე ცეცხლის შეწყვეტასთან დაკავშირებით მოსკოვი, ვაშინგტონი და კიევი თავიანთ უთანხმოებას მოაგვარებენ, ეს მხოლოდ სტატუს-ქვოს დადასტურება იქნება: უკრაინას 2023 წლის ბოლოდან შავი ზღვით მარცვლეულის ექსპორტს ახორციელებს, რუსეთს კი მარცვლეულიც გააქვს და ნავთობიც, თუმცა შეზღუდულად. შესაბამისად, შეთანხმება ადასტურებს იმას, რაც უკვე ხდება. „ეს წინ გადადგმულ ნაბიჯად ვერ ჩაითვლება, - ამბობს ანალიტიკური კომპანიის „სოვეკონის“ დირექტორი ანდრეი სიზოვი, - ჩემი აზრით, პირიქით არის. ეს იმას აჩვენებს, რომ პროგრესი სრული დაზავებისაკენ და ცეცხლის სრული შეწყვეტისაკენ ძალიან მოკრძალებულია, თუ ის საერთოდ არსებობს“.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
